STAPPENPLAN VOOR EEN GOED DRAAIENDE VRIJWILLIGERSWERKING. Van minimumuitrusting tot droomscenario

Transcriptie

1 STAPPENPLAN VOOR EEN GOED DRAAIENDE VRIJWILLIGERSWERKING Van minimumuitrusting tot droomscenario

2 STAPPENPLAN VOOR EEN GOED DRAAIENDE VRIJWILLIGERSWERKING Van minimumuitrusting tot droomscenario 3

3 voor woord Voorwoord Anders Ouder Worden: kwetsbare ouderen van tel! Waar liggen de noden en behoeften in de ouderensector, waar situeren zich de knelpunten en hoe moet Cera zich de komende jaren oriënteren om hieraan tegemoet te 4 Cera is een coöperatie van zo n half miljoen vennoten komen? Met deze vragen in het achterhoofd vroeg Cera en investeert samen met hen op financieel en aan Lucas KU Leuven om een vooronderzoek te doen met maatschappelijk vlak. Wat deze tweede opdracht betreft als titel Dromen worden werkelijkheid, uitgevoerd tussen kiest Cera voor maatschappelijke projecten die voldoen de periode van september 2007 tot december De aan reële behoeften die duurzame effecten bereiken, voor doelstelling was een zicht te krijgen op de voornaamste de samenleving in haar geheel en voor de vennoten in het actoren in de sector en de prioriteiten in de ouderenzorg bijzonder. via hen te identificeren. Cera is met haar maatschappelijke projectwerking In navolging van dit vooronderzoek selecteerden Lucas KU actief op zeven domeinen: Armoede en sociale inclusie, Leuven en Cera acht lokale pilootprojecten in Vlaanderen Coöperatief ondernemen, Kunst en cultuur, Land- en met een diversiteit in aanpak, sector en doelstelling en tuinbouw en een duurzame ontwikkeling, Zorg in de met als rode draad de focus op kwetsbare ouderen en samenleving, Lokale initiatieven in onderwijs en jeugdwerk ontschotting in de zorg. en Samen microfinancieren en microverzekeren in het Elk project werd voorgedragen door een lid van Zuiden via BRS. de adviesgroep, samengesteld uit een groep met In het domein Medisch-sociaal besteedt Cera specifiek vertegenwoordigers en experten uit beleid, voorzieningen, aandacht aan de doelgroep kwetsbare ouderen. koepelverenigingen, gebruikersorganisaties en academici. 5

4 Dromen kunnen werkelijkheid worden! april 2013 vroegen we de projecten om hun expertise Anders ouder worden met die focus geeft Cera te delen in een draaiboek. vernieuwende projecten in de ouderenzorg een duw in de Met enige fierheid stellen we u dan ook graag het rug. Anders ouder worden, betekent kiezen voor de zorg draaiboek van Present Caritas vrijwilligerswerk vzw voor. voor kwetsbare ouderen die om diverse redenen uit de Tot slot, een voorwoord zou geen voorwoord zijn, zonder boot dreigen te vallen. een dankbetuiging. Via deze weg daarom graag een In het vooronderzoek Dromen worden werkelijkheid dat woord van dank aan onze partner LUCAS KU Leuven, aan we vanuit LUCAS in opdracht van Cera uitvoerden, gaven de peter van dit project, televisiemaker Jan Van Rompaey, aan de adviesgroep die Anders Ouder Worden mee in Na drie jaar intensieve samenwerking, een tussentijds event op 29 september 2011, vijf interactiedagen, een Anders-Ouder-Wordenkrant, filmpjes, een slotevent op 25 en om onderling ervaringen uit te wisselen. Cera zorgde voor de nodige logistieke, financiële en communicatieve op middellange termijn (3 jaar). ondersteuning. Het project werkt vraag gestuurd en geeft een stem aan de kwetsbare ouderen. Voor u, beste lezer, ligt één van de acht draaiboeken Differentiatie is een van de uitgangspunten. van de projecten Anders Ouder Worden waarmee u Het gaat om vernieuwende, ook kleinschalige zelf aan de slag kunt. Het is geen receptenboek met initiatieven. De projecten ontvangen bij voorkeur afgewogen ingrediënten en een strak stappenplan. geen subsidies via andere kanalen. Wel een kernachtige bundeling van ideeën, van tips en De steun door Cera betekent een belangrijke aanbevelingen die voor u als startende ondernemer sleutelfiguren hun visie over wenselijke innovaties in de meerwaarde en het project kan de coöperatieve een steun kunnen zijn in het vormgeven van uw eigen ouderenzorg. Een focusgroep en doordenknamiddag waarden van Cera onderschrijven: samenwerking, goede praktijk. Want elk nieuw initiatief moet ook worden goede banen leidde, aan Present en de zeven andere leidden tot een aantal kernthema s. Hierop besliste Cera solidariteit en respect voor het individu. ingekleurd volgens de noden van de lokale situatie, de projecten. een project op te starten over ontschotting in de zorg Wordt u bij het lezen nieuwsgierig naar de draaiboeken voor kwetsbare ouderen. van de andere initiatieven? Dan verwijzen we u graag naar specifieke organisatorische of financiële context. De keuze is gemaakt voor acht innovatieve projecten Eén ding is bovendien constant in alle draaiboeken van in Vlaanderen, doelbewust met diverse thematiek en deze acht unieke projecten: de authentieke bekommernis Breng zeker ook een bezoek aan www. Met een adviesgroep van experten zijn goede praktijken geografische spreiding. Gedurende drie jaar ging elk van voor die oudere man of vrouw die wat minder stevig in kuleuven.be/lucas/ waar u het onderzoeksrapport en de in Vlaanderen voorgesteld en besproken. Op basis van de deze projecten aan de slag. Doelstelling van het project het leven staat en kwetsbaar is of dreigt te worden. Het beleidsaanbevelingen van Lucas KU Leuven uitgebreid volgende criteria is hieruit een selectie gemaakt: was enerzijds het versterken van de eigen activiteiten en gaat erom echt te luisteren naar wat kwetsbare ouderen kunt nalezen. Het project richt zich op kwetsbare ouderen, met vernieuwingen. Anderzijds kon elk van de acht projecten betekenen. Enkel zo kunnen dromen werkelijkheid worden! oog voor thuiswonende ouderen, allochtone ouderen, drie jaar toewerken naar de neerslag van deze acties We hopen van harte dat u aangestoken raakt door het vrijwilligers, mantelzorgers, basiswerkers in de zorg in een draaiboek. Zo n draaiboek is een inspirerende enthousiasme van deze acht projecten. en inbedding in de maatschappij. roadmap die andere initiatiefnemers moet uitnodigen Het gaat om een reeds bestaande goede praktijk, en aanzetten om zelf ook aan de slag te gaan in de zorg met visie en uitwerking in de praktijk. voor kwetsbare ouderen. Het project is bereid tot regionale samenwerking met We zorgden voor wetenschappelijke begeleiding en andere partners. coaching en gaven tips ter verbetering en methodische Het project is bereid tot coaching en adviezen. Jaarlijks kwamen alle projecten tweemaal wetenschappelijke begeleiding door LUCAS met samen om te leren over gemeenschappelijke thema s We wensen u veel leesplezier en inspiratie. Stéphanie De Smet Programmacoördinator Medisch-sociaal 6 verkenning van de mogelijkheden tot optimalisatie. Het project stelt doelstellingen en resultaten voorop Veel leesplezier! Iris De Coster en Dr. Nele Spruytte LUCAS KU Leuven 7

5 Inhoudstafel 8 Waarom al die moeite? 13 De meerwaarde van vrijwilligers in de residentiële ouderenzorg 13 komt er niet vanzelf 14 Stappenplan 16 STAP 1: Schrijf een VISIE uit 16 STAP 2: Duid een VRIJWILLIGERSVERANTWOORDELIJKE aan 20 STAP 3: Creëer een VRIJWILLIGERSVRIENDELIJK KLIMAAT 27 Omzetting naar de praktijk 31 Samenvatting 44 Extra s 46 Kosten van vrijwilligerswerk in ouderenzorg 46 Wetgeving 49 Creatieve ideeën 50 Beleids- en andere aanbevelingen 51 Tot slot 53 Wie is Present? 54 9

6 voor geschiede nis Voorgeschiedenis Net dit jaar is het 50 jaar geleden dat onze organisatie, v o r m i n g e n o n d e r s t e u n i n g va n d e l o k a l e Dit draaiboek is geen verslag geworden van het Present Caritas vrijwilligerswerk, startte met de v r i jwi l l i g e r s v e r a n tw o o r d e l i j k e n. vormingsaanbod of de sensibiliseringscampagne die we uitbouw en de ondersteuning van vrijwilligerswerk was het mogelijk meer middelen in te zetten om een opbouwden in het kader van Anders ouder worden. Dit in zorgvoorzieningen. Wij zijn actief in algemene en degelijke vorming voor vrijwilligersverantwoordelijken leek ons weinig zinvol. psychiatrische ziekenhuizen, in palliatieve eenheden, specifiek in de ouderenzorg uit te bouwen. Daarnaast in centra voor personen met een beperking en in konden we werk maken van een sensibiliseringscampagne Wel nuttig leek ons een draaiboek met tips, ideeën woonzorgcentra. bij directies en besturen van woonzorgcentra. en nuttige informatie voor iedereen betrokken bij het Door het project opstarten of uitbouwen van een vrijwilligerswerking in een De jongste jaren hebben wij in onze werking gezocht Dit vloeit allemaal voort uit onze visie dat de inzet van woonzorgcentrum. Waarom een vrijwilligerswerking? Waar naar mogelijkheden om het vrijwilligerswerk in de vrijwilligers een meerwaarde betekent voor alle bewoners beginnen? Wat is onmisbaar? ouderenzorg, van woonzorgcentra, en zeker voor diegenen die in namelijk in de woonzorgcentra, beter te ondersteunen. De kans die ons geboden werd door het mindere mate kunnen rekenen op familie en vrienden. project Anders ouder worden van Cera en LUCAS kwam Ook herhalen wij onze overtuiging dat een goede op het juiste moment en we hebben die kans met beide vrijwilligerswerking in een zorgvoorziening maar tot stand handen gegrepen. kan komen wanneer er een gedragen v i s i e is en wanneer We wensen u alvast veel leesplezier en inspiratie! Albert Cluckers, Voorzitter Present Caritas vrijwilligerswerk vzw een v r i jwi l l i g e r s v e r a n tw o o r d e l i j k e de nodige tijd, Present werd geselecteerd met het volgende project: ruimte, middelen, ondersteuning en vorming krijgt om de W erken vrijwilligers te begeleiden. aan de kwaliteit van het vrijwilligers w e r k in de residentiële ouderenzorg door degelijk e 10 11

7 waarom al die moeite? Waarom al die moeite? DE MEERWAARDE VAN VRIJWILLIGERS IN DE RESIDENTIËLE OUDERENZORG Een vrijwilliger heeft tijd en kan extra aandacht besteden aan persoonlijke wensen van de bewoners. Doordat een vrijwilliger een handje toesteekt, heeft ook het personeel iets meer ruimte om individuele aandacht aan de bewoner Vrijwilligerswerk is meer dan een groep mensen die wat te geven. Een vrijwilliger zorgt bijvoorbeeld voor het uurtjes gratis doorbrengen bij anderen. brengen en halen van bewoners bij de kinesist of kapper. Daardoor kan deze iets meer tijd besteden per bewoner Vrijwilligerswerk zorgt er voor dat we niet alleen welvaart maar ook welzijn of meer bewoners behandelen. kennen. Vrijwilligers komen uit vrije wil om aan andere mensen Vrijwilligers vormen de iets te bieden. Ze doen dit niet voor hun inkomen. Dit het woonzorgcentrum en de buitenwereld. onbaatzuchtige karakter van hun inzet en hun oprechte Vrijwilligers brengen het leven van de lokale gemeenschap betrokkenheid geeft aan de maatschappij een extra binnen in het woonzorgcentrum, en vrijwilligers menselijke dimensie. dragen het leven van het woonzorgcentrum uit naar brug tussen de wereld van die lokale gemeenschap. Vrijwilligers bieden voor een De vrijwilligers accentueren de de zorg m e n s e l i j k e k a n t va n zonder de taken van het personeel over te woonzorgcentrum een uitgelezen kans om een positief imago te creëren! nemen. Vrijwilligers zijn van een niet te onderschatten waarde voor de levenskwaliteit van de bewoners van een woonzorgcentrum

8 KOMT ER NIET VANZELF En vergeet niet, tevreden vrijwilligers zorgen voor gratis reclame voor uw vrijwilligerswerking: ze De meerwaarde van vrijwilligers komt niet vanzelf tot vertellen enthousiast over hun vrijwilligerswerk in hun stand. Vrijwilligers leveren kwali-tijd en meer-waarde kennissenkring, wat andere mensen kan aanzetten wanneer hun inzet goed gekaderd wordt. Zo niet kunnen om ook vrijwilliger te worden. Uit alle onderzoek over er problemen opduiken. Een vrijwilliger neemt teveel in vrijwilligerswerk blijkt immers dat mond tot mondreclame handen, een andere betuttelt de bewoners of respecteert de belangrijkste weg is voor het vinden van nieuwe de privacy van de bewoner niet, Situaties die een vrijwilligers! Alleen als de vrijwilligers goed omringd worden, zal de vrijwilligerswerking de grootst mogelijke meerwaarde bereiken. directie en bestuur van een woonzorgcentrum willen vermijden! Vrijwilligers verdienen een duidelijk g o e d e b e g e l e iding. kader en een Er wordt heel veel energie gestoken in een goed personeelsbeleid. Verdienen mensen die zich onbaatzuchtig inzetten voor uw organisatie niet op zijn minst evenveel aandacht? Vrijwilligers begeleiden, feedback geven, inspraak geven, is geen verloren tijd maar een vorm van waardering. De vrijwilligers appreciëren een duidelijk kader en vrijwilligers met de juiste motivatie aanvaarden feedback. Meer nog: de nieuwe vrijwilliger wil bijleren en apprecieert een coach bij zijn vrijwilligerswerk. Jammer genoeg wordt vaak het tegenovergestelde vastgesteld: er wordt zo weinig mogelijk geïnvesteerd in vrijwilligers of men durft hen niet aanspreken of bijsturen. Hiermee bewijst u de vrijwilliger noch uw organisatie een dienst. Je kan maar van vrijwilligers verlangen dat ze mensen liefdevol nabij zijn als ook zij gewaardeerd en gerespecteerd worden. Directeur van een woonzorgcentrum 14 15

9 stappen plan Stappenplan Stap 1: Schrijf een visie uit Een visie opstellen kan door de volgende vragen te stellen aan de betrokkenen uit uw woonzorgcentrum Samen nadenken, opschrijven, waarmaken en evalueren 1. B e z i n t e er ge begint Zoals een algemene visie wordt opgesteld voor de zorg en het personeelsbeleid, moet ook over de Er zullen wel altijd non-believers zijn. Laat deze het proces niet blokkeren en zet goede praktijken en resultaten in de verf. inschakelen? Welke doelstellingen willen we met de vrijwilligers Wat wordt er van de vrijwilligers verwacht binnen ons woonzorgcentrum (bv. aandacht voor de bewoners, luisterbereidheid, discretie, respect, dienstbaarheid, samenwerkingsbereidheid, minimum vrijwilligerswerk in een voorziening beschrijft waarom 3. D e de organisatie kiest om met vrijwilligers samen te geëvalueerd en indien nodig aangepast werken en wat de organisatie wil bereiken met de Hierbij wordt rekening gehouden met evoluties, vrijwilligerswerking. De vrijwilligers krijgen eventueel de maatschappelijke tendensen of accentverschuivingen in kans om suggesties te doen en de visie te bespreken de zorg of in de organisatie van het woonzorgcentrum. aan engagement, respect voor de animatieve visie wordt in de loop der jaren grondhouding en voor gemaakte afspraken, de juiste motivatie, )? Wat kunnen de vrijwilligers van ons terug verwachten (bv. ondersteuning door personeel, respect, vormingsaanbod, verzekering, )? alvorens deze definitief wordt. Wat is het verschil tussen vrijwilligers en beroepskrachten? v i s i e wordt gedragen en uitgedrag en Alle medewerkers krijgen informatie en uitleg en Wat is de gewenste meerwaarde? bereiken? vrijwilligerswerking nagedacht worden. De visie op 2. D e z e Waarom wil onze voorziening vrijwilligers Wat is een visie op vrijwilligerswerk? maken de visie waar in hun manier van werken. Alleen Tot waar reikt de autonomie van de vrijwilliger in zijn takenpakket of de inspraak in de werking van de als iedereen in dezelfde richting werkt, zal de visie De visie creëert een kader waarbinnen vrijwilligers gerealiseerd kunnen worden. Dit geldt zowel voor de kunnen functioneren. De vrijwilligers vinden hierin algemene visie als voor de visie op vrijwilligerswerk. terug waar hun plaats is binnen de organisatie. Voor voorziening? het personeel is duidelijk waarvoor ze vrijwilligers kunnen inzetten en waarvoor niet. Indien er problemen zijn met een bepaalde vrijwilliger, kan teruggegrepen worden naar de visie om evaluatiecriteria te bepalen

10 Voorbeeld van een visie op vrijwilligerswerk Vrijwilligerswerk in ons woonzorgcentrum betekent een meerwaarde voor de bewoners: De vrijwilligers geven extra aandacht aan de bewoners. Ze brengen een thuisgevoel in de organisatie. Ze brengen buiten naar binnen. Ze werken aanvullend op het personeel en nooit personeelsvervangend. Er is waardering voor de vrijwilligers en de vrijwilligers respecteren het personeel en de organisatie. We willen dat de vrijwilliger zich goed voelt en graag komt. Wij investeren daarom in onze vrijwilligers: Een open, respectvolle wederzijdse communicatie is de basis. De vrijwilligersverantwoordelijke, een personeelslid, is de contactpersoon inzake vrijwilligerswerk. We vertrekken van een duidelijke taakomschrijving. Elk talent is welkom en de organisatie investeert in de ontwikkeling van de vrijwilliger en zijn kwaliteiten. De vrijwilligers krijgen ondersteuning, coaching en feedback van de vrijwilligersverantwoordelijke. Vrijwillig is niet vrijblijvend. De vrijwilliger gaat een engagement aan waarop wij rekenen. Daarom verwachten wij dat de vrijwilliger: 18 zich houdt aan de afspraken (afgesproken uur, dag, privacy, ), werkt binnen de visie, waarden en normen van het woonzorgcentrum, investeert in een goede sfeer in huis. 19

11 stappen plan Stappenplan Stap 2: Duid een vrijwilligersverantwoordelijke aan Geef de vrijwilligersverantwoordelijke ondersteuning, tijd, middelen en vorming directie komt? Of de vrijwilligersverantwoordelijke valt uit door ziekte? Het is eigenlijk niet meer dan normaal om het functieprofiel van vrijwilligersverantwoordelijke op papier te hebben. Het biedt transparantie, duidelijkheid en houvast voor alle partijen. Het is veel gemakkelijker om de vrijwilligerswerking De ervaring leert ons dat een vrijwilligerswerking pas ten Natuurlijk is er een verschil met personeelsbeleid. De volle functioneert als er een vrijwilligersverantwoordelijke vrijwilliger komt iets aanbieden terwijl een personeelslid is die ondersteuning, tijd, middelen en vorming krijgt om wordt aangenomen voor een welbepaalde taak waarvoor draait, is dit niet nodig. Maar als er problemen rijzen, de werking op een kwaliteitsvolle manier uit te bouwen. hij of zij de competenties dient te hebben. Het is goed dat zou het wel eens een groot gemis kunnen betekenen. aan een nieuwe verantwoordelijke door te geven. Hoe is anders evaluatie mogelijk? Als alles goed een vrijwilligersverantwoordelijke selecteert, evalueert en De functie van vrijwilligers verantwoordelijke coacht, maar op een andere manier dan bij personeel. Bij vrijwilligers ligt de nadruk meer op de persoonl i j k e benadering en talenten dan op leiding geven en competenties. TIP De taak van een vrijwilligersverantwoordelijke is een zwaar onderschatte job. Omdat het vrijwilligers betreft, wordt de functie minder serieus genomen. Hoewel het net d e l i c at e r Een formaliteit? is om mensen die zich belangeloos inzetten, Het is nuttig een map bij te houden met de nodige informatie wat betreft de vrijwilligers en de werking, zodat in geval van nood, een collega zich snel kan aan te sturen. Daarenboven vraagt het een combinatie Omdat de functie niet serieus genoeg genomen wordt, inwerken. Deze map bevat naast het functieprofiel van veel vaardigheden want op een bepaalde manier is berust het hele verhaal vaak op vertrouwen. Dat werkt van de vrijwilligersverantwoordelijke ook informatie het een leidinggevende functie! prima zolang de vrijwilligersverantwoordelijke en de over rekruteringscampagnes, de handleiding voor directie elkaar verstaan. Maar wat als er een nieuwe intakegesprek, het profiel en de contactgegevens van de vrijwilligers, een omschrijving van de taken, de afsprakennota, rechten en plichten van de vrijwilligers en de documenten van de verzekering

12 Benodigdheden voor het goed functioneren van de vrijwilligers verantwoordelijke Een g e s c h i k t e persoon Resultaat van het goed functioneren van de vrijwilligers verant woordelijke Efficiëntie Bij het werken met vrijwilligers is het zeer belangrijk om de juiste persoon op de juiste plaats te zetten. Een vrijwilligersverantwoordelijke maakt tijd om de vrijwilligers Denk hierover goed na. Het is belangrijk dat de persoon dicht bij de te leren kennen, hun persoonlijkheid, vaardigheden en vrijwilligerswerking staat, zoals de animatieverantwoordelijke of ergotherapeut. talenten te ontdekken en kan hen daardoor inzetten Maar het kan ook een meerwaarde zijn om iemand uit het middenkader te kiezen Structuur op de plaats die hen het meest ligt. Eenmaal goed die de zorgvisie heel goed kent en kan overbrengen. En waarom de taak niet De aanwezigheid van een vrijwilligersverantwoordelijke georganiseerd, zal de vrijwilligerswerking veel minder tijd verdelen over twee vrijwilligersverantwoordelijken? Het voordeel is dat ze met elkaar geeft structuur aan de werking. Er is iemand die zorgt dat vragen aan de vrijwilligersverantwoordelijke. kunnen overleggen en dat de werking verder loopt, ook als één van beiden lange de vrijwilligers hun plaats hebben en vinden in de werking, tijd afwezig is. Of iemand van het personeel samen met een vrijwilliger die enige die initiatief neemt om vrijwilligers te zoeken, te onthalen, verantwoordelijkheid kan dragen? te bedanken, die waakt over hun rechten en plichten. Zie p.24: Profiel van de vrijwilligersverantwoordelijke Zonder vrijwilligersverantwoordelijke is het zeer moeilijk om een kwalitatieve en duurzame vrijwilligerswerking uit O n d e r s t e u n i ng Een vrijwilligersverantwoordelijke kan het niet alleen waarmaken: zowel de directie als te bouwen. de collega-personeelsleden moeten zich ook achter het vrijwilligerswerk scharen. Zie p.28: Communicatie Steun e n a a n s p r e e k p u n t v o o r d e v r i jwi l l i g e r s Wanneer vrijwilligers weten bij wie ze terecht Tijd Duidelijke afspraken hieromtrent zijn noodzakelijk: een voormiddag of namiddag kunnen, zullen ze zich beter in hun vel voelen in het vrijgesteld voor het vrijwilligerswerk kan heel veel verschil maken. woonzorgcentrum. Ook voor familie, bewoners en Zie p.51: Beleids- en andere aanbevelingen personeel is het duidelijk waar ze naartoe kunnen voor alles wat de vrijwilligerswerking betreft. Op die manier M i d d e l e n Vrijwilligerswerk kost niet veel maar is niet gratis! komt alle informatie bij één persoon terecht die daardoor Zie p.46: Kosten van vrijwilligerswerk veel beter kan inspelen op allerhande situaties. Vorming Vorming en intervisie zijn geen overbodige luxe voor vrijwilligersverantwoordelijken, die er vaak alleen voor staan binnen een woonzorgcentrum. Zie p.43: Vorming Het was een bewuste keuze om iemand uit het middenkader de functie van vrijwilligers verantwoordelijke te geven. Het toont dat wij de vrijwilligerswerking belangrijk vinden. Directeur van een woonzorgcentrum 22 23

13 Voorbeeld van een Profiel van een vrijwilligers verantwoordelijke Vaardigheden van een vrijwilligers verantwoordelijke Het begeleiden en ondersteunen van vrijwilligers vraagt een groot gamma aan vaardigheden: Taakomschrijving van de vrijwilligersverantwoordelijke Vrijwilligerswerking uitbouwen: visie en beleid ontwikkelen in samenwerking met directie, collega s, bewoners, Werving: jaarlijkse campagne op website, in een krantje, Intakegesprek met kandidaat-vrijwilligers. Start van nieuwe vrijwilliger opvolgen. Vrijwilligers persoonlijk leren kennen: babbel met de vrijwilligers, tijd maken voor een persoonlijk Visie overbrengen (animatieve grondhouding, vrijwilligers zijn er voor de bewoners, ) door zelf het vertalen naar het vrijwilligerswerk. Coachen: een luisterend oor zijn, visie overbrengen, kunnen bezielen en motiveren. Bemiddelen: negatieve energie (kritiek, roddels, spanningen, ) ombuigen naar positieve energie, Consequent zijn en grenzen kunnen trekken. Analyseren: alle informatie kunnen bijhouden en verwerken zodat problemen gedetecteerd en aangepakt kunnen worden en zodat een vrijwilliger de voor hem of haar meest geschikte taak krijgt. goede voorbeeld te geven en door het organiseren van informatiemomenten en door informatie te Samenwerken: een teamspeler zijn. kunnen omgaan met veel karakters, compromissen zoeken. verhaal. Communiceren: met vrijwilligers, bewoners, familie, personeel en directie. Delegeren: bv. verjaardagskaartjes schrijven en bezorgen, telefoneren naar vrijwilligers die nog niet ingeschreven zijn voor een bepaalde activiteit, kan gerust door een vrijwilliger gebeuren. Organiseren: van het werk van de vrijwilligers, van vrijwilligersvergaderingen en bedankingsmomenten. Vrijwilligers opvolgen en bijsturen indien nodig. Zorgen dat de vrijwilligerswerking kan doorgegeven worden: alle gegevens centraliseren, duidelijke administratie bijhouden. 24 Een vormingsaanbod (extern of intern) aanbieden aan de vrijwilligers. 25

14 stappen plan Stappenplan Stap 3: CREËER EEN VRIJWILLIGERS VRIENDELIJK KLIMAAT BASISELEMENTEN: duidelijke plaats + communicatie + talentgericht werken Een vrijwilligers verantwoordelijke moet structuur brengen en zorgen dat de werking goed georganiseerd is. En in de beginfase heel veel uitleggen en informeren. Dat is mijn belangrijkste werk geweest in het begin en dat heeft wat tijd gevraagd. Ik denk dat de vrijwilligerswerking nu een zeer grote meerwaarde betekent in vergelijking met de weinige tijd die ik eraan moet besteden. Wanneer een visie is opgemaakt en een vrijwilligersverantwoordelijke is aangeduid, kan de organisatie een beleid uitstippelen. De basiselementen Een duidelijke plaats in de organisatie voor de vrijwilligers hiervoor zijn: een duidelijke plaats geven aan de vrijwilligerswerking, communicatie en talentgericht Geef de vrijwilligerswerking een concrete plaats in het organigram werken. en op de werkvloer Zo creëert u een vrijwilligersvriendelijke omgeving waarbinnen vrijwilligers gemotiveerd zijn en blijven. Alleen De plaats van de vrijwilligers moet zowel duidelijk zijn voor zo bereikt de vrijwilligerswerking de grootst mogelijke de vrijwilligers zelf als voor het personeel. Hiervoor zijn de meerwaarde voor de bewoners. visie en het beleid belangrijke leidraden. Vrijwilligersverantwoordelijke van een woonzorgcentrum 26 27

15 aan d e v r i jwi l l i g e r s z e l f Voorbeelden van communicatie naar vrijwilligers: De vrijwilliger is ook een medewerker van de organisatie: hij werkt binnen dezelfde visie en met dezelfde verwachtingen duidelijk omschreven. engagement is niet vrijblijvend. Duidelijke communicatie van visie en beleid h e t p e rsoneel Het slagen of mislukken van een vrijwilligerswerking Dit betekent: bespreken van nieuwigheden in de zorg. Het is hem verwacht wordt en als hij op de hoogte is van belangrijk relevante informatie te vertalen naar het vernieuwingen in de visie en in de zorg. Voorzie daarom vrijwilligerswerk in het woonzorgcentrum en de regelmatig informatiemomenten, specifiek voor vrijwilligers de kans te geven hierover vragen te tijd genomen worden voor het voorstellen van nieuwe bewoners, personeelsleden of vrijwilligers. is wat uitleg op zijn plaats. Vrijwilligers zullen zich meer thuis voelen als ze Infomomenten, vergaderingen organiseren voor hierover geïnformeerd worden. Ook inspraak werkt motiverend. In welke mate dit mogelijk vrijwilligerswerk. Vergeet niet ook voor nieuwe is, is een beslissing die elk woonzorgcentrum voor vrijwilligersverantwoordelijke. Als de personeelsleden van medewerkers een infomoment te voorzien zodat ook zichzelf uitmaakt. een afdeling geen energie (willen) steken in de vrijwilligers zij mee zijn in het vrijwilligersverhaal. Elk personeelslid staat in voor de vrijwilligers op Door vrijwilligers te betrekken in de werking van moeite de vrijwilligersverantwoordelijke ook doet. Het is zijn of haar dienst en stuurt zelf bij indien nodig. het woonzorgcentrum, hen te informeren en hen te daarom belangrijk dat alle personeelsleden op de hoogte Al te vaak worden problemen gesignaleerd aan de beschouwen als volwaardig lid van de organisatie, zullen zijn van de visie en het beleid inzake vrijwilligerswerk en vrijwilligersverantwoordelijke die achteraf en los van ze zich erkend voelen. En dit zal hun motivatie zeker ten beseffen dat ze een essentiële rol spelen in het creëren de context de vrijwilliger moet aanspreken. goede komen. Alle informatie stroomt wel door naar de vrijwilligersverantwoordelijke. Tijdens een vrijwilligersvergadering kan ook de geïnformeerd of betrokken wordt. Zeker bij veranderingen het personeel over de visie en het beleid inzake van een vrijwilligersvriendelijk klimaat. vrijwilliger zal allicht afhaken als hij helemaal niet samenwerken met de vrijwilligers en niet alleen van de stellen of te discussiëren. vrijwilligers of voor vrijwillige en bezoldigde medewerkers hangt af van elk van de personeelsleden die van deze dienst, zullen de vrijwilligers afhaken, hoeveel Vrijwilligersvergaderingen bieden tijd voor het Hij kan dit alleen waar maken als hij weet wát van samen. De meest gemotiveerde en enthousiaste aan In een folder vrijwilligerswerking worden de zorgattitude binnen het woonzorgcentrum en de doelstelling. Dat mag van hem verwacht worden. Zijn Als wij in het kader van onze warme zorg afspreken dat wij steeds kloppen of bellen bij een bewoner en vier tellen wachten vooraleer we de kamer binnen gaan, dan geldt dit ook voor elke vrijwilliger. Daaruit volgt dat het niet anders kan dan dat wij onze verwachtingen naar de vrijwilliger duidelijk verwoorden. Directeur van een woonzorgcentrum 28 29

16 De j u i s t e p e r soon op de juiste plaats De vrijwilligers worden ingezet op basis van hun talenten, weliswaar binnen het kader van de organisatie en ten dienste van de bewoners. De organisatie laat zich uitdagen de aanwezige talenten te gebruiken en daarvoor nieuwe activiteiten en projecten te ontwikkelen. Een kennismakingsgesprek is een eerste stap in de verkenningsronde van de talenten van de kandidaatvrijwilliger. Vergeet niet heel specifieke talenten van vrijwilligers Talenten worden ingebouwd in ons activiteitenaanbod en vrijwilligers krijgen de mogelijkheden om eigen ideeën naar voor te brengen en samen uit te werken. Deze manier van werken zorgt voor een boost aan creativiteit. Het vinden van talenten is Fingerspitzengefühl en dank ik volledig aan de menselijke kennis en intuïtie van ons animatieteam. omzetting naar de praktijk omzetting naar de praktijk in te zetten: iemand speelt piano, een ander houdt Directeur van een woonzorgcentrum van organiseren en een derde gaf jaren computerles. Talentgericht werken met vrijwilligers zorgt net voor het unieke van het werken met vrijwilligers: ze komen niet voor een welomlijnde job. U kan hen doorzoeken om het beste van hun talenten naar boven te halen en binnen uw Om te komen tot een vrijwilligersvriendelijk klimaat moet organisatie in te zetten. Gegarandeerd een win-winsituatie! een beleid opgesteld worden. Het spreekt voor zich dat elke organisatie/vrijwilligersverantwoordelijke een eigen invulling geeft, rekening houdend met de context van de voorziening. Om te beginnen moet de visie omgezet worden in een beleid dat zorgt voor een vrijwilligersvriendelijk klimaat. De antwoorden op volgende vragen kunnen helpen om het D u i delijke 30 plaats + communicatie + talentgericht werken = erkenning van de vrijwilliger beleid uit te schrijven. Daarna geven we concrete tips bij de verschillende deelaspecten van een vrijwilligersbeleid. 31

17 Hoe rekruteren we vrijwilligers? Wat is onze doelstelling van de organisatie, nieuwe taken, doelgroep? nieuwe personeelsleden, nieuwe vrijwilligers, Maken we een kennismakingsfolder specifiek nieuwe afspraken, )? voor de vrijwilligerswerking? Worden de vrijwilligers ondersteund en deze vergadering (communicatie, informatie, gecoacht door iemand van het personeel? feedback, planning, bedanking,...)? Wat is de concrete taak van deze persoon: vrijwilligers? Hoe tonen we onze waardering aan de groep vrijwilligers? Kan iedereen vrijwilligerswerk doen in onze Welke taken kunnen vrijwilligers uitvoeren in 32 In welke mate kunnen en willen we vrijwilligers Gaan we actief op zoek naar (verborgen) talenten bij de vrijwilliger? Hoe? Hoe organiseren we de communicatie tussen vrijwilligers, vrijwilligersverantwoordelijke, Wat maakt de groep de moeite waard om erbij betrekken bij beslissingen in de organisatie? gestimuleerd om vormingen georganiseerd door vrijwilligersorganisaties te volgen? Bieden we een onkostenvergoeding aan? plezier, duidelijke taakverdeling, waardering) voor het personeel, wordt voor hen apart een vorming voorzien of worden de vrijwilligers Wat doen we voor de individuele vrijwilliger? te horen? (openheid, dynamisme, uitstraling, Welke vorming krijgen de vrijwilligers? Worden ze uitgenodigd op de vormingen Wat doen we voor de groepsdynamiek onder de naar personeel, bewoners, familie,...? onze voorziening? Hoe en wanneer bedanken we de vrijwilligers? vrijwilliger individueel opsporen, communicatie organisatie of durven we selecteren? Komen vrijwilligers samen in vrijwilligersvergaderingen? Wat is het doel van intake, bedanken, bijsturen, talenten bij elke Welke concrete taken bieden we aan? Krijgt een vrijwilliger de kans nieuwe projecten op te starten al naargelang zijn of haar talenten? Evalueren we af en toe de vrijwilligers? Voelen diensthoofden, kaderpersoneel en directie, ze zich nog goed op hun plek en zijn wij nog bewoners en familie? tevreden? Wat communiceren we (veranderingen in de... 33

18 Verschillende studies over vrijwilligerswerk vragen naar de reden waarom mensen geen vrijwilligerswerk doen. De belangrijkste reden is dat het hen nog nooit gevraagd werd. Meer ideeën voor rekruteringscampagnes Hang verhalen en foto s van vrijwilligers op het prikbord zodat het vrijwilligerswerk in uw voorziening een gezicht krijgt. Plaats een advertentie in een streekkrant of in het parochieblad of verspreid folders en affiches in het woonzorgcentrum, in de gangen van de serviceflats, in de wachtkamer van een arts of op openbare plaatsen zoals de bibliotheek. Organiseer een brievencampagne naar sociaal-culturele verenigingen of vraag of u de vrijwilligerswerking mag voorstellen in het krantje van de vereniging of tijdens een vergadering (bijvoorbeeld samen met een vrijwilliger die getuigt). Rekruteren Verlaag de drempel naar het woonzorgcentrum: Spreek ook zelf mensen aan waarvan u denkt dat vrijwilligerswerk hen wel zou liggen of vraag aan Stel aan een wandelclub voor een halte te voorzien in uw woonzorgcentrum. Stel een lokaal ter beschikking voor de vergadering van verenigingen. Het is niet gemakkelijk om nieuwe vrijwilligers aan te vrijwilligers én collega s om hun netwerk aan te spreken. trekken. Het kost vaak jaren om een groepje goede Als een bepaalde afdeling vrijwilligers zoekt, betrek hen Andere waargebeurde acties: vrijwilligers op te bouwen. We geven enkele concrete dan in de zoekactie. Zo voelen ze ook hoe moeilijk dit is. ideeën die in het ene woonzorgcentrum beter zullen werken dan in een ander. Het aanbieden van concrete taken kan kandidaat- Een informatiestand over de vrijwilligerswerking op de markt Een postbusactie: in elke brievenbus van het dorp een flyer posten Een broodzakkenactie: informatie op de broodzak van de plaatselijke bakker drukken vrijwilligers aantrekken. Plaats een vacature op Zoals hierboven al vermeld: uit onderzoek blijkt mond tot vrijwilligerswerk.be. Laat uw creativiteit de vrije loop! mondreclame de belangrijkste weg voor het vinden van 34 nieuwe vrijwilligers. Onder andere daarom zijn tevreden Voorzie op de opendeurdag, Dag van de zorg, de vrijwilligers goud waard: ze zorgen voor gratis reclame familiedag of het tuinfeest een aantrekkelijke stand over voor uw vrijwilligerswerking. uw vrijwilligerswerking. 35

19 Kennismaking en onthaal Het is ook mogelijk om een proefperiode in te bouwen. De afsprakennota wordt pas na een aantal weken Als organisatie is het belangrijk hier enkele zaken aan ondertekend (vergeet niet een voorlopige overeenkomst toe te voegen: de rechten en plichten zoals de wijze In de meeste woonzorgcentra doorloopt de kandidaat- te maken voor de verzekering). Na deze periode kan waarop de vrijwilliger inspraak heeft in de organisatie, vrijwilliger enkele stappen vooraleer hij kan starten. Deze de inzet van de vrijwilliger geëvalueerd worden of kan de verbintenis om de bewoners te respecteren, de stappen zorgen voor een spontane selectie: de vrijwilliger een heroriëntatie door de vrijwilliger gevraagd of door voorwaarden van samenwerking tussen vrijwilligers en kan aanvoelen of de omgeving en de toekomstige taak de vrijwilligersverantwoordelijke voorgesteld worden. beroepskrachten en vrijwilligers onderling en de wijze hem ligt. De vrijwilligersverantwoordelijke krijgt een idee Of er kan beslist worden geen samenwerking aan te waarop de samenwerking kan beëindigd worden. of de kandidaat-vrijwilliger een gezonde motivatie heeft en gaan als één van beide partijen het niet ziet zitten. Dit past binnen de cultuur van het woonzorgcentrum. is gemakkelijker dan achteraf een overeenkomst te Dit kan nogal zwaar overkomen bij vrijwilligers, maar verbreken. onderschat het belang niet. Een argument om vrijwilligers Neem eerst en vooral de tijd voor een k e n n i s m a k i n g sgesprek : wat zijn de wederzijdse te overtuigen, is dat de afsprakennota nodig is voor een Zoals gezegd is communicatie heel belangrijk. U kan verwachtingen? Welke interesses en talenten heeft de de nodige informatie via een informatiebrochure kandidaat-vrijwilliger? Welke taken zijn mogelijk? Wat is zijn afsprakennota goede verzekering. of communiceren. beschikbare tijd? Heeft hij ervaring met ouderenzorg? Kent Eenmaal een kandidaat deze stappen doorlopen heeft, vergeet dan niet een warm onthaal te voorzien op de dag de persoon bewoners, personeelsleden of vrijwilligers in Volgens de wetgeving (zie verder p.49) moeten de dat hij start als vrijwilliger in uw voorziening. Sommige het woonzorgcentrum? voorziening en de vrijwilliger een afsprakennota voorzieningen duiden een peter of meter aan, of het ondertekenen waarin volgende elementen vermeld diensthoofd neemt deze taak op zich. Ga samen langs bij Na een eerste kennismaking lassen sommige zijn: informatie over doelstelling en statuut van de directeur zodat ook hij de nieuwe vrijwilliger kent. vrijwilligersverantwoordelijken een pauze in. Ze nemen voorziening, de werking van de organisatie en de dan enkele weken later contact op om te horen of de plaats van de vrijwilliger en van het vrijwilligerswerk kandidaat-vrijwilliger nog interesse heeft. binnen de organisatie, aard, duur en frequentie van het Tip vrijwilligerswerk, de contactpersoon voor de vrijwilliger Of nog interessanter: vraag de kandidaat-vrijwilliger zelf binnen de organisatie en de door de vrijwilliger te volgen Wanneer het een specifieke taak betreft, is het terug te bellen. Kandidaten die echt gemotiveerd zijn, vormingsactiviteiten, verzekeringscontract en mogelijke betrokken diensthoofd best aanwezig bij het zullen dit zeker doen. Op die manier selecteert u op een aanvullende polissen, eventuele kostenvergoedingen en kennismakingsgesprek: het diensthoofd weet immers spontane manier de gemotiveerde kandidaten. de geheimhoudingsplicht. het best welke vaardigheden nodig zijn en kan aanvoelen of de kandidaat hem of haar ligt

20 Durven selecteren = problemen voorkomen Stel voor uw organisatie basisvereisten op. Uw organisatie vindt samenwerkingsbereidheid, discretie, luisterbereidheid, respectvolle benadering van de bewoner, vast ook belangrijk. Ken tijdens het Vaak worden nieuwe vrijwilligers met open armen kennismakingsgesprek een score toe aan deze ontvangen. Zeker als het moeilijk is om de nodige basisvereisten. vrijwilligers te vinden, wordt de kritische bril vaak afgezet. Nochtans mag u selecteren. Het is zelfs beter 0 helemaal niet goed voor uw vrijwilligerswerking. Vrijwilligers die spanningen 1 ok, maar deze persoon zal ondersteuning nodig veroorzaken, doen immers andere vrijwilligers vertrekken. Denk hierbij aan het volgende: 2 ok, de kandidaat heeft dit talent 3 meesterschap, de kandidaat zou dit zelfs aan Een woonzorgcentrum heeft een maatschappelijke hebben op dit punt andere mensen kunnen aanleren taak maar de bedoeling van een vrijwilligerswerking is een meerwaarde creëren voor de bewoners. In de context van een woonzorgcentrum is er weinig ruimte voor extra begeleiding van vrijwilligers, tenzij Let hierbij op: Graag doen is niet gelijk aan goed kunnen! En goed kunnen is niet gelijk aan graag doen! de voorziening daar expliciet voor kiest (bijvoorbeeld samenwerken met een psychiatrische voorziening uit Indien een basisvereiste score 1 krijgt, stelt u best de de buurt, op basis van een aantal goede afspraken). vraag of u en uw organisatie de middelen en kennis Selecteren betekent daarom niet een kandidaat hebben om deze persoon op dit punt te coachen. Indien afwijzen. U kan hem alternatieven aanbieden. Soms niet, doet u noch uzelf, noch de organisatie, noch de is een woonzorgcentrum niet de beste plaats voor kandidaat een plezier door hem toch te laten starten. een kandidaat-vrijwilliger maar past een andere vorm van vrijwilligerswerk beter. Misschien kent u Selecteren betekent dus niet dat enkel supervrijwilligers organisaties in de buurt zodat u concrete suggesties in aanmerking komen, maar wel dat u op zoek gaat naar kan doen? de motivatie van de kandidaat-vrijwilliger en naar de mogelijke plaats die hij in uw organisatie kan innemen

21 Begeleiden VOORBEELD Het is de bedoeling dat de vrijwilligers hun werk goed Erkennen en bedanken Daarnaast kan ook een materiële bedanking gegeven worden: een cadeautje aan het begin van het Onderschat het belang dat vrijwilligers hechten aan nieuwe jaar of een drankje na een activiteit Een doen en een meerwaarde brengen in het leven van de Oudere vrijwilligers die al jaren vrijwilliger zijn in bedanking en waardering niet. Een eenvoudige welkom of onkostenvergoeding wordt zelden gegeven in de context bewoners. Als dit niet het geval is, moeten vrijwilligers het woonzorgcentrum maar fysiek nog moeilijk een dank je wel vanuit het personeel, de directie en het van een woonzorgcentrum. Waak erover dat de vrijwilliger aangesproken worden. Dit is een delicate opdracht maar hun taak kunnen volbrengen, stoppen niet altijd uit bestuur betekent heel veel voor hen. gemotiveerd blijft omwille van de taak en niet omwille van er zijn een aantal punten die kunnen helpen de boodschap zichzelf. Het is heel moeilijk hen hierover aan te over te brengen zonder iemand te kwetsen: spreken. Een speciale vermelding in het huiskrantje dit kan een te lijnen en te beperken, schept u als organisatie geen verkeerde verwachtingen. De vrijwilligersverantwoordelijke kan een voorzet foto, interview of bedanking naar aanleiding van de week Soms doen vrijwilligers iets met de beste bedoeling, geven door te zeggen dat de persoon altijd van de vrijwilliger zijn zorgt ervoor dat de vrijwilligers zonder te weten dat dit niet het gewenste is. Het is mag laten weten wanneer het niet meer gaat. Of trots zijn op hun werk en zich betrokken voelen. dus zeker belangrijk eerst duidelijkheid te scheppen iemand die te oud geworden is om een rolstoel te alvorens kritiek te geven op een persoon. Zijn er toch duwen maar graag meegaat op wandeling, kan de In de Week van de vrijwilliger wordt heel vaak een een blijk van belang en waardering. Ook de mogelijkheid nog problemen, wijs de vrijwilliger hierop met een verantwoordelijkheid krijgen voor het uitdelen en vrijwilligersfeest of een uitstap georganiseerd. Of tot inspraak motiveert hen. open en eerlijke communicatie en geef hem daarna verzamelen van de fluohesjes. vrijwilligers worden uitgenodigd op het personeelsfeest of de kans om zich te herpakken. Naast de feestelijke samenkomsten en uitstappen, zien vrijwilligers inhoudelijke samenkomstmomenten ook als een receptie. Reik alternatieven aan: misschien kan het probleem opgelost worden door de vrijwilliger een andere taak aan te bieden of met andere collega-vrijwilligers te laten samenwerken. de bedanking! Door de materiële erkenning duidelijk af Laat problemen niet aanslepen. Dit komt de rest van de vrijwilligerswerking niet ten goede. Het vrijwilligersoverleg wordt zeer geapprecieerd, omdat ze zo zien dat hun werk erkend wordt en ze eens kunnen vragen of horen of hun werk goed gedaan wordt. Ze mogen zelf punten op de agenda zetten. Vrijwilligersverantwoordelijke van een woonzorgcentrum 40 41

22 Vorming In het Vlaams decreet over georganiseerd vrijwilligerswerk (zie Wetgeving, p.49) staat dat een organisatie uit de sector Welzijn, Volksgezondheid en Gezin die met vrijwilligers werkt, vorming moet aanbieden aan Present komt op aanvraag ter plaatse vorming geven in uw woonzorgcentrum (voor aangesloten leden) Zelf vervoer voorzien of een vrijwilliger vragen of hij de rit ziet zitten en enkele collega-vrijwilligers wil meenemen. haar vrijwilligers. Terecht, want vrijwilligerswerk in de ouderenzorg vraagt wel wat vaardigheden en kennis, Ook v r i jwi l l i g e r s v e r a n tw o o r d e l i j k e n hebben nood denken we maar aan het respecteren van de privacy, aan bijkomende vorming en ondersteuning. Over de omgaan met mensen met dementie, empathie, specifieke aspecten inherent aan een vrijwilligerswerking hebben zij immers geen opleiding gehad en kunnen Tal van organisaties bieden vorming aan voor vrijwilligers. Present is gespecialiseerd in vorming voor vrijwilligers actief in de zorgsector maar ook de provinciale steunpunten vrijwilligerswerk of de VVSG hebben een interessant aanbod. Soms vinden vrijwilligers vorming overbodig en kan de verantwoordelijke hen niet overtuigen om tijd vrij te maken. Of de verplaatsing vormt een probleem. Creatieve oplossingen zijn dan gewenst: Relevante vorming voor personeel openstellen voor vrijwilligers (Korte) vorming combineren met het jaarlijkse bedankmoment of met een vrijwilligersvergadering 42 zij meestal niet overleggen met collega s binnen het woonzorgcentrum. Vorming, intervisie met andere vrijwilligersverantwoordelijken, kunnen voor hen van grote waarde zijn. Gelukkig hoeft u het warm water niet uit te vinden. Enkele organisaties bieden vorming en intervisie aan speciaal gericht op vrijwilligersverantwoordelijken. Present werkte in het kader van dit project Anders ouder worden een aantal vormingen uit specifiek voor vrijwilligersverantwoordelijken in de ouderenzorg. Thema s zoals communicatie, het uitwerken van een visie, selectie en evaluatie kwamen hierin aan bod. 43

23 Samenvatting Samenvatting Visie V r i jwi l l i g e r s v e r a n tw o o r d e l i j k e Uitschrijven (teamwerk) Waarom kiezen we voor vrijwilligers? Kiest iedereen Aanduiden en formaliseren mee (voorwaarde op succes)? Wat willen we bereiken Een vrijwilligersverantwoordelijke aanduiden zodat voor met de vrijwilligerswerking? iedereen (personeel, vrijwilligers, bewoners en hun familie) duidelijk is wie de contactpersoon is. Een functieprofiel uitschrijven. Alle medewerkers informeren Zowel personeel als vrijwilligers Als iemand niet op de hoogte is, kan hij er ook niet naar leven Ondersteuning, tijd, middelen en vorming De vrijwilligersverantwoordelijke enkele uren vrijstelling De visie evalueren en herwerken geven, vorming laten volgen, ondersteunen, op gepaste tijdstippen V r i jwi l l i g e r s v r i e n d e l i j k k l i m a at Duidelijke plaats + communicatie + talentgericht werken Beleid: rekruteren, kennismaking en onthaal, selectie, begeleiden, erkenning, vorming Goed 44 d r a a i e n d e v r i jwi l l i g e r sw e r k i n g m e t g e we n s t e m e e r w a a r d e 45

24 Extra s Extra s Extra s KOSTEN VAN VRIJWILLIGERS WERK IN OUDERENZORG Het is niet omdat vrijwilligers zich kosteloos inzetten en onbetaalbaar zijn, dat een vrijwilligerswerking gratis is. Vrijwilligerswerk organiseren is een investering. Het is De vrijwilligers van voorzieningen aangesloten bij Present of een andere organisatie zijn via deze organisaties verzekerd. Vrijwilligers kunnen ook rechtstreeks verzekerd worden door de voorziening. De kostprijs is afhankelijk van de verzekeringsmaatschappij. echter een i n v estering die de moeite loont. In een voorziening waar een 30-tal vrijwilligers wekelijks vier uur komt, telt men op jaarbasis al snel 3200 à 4000 uren. In personeelstermen betekent dit twee tot drie voltijdse krachten. Niet voor personeelstaken, maar wel voor supplementaire zaken, die erg waardevol zijn voor de voorziening. Verschillende organisaties, zoals Present, bieden gratis vorming aan voor vrijwilligers van aangesloten voorzieningen. Andere organisaties, zoals de provinciale steunpunten Vrijwilligerswerk, vragen een heel bescheiden bedrag. Vrijwilligers zetten zich onbaatzuchtig in. Zij verwachten geen compensatie of grote cadeaus. Maar waardering Het decreet betreffende het georganiseerd tonen, versterkt hun motivatie wel. Dit kan een dan k vrijwilligerswerk (zie wetgeving p.49) legt onder andere wel vast dat elke vrijwilliger verzekerd moet zijn en de kans hele dag actief zijn in het woonzorgcentrum. moet krijgen v orming te volgen. je zijn, een vrijwilligersfeest, of een maaltijd als ze een Veel moet het dus niet kosten, maar voorzie een klein budget om de vrijwilligers ten gepaste tijde in de bloemetjes te zetten! Zoals hierboven aangetoond, is het aanduiden van een v r i jwi l l i g e r s v e r a n tw o o r d e l i j k e, die tijd en middelen krijgt om de vrijwilligerswerking uit te bouwen, van groot belang voor een goede vrijwilligerswerking. Het helpt een vrijwilligersverantwoordelijke als duidelijk afgesproken wordt dat hij enkele uren per week tijd mag vrijmaken om de administratie te doen, om actief te zoeken naar nieuwe vrijwilligers, om zieke vrijwilligers even op te bellen, om activiteiten uit te werken, Deze werkuren kunnen als een extra kost gezien worden. Ik heb bij de administratie navraag gedaan over het budget voor de vrijwilligerswerking: dat ligt tussen de 1500 en 2000 euro op jaarbasis. Wat het aantal uren input van de verantwoordelijke betreft: maandelijks wordt in totaal een 15-tal (geplande) uren geïnvesteerd, ad hoc momenten niet meegerekend. Vrijwilligersverantwoordelijke van een woonzorgcentrum 46 47

25 WETGEVING Handige brochures die de wetgeving vertalen naar de praktijk: In deze brochure wordt hier en daar verwezen naar een wet of decreet inzake vrijwilligerswerk. Het gaat dan over: Slim aan de slag: de vrijwilligerswet in een handomdraai de Federale Wet van 3 juli 2005 betreffende de rechten van vrijwilligers, ook wel de vrijwilligerswet beroepsgeheim door vrijwilligers genoemd. het Vlaams decreet van 3 april 2009 over het georganiseerd vrijwilligerswerk in Welzijn, Uw geheim: omgaan met vertrouwelijke informatie en Goed gekend. De wet betreffende de rechten van de vrijwilliger (3de editie maart 2008) De regels van het spel Volksgezondheid en Gezin en de twee uitvoeringsbesluiten (verschenen in het Belgisch (Brochures gratis te downloaden op Staatsblad van respectievelijk 17 september 2009, 19 en 22 maart 2010) het Woonzorgdecreet van 13 maart 2009 en de uitvoeringsbesluiten S a m e n vat t i n g o p www. p r e s e n twe b. b e ( d o o r k l i k k e n n a a r p u b l i c at i e s ) Verzekeringsplicht, informatieplicht met afsprakennota, rekruteringsbeleid, passend onthaal, vorming zijn items die in deze wetgeving besproken worden. We willen deze brochure niet vullen met informatie die gemakkelijk ergens anders te vinden is. Meer i n f o r m at i e kan u hier vinden: