OPLEIDINGSBELEID SPORTGENEESKUNDE

Transcriptie

1 OPLEIDINGSBELEID SPORTGENEESKUNDE VAN DE OPLEIDINGSINRICHTING Noord- en Midden Limburg: VieCuri Medisch Centrum voor Noord Limburg Laurentius Ziekenhuis Roermond Versie 2012

2 INHOUDSOPGAVE 1. ALGEMEEN 1.1 Opleidingsgroep Sportgeneeskunde 1.2 Opleidingslocaties 1.3 Ontwikkeling Sportgeneeskunde in de regio Verleden Heden Toekomst korte termijn Toekomst lange termijn 1.4 Kansen en bedreigingen 1.5 Motivatie om sportartsen te willen opleiden 1.6 Inbedding afdeling Sportgeneeskunde binnen opleidingsinstelling 1.7 Start opleiding Sportgeneeskunde 1.8 Aansluiting Opleidingsbeleid Sportgeneeskunde bij Algemeen opleidingsbeleid 2. OPZET EN INVULLING OPLEIDING SPORTGENEESKUNDE 2.1 Selectie- en aannamebeleid nieuwe aios 2.2 Tijdsplanning opleidingsmodules Tijdbalk planning opleidingsmodules 2.3 Samenwerkingsverbanden met andere instellingen 2.4 Verantwoording opleidingsbeleid t.o.v. NIOS Opleidingsplan Sportgeneeskunde Opleidingsprincipes Opleidingsactiviteiten Plan van aanpak t.a.v. competentiegericht onderwijs 2.5 Onderlinge afstemming modules 2.6 Relatie modules naar werkveld Sportgeneeskunde Invulling module Cardiologie en relatie naar Sportgeneeskunde Invulling module Pulmonologie en relatie naar Sportgeneeskunde Invulling module Orthopedie en relatie naar Sportgeneeskunde Invulling module Huisartsgeneeskunde en relatie naar Sportgeneeskunde 2.7 Invulling module Sportgeneeskunde Inhoud en opbouw werkzaamheden eerste jaar module Sportgeneeskunde Inhoud en opbouw werkzaamheden tweede jaar module Sportgeneeskunde Sportmedische begeleidingsactiviteiten Mogelijkheden invulling tweede jaar Sportgeneeskunde op andere locatie 2.8 Afspraken binnen opleidingsgroep 2.9 Supervisie 2.10 Evaluatie opleiding aios 3. PORTFOLIO 3.1 Implementatie Portfolio 4. KWALITEITSZORG 4.1 Beleid gebruik (medisch-inhoudelijke) richtlijnen- en protocollen 4.2 Implementatie competentiegericht onderwijs 4.3 Docentenprofessionalisering Overzicht docentenprofessionalisering per opleider Overzicht deelname activiteiten voor opleiders 5. ONDERTEKENING OPLEIDINGSBELEID BIJLAGEN

3 1. ALGEMEEN Het opleidingsbeleid van de opleiding Noord- en Midden Limburg is tot stand gekomen in nauw onderling overleg tussen de diverse betrokken opleiders in beide ziekenhuizen. Primair verantwoordelijk voor de inhoud van het opleidingsbeleid is de hoofdopleider Sportgeneeskunde. Het opleidingsbeleid is besproken in en geaccordeerd door de werkgroep Opleiding Sportgeneeskunde, waarin alle opleiders zijn vertegenwoordigd. 1.1 Opleidingsgroep Sportgeneeskunde Sportgeneeskunde fte Hoofdopleider Drs. P.R. Eijkelenboom 0.8 Waarnemend hoofdopleider Dr. G.M.E. Janssen 1.0 Overige sportartsen Drs. P.P.F Grandjean Perrenod Comtesse 0,2 Drs. M. v.d. Cruijsen-Raaijmakers Module Cardiologie Deelopleider Cardiologie Dr. J.G. Meeder 1.0 Waarnemend deelopleider Drs. R. van der Borgh 1.0 Overige cardiologen Laurentius Ziekenhuis Roermond Drs. E.J.A.M. Göbel 1.0 Drs. E. Van Nes 1.0 Drs. P.J.H.A. Peereboom 1.0 Drs. A. Rolink 1.0 Drs. C.J.P.J. Werter 1.0 Overige cardiologen VieCuri Medisch Centrum Drs. S Aydin 1.0 Drs. H.A. Gratema 1.0 Drs. R. Hazeleger 1.0 Dr. W.F. Heesen 1.0 Dr. B.M. Rahel 1.0 Drs. F.J.W. van Reij 1.0 Drs R.P.Th. Troquay 1.0 Module Pulmonologie Deelopleider Pulmonologie Dr. B.A.H.A. van der Bruggen-Bogaarts 1.0 Waarnemend deelopleider Drs. H.H.M. Hassing 1.0 Overige pulmonologen Drs. T.M.B. Joosten 1.0 Drs. V.E.M. van Kempen- van den Boogaart 1.0 Drs. H.M.M. Pouwels 1.0 Drs. M. Westenend 1.0 Drs. R. van Zeeland 1.0 Module Orthopedie Deelopleider Orthopedie Dr. J.W. Morrenhof 1.0 Waarnemend deelopleider Drs. J.M.J. van Mulken 1.0. Overige orthopeden Laurentius Ziekenhuis Roermond Drs. S.M. Haarsma 1.0. Drs. G.H.G. Dekkers 1.0. Drs. P.M.A. de Smet 1.0 Overige orthopeden VieCuri Medisch Centrum Drs. S.F. de Boer 1.0 Drs. P.J. Brouwer 1.0 Drs. M.M.W.E. Drees 1.0 Drs M.W.H.E Janssen 1.0 Drs. S. Kaarsemaker 1.0 Drs. J. Nieuwenhuis 1.0 Dr. A. van Ooij 1.0 Drs. L.A.J. Rasing 1.0 Module Huisartsgeneeskunde Deelopleider Huisartsgeneeskunde Drs. D.F.W. Mooren 1.0 Waarnemend deelopleider Drs. M. den Heijer 1.0 Overige huisartsen Drs. J. Joziasse 1.0 Drs. M.M.D. Smals-Oomen 1.0

4 1.2 Opleidingslocaties Hoofdlocatie Sportgeneeskunde SMA Vitaal / VieCuri Medisch Centrum voor Noord-Limburg Merseloseweg CE VENRAY en Tegelseweg BL Venlo Secretariaat sportgeneeskunde: smavitaal@viecuri.nl en reijkelenboom@viecuri.nl Tweede locatie sportgeneeskunde SGA Laurentius / Laurentius ziekenhuis Roermond Mgr. Driessenstraat CV Roermond of sportgeneeskunde@lzr.nl Locatie Module Cardiologie VieCuri Medisch Centrum voor Noord Limburg Tegelseweg BL VENLO jmeeder@viecuri.nl Laurentius Ziekenhuis Roermond Mgr. Driessenstraat CV Roermond r.vanderborgh@lzr.nl Locatie Module Pulmonologie Locatie Module Orthopedie VieCuri Medisch Centrum voor Noord Limburg Tegelseweg BL VENLO bvdbruggen@viecuri.nl VieCuri Medisch Centrum voor Noord Limburg Tegelseweg BL VENLO jmorrenhof@viecuri.nl Laurentius Ziekenhuis Roermond Mgr. Driessenstraat CV Roermond j.vanmulken@lzr.nl Locatie Module Huisartsgeneeskunde 'De Bres' Veeladingstraat d.mooren@ezorg.nl 2 e Locatie Module Huisartsgeneeskunde Praktijk T.A.W. Goddijn-Wessel Oude Venloseweg 3-a 5941HA Velden Website:

5 1.3 Ontwikkeling Sportgeneeskunde in de regio Verleden Sportgeneeskunde in de regio Noord- en Midden-Limburg wordt al sinds 1977 aangeboden door het SMA Noord- Limburg in Venlo. De sportmedische adviezen werden in de beginjaren aangeboden door in sport geïnteresseerde huisartsen, in samenwerking met enkele fysiotherapeuten. In Roermond werd in 1992 in het Laurentius ziekenhuis gestart met de modules cardiologie en orthopedie ten behoeve van de opleiding sportgeneeskunde. De module inspanningsfysiologie werd aangeboden door de vakgroep Bewegingswetenschappen (Prof. Dr. H Kuipers) van de Universiteit Maastricht. Voor de sportgeneeskunde module werd uitgeweken naar andere regio's zoals Arnhem/Nijmegen en Utrecht/Zeist. Vanaf 1997 waren twee sportartsen, in eerste instantie vanuit de opleiding in Roermond, werkzaam voor het SMA Noord Limburg, later aangevuld door een derde. Het SMA groeide in de periode tussen 1997 en 2007van twee keuringsavonden per week naar een bijna fulltime aanbod aan sportgeneeskundige zorg met sportkeuringen, blessureconsulten en sportmedische begeleiding. In die periode vond landelijk een ontwikkeling plaats waarbij steeds meer sportartsen hun werkplek in het ziekenhuis zochten. Ook in Venlo zijn in die periode toenemend intensieve contacten gelegd met het ziekenhuis, resulterend in een volledige integratie van het SMA binnen het VieCuri Medisch Centrum vanaf Als werklocatie voor het SMA werd gekozen voor Venray en organisatorisch binnen VieCuri Vitaal. De naam werd gewijzigd van SMA Noord Limburg in SMA Vitaal. Al vanaf de eerste contacten tussen SMA en het ziekenhuis in Venlo heeft VieCuri ook de ambitie gehad de opleiding sportgeneeskunde aan te bieden. In Roermond werd aanvankelijk alleen de klinische fase van de opleiding sportgeneeskunde aangeboden. Vanaf 2001 had het Laurentius ziekenhuis Roermond ook een eigen sportgeneeskunde afdeling. Vanaf 2005 kon de volledige opleiding sportgeneeskunde in Roermond worden gerealiseerd. Vanaf 2007 is er een overeenkomst voor onderlinge waarneming tussen de beide afdelingen sportgeneeskunde in Venlo en Roermond. In 2008 hebben beide ziekenhuizen besloten de samenwerking verder te intensiveren en ook op gebied van de opleiding Sportgeneeskunde verder samen op te trekken. Vanaf medio 2008 werd een deel van de module sportgeneeskunde aangeboden door SMA Vitaal/VieCuri Medisch Centrum In 2009 werd de opleiding na overleg met het NIOS volledig geherstructureerd en vond een wisseling plaats van hoofdopleider. De opleiding werd daarbij ingebed in de bestaande opleidingsstructuur van het VieCuri Medisch Centrum Heden De afdeling Sportgeneeskunde van VieCuri (hierna SMA Vitaal) heeft zijn hoofdvestiging in het ziekenhuis in Venray. VieCuri Medisch Centrum voor Noord Limburg is een fusieziekenhuis van de ziekenhuizen in Venray (St Elisabeth) en Venlo (St Maarten). Juridisch is SMA Vitaal een zelfstandige stichting binnen de ziekenhuisorganisatie. De afdeling wordt actief gesteund door de Raad van Bestuur (voorzitter RvB is ook voorzitter van de stichting SMA Vitaal). De sportarts/hoofdopleider is in dienst van het VieCuri ziekenhuis en wordt gedetacheerd naar het SMA Vitaal. Het SMA Vitaal heeft als belangrijkste locatie de ziekenhuisvleugel in Venray waar ook VieCuri-Vitaal is gevestigd. Eén maal per week is er een blessurespreekuur in het ziekenhuis in Venlo. Het SMA Vitaal heeft als ambitie uit te groeien tot een gezichtbepalende afdeling sportgeneeskunde binnen de regio Noord- en Midden Limburg. Het SMA Vitaal richt zich daarbij zowel op de topsport als op de breedtesport. SMA Vitaal was het eerste SCAS-gecertificeerde SMA in Limburg en heeft een TMS-certificering Ten behoeve van de TMS-certificering wordt intensief samengewerkt met medisch specialisten binnen de muren van het ziekenhuis en met diverse aanbieders van sportmedische zorg buiten het ziekenhuis. Naast de sportmedische zorg binnen de ziekenhuismuren, wordt ook op een drietal buitenlocaties sportmedische zorg aangeboden. In de buitenpoli van het ziekenhuis in Peel en Maas (Panningen) en in een groot fysiotherapeutisch centrum in Boxmeer worden consulten en een volledig keuringenpakket aangeboden. In Venlo wordt twee dagdelen per maand blessurespreekuur verricht samen met één van de sportfysiotherapie-partners in het TMS (Vividus centrum voor gezondheid).. Tijdens het blessurespreekuur in Peel en Maas kunnen sporters desgewenst gelijktijdig worden gezien door de orthopeed Sinds begin 2012 worden de blessureconsulten verricht in nauwe samenwerking met de afdeling orthopedie in de vorm van de poli sport-orthopedie. De sportartsen kunnen in deze constructie snel en zelfstandig hun eigen beeldvormend diagnostisch onderzoek aanvragen en er is een mogelijkheid voor snelle orthopedisch beoordeling, medebehandeling of overname van de behandeling

6 Het (willen) opleiden van sportartsen is onderdeel van de ambitie een regionaal toonaangevende afdeling Sportgeneeskunde te realiseren. Dit streven past ook binnen de ambities van het VieCuri Medisch Centrum als groot opleidingsziekenhuis met een regionale centrumfunctie. VieCuri beschikt op dit moment over 16 medisch specialistische opleidingen en heeft een uitstekend opleidingsklimaat. Gemiddeld zijn bij VieCuri 45 aios werkzaam in 16 verschillende medisch specialistische opleidingen. Sinds 2007 is VieCuri één van de 24 STZ ziekenhuizen Op gebied van de deelopleidingen cardiologie en orthopedie is na goed overleg tussen de maatschappen in de beide ziekenhuizen gekozen voor een combinatie waarbij de aios in beide ziekenhuizen een deel van de opleidingstijd doorbrengt. In het VieCuri medisch centrum ligt het accent naast een beperkt praktisch gedeelte op supervisie en onderwijs. In het Laurentius ziekenhuis ligt het accent meer op de uitvoering van de dagelijkse opleidingspraktijk. Ook hier is uiteraard sprake van onderwijsmomenten en supervisie, maar deze zijn minder gestructureerd en frequent ingepland als in het VieCuri medisch centrum Eindverantwoordelijk voor de inhoudelijke aspecten is de deelopleider in Venlo. De module Pulmonologie wordt als enige volledig in Venlo uitgevoerd. Voor het wetenschappelijk onderzoek wordt de aios ondersteund door de ziekenhuisepidemioloog in Venlo (mw. M Janssen). Voor wetenschappelijk onderzoek kan gebruik worden gemaakt van alle diensten van VieCuri, dat beschikt over een eigen Wetenschapscommissie. De huisartsenstage blijft gesitueerd in de huisartsenpraktijk in Roermond. Om ook op dit gebied de opleiding minder kwetsbaar te maken, is naast de huidige praktijk in Roermond een huisartspraktijk in Velden (iets ten noorden van Venlo) bereid gevonden aan de opleiding mee te werken. Sinds 2010 zijn VieCuri en Laurentius in gelijke mate betrokken bij de module sportgeneeskunde Toekomst korte termijn VieCuri beschikt over een groot aantal erkende MSRC-opleidingen (16), waaronder ook cardiologie en orthopedie. VieCuri heeft (nog) geen volledige erkende Pulmonologie opleiding. De longarts is echter binnen de Cardiologie en Interne Geneeskunde opleidingen verantwoordelijk voor het pulmonologie-deel van die opleidingen. Vanaf is de structuur van de opleiding Sportgeneeskunde zodanig, dat de modules cardiologie, pulmonologie en orthopedie worden aangeboden onder eindverantwoordelijkheid van de (MSRC-erkende) opleiders van het VieCuri in Venlo. Tussen de vakgroepen Orthopedie en de vakgroepen Cardiologie van VieCuri en Laurentius is een opleidingsovereenkomst gesloten op basis waarvan de dagelijkse praktijk activiteiten gelokaliseerd worden in het Laurentius Ziekenhuis en de opleidingsactiviteiten en supervisie worden gegeven onder verantwoordelijkheid van de opleider cardioloog en opleider orthopedie in VieCuri. Om een adequate invulling te geven aan de eindverantwoordelijkheid van de opleiders in VieCuri zullen de aios minimaal één volledige dag (twee dagdelen) per week in Venlo verblijven voor onderwijsactiviteiten en supervisie. Daarnaast zijn er ook in Roermond onderwijsmomenten op de afdelingen orthopedie en cardiologie. Het opleidingsprogramma wordt vastgelegd in overleg tussen hoofdopleider sportgeneeskunde en de deelopleiders van de beide ziekenhuizen. De vakgroepen cardiologie en orthopedie van beide ziekenhuizen zijn vertegenwoordigd in de commissie opleiding sportgeneeskunde. Deze commissie vergadert minimaal twee maal per jaar. Daarnaast zijn alle opleiders vertegenwoordigd in de COC (centrale opleidingscommissie) en de COAA (commissie opleiding, assistenten en affiliatie). In de COAA zijn ook de aios vertegenwoordigd.. Vanuit het Leerhuis in Venlo worden voor alle aios werkzaam binnen VieCuri specialisme overstijgende cursussen aangeboden. Deze cursussen richten zich vooral op de competentiegebieden 2 t/m 7 zoals beschreven in het NIOS opleidingsplan/canmeds Voorbeelden zijn cursussen over Evidence Based Medicine (EBM), patiëntveiligheid, statistische begrippen en management en financiering van de gezondheidszorg. Ook de aios sportgeneeskunde worden gestimuleerd aan deze cursussen deel te nemen. Bij aanvang van de opleiding zijn alle aios verplicht deel te nemen aan de driedaagse introductiecursus, aangeboden door VieCuri. Deze introductiecursus bestaat uit een introductiedag ALS, introductiedag SEH en een dag met algemene onderwerpen, zoals bibliotheek, Leerhuis, Gebruik EZIS, DBC s/dot s, Veiligheid en Klantgerichtheid, Vanaf 1 januari 2009 zijn alle arts-assistenten (niet) in opleiding, a(n)ios van VieCuri, ondergebracht binnen het Leerhuis. Het centraal onderbrengen van a(n)ios binnen het Leerhuis leidt tot transparantie en eenduidig beleid ten aanzien van verantwoordelijkheden, inzet, kosten en inkomsten. Ook de aios sportgeneeskunde valt wat aanstelling en facilitering betreft onder de verantwoordelijkheid van het Leerhuis. Het Leerhuis draagt zorg voor de doorberekening van kosten naar de verschillende vakgroepen in Venlo en Roermond.

7 Aios sportgeneeskunde kunnen net als alle overige aios gebruik maken van alle onderwijs- en begeleidingsfaciliteiten van het Leerhuis en de Medische Bibliotheek. Wat betreft huisvesting zal het SMA Vitaal in 2014 deels verhuizen naar de nog te realiseren nieuwbouw, naast de SEH. Het SMA Vitaal krijgt daar de beschikking over een drietal ruimtes tbv spreekuur en inspanningsdiagnostiek. In dezelfde ziekenhuisvleugel wordt naast de al bestaande SEH ook de huisartsenpost gevestigd Toekomst lange termijn Binnen beide ziekenhuizen bestaat de wens de samenwerking op alle gebieden de komende jaren verder te intensiveren. Gesprekken daarover worden momenteel op vakgroepniveau gevoerd. Gezien de uitstekende onderlinge contacten tussen de opleiders cardiologie en orthopedie van beide ziekenhuizen, is er op dit moment geen directe noodzaak de opleiding volledig naar het VieCuri medisch centrum over te hevelen Tot nu toe wordt ook door de aios zelf aangegeven dat zij het een meerwaarde vinden om tijdens hun opleiding kennis te maken met de verschillende visies van de vakgroepen orthopedie cq cardiologie in de twee ziekenhuizen 1.4 Kansen en bedreigingen De Provincie Limburg heeft meer dan andere regio's in Nederland te kampen met een geleidelijke veroudering van de bevolking. Deze ontwikkeling wordt versterkt door het wegtrekken naar elders van goed opgeleide jongeren, in verband met de betere beroepsperspectieven in de regio s Eindhoven, Nijmegen en De Randstad. Dit heeft enerzijds een geleidelijke groei van het beroep op de gezondheidszorg tot gevolg op het gebied van ziekten samenhangend met veroudering, maar leidt anderzijds tot een daling van het aanbod aan andere gezondheidsproblemen en mogelijk ook tot een daling van het patiëntenpotentieel van de Sportgeneeskunde. Vanuit dat standpunt is samenwerking en het vergroten van het adherentiegebied voor ziekenhuizen in de regio een belangrijk speerpunt. Ook de sportgeneeskunde doet mee in dit streven tot verdere samenwerking en schaalvergroting. Daarnaast is het van belang dat de Sportgeneeskunde zich ook gaat richten op groepen patiënten cq gezondheidsproblemen die juist extra vaak voorkomen in een verouderende populatie, zoals hartfalen en revalidatie na oncologische behandelingen. Verouderingsproblemen en oncologie zijn ook twee speerpunten in het algemeen ziekenhuisbeleid van VieCuri De afdelingen sportgeneeskunde van het ziekenhuis in Roermond (SGA Roermond) en van het VieCuri Medisch Centrum hebben besloten, gesteund door de directies van beide ziekenhuizen, hun activiteiten in de toekomst te bundelen tot een grote sterke afdeling sportgeneeskunde in Noord- en Midden Limburg. Eén van de onderdelen die gezamenlijk werd opgepakt, is het opleiden van sportartsen. Het VieCuri Medisch centrum is een Topklinisch ziekenhuis met opleidingserkenning in 16 specialismen, waaronder cardiologie en orthopedie. Door gebruik te maken van de kennis en ervaring met opleiden en door het vergroten van het mogelijke patiëntenaanbod en de variatie in aanbod kan aan de aios een betere opleiding worden aangeboden. Het SMA Vitaal, onderdeel van het VieCuri Medisch Centrum is volledig gecertificeerd TopsportMedisch Samenwerkingsverband. VieCuri heeft ook voor deze TMS-certificering nadrukkelijk de samenwerking gezocht met de SGA-Roermond, zodat een sterke, topsportgerichte benadering mogelijk wordt. Met de TMS-certificering is het in ieder geval mogelijk de concurrentie aan te gaan met centra in de directe omgeving (bijv. Eindhoven). Voor het aanbieden van breed opleidingspallet is het voor de opleidingsregio belangrijk dat ook sportgeneeskundige zorg kan worden aangeboden op topsportniveau. SMA Vitaal en SGA Laurentius hebben in 2008 een gezamenlijk meerjaren beleidsplan opgesteld ( ) en beschikken over een gezamenlijk kwaliteitshandboek. 1.5 Motivatie om sportartsen te willen opleiden Voor de toekomst van het vakgebied Sportgeneeskunde is het belangrijk dat geregistreerde sportartsen bereid zijn tijd en energie te steken in het scholen van aanstaande collega s. Landelijke en internationale ontwikkelingen op sportgeneeskundig gebied, voortschrijdend wetenschappelijk inzicht op het gebied van blessurebehandeling, preventie, inspanningsfysiologie, trainingsleer, biomechanica en revalidatieprincipes zijn kennisaspecten van het vakgebied die cursorisch en via boeken en tijdschriften kunnen worden aangeboden. Het omzetten van theoriekennis naar de praktijk vergt een leeromgeving waarin op een veilige manier en met adequate feedback de theoriekennis kan worden omgezet in vaardigheden/competenties. De sportartsen en deelopleiders van VieCuri (SMA Vitaal) en LZR willen die leeromgeving bieden, enerzijds vanuit een wens het eigen vakgebied verder te ontwikkelen, anderzijds ook omdat opleiden van nieuwe collega s gewoon leuk is. Binnen VieCuri bestaat al een langjarig opleidingsklimaat met een goed functionerend Leerhuis en een COC en een COAA als vertegenwoordiging en overlegstructuur tussen opleiders en aios. Alle deelopleiders van VieCuri voldoen aan de eisen gesteld door de MSRC voor het opleiden van specialisten.

8 1.6 Inbedding afdeling Sportgeneeskunde binnen opleidingsinstelling De afdelingen Sportgeneeskunde zijn ingebed in respectievelijk het Laurentius Ziekenhuis te Roermond en VieCuri Medisch Centrum te Venlo. De afdeling sportgeneeskunde in Roermond is onderdeel van het cluster Fysiotherapie en Revalidatie. Binnen VieCuri is de afdeling sportgeneeskunde onderdeel van sector 5, samen met o.a. Revalidatie, Fysiotherapie en Dietetiek. De afdeling sportgeneeskunde van VieCuri is als SMA Vitaal gevestigd binnen VieCuri Vitaal. VieCuri Vitaal biedt vooral zorg uit het pakket van de aanvullende verzekering en medische zorg die niet voor verzekeringsvergoeding in aanmerking komt. Naast de mogelijkheden binnen het ziekenhuis voor samenwerking met een groot aantal medisch specialisten, is er binnen VieCuri Vitaal een nauwe samenwerking met de bedrijfsarts van Werk Vitaal (J Konijnenburg). Die samenwerking behelst op dit moment vooral het leveren van diensten ten behoeve van de bedrijfsgeneeskundige praktijkvoering, zoals inspanningstesten in keuringssituaties (brandweer, douane), inspanningstesten bij werknemers met klachten (overgewicht, chronische vermoeidheid) en expertises bij bewegingsapparaat klachten. VieCuri Vitaal beschikt over een 1 e -lijn (sport)fysiotherapie praktijk en een 1 e lijns dietetiekpraktijk, waarmee vanuit de sportgeneeskunde wordt samengewerkt. Binnen VieCuri Vitaal loopt ook het Herstel & Balans programma. Er zijn goede contacten over en weer tussen sportgeneeskunde en cardiologie en orthopedie. Met de afdeling cardiologie is in het verleden samengewerkt bij een hartfalen project. De cardiologen zijn zowel in het VieCuri Medisch Centrum als in het Laurentius Ziekenhuis - tijdens spreekuurtijden goed toegankelijk voor ad-hoc overleg over mogelijk afwijkende (inspannings)ecg s. Met de orthopeden zijn de contacten over het algemeen frequenter. Er zijn korte verwijslijnen naar de orthopedie en ook de orthopeden verwijzen regelmatig patiënten naar het sportspreekuur. Met de afdeling orthopedie wordt in de buitenpoli in Panningen een spreekuur aangeboden waarop patiënten gelijktijdig door sportarts en orthopeed kunnen worden gezien. Ook in Roermond draait een gezamenlijk sportgeneeskunde-orthopedie spreekuur. Vanaf begin 2012 loopt de poli sport-orthopedie, waarbij de sportartsen een groot deel van hun blessureconsulten kunnen verrichten in samenwerking met de afdeling orthopedie. In het kader van de TMS-afspraken zijn er overeenkomsten met een groot aantal vakgroepen mbt het binnen 24 uur zien van topsporters met blessures (orthopedie, cardiologie, interne geneeskunde, neurologie, revalidatie, radiologie). SMA Vitaal verleent medewerking aan een onderzoeksproject vanuit Amsterdam op gebied van Oncologische revalidatie. Met Academisch ziekenhuis Maastricht wordt samengewerkt in een onderzoeksproject op gebied van training bij nierinsufficiëntie. 1.7 Start opleiding Sportgeneeskunde De volledige opleiding sportgeneeskunde, waarbij alle modules werden aangeboden binnen één ziekenhuis, is op gestart in het Laurentius Ziekenhuis in Roermond. Voor die datum werden in Roermond uitsluitend de modules Cardiologie en Orthopedie aangeboden. De eerste aios die in Roermond de module sportgeneeskunde heeft gedaan, is gestart op De sportartsen die eerder zouden beginnen, haakten voortijdig af door persoonlijke oorzaken zoals een gewijzigde beroepskeuze. De doorstart van de geherstructureerde opleiding in VieCuri en Laurentius is gerealiseerd op Begin februari 2011 is de eerste nieuwe aios gestart binnen de geherstructureerde opleiding. 1.8 Aansluiting Opleidingsbeleid Sportgeneeskunde bij Algemeen Opleidingsbeleid Vanaf 1 januari 2009 worden alle arts-assistenten (niet) in opleiding, a(n)ios, ondergebracht binnen het Leerhuis. Het centraal onderbrengen van a(n)ios binnen het Leerhuis leidt tot transparantie en eenduidig beleid ten aanzien van verantwoordelijkheden, inzet, kosten en inkomsten. De inhoudelijke, professionele aansturing blijft bij de opleider of de (opleiders)vakgroep. Het Leerhuis verzorgt o.a het houden van interne audits (COC); meting opleidingsklimaat voor a(n)ios (PHEEM); organiseren van onderwijsactiviteiten op gebied van vakgroepoverstijgend onderwijs voor a(n)ios en professionalisering van opleiders Voor alle arts-assistenten wordt een (landelijke) modelinstructie gehanteerd voor artsen al dan niet in opleiding tot (medisch) specialist werkzaam in ziekenhuizen (Modelinstructie). De Modelinstructie is voor iedereen beschikbaar via intranet Net als de overige (MSRC) opleidingen in VieCuri, is de sportgeneeskunde vertegenwoordigd in COC en COAA en worden bij toerbeurt interne audits gedaan. De opleiding sportgeneeskunde onderschrijft de principes en afspraken die zijn gemaakt door het Leerhuis met alle overige opleidingen binnen VieCuri Medisch Centrum voor Noord Limburg (mits niet strijdig met het NIOS Opleidingsbeleid, dat in dat geval leidend blijft)

9 2. OPZET EN INVULLING OPLEIDING SPORTGENEESKUNDE 2.1 Selectie- en aannamebeleid nieuwe aios De selectieprocedure voor nieuwe aios is conform de landelijk binnen de sportgeneeskunde afgesproken systematiek. De lokale sollicitatiecommissie bestaat uit vertegenwoordigers van de deelopleidingen en de hoofdopleider cq waarnemend hoofdopleider. In de sollicitatiecommissie is minimaal een cardioloog, een orthopeed en een sportarts vertegenwoordigd, In de huidige commissie heeft ook de huisartsopleider zitting Belangrijke lokale criteria voor beoordeling van de aios zijn ervaring op gebied van sport en sportgeneeskunde in het verleden, motivatie om de opleiding in Limburg te volgen en bereidheid actief mee te werken aan het creëren van een goed opleidingsklimaat. 2.2 Tijdsplanning opleidingsmodules Tijdsbalk planning opleidingsmodules (in chronologische volgorde) Periode 1 Duur Opleidingsinstelling Opleider Cardiologie 9 maanden VieCuri Medisch Centrum Laurentius Ziekenhuis J.G. Meeder R van der Borgh Longgeneeskunde 3 maanden VieCuri Medisch Centrum B.A.H.A. van der Bruggen Orthopedie 12 maanden VieCuri Medisch Centrum Laurentius Ziekenhuis J.W. Morrenhof J.M.J. van Mulken Periode 2 Duur Opleidingsinstelling Opleider Sportgeneeskunde 9 maanden VieCuri Medisch Centrum Laurentius Ziekenhuis P.R. Eijkelenboom G.M.E. Janssen Huisartsgeneeskunde 3 maanden De Bres D.F.W. Mooren Wetenschappelijk onderzoek 3 maanden Afhankelijk van project M. Janssen-Heijnen, epidemioloog G.M.E. Janssen P.R. Eijkelenboom Periode 3 Duur Opleidingsinstelling Opleider Sportgeneeskunde 9 maanden VieCuri Medisch Centrum P.R. Eijkelenboom Laurentius Ziekenhuis G.M.E. Janssen In de tweede opleidingsperiode worden twee dagdelen (1 dag) per week ingevuld met huisartsgeneeskunde in combinatie met 8 dagdelen (4 dagen) sportgeneeskunde en is een periode van in totaal 3 maanden gereserveerd voor de uitwerking van het weten. Dit betekent niet dat dan pas gestart wordt met planning en uitvoering van het onderzoek. Het is nadrukkelijk de bedoeling dat al in periode 1 (Cardiologie, Pulmonologie, Orthopedie) gestart wordt met de planning en opzet van het wetenschappelijk onderzoek. Vanuit de wetenschapscommissie van VieCuri wordt gestreefd naar zo veel mogelijk aansluiten bij lopende studieprojecten binnen het ziekenhuis. Daarnaast zijn er op Sportgeneeskundig vlak ook landelijk diverse, lopende onderzoeksprojecten waarbij wellicht kan worden aangesloten (bijvoorbeeld LOSO). Van alle aios en dus ook van de aios sportgeneeskunde wordt verwacht dat voor het eind van de opleiding wordt gerefereerd tijdens de wetenschappelijke avond van het ziekenhuis over het uitgevoerde onderzoeksproject. Dit referaat kan/zal ook gehouden (kunnen) worden op het VSG-congres. Indien de kwaliteit van het onderzoek zich hiervoor leent, is ook het schrijven van een dissertatie mogelijk een doelstelling. 2.3 Samenwerkingsverbanden met andere instellingen Samenwerking m.b.t. opleiding Sportgeneeskunde Zoals hiervoor al beschreven is er een intensieve samenwerking tussen VieCuri Medisch Centrum en Laurentius Ziekenhuis bij de opleiding sportgeneeskunde. Deze samenwerking is zowel aanwezig op niveau van de individuele vakgroepen als op bestuurlijk niveau. Op bestuurlijk niveau is sprake van een toenemende samenwerking tussen beide ziekenhuizen over de gehele linie van het zorgaanbod.

10 Daarnaast hebben de bestuurders van beide ziekenhuizen zich uitgesproken voor een intensieve samenwerking op het gebied van de sportgeneeskunde en het gezamenlijk realiseren van een kwalitatief hoogstaande opleiding sportgeneeskunde. De afdelingen cardiologie en orthopedie van beide ziekenhuizen hebben zich hieraan gecommitteerd. Er is een goede samenwerking tussen de beide afdelingen sportgeneeskunde op gebied van de opleiding en op gebied van onderlinge waarneming en consultatie bij probleempatiënten. Op gebied van protocollering is een begin gemaakt met het onderling afstemmen van beleid. Wat betreft faciliteiten voor aanvullende diagnostiek is het streven complementair te zijn waar het de diagnostiek betreft die door de sportartsen in eigen beheer wordt uitgevoerd Samenwerking medisch-inhoudelijk De afdelingen sportgeneeskunde hebben samen protocollen ontwikkeld op gebied van medisch inhoudelijke aspecten zoals blessurebehandelingen van een aantal frequent voorkomende sportblessures, praktische (sport)medische handelingen en protocollen voor inspanningsergometrie. De beide afdelingen sportgeneeskunde van VieCuri en Laurentius hebben in gezamenlijkheid voldaan aan de criteria voor de TMS-certificering. Voor deze certificering zijn samenwerkingsovereenkomsten gesloten met diverse partners in en buiten het ziekenhuis voor het uitvoeren van aanvullende diagnostiek en uitvoeren van behandelingen. Er zijn onder andere overeenkomsten met de afdeling radiologie mbt uitvoeren van snelle aanvullende beeldvormende diagnostiek, met diverse ziekenhuisafdelingen mbt snelle verwijsmogelijkheden van sporters, met de afdeling sportgeneeskunde van SportMax mbt uitvoeren van compartimentsdrukmetingen, met sportpodotherapeuten mbt uitvoeren van loopanalyses en RS-scans, met een gezondheidscentrum mbt uitvoeren isokinetische krachttesten en met de orthopedisch instrumentmaker en orthopedisch schoenmaker van het ziekenhuis 2.4 Verantwoording opleidingsbeleid t.o.v. NIOS Opleidingsplan Sportgeneeskunde Het (herziene) NIOS Opleidingsplan Sportgeneeskunde is op 1 januari 2009 van kracht geworden. Het NIOS opleidingsplan beschrijft (onder andere) het algemeen kader van de opleiding, de competenties waaraan de sportarts na zijn opleiding moet voldoen, de inhoud en de opbouw van de opleiding, de wijze van toetsen en evalueren van de aios, inhoud en gebruik van het portfolio en instrumenten voor kwaliteitsbewaking en toetsing van de opleiding. Het regionale opleidingsbeleid van Noord- en Midden Limburg moet gezien worden als een verdere lokale/regionale uitwerking van het NIOS Opleidingsplan, waarin weergegeven hoe de aios in onze regio kunnen voldoen aan de opleidingseisen geformuleerd in het NIOS Opleidingsplan Opleidingsprincipes Als basisprincipe bij het opleiden wordt uitgegaan van het bestaande competentieniveau van de aios op het moment van instromen in de opleiding. Omdat dit voor alle aios zal verschillen is het niet goed mogelijk hier een gedetailleerde uitwerking van te maken. De medisch-inhoudelijke competenties voor de op dat moment gevolgde module zullen in de eerste fase van die module door de (deel)opleider in kaart worden gebracht samen met de aios. Afhankelijk daarvan worden in overleg tussen de aios en de deelopleider/hoofdopleider onderwijsdoelen vastgesteld voor de eerste fase van de actuele opleidingsperiode. In principe worden doelen voor een periode van 3 maanden geformuleerd en daarna geëvalueerd. Hierbij past een werkschema en onderwijsschema. Voorbeelden van dergelijke werkschema s zijn opgenomen als bijlage aan het eind van het opleidingsplan. Met behulp van KPB s, 360 graden beoordelingen, videoregistraties van spreekuurcontacten, meekijken met spreekuur, patiëntbesprekingen, consultaties en tussentijdse evaluatiegesprekken wordt een goed inzicht gekregen in het functioneren van de aios in de zeven competentiegebieden, geschetst in het NIOS opleidingsplan. Met uitzondering van de videoregistraties worden deze instrumenten in beide ziekenhuizen gebruikt voor de begeleiding van de aios. Het VieCuri ziekenhuis beschikt o.a. op de afdelingen orthopedie en cardiologie over de mogelijkheid van een videoregistratie In Roermond is deze mogelijkheid niet aanwezig.voor KPB s, 360 graden beoordelingen en tussentijdse evaluaties worden de standaard scoreformulieren gebruikt uit het Portfolio van de aios Opleidingsactiviteiten Zoals al hierboven is gesteld zal de inhoud van de opleiding in sterke mate afhangen van al bestaande kennis en ervaring bij de aios op het moment van instromen in de opleiding. De opleidingsactiviteiten als zodanig worden

11 hierdoor niet beïnvloed. In periode 1 (cardiologie, pulmonologie, orthopedie) wordt minimaal één maal per week onderwijs gegeven op gebied van het deelspecialisme. Deze vaste onderwijsmomenten vallen in periode-1 op de woensdagen. Daarnaast wordt 3 tot 4 maal per maand door de opleider(s) sportgeneeskunde een voor alle aios sportgeneeskunde verplicht onderwijsmoment georganiseerd op afwisselend vrijdagmiddag en woensdagmiddag/avond. Accent ligt bij deze sportgeneeskunde onderwijsmiddag op de medisch- inhoudelijke aspecten van het vakgebied sportgeneeskunde. Tijdens de onderwijsmiddagen zal aandacht worden besteed aan eigen sportgeneeskundige casuïstiek, sportgeneeskundig onderzoek en behandeling van sportblessures aan de hand van Clinical Sports Medicine (Brukner & Khan) of Evidenced Based Sports medicine (MacAuley & Best), een inspanningsfysiologisch thema aan de hand van Exercise Physiology (Mc Ardle et. al.), korte referaten uit sportgeneeskundige tijdschriften of referaten met sportgeneeskundige relevantie uit overige tijdschriften, vaardigheidstrainingen. Tijdens de onderwijsmiddagen worden ook de PICO/CAT s besproken die door de aios in periode-2 en -3 van de opleiding zijn gemaakt. Daarnaast is er gelegenheid voor het onderling bespreken van knelpunten waarmee de aios worden geconfronteerd. In principe kunnen alle 7 competentiegebieden aan bod komen, maar het accent van de middagen ligt op de medisch-inhoudelijke aspecten van het vakgebied. Het schema voor de onderwijsmiddagen wordt per half jaar vastgelegd wat betreft de onderwerpen uit de verschillende handboeken. Eventueel wordt op een onderwijsmiddag een gast (bijvoorbeeld vanuit één van beide ziekenhuizen) uitgenodigd om een onderwijsbijdrage te verzorgen. Vanuit het Leerhuis worden regelmatig specialisme overstijgende cursussen georganiseerd. Omdat veel van deze cursussen slechts één of twee maal per jaar worden gegeven, gaat volgen van deze cursus voor op volgen van de vaste onderwijsmiddag Onderwerpen die hierbij aan bod kunnen komen zijn bijvoorbeeld Evidence based Medicine, Communicatietraining, Conflicthantering en Statistische begrippen. Het Opleidingsbureau van VieCuri Medisch Centrum voor Noord-Limburg biedt in samenwerking met bureau Orlemans & Orlemans de workshop Communicatie voor arts-assistenten aan. In deze workshop wordt gewerkt vanuit drie invalshoeken, namelijk communicatie en interactie met collegae, stafleden en huisartsen en patiënten. De cursus wordt twee maal per jaar in het voorjaar en najaar aangeboden Op de intranet website van VieCuri is bij het opleidingsbureau een maandoverzicht te vinden van alle opleidingsactiviteiten die in die periode worden georganiseerd. Specialisme overstijgende cursussen worden deels al binnen VieCuri aangeboden, deels moeten cursussen nog ontwikkeld worden. Streven is om per opleidingsjaar de aios 2 vormen van onderwijs behorende bij onderstaande competenties bij te laten wonen. De opleider bespreekt deze met de aios én legt vast welke dit zijn. Na deelname wordt een certificaat uitgereikt dat wordt opgenomen in het portfolio. 1. Medisch handelen - Medisch recht en ethiek - Evidence Based Medicine (EBM) - Patiëntveiligheid 2. Communicatie - Communicatietraining - Conflicthantering 3. Samenwerking - X-file (certificaat wordt na 3x bijwonen uitgereikt aan de hand van het paraaf op de presentielijsten) 4. Kennis en wetenschap - Statistische begrippen 5. Maatschappelijk handelen - Kwaliteitszorg (MIP/BIG enz) 6. Organisatie - Introductie door Opleidingsbureau - Management en financiering van de gezondheidszorg? 7. Professionaliteit - Teach the teacher

12 - Portfolio - KKB graden feedback Het verplichte cursorisch onderwijs georganiseerd door het NIOS, zal aan het begin van het kalenderjaar, zodra de data waarop het onderwijs wordt gegeven bekend zijn, worden ingepland in de verschillende onderwijsschema s van de aios. De deelopleiders zullen op de hoogte worden gesteld van de dagen waarop aios afwezig zijn ivm onderwijsverplichtingen. Na het volgen van een NIOS-cursus zal/zullen de aios die de cursus heeft/hebben gevolgd, op de eerstvolgende onderwijsmiddag sportgeneeskunde een kort verslag uitbrengen van de gevolgde cursus. Elk jaar in september wordt door het NIOS het theorie-examen fysiologie afgenomen. Behalen van dit examen is voorwaarde voor toegang tot een groot aantal verplichte NIOS-cursussen. Uitgaande van een instroom van nieuwe aios in de eerste maand van het nieuwe jaar, zal de aios naast zijn/haar activiteiten op de afdeling cardiologie tijd moeten reserveren voor zelfstudie op gebied van inspanningsfysiologie. Ter ondersteuning zal bij het sportgeneeskundig onderwijs in de eerste helft van elk kalenderjaar dat een nieuwe sportarts met de opleiding start c.q. een aios het fysiologie examen nog niet heeft gedaan of gehaald extra aandacht worden besteed aan onderwerpen op inspanningsfysiologisch gebied. De aios die het examen voorbereidt zal een referaat verzorgen over één van de onderwerpen uit de verplichte leerstof Plan van aanpak t.a.v. competentiegericht onderwijs In eerste instantie wordt van de aios verwacht dat zij bij de start- en voortgangsgesprekken zelf kunnen aangeven op welk niveau de verschillende competenties worden beheerst. Tijdens de opleidings(evaluatie) gesprekken wordt aandacht besteedt aan verworven en nog ontbrekende competenties en worden afspraken gemaakt voor nieuwe doelen in de navolgende periode. Zo nodig wordt in overleg met de deelopleider het opleidingsprogramma of de begeleiding bijgesteld om aan de nieuwe doelen te kunnen voldoen. In het onderwijsprogramma zijn criteria opgenomen waaraan de sportarts aan het eind van elke periode moet voldoen. Naast de verschillende onderwijssessies tijdens de opleidingsperiode zijn ook KPB s, KPB s-technische vaardigheden, 360-graden observaties en supervisie tijdens de dagelijkse spreekuurcontacten en andere zorgprocessen momenten waarop competenties kunnen worden beoordeeld. De afdelingen cardiologie, orthopedie en pulmonologie in VieCuri en de huisartspraktijk De Bres beschikken over spreekkamers met video-opname apparatuur, zodat spreekuurcontacten uitgebreid kunnen worden geëvalueerd op de verschillende competentiegebieden. Voor de competentiegebieden 2 tot en met 7 worden binnen VieCuri een aantal specialisme overstijgende cursussen gegeven, die door de aios sportgeneeskunde kunnen worden bijgewoond. Tijdens alle deelmodules zal door de opleider naast de medisch-inhoudelijke aspecten ook aandacht worden gegeven aan de overige competentiegebieden. Ook vanuit het NIOS is er in cursusvorm aandacht voor het verder ontwikkelen van de competentiegebieden 2-7. Aan het eind van elke module wordt de aios verwacht de competenties op medisch inhoudelijk niveau te beheersen op niveau-4. Tijdens de tussenevaluatie zal in elke module worden beoordeeld welke medisch inhoudelijke punten voor de tweede helft van de module extra aandacht nodig hebben. Bij KPB s en tussenevaluatie wordt naast de medisch-inhoudelijke aspecten ook de voortgang in de overige competentiegebieden beoordeeld. 2.5 Onderlinge afstemming modules (procedures) Uitgaande van een standaard opleidingstraject zullen de verschillende modules in de onderstaande volgorde worden aangeboden: Cardiologie Pulmonologie Orthopedie Sportgeneeskunde 1 e fase Inclusief Huisartsgeneeskunde Sportgeneeskunde 2 e fase Inclusief Wetenschappelijk onderzoek In het eerste opleidingsjaar wordt gestart met de module cardiologie. Bij deze module is de aios 2 x 2 dagen per week werkzaam bij de vakgroep cardiologie van het Laurentius Ziekenhuis Roermond. Op de tussenliggende woensdag werkt de aios bij de vakgroep cardiologie in VieCuri Medisch Centrum. Accent op deze dag ligt op onderwijs en supervisie. Wat betreft de praktische werkzaamheden werkt de aios die dag op de CCU..

13 Tijdens de module cardiologie is de aios onder andere mede verantwoordelijk voor het verrichten en beoordelen van de cardiologische inspanningsdiagnostiek. Al in een vroeg stadium van de opleiding maakt de aios tijdens de onderwijsmomenten sportgeneeskunde ook kennis met de sportgeneeskundige inspanningsdiagnostiek. In de eerste 6 maanden van de opleiding ligt het accent op werkzaamheden op de afdeling, aangevuld met overige activiteiten zoals inspanningsdiagnostiek. In de laatste 3 maanden van de cardiologiemodule ligt het accent meer op de polikliniek en de inspanningsdiagnostiek en is er ruimte voor verschillende capita selecta. Gezien de afwezigheid van andere aios op de afdeling cardiologie in Laurentius zullen gedurende de volledige periode van de stage alle werkzaamheden worden verricht, maar zal wel duidelijk sprake zijn van een accentverschuiving van de afdeling naar de polikliniek en de inspanningsdiagnostiek.. Tijdens de module cardiologie worden geen avondnacht- en weekenddienstengedaan. Om tijdens de modules cardiologie en orthopedie een goede onderlinge afstemming van de begeleiding en vorderingen van de aios te realiseren is er geregeld onderling overleg tussen de opleiders in beide ziekenhuizen. De onderlinge contactmomenten zijn structureel geregeld bij het 2-jaarlijks opleidersoverleg, voorafgaand aan alle tussenevaluaties (3-6-(9)mnd en eindevaluatie) en verder ad-hoc bij bijzonderheden of problemen op opleidingsgebied. Na 9 maanden cardiologie volgen 3 maanden pulmonologie. De module pulmonologie wordt geheel in Venlo gedaan. Tijdens de module Pulmonologie wordt gewerkt op de poli longziekten en de longfunctieafdeling. Op de longfunctieafdeling wordt naast spirometrie ook spiroergometrie onderzoek verricht. Aan het eind van de stage pulmonologie is de aios voor een deel verantwoordelijk voor de spiroergometrieën die vanuit pulmonologische vraagstelling worden verricht. Daarnaast wordt gewerkt op de longfunctieafdeling. Na het eerste jaar is de aios in staat zowel de cardiologische als de pulmonologische problemen met behulp van (spiro)ergometrie te analyseren. Daarnaast heeft de aios tijdens onderwijsmomenten kennis verkregen mbt de sportgeneeskundige aspecten van inspanningsdiagnostiek. In het eerste opleidingsjaar wordt tijdens de onderwijsmiddagen sportgeneeskunde extra aandacht besteed aan fysiologieonderwijs. De aios die hun fysiologie-examen nog moeten doen bereiden onderwerpen voor uit de (verplichte) literatuur voor fysiologie. Daarnaast worden resultaten van spiroergometrie onderzoek, verricht op de afdelingen sportgeneeskunde en pulmonologie besproken en teruggekoppeld naar inspanningsfysiologische principes. In het tweede opleidingsjaar wordt de module orthopedie aangeboden. Het accent bij de orthopedie ligt vooral op de werkzaamheden op de polikliniek, de gipskamer en de SEH, waarbij het doen van orthopedisch lichamelijk onderzoek en het aanvragen en beoordelen van aanvullende diagnostiek leerdoelen zijn met een hoge relevantie voor de latere beroepswerkzaamheden als sportarts. Tijdens reguliere werktijden bestaat de mogelijkheid mee te kijken op de SEH bij de presentatie van sportblessures en is de aios eerstverantwoordelijke voor de patiënten die via de SEH of de orthopedie de gipskamer bezoeken. In Venlo wordt op de woensdagen extra aandacht besteed aan traumatologie. In VieCuri wordt maandelijks een traumaoefening op de SEH georganiseerd waaraan een van de arts-assistenten en 2 SEH verpleegkundigen deelnemen. De traumaoefening duurt ongeveer 2 uur en vindt altijd plaats op een donderdag. Ook de aios sportgeneeskunde kan hieraan bij toerbeurt deelnemen (facultatief). In de orthopediemodule komen verder het gericht aanvragen en beoordelen van beeldvormende aanvullende diagnostiek en het bijwonen en mee uitvoeren van (relevante) orthopedische ingrepen op de OK. De aios zal zoveel mogelijk de OK s bijwonen van patiënten die zelf op de poli gezien zijn, om een adequate koppeling te kunnen maken tussen bevindingen bij klinische diagnostiek, beeldvormend onderzoek en operatieresultaat. Ook de postoperatieve revalidatie en controles van deze patiënten zullen zoveel mogelijk worden verricht door de aios, daarbij ondersteund en gesuperviseerd door de deelopleider of één van de andere orthopeden. Het eind van de orthopediemodule is de afsluiting van periode-1. Periode-2 start met de 1 e module sportgeneeskunde die (netto) 9 maanden duurt. In deze periode wordt een start gemaakt met de specifiek sportgeneeskundige werkzaamheden. In een aantal blokken van 3 maanden wordt het accent wat betreft de werkzaamheden van de aios gelegd op achtereenvolgens inspanningstesten, anamnese en diagnostiek bij blessureconsulten en behandeling en advisering bij blessureconsulten. In deze periode worden in principe alle consulten gezamenlijk met de opleider gedaan of nabesproken indien de aios in staat is gebleken een consult volledig zelfstandig te verrichten. In periode-2 vallen ook de modules huisartsgeneeskunde (3 maanden) en wetenschappelijk onderzoek (3 maanden). Omdat de huisartspraktijk ook betrokken is bij de huisartsopleiding in Maastricht, zal afhankelijk van de wensen op dat moment van de huisartspraktijk gekozen worden voor een module huisartsgeneeskunde van 3 maanden aaneengesloten of van wekelijks een dag gedurende één jaar. Beide modellen hebben zowel op huisartsgeneeskundig als op sportgeneeskundig vlak hun eigen voor- en nadelen. Logistiek gaat op dit moment de

14 voorkeur uit naar het model waarin één dag per week huisartsgeneeskunde wordt gecombineerd met 4 dagen sportgeneeskunde. Om de opleiding een consequente structuur te geven is ook voor het wetenschappelijk onderzoek een dag per week gereserveerd. Om die reden valt het wetenschappelijk onderzoek vooral in periode-3. Omdat wetenschappelijk onderzoek logistiek alleen mogelijk is indien al in een vroeg stadium van de opleiding aandacht en tijd wordt besteed aan het plannen, opzetten en uitvoeren van een onderzoeksproject, kan in overleg met de betrokken deelopleider hiervoor tijd worden gebruikt. In periode-3 wordt toegewerkt naar het volledig zelfstandig functioneren als sportarts en is er volop ruimte voor het inplannen van sportmedische begeleiding... In periode3 staat ook de module wetenschappelijk onderzoek ingepland. De beschikbare tijd van netto drie maanden wordt in principe verdeeld over de gehele duur van periode-3. De beschikbare tijd in die periode moet vooral worden gebruikt voor (eventuele) uitvoering van data verzamelen en verder uitwerken van de onderzoeksgegevens tot een publicabel artikel in een (sport)wetenschappelijk tijdschrift. Wat betreft de fysiologie module, is uitgangspunt dat aios zo snel mogelijk de ingangstoets afleggen en daarmee (bij voldoende resultaat) toegang verwerven tot het cursorisch onderwijs Fysiologie. Tijdens de opleiding dienen daarnaast een omschreven aantal maximale inspanningstesten en andersoortige (veld-) testen bij respectievelijk gezonde sporters en mensen met een chronische ziekte in de praktijk afgetekend te worden. Van al deze testen dient een korte rapportage geschreven te worden (volgens het in het Portfolio opgenomen format) waarbij bevindingen, conclusies en adviezen dienen te worden vermeld. De praktijkaftekening voor de maximale inspanningstesten kan over het algemeen het gemakkelijkst gerealiseerd worden in de periodes waarin de aios een makkelijke toegang heeft tot de spiroergometriefaciliteiten (cardiologie/pulmonologie en sportgeneeskunde). Zo nodig kan hiervoor achteraf nog een afspraak gemaakt worden met de afdelingen cardiologie en pulmonologie. De veldtesten zijn tijdens de sportgeneeskunde modules zonder problemen af te tekenen in samenwerking met de medische- en technische staf van VVV-Venlo of de Nationale BMX-selectie. 2.6 Relatie modules naar werkveld Sportgeneeskunde Invulling module Cardiologie en relatie naar Sportgeneeskunde Tijdens de module cardiologie dient enerzijds een adequate basiskennis van het betreffende vakgebied te worden opgebouwd en moeten anderzijds al die elementen aan bod komen die van belang zouden kunnen zijn voor de sportgeneeskunde. Leiddraad daarbij zijn de gestelde eindtermen in het competentiegebied Medisch handelen tav Cardiologie Doelstelling is het beheersen van de medische competenties op niveau 4. Mogelijk zal dat niet voor alle genoemde competenties al tijdens de cardiologiemodule lukken. Een aantal cardiologische problemen zullen mogelijk eerst tijdens de module sportgeneeskunde aan bod komen als praktijkcasuïstiek. Tijdens de sportgeneeskunde onderwijsmiddagen zullen zoveel mogelijk de casuïstiek die tijdens het sportspreekuur wordt gezien met een meer gespecialiseerde cardiologische of orthopedische achtergrond worden besproken, zodat alle aios op alle momenten van de opleiding toch met dit soort problemen worden geconfronteerd. De aios is tijdens de module cardiologie in de eerste drie maanden vooral werkzaam op de klinische afdeling cardiologie, maar daarnaast ook op de functieafdeling. Op de functieafdeling is de aios verantwoordelijk voor het mede uitvoeren van inspanningsdiagnostiek en beoordelen van pathologische en niet-pathologische rust- en inspannings-ecg s. In de laatste periode van 3 maanden ligt het accent minder op de klinische afdeling en veel meer op polikliniek, revalidatie en functieafdeling. Over de gehele periode van 9 maanden wordt voldaan aan de opleidingseis dat de aios gedurende 3 maanden moet zijn vrijgesteld van werkzaamheden op de opnameafdeling cardiologie Competenties op gebied van acute cardiologie kunnen worden behaald op de SEH. Tijdens het polikliniek spreekuur ziet de aios het reguliere cardiologische patiëntenaanbod. Op de polikliniek cardiologie is in principe 1 dag (maandag) gereserveerd voor het inplannen van sportcardiologische problemen. Het aantal patiënten dat naar dit sportcardiologisch spreekuur wordt verwezen is (nog) klein. Patiënten met sportcardiologische problemen worden op het spreekuur allemaal gezien door de aios en door de sportcardioloog/deelopleider cardiologie (R van de Borgh). Eén dag in de week is de aios aanwezig in Venlo. In de ochtenduren wordt dan cardiologieonderwijs gegeven. s Middags is er supervisie door de cardioloog opleider in Venlo, waarbij de aios enkele patiënten ziet en nabespreekt. In beide ziekenhuizen is de aios niet in eerste instantie verantwoordelijk voor het draaiend houden van de opnameafdeling en worden ook geen avond- nacht- en weekenddiensten meegedraaid. De aios kan zich - met hulp

15 van de opleiders - actief bezig houden met het zoeken naar sportgeneeskundige invalshoeken bij de aangeboden patiëntenpopulatie. Hierbij kan bijvoorbeeld worden gedacht aan werkzaamheden op de klinische en poliklinische hartrevalidatie afdelingen en diagnostiek en behandeling van ritmestoornissen bij actieve/sportieve patiënten. De aios zal zich met hulp van de opleiders een beeld vormen van de consequenties van hart- en vaatziekten voor de fysieke belastbaarheid en andersom van de consequenties van fysieke belasting voor de belastbaarheid van (tijdens de cardiologiemodule) het aangedane cardiovasculaire systeem. Uiteraard is hierbij noodzakelijk dat eerste een adequate basiskennis op het gebied van de cardiologie wordt verworven Invulling module Pulmonologie en relatie naar Sportgeneeskunde De module pulmonologie wordt aangeboden in het eerste opleidingsjaar in vervolg op de module Cardiologie. De module pulmonologie wordt geheel in het VieCuri Medisch Centrum gedaan. Om aan de competenties inzake medisch handelen tav Pulmonologie te voldoen, zal de aios tijdens de module afwisselend werkzaam zijn op de afdeling longziekten, de polikliniek, de longfunctieafdeling en de klinische en poliklinische longrevalidatie. Naast de reguliere longfunctietesten provocatietesten en metingen van bronchiale hyperreactiviteit wordt op de longfunctieafdeling spiroergometrie-onderzoek verricht bij longpatiënten. De spiroergometrie testen worden samen met de longarts na afloop besproken, waarbij vooral aandacht wordt besteed aan de interpretatie van de gevonden afwijkingen. (vertaling testresultaat naar de kliniek). De aios leert (voor zover nodig) X-thorax te beoordelen en de indicaties en interpretatie van ventilatie-perfusie-scans. Tijdens de spiroergometrie en/of op de afdeling is er de mogelijkheid zich (verder) te bekwamen in het uitvoeren van arteriepuncties. Omdat een periode van 3 maanden slechts beperkte mogelijkheden biedt om met alle relevante aspecten van de pulmonologie kennis te maken en de noodzakelijke competenties op gebied van medisch handelen te ontwikkelen op niveau-4, is het belangrijk in deze stage zoveel mogelijk accenten te leggen op de vaardigheden die er voor de aanstaand sportarts echt toe doen. De meeste van deze vaardigheden zijn te verwerven op de longfunctieafdeling en bij het verrichten van spiroergometrieën. Gezien de toenemende betrokkenheid van sportartsen bij de begeleiding van sport- en beweegactiviteiten van patiënten met een chronische ziekte is ook het vergaren van kennis op gebied van chronische longziekten, zoals COPD en Longemfyseem relevant. De aios zal zich moeten realiseren dat het nodig is ook zelf voldoende initiatieven te ontplooien om in korte tijd op alle gewenste aspecten van de competentie Medisch handelen tav pulmonologie een niveau te bereiken dat voor het functioneren van de sportarts noodzakelijk is. Gezien de omvang van de afdeling en het aantal beschikbare longartsen, zou dit echter goed mogelijk moeten zijn. Minimaal eenmaal per maand wordt door één van de longartsen een KPB ingevuld en nabesproken. De aios neemt hiertoe in principe het initiatief, maar ook de opleider kan op eigen initiatief een KPB doen. Door de organisatie van de vakgroep (altijd een longarts beschikbaar) is supervisie en over de schouder meekijken altijd gegarandeerd. De longartsen van VieCuri hebben ruime ervaring met begeleiden/superviseren van aios voor de opleidingen cardiologie en interne geneeskunde Invulling module Orthopedie en relatie naar Sportgeneeskunde Tijdens de module orthopedie dient enerzijds een adequate basiskennis van het betreffende vakgebied te worden opgebouwd en moeten anderzijds al die elementen aan bod komen die van belang zouden kunnen zijn voor de sportgeneeskunde. Leidraad daarbij zijn de gestelde eindtermen in het competentiegebied Medisch handelen tav Orthopedie Doelstelling is het beheersen van de medische competenties op niveau 4. Om aan de competenties betreffende medisch handelen tav orthopedie te voldoen, zal de aios tijdens de module op de volgende locaties werkzaamheden verrichten: afdeling orthopedie, polikliniek orthopedie, gipskamer, SEH, OK, klinische en poliklinische revalidatie. Op de polikliniek orthopedie wordt ook een sportspreekuur gedaan samen met de orthopeden. Door de variatie in werkplekken is het behalen van de nodige competenties op het gewenste niveau-4 over het algemeen geen probleem tijdens de orthopediemodule. Tijdens de supervisiedag (woensdag) in Venlo, zal de aios een polikliniekspreekuur doen samen met de orthopeed en s middags diverse traumatologiebesprekingen bijwonen. Om een beeld te krijgen van acute letsels die zich kunnen presenteren in de (sport)medische praktijk is het belangrijk dat de aios ook regelmatig werkzaamheden verricht op de SEH. In het Laurentius Ziekenhuis is dit relatief eenvoudig door de fysieke nabijheid van gipskamer en SEH. Er is geen vaste inroostering op de SEH. Wel is de aios verantwoordelijk voor follow-up bij patiënten die via de SEH of de orthopedie de gipskamer bezoeken. In de orthopediemodule komen verder het gericht aanvragen en beoordelen van beeldvormende aanvullende diagnostiek en het bijwonen en mee uitvoeren van (relevante) orthopedische ingrepen op de OK. De aios zal zoveel mogelijk de OK s bijwonen van patiënten die zelf op de poli gezien zijn, om een adequate koppeling te kunnen maken tussen bevindingen bij klinische diagnostiek, beeldvormend onderzoek en operatieresultaat. Ook de postoperatieve revalidatie en controles van deze patiënten zullen zoveel mogelijk worden verricht door de aios,

16 daarbij ondersteund en gesuperviseerd door de deelopleider of één van de andere orthopeden Invulling module Huisartsgeneeskunde en relatie naar Sportgeneeskunde Tijdens de module Huisartsgeneeskunde dient enerzijds een adequate basiskennis van het betreffende vakgebied te worden opgebouwd en moeten anderzijds al die elementen aan bod komen die van belang zouden kunnen zijn voor de sportgeneeskunde. De aios zal zich, met hulp van de opleiders, actief bezig houden met het zoeken naar sportgeneeskundige invalshoeken bij de aangeboden patiëntenpopulatie. De aangeboden patiëntenpopulatie zal vooraf door de huisartsen (en de praktijkassistentes) zo worden gefilterd dat de aios vooral die patiënten zal zien die (huisartsgeneeskundige) problemen hebben waarmee ook de sportarts in bijvoorbeeld begeleidingsactiviteiten kan worden geconfronteerd. Patiënten op leeftijd, pasgeborenen, patiënten met langdurige, ingewikkelde ziektebeelden en patiënten met intensieve psychosociale begeleidingstrajecten zijn weliswaar een belangrijk onderdeel van de werkzaamheden van de huisarts, maar zijn voor de latere beroepsuitoefening van de sportarts minder relevant. Anderzijds worden sportartsen steeds vaker betrokken bij de begeleiding van patiënten met chronische ziekten en is ervaring met de dagelijkse problemen van deze categorie patiënten in een setting buiten de ziekenhuismuren ook voor de sportarts zeer relevant. Te denken valt aan patiënten met bijvoorbeeld hartfalen, oncologische problemen, diabetes mellitus, chronische vermoeidheid, depressie, chronische rugklachten en lichamelijke handicaps. Ook is het belangrijk als contrast naast de kliniek, kennis te maken met de huisartsgeneeskundige manier van werken waarbij in tegenstelling tot de kliniek 95% van het ziekteaanbod selflimiting is. Veel meer dan in de kliniek geldt hier het principe van "watchfull waiting". Onderwerpen die minimaal aan bod komen tijdens de huisartsenstage zijn: Behandeling van de grote groep kleine kwalen waarmee ook sporters regelmatig problemen hebben zoals verkoudheid en andere BoLW-Infecties, otitis externa, huidinfecties, schimmelinfecties, slaapstoornissen, urineweginfecties, menstruatieproblemen, cyclusaanpassingen mbv medicatie, virale infecties van maag-darmstelsel. Chronische ziekten bij verder nog vitale patiënten Inzicht in verschil in pathologie tussen populatie patiënten in ziekenhuis en patiënten in eerste lijn. gespreksvoering anamnese/consultvoering PM depressie en effect van bewegen/trainen Tijdens de huisartsenmodule zal de aios enkele (2) malen een dienst meedraaien op de regionale huisartsenpost. Gezien het te verwachten patiëntenaanbod gaat de voorkeur daarbij uit naar een dagdienst in het weekend 2.7 Invulling module Sportgeneeskunde De module sportgeneeskunde is verdeeld over periode-2 en periode-3. Omdat het eerste gedeelte van de sportgeneeskunde (in periode-2) wordt gecombineerd met de huisartsenstage duurt deze periode 12 maanden met 4 dagen per week. Hetzelfde geldt voor het tweede deel sportgeneeskunde, dat in periode-3, wordt gecombineerd met de 3 maanden wetenschappelijk onderzoek. De module sportgeneeskunde zal over beide afdelingen worden verdeeld volgens een verdeling, waarbij de aios zowel in het eerste als in het tweede jaar van de module sportgeneeskunde twee volledige dagen in Venlo/Venray en twee volledige dagen in het LZR zal zijn. De vijfde weekdag wordt in het eerste jaar van de module sportgeneeskunde gebruikt voor de huisartsenstage en in het tweede jaar voor het wetenschappelijk onderzoek. Het cursorisch onderwijs sportgeneeskunde wordt afwisselend ingepland op de vrijdagmiddag en de woensdagmiddag/avond en vindt op woensdag plaats in Roermond en op vrijdag afwisselend in het VieCuri Medisch Centrum in Venlo of in Laurentius in Roermiond afhankelijk van het spreekuurschema. Alle aios sportgeneeskunde nemen deel aan dit onderwijs Inhoud en opbouw werkzaamheden eerste module Sportgeneeskunde De module sportgeneeskunde richt zich in het eerste jaar op het integreren van verworven kennis in de deelgebieden in een sportgeneeskundig kader. Daarnaast is er veel aandacht voor adequate sportgeneeskundige anamnese, klinische diagnostiek, klinisch denken als sportarts, van anamnese en bevindingen bij lichamelijk onderzoek naar een sportgeneeskundige diagnose en adequaat behandelplan. Basis voor deze eerste periode vormen de diverse blessureprotocollen die lokaal en landelijk in de afgelopen jaren zijn opgesteld. De afdeling(en) sportgeneeskunde hanteren een activiteitenschema voor de aios dat in principe elke drie maanden wordt aangepast al naar gelang de ontwikkelingen op gebied van competenties. In vier blokken van 3 maanden wordt het accent wat betreft de werkzaamheden van de aios gelegd op achtereenvolgens inspanningstesten, anamnese en diagnostiek bij blessureconsulten en behandeling en advisering bij blessureconsulten. In de vierde en laatste periode van 3 maanden worden alle onderdelen geacht op minimaal niveau 3 te worden beheerst. In de

17 eerste sportgeneeskundige periode worden in principe alle consulten gezamenlijk met de opleider gedaan, dat wil zeggen dat alle patiënten in de beginfase ook nog gezien worden door de opleider. Over de gehele sportgeneeskunde periode is de agenda van de aios in principe gekoppeld aan die van de sportarts-opleider. Afhankelijk van de ontwikkelingen van de aios verschuift de supervisie langzaam naar minder patiënten gezamenlijk zien c.q. per patiënt gericht nog enkele onduidelijkheden verhelderen. Alle patiënten worden echter in de 1 e periode nog nabesproken. Los van bovenstaande wordt ook van de aios verwacht dat deze om assistentie vraagt als situaties tijdens een consult of een keuring daarom vragen. Het komt voor dat patiënten graag gezien willen worden door de opleider, of dat patiënten andere verzoeken hebben waarmee de aios niet direct raad weet. Ook medisch inhoudelijk kan sprake zijn van een probleem dat naar eigen oordeel van de aios zijn competenties te boven gaat. Omdat keuringen met inspanningsonderzoek vaak worden uitgevoerd samen met ergometrieassistentie en laboratoriumondersteuning, zal de aios in de 1 e periode sportgeneeskunde relatief snel in staat zijn zelfstandig GSMO s en kleinere keuringen te verrichten. Ook voor de keuringen geldt echter dat alle productie aan het eind van het dagdeel wordt nabesproken. Bij problemen tijdens een keuring geldt eenzelfde afspraak als voor de consulten en wordt van de aios verwacht dat assistentie van de opleider wordt gevraagd. In de loop van het jaar wordt van de aios ook verwacht dat hij/zij zich (indien deze vaardigheden nog niet worden beheerst) de technische vaardigheden eigen maakt die nodig zijn voor het zelfstandig uitvoeren van een volledige, uitgebreide sportkeuring (GSMO/USMO), zoals afnemen van de inspanningstesten, longfunctietesten en bloedafname. Aan het eind van het spreekuur worden de patiënten die door de aios gezien zijn kort nabesproken bij wijze van dagrapportage. Afhankelijk van het casuistiek-aanbod wordt één patiënt aan het eind van het spreekuur uitgebreider nabesproken. Afhankelijk van het probleem kan het voorkomen dat de aios op verzoek van de opleider, of op eigen initiatief een PICO/CAT over het consult maakt en dit op één van de navolgende onderwijsmiddagen presenteert. PICO/CAT s kunnen eventueel ook op de ICT-bijeenkomsten of wetenschappelijke avonden sportgeneeskunde of jaarcongres worden gepresenteerd. PICO / CAT ( PICO=Patient/Problem, Intervention, Comparison, Outcome; CAT = critical appraisal of the topic ) Dit is een methode om gestructureerd klinische vraagstukken te benaderen betreffende evidence-based medicine, op basis van een zelf gekozen casus. Op basis van een geformuleerde PICO wordt relevante literatuur verzameld op basis waarvan een evidence based antwoord op de vraag kan worden gegeven. De resultaten worden beschreven inclusief zoekstrategie, geraadpleegde literatuur en kwaliteitsbeoordeling van de geraadpleegde artikelen. Het eindresultaat wordt als CAT besproken op de afdeling en voorzien van commentaar uiteindelijk in de vorm van een kort stuk tekst (bij voorkeur hooguit 1 A4-tje) toegevoegd aan de CAT-database die op de afdeling wordt aangelegd. De CAT database is een eenvoudig doorzoekbaar online bestand, bestaande uit een lijst met alle geformuleerde vragen met daaraan gekoppeld de bespreking met de overwegingen, de literatuur, en het antwoord Correspondentie mbt keuringen en consulten worden door de aios zelf verzorgd. Voor administratieve afhandeling is een afdelingssecretaresse beschikbaar. Alle brieven van de aios worden voor verzending gezien en zo nodig gecorrigeerd door de opleider. Gemaakte correcties in brieven worden met de aios besproken indien inhoudelijk van aard of bij problemen op gebied van bijvoorbeeld communicatie of bejegening van de patiënt. Aios in het derde en vierde jaar van hun opleiding zijn verplicht deel te nemen aan intercollegiale toetsingsactiviteiten. De regionale intercollegiale toetsingsgroep van onze regio (Zuidoost Nederland) komt gemiddeld 6 maal per jaar bijeen. Minimaal 4 van deze bijeenkomsten dienen door de aios te worden bijgewoond. De verplichting vanuit het NIOS tot het deelnemen aan intercollegiale toetsingsactiviteiten geldt niet voor aios in hun eerste en tweede jaar, maar vanuit de opleidingsinrichting(en) wordt aanwezigheid bij de ICT-bijeenkomsten zeer wenselijk gevonden. Vanuit de opleiding worden aios in hun sportgeneeskunde periode gestimuleerd ook sportgeneeskundige congressen in binnen- en buitenland te bezoeken. Congresbezoek zal wel altijd in overleg met de opleider worden ingepland. Bij buitenlandse congressen wordt van de aios minimaal een verslag verwacht op één van de onderwijsmiddagen Inhoud en opbouw werkzaamheden tweede module Sportgeneeskunde Tijdens de sportgeneeskunde in periode-3 wordt toegewerkt naar het volledig zelfstandig functioneren als sportarts. Vanaf competentieniveau-3 wordt, afhankelijk van individuele ontwikkeling van de aios toegewerkt naar volledig functioneren op niveau-4 in de laatste maanden van de opleiding. In die fase is er ook extra aandacht voor de diverse management aspecten, zoals leiding geven aan een team binnen een SMI, inkoop van de materialen,

18 kwaliteitsborging, PR en het onderhouden van contacten met verwijzers en klanten Naast consulten en alle voorkomende sportkeuringen wordt de aios ook gestimuleerd tijd te investeren in sportmedische begeleiding. Vanuit de opleiding bestaan diverse mogelijkheden en contacten voor het aanbieden van sportmedische begeleidingsmomenten. Eigen initiatief van de aios bij het zoeken van mogelijkheden voor sportmedische begeleiding wordt echter nadrukkelijk gestimuleerd en ondersteund. Een en ander is ook sterk afhankelijk van de eigen achtergrond van de aios op sportgebied. Om de opleiding een consequente structuur te geven is ook voor het wetenschappelijk onderzoek een dag per week gereserveerd. Om die reden valt het wetenschappelijk onderzoek vooral in periode-3. Omdat wetenschappelijk onderzoek logistiek alleen mogelijk is indien al in een vroeg stadium van de opleiding aandacht en tijd wordt besteed aan het plannen, opzetten en uitvoeren van een onderzoeksproject, kan in overleg met de betrokken deelopleider hiervoor tijd worden gebruikt.. De module wetenschappelijk onderzoek kan eigenlijk niet als concrete periode van 3 maanden worden gezien. Al in een vroeg stadium van de opleiding is het wenselijk/noodzakelijk dat de aios zich oriënteert op een mogelijk onderwerp voor het onderzoek. Er is hiervoor assistentie beschikbaar vanuit het Wetenschapsbureau van VieCuri. Opzet is dat het onderzoek moet leiden tot een publicabel artikel over een sportgeneeskundig relevant probleem in een (sportgeneeskundig) wetenschappelijk tijdschrift Voor coördinatie en ondersteuning van wetenschappelijk onderzoek beschikt VieCuri over een eigen Wetenschapsbureau. Doel van het wetenschapsbureau is onder andere het verzorgen van een goede structuur voor (wetenschappelijk) onderzoek en zo de participatie in onderzoek te stimuleren. Door het Wetenschapsbureau wordt veel tijd besteed aan het begeleiden van onderzoeksprojecten en het uitbouwen van kleinere projecten naar onderzoekslijnen. Hierbij wordt regelmatig samengewerkt met andere ziekenhuizen en academische centra. Daarnaast worden in samenwerking met de Ziekenhuisbibliotheek korte cursussen Evidence Based Practice/Medicine aangeboden. Daarin wordt de kennis over zoeken en beoordelen van literatuur direct toegepast in een kwaliteitsproject. Het Wetenschapsbureau wordt ondersteund door de Wetenschapscommissie, waarin leden van de medische staf participeren. De Wetenschapscommissie heeft als doel het bevorderen van wetenschappelijk onderzoek uitgevoerd door medisch (ondersteunend) specialisten en andere medewerkers van VieCuri. Hiervoor is het noodzakelijk dat er een goede structuur voor het uitvoeren van wetenschappelijk onderzoek aanwezig is. Ook worden studies (voor aanvang) bekeken, met als doel het medische borgen van lopend en nieuw wetenschappelijk onderzoek en het controleren van de kwaliteit en de voortgang van lopend wetenschappelijk onderzoek. Daarnaast organiseert de commissie een Wetenschapsavond op de eerste woensdag in oktober. Doel van de wetenschapsavond is om via presentaties en posters te laten zien wat er in het ziekenhuis aan onderzoek gedaan wordt dan wel gedaan is. Aan de avond zijn prijzen verbonden voor beste junior wetenschappelijk onderzoeker, beste poster en beste PICO/CAT Mogelijkheden invulling tweede module Sportgeneeskunde op andere locatie Beide modules sportgeneeskunde worden al op twee locaties aangeboden, respectievelijk het VieCuri Medisch Centrum en SGA Laurentius Ziekenhuis. Daarnaast blijft er de mogelijkheid (een deel van) de tweede module sportgeneeskunde elders in te vullen. Hierover zijn (nog) geen vaste afspraken met andere opleidingsregio s gemaakt. Wel is er door aios in de afgelopen jaren regelmatig gebruik gemaakt van de mogelijkheid in Veldhoven bij Sportmax mee te kijken bij het verrichten van spiro-ergometrie-onderzoek bij chronisch zieke patiënten Sportmedische begeleidingsactiviteiten Sportmedische begeleiding is een belangrijk en boeiend onderdeel van de sportgeneeskunde. Enerzijds is er een trend in Nederland waarbij sportbonden minder geld willen uitgeven aan (vaste) begeleiding, anderzijds wordt vanuit overheid en NOC*NSF een verdere professionalisering van de sportbegeleiding gepropageerd. Feit is dat het gezien de toenemende professionalisering in de sport zelf en de steeds verdergaande doorontwikkeling van trainings- en begeleidingsprogramma s bijna niet meer mogelijk is om sportmedische begeleiding er maar even bij te doen. Sporters, coaches en (in mindere mate) sportbonden verwachten van de sportmedische begeleiding een proactieve houding wat betreft prestatiebeperkende factoren, meedenken over mogelijkheden atleten beter,

19 efficiënter, maar ook veiliger te laten trainen en presteren. Dat daarbij grenzen worden opgezocht is inherent aan de toegenomen belangen. Voor veel atleten (en dus vaak ook coaches) hangt een groot deel van hun financiën samen met wel of niet halen van vooraf gestelde prestatiedoelen. Jonge en nog onervaren sportartsen hebben tijd en een goede begeleiding nodig om zich in dit potentiële mijnenveld een goede weg te banen. Hoewel de opleider in deze situaties meestal weinig meer kan bieden dan begeleiding op afstand, is het kunnen terugvallen op een meer ervaren sportarts tijdens begeleidingsactiviteiten nuttig en soms zelfs noodzakelijk. Hoewel daar in individuele gevallen wel van kan worden afgeweken, is periode-3 de meest geschikte periode voor het starten met begeleidingsactiviteiten. De aios heeft dan een groot deel van de benodigde kennis en ervaring in huis voor de normale dagelijkse problemen die tijdens sportbegeleiding ontstaan. Er kan nog wel een verschil worden gemaakt tussen begeleiding van sportclubs team, tijdens hun normale trainings- en wedstrijdprogramma in Nederland en begeleiding van teams bij wedstrijden in het buitenland. Over het algemeen kan in Nederland nog worden teruggevallen op het bekende eigen netwerk en zijn structuur van de gezondheidszorg, taal, verzekeringskwesties en dergelijke vrijwel nooit een probleem. Anders wordt dat uiteraard bij wedstrijden in andere landen en andere werelddelen. Vanuit de beide opleidingsziekenhuizen kan al een redelijk grote variëteit aan begeleidingsmogelijkheden worden geboden. Er zijn bijvoorbeeld goede contacten met de organisatoren van (regionale) hardloopevenementen (o.a. Venloop en HAKAN marathon), met Service Medical en MOS activiteiten. De aios uit Roermond zijn tot op heden betrokken bij de begeleiding van het waterpolo teams tijdens toernooien, er zijn goede contacten met VCWeert en VVV-Venlo. De hoofdopleider, PR Eijkelenboom, is al sinds 1998 teamarts van de Nationale BMX-selectie van de KNWU en sinds 2004 clubarts van VVV-Venlo. Uiteraard kunnen de aios ook zelf initiatieven nemen om begeleidingsactiviteiten te organiseren. Om sportmedische begeleidingsactiviteiten als opleidingsactiviteit te kunnen erkennen moet aan een aantal voorwaarden worden voldaan. Allereerst moet vaststaan wat precies van de aios wordt verwacht c.q. wat de aios kan verwachten. Er wordt gezorgd voor een goede (medische) overdracht als sprake is van een al bestaande medische begeleiding door anderen. De hoofdopleider is gedurende het begeleidingstraject bereikbaar als achterwacht, eventueel hierbij ondersteund door de betrokken bondsarts of reguliere ploegarts als het om een vervanging gaat. Om de werkzaamheden van de aios te beoordelen en af te zetten tegen de vereiste competenties, zal van korte, afgeronde, begeleidingstrajecten (wedstrijd, toernooi, trainingskamp) een verslag worden gemaakt, volgens het format: Sportmedische begeleidingsactiviteiten verricht ihkv de opleiding tot sportarts zoals dat is opgenomen in het portfolio Bij langere begeleidingen (vaste teamarts) zal ook één maal een verslag worden gemaakt. Het verslag bevat in ieder geval een omschrijving van de sport, niveau, aard van de wedstrijden, omvang van het team, overige begeleiders, aantal dagdelen begeleiding, omstandigheden waaronder begeleiding is gegeven (bijv. buitenland), aard en omvang van de werkzaamheden, behandelde sportmedische problemen en preventieve activiteiten. Bij de langer durende begeleidingstrajecten laat de aios een 360-graden beoordeling invullen door het begeleidingsteam. Verslagen van begeleidingen worden nabesproken en afgetekend door de opleider en in het portfolio bewaard. 2.8 Afspraken binnen opleidingsgroep Alle bij de opleiding sportgeneeskunde betrokken opleiders (hoofdopleider, deelopleiders en vervangers) vormen de opleidingsgroep sportgeneeskunde. Minimaal twee maal per jaar komt de gehele groep opleiders bijeen voor overleg over de opleiding en maken c.q. herbevestigen van gemaakte afspraken. Eén van de bijeenkomsten is rond de sollicitatieprocedure aan het eind van het jaar. Onderwerp van de bijeenkomst is dan uiteraard de planning van de sollicitatieprocedure en vastleggen van het opleidingsschema met de precieze startdata van de verschillende opleidingsonderdelen. De tweede bijeenkomst heeft een meer open agenda met bespreken van voortgang van de aios en eventueel gerezen problemen op organisatorisch vlak. Van de vergaderingen van de opleidingsgroep worden notulen gemaakt en rondgestuurd met eventueel afgesproken actiepunten. Gemaakte afspraken worden bewaakt door de hoofdopleider. Alle betrokken opleiders en bijhorende maatschappen hebben zich met het ondertekenen van het opleidingsbeleid gecommitteerd aan het opleiden van sportartsen volgens het lokaal en landelijk (NIOS)opleidingsplan. Naast de twee vaste bijeenkomsten van de opleidingsgroep is er zijn er overlegmomenten tussen de deelopleiders cardiologie respectievelijk orthopedie voorafgaand aan alle tussen- en eindevaluaties en ad-hoc bij gerezen problemen. Bij alle start- evaluatie- en eindgesprekken is naast de deelopleider ook de hoofdopleider aanwezig.. De planning mbt het houden van de diverse evaluatiegesprekken wordt bewaakt door de opleiders. De intramurale opleiders zijn met uitzondering van de longarts erkend opleider in hun eigen vakgebied en bekend met het opleiden volgens het (nieuwe) competentie gestuurd onderwijs. Alle opleiders met uitzondering van de huisarts en de waarnemend opleider cardiologie hebben een Teach-the-teacher cursus (Basis Clinical Teaching) gedaan. De huisarts zal deze cursus nog doen voordat de eerste aios met zijn huisartsenmodule zal

20 starten. Ook de cardioloog heeft afspraken gemaakt over het inplannen van deze cursus. Zo nodig wordt hierbij ondersteuning gegeven door het Leerhuis in Venlo. De opleiding sportgeneeskunde is, als alle opleidingen, vertegenwoordigd in COC en COAA en doet volgens roulatieschema mee aan interne audits en het voorbereiden van visitaties. 2.9 Supervisie Supervisie algemeen De supervisie van de klinische modules en huisartsgeneeskunde wordt ingevuld door de desbetreffende deelopleiders en collega's. Tijdens de klinische modules is in principe altijd supervisie aanwezig. Gedifferentieerd kan nog worden naar supervisie in de zin van over de schouder meekijken en het beschikbaar zijn voor overleg. Die laatste variant is binnen de opleidingsvakgroepen in Venlo/Venray en Roermond en tijdens de huisartsenmodule altijd aanwezig. De betrokken huisartspraktijk is een groepspraktijk, die ook betrokken is (wordt) bij de huisartsopleiding in Maastricht. De huisarts die betrokken is bij de huisartsopleiding is een andere dan de huisarts betrokken bij de sportartsopleiding. Beide huisartsen nemen opleidingsactiviteiten van elkaar waar. Over de schouder meekijken is op de supervisie en onderwijsdagen in VieCuri volledig verzekerd, omdat deze dagen juist ingepland zijn om de aios te kunnen beoordelen tijdens de deelopleidingsactiviteiten. Tijdens de overige dagen in Roermond is zowel bij de cardiologie als de orthopedie altijd minimaal één van de specialisten beschikbaar om met de aios mee te kijken als dat nodig/wenselijk is. Tijdens de modules Sportgeneeskunde kunnen alle patiënten die bij de aios op het spreekuur staan gepland ook worden gezien door de sportartsopleider. De spreekuuragenda wordt zodanig ingepland dat hiervoor altijd tijd beschikbaar is. In periode-2 wordt de agenda hierbij ruimer ingepland dan in periode-3, omdat in periode-2 een intensievere supervisie en begeleiding nodig zijn. Afhankelijk van de vooruitgang in ontwikkeling wordt de (elektronische) spreekuuragenda aangepast. In periode-2 worden alle patiënten nabesproken en meestal ook zelf gezien door de sportartsopleider. Aan het eind van periode-3 wordt het spreekuur nog wel nabesproken, maar wordt het accent gelegd op de mogelijk lastige casuïstiek. Bij de nabespreking wordt in eerste instantie uitgegaan van de vragen die de aios zelf heeft mbt de verrichtte consulten en keuringen. Moeilijke casuïstiek wordt verder uitgediept en de aios wordt gestimuleerd hierover zelf aanvullend literatuur te raadplegen In beide periodes worden de aios bij interessante blessureproblemen gestimuleerd een PICO/CAT te schrijven en te presenteren op een opleidingsmiddag van de sportgeneeskunde. Alle brieven en keuringsverslagen, gemaakt door de aios worden gelezen en meeondertekend door de hoofdopleider. In periode-2 van de opleiding, is de opleider steeds bij het consult of keuring aanwezig of wordt op het einde van het consult of keuring door de AIOS erbij geroepen en vervolgens wordt de casus kort besproken en het beleid bepaald. In de planning van werkzaamheden is hiermee rekening gehouden. In de tweede helft van periode-3 wordt door de aios enige tijd volledig zelfstandig gewerkt, met supervisie op afstand. Uiteraard kan dit pas op een moment dat de aios blijk heeft gegeven de meeste competenties op minimaal niveau 4 te beheersen. Supervisie tijdens afwezigheid wegens sportbegeleidingsactiviteiten In principe liggen veel begeleidende activiteiten van de opleiders sportgeneeskunde in de weekenden, van vrijdagavond tot en met maandag, of in de avonduren. Begeleidingsactiviteiten duren in de regel nooit langer dan enkele dagen tot hooguit een week. De supervisie, over de schouder meekijken wordt dan overgenomen door de vervangend hoofdopleider. Bij de huidige verdeling van de sportgeneeskundige werkzaamheden (2 dagen Venlo/Venray en 2 dagen Roermond) betekent dat concreet dat de aios in de periode dan ofwel fulltime in Roermond ofwel fulltime in Venlo/Venray werkzaam zijn. Als de aios zelf afwezig is ivm begeleidingsactiviteiten kan onderweg altijd worden teruggevallen op één van beide sportartsopleiders. Als de aios begeleidingsactiviteiten doet in het kader van de opleiding zal altijd één van beide opleiders bereikbaar en beschikbaar zijn voor overleg. Meestal zal dit telefonisch zijn, maar ook andere communicatiemiddelen kunnen hiervoor gebruikt worden (bijv. ) Evaluatiebeleid opleiding In het tweejaarlijks te houden opleiders overleg wordt aan het begin van elk nieuw opleidingsjaar een korte onderlinge evaluatie gehouden van het afgelopen jaar. Knelpunten worden besproken, en zo mogelijk direct opgelost. Analoog aan het gehouden patiënt-tevredenheidsonderzoek worden ook de aios ondervraagd mbv vragenlijsten tav opleidingsklimaat en het visitatiedocument voor assistenten. Bedoeling is dat uiteindelijk in elk