nieuwbouw overheidsgebouwen 5% duurzame energie alle nieuwbouw (bijna) energieneutraal 80% particuliere 10% duurzame energie 16% duurzame energie

Transcriptie

1 0 kw A 0 kw 1

2 jaarlijkse besparing finale energieverbruik met gemiddeld 1,5% per jaar 5% duurzame energie nieuwbouw overheidsgebouwen 10% duurzame energie 14% duurzame energie; waarvan ten minste 50% decentraal 20% energiebesparing t.o.v alle nieuwbouw (bijna) huurwoningen gemiddeld energielabel B 80% particuliere huurwoningen minstens energielabel C 16% duurzame energie bedrijf div over vol energie 2

3 De gemeenten in de regio Noord-Veluwe onderkennen de urgentie van het klimaatvraagstuk. Visie en ambitie op het gebied van een Klimaatneutrale regio hebben ze vastgelegd in een regionale Routekaart en de vertaling hiervan in lokaal klimaatbeleid. Het belang van het behalen van de afgesproken doelstellingen hebben ze onderstreept met de ondertekening van het Gelders Energieakkoord (GEA). In uitvoeringsplannen geven de gemeenten aan op welke wijze zij invulling geven aan het klimaatbeleid. Lokaal dragen zij zorg voor: stimuleringsinstrumenten t.b.v verduurzamingsmaatregelen stimulering van, dialoog en afspraken met belangrijke stakeholders energiebesparing bij gemeentelijk- en maatschappelijk vastgoed beleid en ruimte voor duurzame energieopweking (extra) toezicht en handhaving op energie besparingsvoorschriften Wet milieubeheer duurzaam inkopen en aanbesteden doorwerking van de klimaatbeleid in aanpalende beleidsvelden als verkeer en vervoer, recreatie, economie, en ruimtelijke ordening Gemeenten hebben uitgesproken de samenwerking in te zetten als één van de middelen om de energiedoelstellingen te realiseren. Hiervoor is een regionale routekaart (opgeleverd in 2016) en een gezamenlijke duurzaamheidsagenda 2017 e.v. opgesteld. Onderdeel van dit uitvoeringsprogramma is o.a. een gezamenlijk energieloket en een aanpak energiebesparing bij bedrijven. Gezien de omvang van de energieopgave en de urgentie zal deze samenwerking ook na 2017 worden opgezocht en een gezamenlijke inspanning worden geleverd om de doelstelling van een Klimaatneutrale regio Noord-Veluwe binnen bereik te krijgen. Als regio ondertekenen we daarom de Overeenkomst regionale energietransitie met het GEA en de provincie Gelderland svoering erse heden ledig neutraal Ermelo 17% minder CO2 uitstoot in mobiliteit dan in % van de verplaatsingen is per schone tweewielers 45% CO2 reductie Harderwijk Ermelo klimaatneutraal nieuwe auto s rijden emissievrij regionale energievoorziening volledig klimaatneutraal gebouwde omgeving 60% minder CO2 uitstoot in mobiliteit dan in 1990 alle personenauto s rijden emissievrij 3

4 route AL HET VASTGOED DUURZAAM A 0 kw We brengen het energieverbruik naar beneden door bundeling van maatregelen en uitrol via collectieve concepten op het gebied van isoleren en opwekken. De eerste 5 jaar van de route zijn voor een programma met bestaande technieken en het organiseren van de financiering daarvan. Daarnaast zetten we fors in op energieneutrale woningen. resultaten Jaarlijks gemiddeld 1,5% van het totale energieverbruik besparen door isolatie vastgoed; minimaal 0,9 PJ aan decentraal opgewekte duurzame energie. mijlpalen De energievoorziening van gebouwen en installaties in eigendom van (semi)overheid zijn klimaatneutraal in 2020 met zo min mogelijk compensatie. Energiebesparing: 2020(7,5%) 2025(15%) 2030(37%) 2050(50%). Aantal energie neutrale woningen: 100 in 2020; in Potentie geschikte daken voor zon benut: maximaal 2,1 PJ. Project Energieloket Veluwe Duurzaam ( ) Omschrijving Het energieloket Veluwe Duurzaam wordt uitgebouwd tot meer dan een website. Het accent ligt op ondersteunen, verbinden, communiceren en ontzorgen. Met steun van GEA en VNG kunnen we een verbeterslag maken. Gemeenten dragen financieel bij voor continuering. Onderzocht wordt hoe ook het lokale bedrijfsleven kan bijdragen. Veluwe Duurzaam biedt een portfolio van o.a.: 1. Energieloket: professionaliseringslag door een VNG regio analyse en -advies, opstellen van een business-, financieringsplan en marketingplan. Klantvolgsysteem en advisering 2. Wijkaanpak: Ervaringen met pilot Zeg eens A verder uitbouwen m.b.v. ervaren huiseigenaren als ambassadeurs 3. Campagnes en lokale activiteiten: Hierbij liften we voor zover mogelijk mee op landelijke en provinciale campagnes. Gedacht wordt aan doelgroepencampagnes op maat voor b.v. kerken, VVE s en monumenten. Veluwe Duurzaam biedt de gemeenten een cafetaria model. Sterk in deze opzet is de lokale invulling, waarin gemeentes de keuzevrijheid hebben om naast de basisinvulling, die ons allen bindt, de impact van onze inspanningen te versterken met activiteiten die lokaal van belang zijn en meerwaarde bieden. Resultaat gebruikers digitaal energieloket per jaar. Bereik van inwoners via communicatie activiteiten huishoudens die één of meer maatregelen nemen. 6 bedrijvenconsortia met totaalaanbod aan maatregelen. Kosten (0,70 per inwoner) Dekking 2017: Gemeenten (via overeenkomsten Elburg, Ermelo, Harderwijk, Hattem, Heerde, Nunspeet, Oldebroek, Putten met loket Veluwe Duurzaam) VNG , Provincie/GEA Dekking 2018: gemeenten en GEA Dekking 2019: gemeenten en GEA Bijdrage provincie moet door gemeenten worden aangevraagd. 2 Bijdrage provincie nog onzeker maar afbouwend: gemeenten opbouwende cofinanciering; moet door gemeenten worden aangevraagd. 4

5 Project Verduurzaming gemeentelijke gebouwen ( ) Omschrijving Resultaat Kosten Als aanvulling op de gemeentelijke plannen m.b.t. de eigen gebouwen gaat IGEV gemeenten ondersteunen met het vastleggen van duurzaamheidscriteria in het programma van eisen tot aan het aanbesteden van de renovatie. Op het moment dat de meeste gemeentelijk gebouwen zijn aangepakt kan de focus verlegd worden naar ander maatschappelijk vastgoed. Nog uitwerken. Uit IGEV Budget Projectondersteuning. (dekking door Elburg, Ermelo, Nunspeet, Oldebroek, Putten). Project Energieneutraal maken 100 bestaande particuliere woningen ( ) Omschrijving Woningeigenaren bewegen hun bestaande woning te maken voor max Met de vermeden energiekosten kan de investering worden (af)betaald in de vorm van servicekosten aan een Energie Service Compagnie (ESCo). Dit project sluit nauw aan bij de doelstelling van het Gelders Energieakkoord dat er in bestaande woningen zijn. De aanpak is intensief waardoor er veel procesgeld nodig zal zijn, inclusief gedeeltelijke financiering van de energieadviezen op maat. Resultaat 100 volledig energie neutrale gerenoveerde particuliere woningen Jaarlijkse besparing van kwh stroom en m3 gas Kosten Dekking: Deels uit IGEV budget Projectondersteuning (deelname door Elburg, Ermelo, Nunspeet, Oldebroek, Putten). Uitvoering alleen indien voldoende aanvullende middelen uit GEA (of anderszins) beschikbaar komen. Project Zon op bedrijfsdaken (GEA ) Omschrijving GEA thematafel zon gaat o.l.v. kwartiermaker starten met zonprojecten waaronder Zon op bedrijven. Om een versnelling te geven aan de realisatie van collectieve zon-pv installaties wordt een kansenkaart gemaakt van (een deel van) Gelderland en een handleiding / tool ontwikkeld waarmee initiatiefnemers sneller kunnen bepalen of het beoogde dak geschikt is voor een zon-pv installatie. Hiervoor wordt onder meer gewerkt met zonatlas, overleg met Liander en RVO en met constructeurs. Opzetten van financiering (ESCO). Projecten uitrollen met branche, energie coöperaties en gemeenten. Resultaat In collectieve zon-pv installaties op bedrijfsgebouwen in de provincie. De kennis opgedaan bij deze 20 projecten zal worden gedeeld om weer nieuwe projecten aan te jagen. Oprichting Gelderse Zoncoalitie. Provincie breed: 1 miljoen zonnepanelen op grote bedrijfsdaken. Kosten Voor de ontwikkeling van de kansenkaart is bij het GEA een budget van opgenomen. 5

6 route RUIMTELIJKE INPASSING VAN DUURZAME ENERGIE Om de doelstellingen voor duurzame energie te halen hebben we alle vormen van duurzame energie nodig. Daarom zetten we in op alle vormen van duurzame energie. De toename van het aandeel duurzame energie zal de eerste jaren van biomassa en (grootschalig) zon komen. De potentie van windenergie gaan we verder concretiseren als onderdeel van het proces om ruimte te reserveren voor duurzame energie. resultaten Toename van aandeel duurzame energie van 10% in 2018 tot 14% in mijlpalen Toename duurzame energie: 2018 (10%), 2020 (14%), 2023 (16%), 2025 (20%), 2030 (50%), 2050 (90%). In 2019 hebben alle regiogemeenten en de provincie inpassing van (grootschalige) duurzame energie vastgelegd in hun ruimtelijke plannen. Realisatie grondgebonden zonneveldprojecten en wind: aandeel nog te bepalen. Potentie regionale biomassa voor opwekking duurzame energie benut: maximaal 0,9 PJ. Project Ruimteateliers duurzame energie (2017) Omschrijving Grootschalige opwekking van duurzame energie is onvermijdelijk om de regionale klimaatdoelstellingen te realiseren en dit heeft een grote ruimtelijke impact. Gemeenten staan voor de taak te bepalen waar welke vorm van duurzame energieopwekking wordt toegestaan en welke projecten ontwikkeld kunnen worden. Alleen door een proactieve benadering van deze ruimtelijke uitdaging kan de maximale ruimtelijke kwaliteit gewaarborgd worden. Het in gesprek gaan met stakeholders en omgeving over de opwekking van duurzame energie maakt de weg voor totstandkoming van grote projecten met aanzienlijke impact mogelijk. Dit project start in samenwerking met de VNG en het Ministerie van Infrastructuur & Milieu EZ en BZK. IGEV gaat gemeenten ondersteunen met de uitwerking naar concrete projecten, bepalen van de impact en zorgdragen voor het delen van de opgedane kennis. Resultaat Regionale Energietransitie atlas, Gemeentelijke en regionale factsheets energiehuishouden, Ruimteateliers per gemeente met stakeholders voor maatschappelijk draagvlak, selectie van kansrijke projecten, ruimtelijke vastlegging energieprojecten: Gemeentelijke Beleidskaders (2017); Uitvoeringsplan grootschalige energieprojecten regionale afstemming ( ). Start Uitvoering projecten ( ). Kosten 2017: (obv offerte voor Elburg, Harderwijk, Nunspeet, Oldebroek en Putten). Dekking door bijdrage per gemeente ; VNG en Provincie (nog niet toegezegd). Project Omschrijving Resultaat Kosten Gasloze wijk (GEA) Project uitfasering gasgebruik bestaande en nieuwbouw (GEA met Alliander, gemeenten en woning corporaties). De GEA programmatafel ondersteunt initiatieven op het gebied van de aardgastransitie via community of practise. Nadruk ligt op het organiseren van wijkprocessen voor begrip en draagvlak noodzaak aardgasloos. Overzicht van ervaringen en best practises wijkproces naar aardgasloos. N.v.t. 6

7 ONDERNEMENDE REGIO route Bedrijven brengen energiebesparing in beeld en leggen verdergaande ambities vast in samenwerkingsconvenanten. Ondernemers bundelen krachten met onderwijsinstellingen en lokale overheden in de vorm van een kennis- en netwerkplatform. Met dergelijke initiatieven stimuleren bedrijven elkaar om meer systematisch naar energieverbruik te kijken, innovatiekracht te vergroten, duurzaamheid vorm te geven en kennisniveau op peil te houden. resultaten Alle bedrijven in de regio Noord-Veluwe hebben alle erkende energiebesparingsmaatregelen getroffen en koplopers hierin hebben verdergaande stappen gezet. mijlpalen In 2020 Besparing bij bedrijven van minimaal 0,4 PJ via voorschriften Wet Milieubeheer. Project Energiebesparing en decentrale opwekking bij bedrijven ( ) Omschrijving IGEV, in samenwerking met NVOO, VNO-NCW, ODNV, Rabobank Noord-Veluwe & Randmeren en St. Energieke Regio, stimuleren bedrijven om energie te besparen. De aanpak richt zich op het wegnemen van generieke knelpunten die er nu voor zorgen dat energiebesparing bij bedrijven achter blijft. Daarbij is gekozen voor de wortel & stok -benadering waarin stimulering en handhaving van bedrijven nauw zijn verbonden. Project is de regionale vertaling van het programma Energiebesparing en Energie opwek Bedrijven van het Gelders Energieakkoord. Alle inrichtingen volgens de Wet Milieubeheer met een jaarlijks energieverbruik tussen m3 gas en/of kwh elektriciteit worden hiervoor actief benaderd. Resultaat In 2020 voldoet de inrichtingen minimaal aan wat wettelijk is voorgeschreven voor wat betreft de energiebesparende maatregelen. In 2020 heeft 20% van de primaire doelgroep extra energiebesparende maatregelen genomen (inclusief opwekking van duurzame energie). Kosten Pilot Dekking uit IGEV budget projectondersteuning (deelname door Elburg, Ermelo, Hattem, Heerde, Nunspeet, Oldebroek en Putten); GEA: en bijdragen van NVOO, VNO-NCW, ODNV en (mogelijk) Rabofonds. Kosten periode : waarvan de provincie 50% subsidieert. Dat betekent dat de gemeenten gezamenlijk per jaar bijdragen (verdeling o.b.v. inwonersaantal). 7

8 ROUTEKAART KLIMAAT NEUT scenario s AL HET VASTGOED DUURZAAM RUIMTELIJKE INPASSING VAN ENERGIEKE DUURZAME ENERGIE SAMENLEVING route jaarlijkse vermindering regionaal energieverbruik bij huursector, particulieren, utiliteitsgebouwen en maatschappelijk vastgoed impuls op regionale energieproductie afbouwen van het gebruik van fossiele energie en bijbehorende infrastructuur actieve betrokkenheid regionale energie coöperaties benutten van ideeën en enthousiasme uit de samenleving beleid bestaand en te ontwikkelen nieuwbouw uiteindelijk volledig klimaatneutraal stimulering energiebesparing bestaande bouw dereguleren & flexibiliteit in beleid financiering sluitende regionale biomassa kringloop stimuleren zonne- energie en maximale benutting uitnodigingsplanologie voor (de)centrale duurzame energie stimuleringsbeleid oprichting burgerinitiatieven uitwerkingsrichtingen regionaal stimuleren & leren regionaal opslag en benutting van warmte en koude alle geschikte (bedrijf)daken voorzien van zonnepanelen bedrijvenallianties met aanbod stroomversnelling bestaande woningen regionaal energieloket met lokale invulling voor vraag, aanbod, ontmoeting en educatie regionale biomassa centrale grootverbruikers op biomassa regionaal Duurzame Energie ontwikkelingsgebied (DEG) voor grootschalige duurzame energie platform duurzame gemeenten voor overleg en uitwisseling regionale energie coöperatie waarmee lokale energie initiatieven (groot- en kleinschalig) verbonden kunnen worden aanjagen burgerparticipatie autodelen i innovatie centrum jaarlijkse besparing finale energieverbruik met gemiddeld 1,5% per jaar 5% duurzame energie nieuwbouw overheidsgebouwen 10% duurzame energie 14% duurzame energie; waarvan ten minste 50% decentraal 20% energiebesparing t.o.v alle nieuwbouw (bijna) huurwoningen gemiddeld energielabel B 80% particuliere huurwoningen minstens energielabel C 16% duurzame energie bedrijf div over vo energi VISIE Dreigende grondstoffen- en energieschaarste en de gevaren van klimaatverandering vereisen een versnelling van de transitie naar een duurzame energiehuishouding en het gebruik van groene grondstoffen. Voor een succesvolle aanpak zijn flinke inspanningen op lokaal en regionaal niveau nodig. Samenwerking versterkt, versnelt en verbetert. AMBITIE De energievoorziening in de regio is in 2050 klimaatneutraal: evenveel duurzame opwek als verbruik. Energieverbruik naar beneden: besparen Zoveel mogelijk opwek van duurzame energie in de regio Indien niet in evenwicht: inkoop groen gas / groene stroom / CO2-compensatie POTENTIE mobiliteit bedrijven huishoudens vraag 8

9 RALE REGIO NOORD-VELUWE ONDERNEMENDE REGIO bedrijven als partner in energietransitie energiebesparing door bedrijfsleven opgepakt versterken van innovatie in de regio energiebesparing via de Wet Milieubeheer handhaving en stimulering deregulering: ruim baan voor experimenten duurzaam inkopen gemeenten als aanjager en klant innovatie regionaal innovatiecentrum VERVOERSBEWEGINGEN ZIJN DUURZAAM aantrekkelijke fiets infrastructuur zorgt voor verschuiving van auto naar OV en fiets CO2-reductie door schoner rijden op schone (bio) brandstoffen minder verplaatsingen door nieuwe mobiliteitsconcepten fietsstimulering beleid mobiliteitsvisie met laadpalenplan fiets snel routes laadinfrastructuur e-auto s regionaal distributiecentrum schone brandstoffen DUURZAME RECREATIE OP DE VELUWE de Veluwe terug als koploper toeristisch gebied door duurzame kwaliteitsimpuls vakantieparken en recreatie voorzieningen de Deal vitale vakantieparken op klimaatneutrale vakantieparken en recreatie activiteiten VAN AFVAL NAAR GRONDSTOF stevige afname van de hoeveelheid restafval per inwoner per jaar verhoging van het afvalscheiding percentage vormgeving circulaire economie (afval terug als grondstof) ontmoedigingsbeleid op restafval flankerend beleid op grondstoffen intensiveren na-scheiding communicatie maatwerk per gemeente bedrijvenplatform voor energiebesparing en samenwerking innovatieplatform voor grote stappen: samenwerking, kennisdeling, leren en coaching, green skills faciliteren gezamenlijk autogebruik fietsvoorzieningen en diensten mobiliteit innovaties verstandig rijgedrag Green Key programma voor duurzame recreatie workshop best-practices i.s.m. Benchmark Afval 0 kw A 0 kw svoering erse heden lledig eneutraal Ermelo 17% minder CO2 uitstoot in mobiliteit dan in % van de verplaatsingen is per schone tweewielers 45% CO2 reductie Harderwijk Ermelo klimaatneutraal nieuwe auto s rijden emissievrij regionale energievoorziening volledig klimaatneutraal gebouwde omgeving 60% minder CO2 uitstoot in mobiliteit dan in 1990 alle personenauto s rijden emissievrij aanbod wind zon biomassa MAATREGELEN Harderwijk Ermelo Nunspeet Putten Oldebroek Heerde Elburg Hattem Regionale energievraag komt overeen met 755 windmolens 240 zon 174 warmtepompen 130 elektrisch vervoer 98 besparen 96 rest 32 biomassa 5 restwarmte Stapeling van maatregelen zonder wind, uitgedrukt in aantal windmolens ORGANISATIE programmateam pilots monitoring projectondersteuning praktijklaboratorium allianties energie coöperatie afstemming lokaal en regionaal werkgroepen 9

10 Project IGEV kennisdeling en netwerkontwikkeling ( ) Omschrijving Jaarlijks organiseren van twee laagdrempelige netwerkbijeenkomsten met iedere keer een ander thema. Tijdens de bijeenkomsten draait het om ontmoeting, kennis delen en vergroten, inspireren en versnellen. Rond actuele thema s worden kenniskringen opgericht die meerdere malen bijeen komen, al naar gelang de behoefte van de deelnemers. In 2017 lopen de kenniskringen Smart Energy, Mestverwerking en Biomassa uit natuur & landschap. De Veluwse Innovatieprijs heeft als doel om groene innovaties op de Noord-Veluwe te versterken, koplopers met hun innovatieve concepten bekendheid te geven en verdere doorontwikkeling van deze concepten. Voor studenten is er de Willy Wortel Award. De Veluwse Innovatieprijs wordt samen met de bewoners van het Innovatiehuis De Diamant georganiseerd. Resultaat Netwerkactiviteiten: programmering en organisatie van jaarlijks 2 laagdrempelige netwerkmeetings (totaal 8 bijeenkomsten). Thematische kenniskringen: programmering en organisatie van minimaal 4 kenniskringen (in totaal minimaal 20 bijeenkomsten) voor focusthema s in groene economie/technologie. Minimaal 100 actoren zijn gedurende de looptijd van het project als netwerkleden op de hoogte van wie wat doet in de transitie naar een groene economie op de Noord- Veluwe. Groei van de kennis en kunde van minimaal 80 ondernemers die werkzaam zijn/worden binnen de energietransitie, biobased economie en/of circulaire economie. Meer kenniscirculatie in een actief netwerk van betrokken personen (in de regio Noord-Veluwe) die de motor van de groene economie vormen met nieuwe samenwerkingsprojecten, meer business en dus meer werkgelegenheid. Jaarlijkse Veluwse Innovatieprijs en studenten Willy Wortel Award. Kosten Uit budget IGEV (deelname door Elburg, Ermelo, Harderwijk, Hattem, Heerde, Nunspeet, Oldebroek, Putten). Dekking door partners Innovatiehuis De Diamant van Midden Nederland voor wat betreft de innovatieprijs. Project IGEV Projectondersteuning ( ) Omschrijving Ondersteuning van initiatiefnemers (bedrijven en andere organisaties) bij het realiseren van projecten. IGEV is proactief in het ondersteunen van initiatieven, zonder zelf op de stoel van de ondernemer te zitten. De ondersteuning bestaat concreet uit het inbrengen van inhoudelijke expertise en kennis en advisering over projectontwikkeling, business case en financiering. De (potentiele) impact van de projecten is een belangrijke maatstaf voor welke projecten wel en niet worden ondersteund. Resultaat 120 initiatiefnemers ondersteund. 60 ondersteunde projecten zijn tot realisatie gekomen kw piek aan zonnepanelen gerealiseerd in de regio. 40 koppelingen gemaakt tussen bedrijven. Besparing bij bedrijven van minimaal 0,14 PJ via voorschriften Wet Milieubeheer. Opwekking van 20 MWp aan installaties met 2000 vollasturen. Kosten per jaar Uit budget IGEV (deelname door Elburg, Ermelo, Nunspeet, Oldebroek, Putten). 10

11 Project IGEV Innovatiesupport ( ) Omschrijving Voor en met ondernemers werken aan het ontwikkelen en naar de markt brengen van groene innovaties. IGEV is beschikbaar voor vragen/ondersteunings-behoefte van innoverende ondernemers in de regio. Innovatie support omvat verkenning van samenwerkingspartners, opstellen van business cases, subsidieadvies, ondersteuning van consortiumvorming en overleg met bevoegd gezag. Resultaat 40 begeleide innovaties. 30 koppelingen gemaakt tussen bedrijven. 10 koppelingen gemaakt tussen bedrijven en onderwijs/onderzoek. 10 businessplannen voor nieuwe bedrijven of start nieuwe bedrijfsonderdelen die innovaties gaan ontwikkelen / vermarkten Kosten per jaar. Uit IGEV budget (deelname door Elburg, Ermelo, Nunspeet, Oldebroek, Putten). Project Houtige biomassa voor duurzame warmte ( ) Omschrijving Door het optimaliseren van de hele houtketen, van oogsten tot aan de verbruiker, en het stimuleren van het gebruik van energiehout voor de productie van warmte ontstaat er meer duurzame energie en draagt men bij aan goed onderhoud en/of herstel van landschapselementen. Hout dat lokaal bij onderhoud vrij komt is als grondstof zeer geschikt voor het verwarmen van zwembaden of andere (gemeentelijke) gebouwen. Goedkoper dan aardgas en tevens CO2 neutraal. Resultaat Realisatie van lokale en regionale biomassa projecten zoals: Benutting van lokaal vrijkomend top-, tak- en snoeihout als brandstof voor productie van warmte voor grote energieverbruikers als zwembaden, (nieuwbouw) wijken, verzorgingstehuizen, appartementengebouwen e.d. Opwerking van secundaire houtstromen uit bosbouw en rondhoutverwerking tot industriële pellets. Kosten Uit IGEV budget Innovatiesupport (deelname door Elburg, Ermelo, Nunspeet, Oldebroek, Putten). Project Monovergisting en mest-/ digestaatbewerking ( ) Omschrijving In de regio zijn er diverse initiatieven voor vergisters en/of mestbewerkers. Deze zijn zeer uiteenlopend van aard en stadium van ontwikkeling: van boerderijschaal monovergisting tot centrale mestbewerking. Initiatieven kennen diverse uitdagingen en knelpunten zoals optimale conceptkeuze, organiserend vermogen, locatiekeuze / ruimtelijke inpassing en financiering. Dit project heeft als doel om middels gerichte projectondersteuning sneller meer mest zo duurzaam mogelijk in de regio te verwaarden. Binnen een projectportfolio bekijken we in elk stadium van planontwikkeling welke behoefte aan ondersteuning bestaat. De nadruk ligt daarin op borgen van professionele projectontwikkeling, sturing bij ruimtelijke inpassing / onderbouwing, vorming van collectieven / samenwerkingsverbanden en bemiddeling bij financiering. Resultaat Productie van biogas uit mest. Grotere regionale capaciteit mest- en digestaatbewerking. Productie van mineralenconcentraat tbv de export. Kosten Uit IGEV budget innovatiesupport (dekking door Elburg, Ermelo, Nunspeet, Oldebroek, Putten). 11

12 route VERVOERSBEWEGINGEN ZIJN DUURZAAM Zuinig en schoon rijden moet komen van zuinig rijgedrag en stimulering van het gebruik van schone brandstoffen. Autodelen neemt een grote vlucht en nieuwe mobiliteitsconcepten zijn volop in ontwikkeling. Door in de regio Noord-Veluwe ruim baan te maken voor de fiets maken we de overstap van auto naar fiets aantrekkelijk. resultaten Minder autokilometers door gezamenlijk vervoer en meer fietsgebruik. Meer autokilometers op groene elektriciteit en schonere brandstoffen. mijlpalen Lager percentage CO2 uitstoot door mobiliteit en transport: %; % door schone brandstoffen en eerste 5 jaar door zuinig rijgedrag (5-10%). Toename deelmobiliteit / afname individuele autokilometers: 10% in 2020, 50% in Project Fietssnelwegen en snelfietsroutes (2017) Omschrijving Snelle fietsroutes zijn fietspaden die meer comfort en veiligheid bieden aan alle soorten fietsers. In de regio Noord-Veluwe en de CleanTech-regio Stedendriehoek zijn plannen om snelle fietsroutes aan te leggen. Beide regio s verkennen nu samen met de provincie Gelderland en de Fietsersbond of het kansrijk is om een snelle fietsroute aan te leggen tussen Zwolle en Apeldoorn. Resultaat Tracé onderzoek op haalbaarheid en gebruik. Uitwerking route tussen Apeldoorn en Zwolle. Kosten Uit regionaal mobiliteitsbudget. Project Brandstoftransitie (GEA; ) Omschrijving Onderzoek naar een vervolg op de Gelderse concessie publieke laadinfra. Opstellen van een Gelderse visie op elektrisch vervoer met uiteindelijk een uitvoerings- en onderzoek agenda. Stimulering LNG als transitiebrandstof voor zwaar transport wegverkeer en scheepvaart. Resultaat Projectgroepen. Kosten N.v.t. 12

13 DUURZAME RECREATIE OP DE VELUWE route Recreatie is van groot belang voor de regio. Ondernemers en overheid werken de komende jaren aan verbetering van de kwaliteit van de vakantieparken. Accent hierbij ligt op innovatie van de sector, ruimtelijke mogelijkheden en bevordering van de leefbaarheid op de parken. Energiebesparing en duurzaamheid sluiten op deze uitgangspunten aan en krijgen vorm in projecten. resultaten Pilots klimaatneutrale vakantieparken binnen het traject Vitale Vakantieparken. mijlpalen Alle vakantieparken en HORECA voldoen aan criteria Green Key (of soortgelijk). Eerste energie neutrale vakantieparken gerealiseerd voor Project Energiebesparing in Vitale Vakantieparken (2017) Omschrijving Via het programma Vitale Vakantieparken zijn alle ondernemers in deze sector in beeld. Stimulering van duurzaamheid en energiebesparing op de parken is niet het vertrekpunt van Vitale Vakantieparken maar kan wel op verschillende manieren in het programma worden gebracht: op verzoek van de ondernemer via het Kwaliteitsteam Veluwe; als branche-onderdeel van het energiebesparingstraject bij bedrijven; via Kenniswerkplaats met koplopers van ondernemers die verduurzaming als kans zien. Resultaat Energiebesparingsaanbod binnen Vitale Vakantieparken. Energiescans en energieadviezen. Kosten Nader te bepalen. Dekking: budget Vitale Vakantieparken, IGEV en eigen bijdrage ondernemers. 13

14 route VAN AFVAL NAAR GRONDSTOF Inzamelen en verwerken van afval kost energie. In de praktijk is dit aandeel in het energieverbruik beperkt. Echter: afval is energie. Het is de basis voor energieproductie (stortgas, biogas, biomassa, verbrandingsovens) en door hergebruik van grondstoffen kan flink op het energiegebruik worden bespaard. Op die manier draagt een afval loze regio direct en indirect bij aan de klimaatdoelstelling. resultaten Maximaal 100 kg restafval per inwoner per jaar. Afvalscheiding naar 75%. Maatwerk per gemeente. mijlpalen Maatregelen ingevoerd gericht op het ontmoedigen van aanbieden restafval voor Nieuwe verwerkingsmethoden voor grondstoffen. Project Maatwerkadvisering gemeenten afvalinzameling en verwerking (2017) Omschrijving Optimalisering scheiding en inzameling bij gemeenten om de transitie van afval naar grondstof te realiseren (100 kilo in 2020 en 30 kilo in 2025). Medewerkers RNV leveren ondersteuning bij het VANG-beleid, betrekken en motiveren van inwoners, het aanbesteden van uitvoeringscontracten en het beheer daarvan. Naast deze activiteiten m.b.t. inzameling (voorkant) zijn ook ontwikkeling m.b.t. verduurzaming van de verwerking (achterkant) wenselijk. Uiteindelijk willen we naar verwerking en hergebruik in de regio. Denktank Lokale verwerking en afzet gaat dit verder uitwerken. Resultaat VANG beleid, vermindering restafval, verhoging service op grondstoffen inzamelen, betrokkenheid inwoners. Kosten N.t.b. Project Verwaarding organische industriële restproducten ( ) Omschrijving Deze industriële reststromen zijn vaak rijk aan grondstoffen en kunnen beter worden benut dan weggegooid of verbrand. Om kosten te besparen of zelfs inkomsten te genereren is het belangrijk deze reststromen zo hoogwaardig mogelijk in te zetten. Voorbeelden van reststromen zijn GFT, koffiedik, uienresten en slacht- en visafval. Door scheiding en chemisch fysische bewerking (bio raffinage) kunnen uit reststromen meerdere hoogwaardige grondstoffen worden gewonnen zoals eiwitten, organische zuren, vetzuren en fosfaat. IGEV gaat samen met bedrijven in de regio die organische producten verwerken en technologiebedrijven de kansen voor verwaarding van hun reststromen bepalen en hun ondersteunen bij hun pilots en marktintroductie. Resultaat Duurzame productie en economische verwaarding van regionale industriële reststromen. Kosten Uit IGEV budget innovatiesupport (deelname door Elburg, Ermelo, Nunspeet, Oldebroek, Putten). 14

15 MONITORING route Project Omschrijving Resultaat Kosten Monitoring Klimaatneutraliteit in 2050 is het doel van het Gelders Energieakkoord en de Regionale Routekaart. Sturingsinformatie is op die reis onmisbaar. Vanaf de nulmeting die het GEA in 2016 heeft uitgevoerd, vindt voortdurende monitoring plaats, zowel gericht op kwantitatieve indicatoren (zoals kwh elektriciteit en m3 gasgebruik, geïnstalleerd vermogen duurzame opwekcapaciteit) als kwalitatieve indicatoren (zoals beleidsinitiatieven, scholing en draagvlak). Deze meetgegevens worden jaarlijks in een samenhangende rapportage in beeld gebracht. Gemeenten brengen hun eigen voortgang in beeld door hun gegevens op actueel te houden. Jaarlijkse rapportage. N.v.t. 15

16 autodelen Uitgave Samenwerkende gemeenten Noord-Veluwe Vormgeving Studio Ilva i innovatie centrum 16