Jaarverslag Home-Start Humanitas Den Haag Voor u ligt het jaarverslag van Home-Start Humanitas Den Haag over het jaar 2016.

Transcriptie

1 1. Inleiding Voor u ligt het jaarverslag van Home-Start Humanitas Den Haag over het jaar Home-Start is een programma voor opvoedingsondersteuning aan gezinnen met jonge kinderen tot en met zes jaar. De doelstelling is het voorkomen van ernstige opvoedproblemen en het vergroten van de zelfredzaamheid en de sociale netwerken van ouders. De focus is gericht op het versterken van de sociale omgeving van het kind en de opvoeder en het verminderen van gespecialiseerde zorg. Binnen deze sociale steunstructuren ofwel de pedagogische civil society vervult het vrijwilligerswerk een rol van betekenis. Van Montfoort heeft in samenwerking met Humanitas in 2014 de ontwikkelingen in beeld gebracht en de betekenis van het vrijwilligerswerk daarin onderzocht (notitie Transitie Jeugdzorg: Elk Kind Telt!, de betekenis van professioneel georganiseerd vrijwilligerswerk voor opvoeden en opgroeien, maart 2014, Van Montfoort / Collegio). Daaruit blijkt dat Humanitas met professioneel georganiseerd vrijwilligerswerk, zoals bij Home-Start, betekenis heeft in de versterking van die sociale omgeving van gezinnen en kinderen. Belangrijke uitgangspunten van het programma zijn het vraaggericht werken, tijd en aandacht voor ouder en kind, empowerment en gelijkwaardigheid. Home-Start maakt in een aantal gemeenten deel uit van het Centrum voor Jeugd en Gezin, vaak als enig programma dat met vrijwilligers werkt. Home-Start biedt aan burgers de mogelijkheid betrokkenheid te tonen en verschil te maken. Getrainde vrijwilligers bieden ondersteuning, vriendschap en praktische hulp. Een (betaalde) coördinator zorgt voor werving, training en ondersteuning van vrijwilligers. Tevens zorgt de coördinator voor de aanmelding van gezinnen door middel van publiciteit en nauwe samenwerking met lokale partners. De hoofdtaken van de coördinator zijn de intake van gezinnen, de koppeling aan de vrijwilliger en de begeleiding van de vrijwilliger bij het ondersteuningstraject. De ondersteuning door de vrijwilliger gebeurt door middel van wekelijkse huisbezoeken en is zeer laagdrempelig en intensief. De ondersteuning duurt volgens landelijke cijfers gemiddeld 10 maanden. In Nederland bieden 119 gemeenten Home-Start aan. Sinds 2010 vindt de uitvoering van het Home-Start programma plaats onder licentie die wordt uitgegeven door de Vereniging Humanitas. Deze licentie omvat voorwaarden en kwaliteitscriteria voor de uitvoering van het programma. Naast deze licentie wordt gewerkt met toetsinginstrumenten voor de kwaliteitswaarborg, kennis overgedragen aan de lokale projecten en zorg gedragen voor onderzoek naar de effecten van de methodiek. Home-Start staat in de databank van het Nederlands Instituut voor Jeugd (NJI) te boek als (deels) effectieve interventie. Humanitas werkt samen met JSO (Expertisecentrum voor jeugd, samenleving en opvoeding) als licentiehouder voor de methodische ondersteuning van het programma Home-Start. Deze ondersteuning is een verplichting in het kader van de kwaliteitsborging. Meer informatie zie: en 1

2 2. Beoogde resultaten 2016 Home-Start onderhoudt actief contact met de CJG s in alle stadsdelen en participeert desgewenst in de relevante netwerken rond opvoedondersteuning. Home-Start ondersteunt 55 deelnemers en heeft tussen de vrijwilligers. 3. Bereikte resultaten 2016 In 2016 zijn de volgende resultaten bereikt Aantal gezinnen Aantal vrijwilligers aantal gezinnen aantal vrijwilligers 3.1. Deelnemers In het jaar 2016 zijn in totaal 64 deelnemers ondersteund. Hiervan gaat het om 37 nieuwe aanmeldingen en 27 reeds uit het voorafgaande jaar doorlopende ondersteuningen. Bij 42 gezinnen is de ondersteuning afgesloten. Van de 42 gezinnen die zijn afgesloten zijn 6 gezinnen niet gekoppeld doordat de situatie tussen intake en koppeling is veranderd door bijvoorbeeld een verhuizing, een ouder kreeg werk of er was kinderopvang geregeld. 2 deelnemers bleken na een intake toch te zwaar om te koppelen en zijn doorverwezen naar specialistische hulp of het sociaal wijk team. De ondersteuningsduur: 36% afgesloten binnen het half jaar 52% afgesloten tussen een half jaar en 1 jaar 22% afgesloten tussen een jaar en anderhalf jaar Quote Deelnemer Fijn dat u naar mijn verhaal heeft geluisterd en dat wij samen verder kijken voor de juiste ondersteuning. 2

3 Ondersteuningsvragen bij (bijna) alle gezinnen van Home-Start: - Luisterend oor bieden - Vriendschappelijk contact - Meedenken met de ouder (s) over dagelijkse opvoedproblemen - Netwerk activeren / taal versterken - Samen naar buiten gaan - Eigen kracht versterken / het gevoel geven dat ouders het zelf kunnen. - Soms toe leiden naar specialistische hulp - Praktische ondersteuning Quote Deelnemer Fijn contact, iemand die naar je luistert, begripvol en uitwisselen van ervaringen. Het voelt op den duur heel vertrouwd. Aanmeldingen wel of niet gehonoreerd? In een aantal gevallen kunnen aanvragen om verschillende redenen niet gehonoreerd worden. In 2016 betrof het 23 aanvragen. Uiteindelijk zijn we bij 4 aanvragen toch gaan kennismaken om te kijken of we iets konden betekenen voor deze gezinnen. 2 gezinnen, zoals aangegeven bij de deelnemers, zijn uiteindelijk toch te zwaar gebleken; meervoudige problematiek waarbij hulp bij schulden- en psychische problematiek voorrang behoefde. In een later stadium kunnen deze gezinnen natuurlijk gebruik maken van Home-Start. 1 gezin bleek toch de vraag meer bij de oudere kinderen te liggen en deze zijn aangemeld bij het Tandem-maatjesproject van Humanitas. 1 gezin is toch een ondersteuning gestart ondanks de oppasvraag. De moeder was herstellende van een vermoeidheidsvirus en net bevallen van haar 2 de kind. Doordat de vrijwilliger kwam, kreeg moeder het gevoel niet alles alleen te hoeven doen. Uiteindelijk is een tante komen oppassen en kon de vrijwilliger moeder ondersteunen. Home-Start werkt op maat. Zoals je hierboven kunt lezen, kijken wij naar de context van de hulpvraag. De ene oppasvraag is de ander niet. Hierdoor is het goed om niet bij voorbaat uit te sluiten, maar naar het gezin toe te gaan en hun situatie te bekijken en naar hun verhaal te luisteren. Quote Deelnemer Ik wilde echt niet weer naar een psycholoog en door de gesprekjes met de vrijwilliger, en haar nuchtere kijk, is het mij ook gelukt weer in balans te komen. Ik ga weer blijmoedig aan het werk en kan ook genieten van de kinderen. De overige 19 aanvragen die niet zijn gehonoreerd zijn vechtscheiding, huiselijk geweld, oppas tijdens therapie van ouders, vraag ligt duidelijk bij oudere kinderen in het gezin, schulden, woonachtig in andere gemeente, halen en brengen van school, te veel hulpverlening en spoedopname ZH bij een van de ouders. 2

4 Gezinskenmerken * Aantal kinderen In de ondersteunde gezinnen waren 139 kinderen aanwezig. De leeftijd van de kinderen was: 101 tot en met de zes jaar, 24 tussen de zeven en de twaalf jaar en 12 kinderen waren boven de twaalf jaar. * Leeftijd Ouders (deelnemers) De ouders van deze kinderen waren voor 61% tussen de jaar en 22% tussen de jaar. Enkele ouders waren jonger of ouder dan de bovengenoemde leeftijdscategorieën. * Gezinssamenstelling Van de 64 gezinnen die ondersteund zijn of een interventie hebben gehad waren 26 gezinnen met één ouder (40,6%). * Land van Herkomst Van de 64 gezinnen zijn 12 gezinnen van Nederlandse afkomst en 52 gezinnen hebben een migratie achtergrond (81,2%). Land van herkomst is Turkije, Marokko, Afghanistan, Irak, Iran, Syrië, Pakistan, India, Curaçao, Suriname Egypte, Somalië, Ethiopië, Guinea, Litouwen, Polen, Rusland, Azerbeidzjan, Hongarije, Portugal, Tunesië en Indonesië. Woongebied van de gezinnen: Escamp 23 Schilderswijk 12 Scheveningen/Loosduinen/Segbroek Centrum Wateringseveld Transvaal Laak Mariahoeve Stationsbuurt *Tevredenheid van de ondersteuning De ondersteuning wordt meestal naar tevredenheid afgesloten. Er wordt op het eind samen gekeken met ouder(s), vrijwilliger en coördinator welke vragen er aan het begin van de ondersteuning zijn gesteld en waar ouder(s) over ongeveer 1 jaar verandering willen zien. Nu: Over 1 jaar: Nu: Over 1 jaar: het lukt nu niet naar buiten te gaan met de kinderen wil ik zelfstandig naar het speeltuintje om de hoek Ik ben ongezellig voor mijn man en kinderen Wil ik vrolijker zijn en weer kunnen genieten van man en kinderen 3

5 Natuurlijk wordt deze vraag aangepast aan het taalniveau van de deelnemers en de stapjes mogen klein zijn. Er zijn tussenevaluaties om op tijd te kunnen bijstellen en de tevredenheid te kunnen peilen. Soms komen verwachtingen niet uit omdat de ouders toch meer behoefte hebben aan overnemen. En soms worden afspraken te vaak afgezegd door het gezin of de vrijwilliger waardoor er geen band opgebouwd kan worden. Het is dan goed om op tijd te stoppen met de ondersteuning. Quote Deelnemer Er is in een moeilijke periode van mijn leven (burn-out) niet veel overgenomen maar ik heb mijn hart kunnen luchten en er is moed ingesproken. Casus Samenwerking Aanwezig in het gezin, gezinscoach, Haagse wijk-en woonzorg, video thuisbegeleiding van uit CB en Home-Start. School organiseert een breed overleg met alle partijen en van school is de juffrouw en 2 ib-er aanwezig en natuurlijk de ouders. Home-Start is gestart in dit gezin doordat moeder veel lichamelijke klachten had en 3 kinderen met druk gedrag. Over de dochter had men zorgen op school i.v.m. achterlopen op leeftijdsgenootjes. De Home-Start coördinator heeft later in het traject een gezinscoach ingeschakeld omdat in dit gezin meer nodig bleek. Moeder bleef lichamelijke klachten houden en leek de grip op de kinderen te verliezen. De contacten tussen de vrijwilliger van Home-Start verliepen prettig, maar moeder nam niet veel over. Het dilemma was: moeder activeren of ontlasten? Lukt het haar niet, of kan ze het niet? Uiteindelijk is Haagse wijk- en woonzorg ingezet om vooral moeder meer opvoedvaardigheden te leren. Gaandeweg bleek dat moeder meer energie kreeg en meer grip op de kinderen. Ouders gaven aan dat het zeker voor 50%-70% verbeterd was en het bleek niet ontlasten te zijn maar juist het activeren van moeder wat haar kracht en zelfvertrouwen heeft gegeven. Door regelmatig te overleggen met elkaar en de dilemma s op tafel te leggen is er binnen een jaar veel bereikt. Haagse wijk- en woonzorg is nog een tijdje gebleven en Home-Start bleek in deze fase niet meer nodig Vrijwilligers In 2016 waren 53 vrijwilligers actief voor Home-Start. 17 vrijwilligers zijn gestopt en 19 nieuwe vrijwilligers hebben zich aangemeld. Van de 19 nieuwe vrijwilligers zijn er 8 vrijwilligers doorgestroomd vanuit het gestopte project Gezin in Balans. Van deze 8 bleken er 5 inzetbaar te zijn. 1 oud vrijwilliger is teruggekeerd en 7 vrijwilligers hebben meegedaan met de training van het najaar. 3 vrijwilligers zijn wel geregistreerd maar hebben zich op het laatste moment teruggetrokken. Er stonden dit jaar zeker 5 vrijwilligers al langere tijd op non-actief doordat zij mantelzorger waren voor een familielid, zelf te druk of ziek. Na de zomer zijn deze vrijwilligers in goed overleg gestopt met het vrijwilligerswerk. 4

6 Het werken met gezinnen met minderjarige kinderen vereist een zorgvuldige selectie en begeleiding van vrijwilligers. In een intakegesprek worden de competenties van de vrijwilliger en de eisen van het programma besproken. Vrijwilligers moeten een bewijs van goed gedrag en twee referenties kunnen overleggen. Vervolgens moet de vrijwilliger de basistraining volgen en geschikt bevonden worden. Pas daarna kan een vrijwilliger ingezet worden voor ondersteuning in gezinnen. De training voor nieuwe vrijwilligers is in maal gegeven. De voorjaars training is in verkorte versie gegeven aan de vrijwilligers van het gestopte project Gezin in Balans. In het najaar hebben 7 vrijwilligers de training gevolgd. Van deze 7 vrijwilligers zijn 3 vrijwilligers niet inzetbaar gebleken. 1 vrijwilliger had het toch te druk met mantelzorg voor haar moeder, 1 vrijwilliger bleek slordig met haar afspraken en belde te vaak af en tot slot bleek de laatste vrijwilliger heel geschikt maar kreeg problemen met haar ex-man. Uit bovenstaande blijkt dat vrijwilligers kwetsbaar zijn en als er iets verandert in hun privé situatie vaak het vrijwilligerswerk als eerste wordt gestopt. Het vinden en behouden van goede vrijwilligers is de laatste jaren een hele uitdaging gebleken. Quote vrijwilliger over een coördinator: Je laat iedereen hun verhaal doen, laat iedereen in hun waarde en je draagt de kennis op een gezellige en interactieve manier over. Je bent een ster in je vak. Vrijwilligers die gezinnen ondersteunen worden begeleid in de zogenaamde intervisiebijeenkomsten. In 2016 hebben 14 intervisiebijeenkomsten plaatsgevonden verdeeld over 2 groepen. Alle vrijwilligers krijgen op tijd een planning wanneer deze bijeenkomsten plaatsvinden. Om de opkomst te vergroten kan er gekozen worden voor een avond, middag of ochtend sessie. Toch blijkt de tijdsinvestering vaak een spelbreker te zijn. Vrijwilligers willen graag in de gezinnen actief zijn maar alles wat daarnaast nog wordt aangeboden aan deskundigheid is slecht voor een kleine groep vrijwilligers echt haalbaar. Intervisie Intervisie is een vorm van deskundigheidsbevordering waarbij vrijwilligers een beroep kunnen doen op andere vrijwilligers om mee te denken over persoon-functie gebonden vraagstukken en knelpunten uit de eigen werk situatie. Dit meedenken gebeurt niet door het aandragen van oplossingen maar door het stellen van vragen. Intervisie is voor mensen die willen ontwikkelen en die met anderen samen willen leren. Het versterkt daarmee ook de gemeenschappelijkheid binnen de organisatie. Daarnaast is aandacht besteed aan de deskundigheidsbevordering van de vrijwilligers door middel van themabijeenkomsten of verdieping van een vaardigheid zoals bijv. actief luisteren, welk type vrijwilliger ben jij en kernkwaliteiten. Het thema was signaleren vermoedens van kindermishandeling met als gastspreker Edwin Herzberg van Humanitas. Deze hebben we samen met Humanitas Zoetermeer, Delft/Rijswijk georganiseerd om alle nieuwe vrijwilligers in de regio te scholen. Humanitas kent een eenduidig beleid bij vermoedens van kindermishandeling en kent landelijk een aandachtfunctionaris kindermishandeling. Binnen de trainingen wordt speciale aandacht gegeven aan het omgaan met grenzen van de vrijwilligers, normen en waarden, de presentiebenadering. * Land van herkomst: Nederland 39 Migratie achtergrond 14 5

7 * Woonplaats van de vrijwilligers: Den Haag 45 Voorburg 3 Rijswijk 2 Westland 3 * Waarde van vrijwilligerswerk Door het vrijwilligerswerk kunnen mensen hun betrokkenheid bij de samenleving en specifiek bij opvoeding vorm geven. Vrijwilligers van Humanitas zijn over het algemeen zeer gemotiveerd en tevreden over de training en de begeleiding. Dat blijkt uit het onderzoek naar vrijwilligerstevredenheid van november 2011 dat Movisie in opdracht van Humanitas heeft uitgevoerd. Wat betekent het vrijwilligerswerk voor vrijwilligers? Quotes vrijwilligers: Fijn om elkaar weer te zien en te ervaren dat we tegen hetzelfde aanlopen zoals te snel willen en lastig om op je handen te zitten. Wat goed dat Humanitas bestaat. Ik ervaar dat het heel nuttig vrijwilligerswerk is. Iets voor een ander kunnen doen is gewoon een fijn gevoel. 4. Lokale partners Verwijzers en Samenwerkingspartners. Home-Start werkt nauw samen met lokale partners om hulpvragen van gezinnen van een passend aanbod te voorzien. Op uitnodiging van CJG en met toestemming van ouder(s) kan een coördinator deelnemen aan gesprekken in het kader van coördinatie van zorg. In overleg wordt bepaald welke ondersteuning een gezin vraagt. Dit is via het Centrum voor Jeugd en Gezin georganiseerd. Ouders kunnen altijd zelf aanmelden zonder interventie van een huisarts, gezinscoach, schoolmaatschappelijk werk of wijkverpleegkundige. De volgende partners hebben gezinnen aangemeld bij Home-Start: Consultatie Bureau s Escamp Zonneoord, Wateringseveld, Palviljoensgracht, Scheveningen, Laak, Ypenburg, Leidschenveen, Haagse Hout, Segbroek, Loosduinen. CJG opvoedsteunpunten CJG Wijkverpleegkundige / Stevig ouderschap CJG Jeugdverpleegkundige CJG Gezinscoaches AMW Westeinde Ziekenhuis Den Haag Revalidatiecentrum Den Haag AMW LUMC Leiden Opvoedpoli Basiszorg GGZ Huisartsen vanuit Gezondheidscentrum de Rubenshoek Haagse Wijk- en Woonzorg GGZ psychologe De Jutters Gezinsvoogd Nidos Voorscholen Haagse Hout 6

8 Home-Start sluit aan bij alle 10 Haagse CJG s. We krijgen verwijzingen doordat CJG medewerkers zoals wijk/jeugdverpleegkundige, CB artsen, opvoedsteunpuntmedewerkers, algemeen maatschappelijk werkers, coördinatoren netwerken wijzen op het bestaan van de activiteit Home-Start. Ook liggen er folders bij de CJG s zodat ouders zelf contact met Home- Start kunnen opnemen. Home-Start sluit aan bij voorlichtingsbijeenkomsten die gehouden worden tijdens thema lunches. Home-Start is wekelijks aanwezig in het Gezondheidscentrum de Rubenshoek in de Schilderswijk. Ook werkt Home-Start samen met andere projecten op het gebied van opvoedondersteuning zoals; spel aan huis, MIM, samenspel, de voorleesexpress en de voorscholen. Er is contact geweest met Sandra Menken van de Servicepunten XL, PEP Den Haag voor de vacature bank, Vrijwilligerspunt Scheveningen, platform informele zorg, Lidia van Albada van CJG Segbroek over Opvoeden Samen Aanpakken, Simone de Wijn van Eigen Toekomstplan en vrijwilligers van het CJG. De Pilot Ieders zorg is van start gegaan in samenwerking met het NJI. Ook de vrijwilligers van MIM sluiten hierbij aan. Het gaat over vrijwilligers deskundig maken voor gezinnen met een zorgintensief kind. Eind 2017 zal de pilot geëvalueerd worden en bekeken hoe deze deskundigheid geïntegreerd kan worden binnen Home-Start. Tot slot is er samenwerking met Basiszorg en de Jutters om te onderzoeken of de vrijwilligers van Home-Start en de werkwijze van Home-Start aansluiten bij ouders met psychische problematiek. Wat hebben deze gezinnen extra nodig? Welke deskundigheid hebben de vrijwilligers nodig? Mogelijkheden zijn om te kijken naar een methode als de activiteit steunouder. 5. Maatschappelijk rendement Home-Start heeft een preventieve werking om alledaagse opvoedvragen niet uit te laten lopen tot zware opvoedproblematiek. Hierdoor wordt er minder beroep gedaan op de professionele hulpverlening. Dit is kostenbesparend. Home-Start is een eenvoudige methodiek van mens tot mens en zet in op eigen kracht, empowerment. Stress en zorgen kunnen afnemen en hierdoor komt er meer ontspanning en lucht/ruimte binnen een gezin. Gezinnen ervaren weer ruimte, een luisterend oor en zijn actief bezig met verbreding van hun netwerk. Vrijwilligers ervaren een nuttige vrijetijdsbesteding, prettige contacten en leren over andere culturen en hun gewoontes. Zowel de wereld van de gezinnen als de wereld van de vrijwilligers wordt groter. Er wordt niet gewerkt met een wachtlijst maar er wordt vooral gekeken of vrijwilliger en gezin met elkaar matchen, is er een klik! Over het algemeen kan er snel ingezet worden. Het wordt door vrijwilligers als prettig ervaren dat zij er mogen zijn zonder ballast van steeds te moeten rapporteren en bezig te zijn met doelen. Studenten kunnen werkervaring opdoen, het geleerde omzetten in de praktijk. Ook werkzoekenden kunnen werkervaring opdoen en hun cv aanvullen. Tenslotte is het trainen van vrijwilligers en het samenkomen tijdens intervisiebijeenkomsten een leerzame manier om individueel te kunnen groeien en tevens je steentje te kunnen bijdragen in de maatschappij. 7

9 6. Samenvatting Op 30 november heeft er een visitatie plaatsgevonden vanuit het landelijke steunpunt Home- Start. De commissie bestond uit Ton Kragten adviseur van de SESAM-Academie, voorzitter van de visitatiecommissie, Mariana Casadei coördinator Home-Start Amstelveen en Petra van Eenennaam coördinator Walcheren. Tijdens de visitatie is gesproken met de coördinator van Home-Start Den Haag Annemiek Hamers, de leidinggevende Jannie Beukers en twee vrijwilligers Marja en Cornelie. De commissie is van oordeel dat er goed en met inzet invulling wordt gegeven aan het Home- Startprogramma. De commissie adviseert dan ook de bestaande licentie te continueren. Home-Start plus+, voor kinderen van 7 tot 14 jaar, zou een wenselijke aanvulling zijn op Home-Start omdat wij nu gezinnen moeten teleurstellen omdat de kinder(en) qua leeftijd niet passen binnen de reguliere Home-Start (tot 7 jaar). Hiertoe is voor 2017 extra subsidie aangevraagd en toegekend. Er is een ruime keuze in het vrijwilligerswerk. Het is een hele uitdaging om goede vrijwilligers te vinden en te behouden. Vrijwilligers zijn kwetsbaar nu meer mantelzorg van ze wordt gevraagd. Deskundigheidbevordering is zeer belangrijk om de kwaliteit van vrijwilligers te behouden en te vergroten. Ook ligt hier een grens wat je als tijdsinvestering kunt vragen aan vrijwilligers. Home-Start Den Haag heeft in gezinnen ondersteund door de inzet van 53 vrijwilligers. Hiermee zijn de beoogde resultaten ruim behaald. 8