Maatregelen tegen regenwateroverlast

Transcriptie

1 Gemeente Nijmegen Maatregelen tegen regenwateroverlast Tips voor en door bewoners A.H.J. Zuurman M.Sc., adviseur Water, Afdeling Project- en Interim Management

2 Inhoudsopgave 1 Inleiding Aanleiding Doel document Subsidieregeling afkoppelen verhard oppervlak Update november Hoe zit de binnenriolering in elkaar? 5 3 Hoe ontstaan problemen in de woning? Ondergrondse aanvoer via huisaansluiting Ondergrondse aanvoer langs huisaansluiting Bovengrondse instroming vanuit openbare ruimte Bovengrondse instroming vanuit tuin Afstroming van het dak 12 4 Welke oplossingen zijn beschikbaar? Effect van niet goed toegepaste oplossingen Oplossingen zijn maatwerk Soorten maatregelen algemeen Verpompen Terugslagkleppen versus terugstuwbeveiligingen Ontlastputten Infiltratie van regenwater van daken/terreinverharding Infiltratie van regenwater achterpaden Bescherming bovengrondse instroming Bescherming ondergrondse aanvoer langs huisaansluiting Bescherming stankoverlast Maatregelen ervaringsdeskundigen - inwoners Utrecht Opblaasbare WC afsluiter [Noodmaatregel] Doucheput afsluiten met dop [Noodmaatregel] Douche)put afsluiten met een pvc pijp [Noodmaatregel] Waterbergen en infiltreren met grindpalen in tuin Waterbergen en infiltreren dmv. grindkoffer in tuin Deurschot plaatsen waterschot / waterkering [Noodmaatregel] Zandzakken [Noodmaatregel] 36 5 Colofon 37 Disclaimer U kunt aan de informatie op deze in dit document geen rechten ontlenen. Evenmin kan de gemeente Nijmegen aansprakelijk worden gesteld voor onjuiste en/of onvolledige informatie in dit rapport. Het document voorziet in informatie, maar maakt duidelijk dat alleen bedrijven met speciale kennis van de samenhang van binnen- terrein- en gemeentelijk riool kunnen kijken naar oplossingen. Elk huis is maatwerk en generieke oplossingen om wateroverlast in woningen te voorkomen, bestaan niet. Voor zover te achterhalen heeft de gemeente Nijmegen van elke partij toestemming voor het gebruik van de illustraties onder voorwaarde van bronvermelding. Alle informatie en gegevens van deze publicatie mogen zonder onze nadrukkelijke schriftelijke toestemming niet worden vermenigvuldigd of gepubliceerd.

3 1 Inleiding 1.1 Aanleiding Tussen 1999 en 2009 was het in Nijmegen rustig qua extreme neerslaggebeurtenissen. Weinig woningen zijn ondergelopen en Nijmegen was hieraan gewend geraakt. Op 27 juni 2009 is Nijmegen ruw gewekt uit haar droom door een natte nachtmerrie. De regenbui was eigenlijk maar kort en heftig met ca. 20 mm in een kwartier, maar veroorzaakte een hoop ellende. Op 28 juli 2012 was het weer zo ver en bewoners in Nijmegen-oost besloten dat het zo niet verder kon. Ze vroegen de gemeente om hulp en dat heeft geleidt tot onderzoek en sinds 2015 tot het uitvoeren van maatregelen om Nijmegen meer klimaatproof te maken in het verwerken van veel neerslag. Foto 1 Beukstraat gevuld met water 27 juni 2009 (door bewoner Beukstraat) De onderzoeken in Nijmegen-oost zijn in overleg met de bewoners tot stand gekomen en ze hebben zelf via enquêtes informatie aangedragen over het functioneren van hun eigen woning en van de openbare ruimte. Hieruit komt naar voren dat veel bewoners zich niet bewust zijn van het functioneren van hun eigen binnenriolering en ook niet altijd goed wisten hoe ze zich zelf konden beschermen. Het wordt ervaren als lastige technische materie. Daarnaast komt in ieder geval naar voren dat bewoners hun eigen woning niet altijd voldoende of op de juiste manier beschermen. Water stroomt via lage rioolaansluitingen de panden binnen. Of er zijn terugslagkleppen geplaatst en men heeft nu stankoverlast of nog steeds wateroverlast. Dit is dan vaak het water van eigen dak dat door de terugslagklep niet weg kan. Op de bewonersavonden vroegen de bewoners daarom ook om informatie over het functioneren van de binnenriolering. Het resultaat is dit document. 3

4 1.2 Doel document Het doel van dit document is te laten zien hoe regenwater een woning binnendringt. Om dat te begrijpen moet je weten hoe binnenriolering in het huis werkt. Het tweede doel is de inwoners te laten zien hoe zichzelf tegen het water te beschermen en waar op gelet moet worden. Binnenriolering hangt qua functioneren sterk samen met de riolering in de straat. Als het hard regent, moet de lucht uit het riool om plaats te maken voor het regenwater. In Nederland vindt de ontluchting van het riool plaats via de regenpijpen en ontluchtingsleiding in de woningen. Als gevolg van niet of verkeerd ontluchten (maatregelen) ontstaan problemen. Voorbeelden zijn putdeksels die eraf vliegen, stankoverlast in woningen of overlast verplaatsen naar de buren. De gemeente Nijmegen geeft uitdrukkelijk aan dat de oplossingen in dit document niet zomaar kunnen worden toegepast. Een advies van een deskundig adviseur is nodig, elke woning vraagt maatwerk. Toe te passen oplossingen zijn in de regel vaak een mix aan maatregelen. Verstandig is te kijken of de installateur aangesloten is bij UNETO-VNI. (vakorganisatie installatiebranche). 1.3 Subsidieregeling afkoppelen verhard oppervlak Één van de maatregelen betreft het afkoppelen van verhard oppervlak. Hiervoor wordt in de tuin een infiltratievoorziening aangelegd. Voor dergelijke voorzieningen heeft de gemeente Nijmegen een subsidieregeling. Bij verwerking van regenwater ondergronds geldt een subsidie van 5,-/m 2, voor verwerking aan de oppervlakte is 10,-/m 2 beschikbaar. Het Waterloket van de gemeente is te bereiken op waterservicepunt@nijmegen.nl Op de website van Nijmegen vindt u meer informatie over de voorwaarden voor de subsidie, het formulier en het proces. Het beste kunt u contact opnemen met de medewerker van het waterloket. 1.4 Update november 2016 Dit document is opgesteld voor de inwoners in juli 2013 met als doel hen kennis te verschaffen waarmee ze zelf aan de slag konden. Tot dusver was het document alleen onder inwoners met wateroverlast verspreid. Het is nu wel de bedoeling dat het document volledig openbaar wordt. Het wordt ter beschikking gesteld op de website van de gemeente en het Waterloket. Het document kan onder andere opgevraagd worden bij het Waterloket op: waterservicepunt@nijmegen.nl Gemeenten in Nederland zijn steeds meer bezig samen met inwoners om de stedelijke omgeving klimaatadapatief te maken: O.a. inwoners in Utrecht zijn ervaringsdeskundigen geworden in de loop der jaren in het oplossen van regenwateroverlast op woningniveau. Ze hebben deze informatie te boek gesteld en vrij toegankelijk gemaakt via internet. Een aantal (nood) oplossingen zijn met toestemming in dit document overgenomen. Zie de volgende link: 4

5 2 Hoe zit de binnenriolering in elkaar? Figuur 1 geeft een overzicht hoe de afvoer van een woning met het gemengde riool in de straat verbonden behoort te zijn. Een gemengd riool voert regenwater en afvalwater in één buis af. Als het niet regent is de rioolbuis in de straat voor ca. 10 % gevuld met afvalwater, de rest is lucht. Als het hard regent en het riool wordt gevuld, zal het luchtvolume moeten ontwijken. In Nederland vind dit onder andere plaats via de leidingen van de woningen. Elke woning heeft één of twee ontspanningsleidingen waardoor de lucht uit het riool kan ontsnappen. De ontspanningsleiding zorgt ook voor een goede werking van de binnenriolering. Bij oudere woningen met een gemengde aansluiting fungeert ook de regenpijp aan de voor- en achterkant van de woning als ontluchting. In het binnenrioleringssysteem zijn ook een ontlastput en inspectieput van belang. Een ontlastput treedt in werking, als het hard regent en het riool in de straat vol zit. Het regenwater stroomt er aan de oppervlakte uit. Zo kan het water van het dak toch weg. Bij gemengde aansluitingen wordt het risico van wateroverlast binnenshuis in belangrijke mate verminderd. Het bouwbesluit verplicht sinds lange tijd de aanwezigheid van een ontlastput. In praktijk zijn deze vrijwel niet aanwezig. De inspectie- of controleput ligt meestal op de erfgrens van particuliere grond naar openbare grond. Bij verstoppingsproblemen wordt deze put opgegraven en wordt gekeken of het probleem in de huisaansluiting zit of in de afvoer naar het gemeentelijk riool. ontlastput (grondleiding) inspectieput Figuur 1 - Dwarsdoorsnede huisriolering (uit NEN 3215 met kleine aanpassing) 5

6 3 Hoe ontstaan problemen in de woning? De verwerking van regenwater in stedelijk gebied bestaat uit een mix van berging en afvoer. Het water wordt in het rioolsysteem en/ in de openbare ruimte geborgen. Het rioolsysteem voert het water ook af naar de rioolwaterzuivering of stort het over naar oppervlaktewater. We spreken van regenwateroverlast als regenwater of een mix van regenwater/afvalwater een woning binnendringt. Water op straat hoeft nog geen problemen te geven. In hellend gebied heeft de straat vaak ook een afvoerende functie, het water stroomt vanzelf naar de laagste plek. Dat betekent dat de berging van het water op straat, tussen de trottoirbanden, niet altijd benut wordt. Tenzij verkeersdrempels, woonerven of andere maaiveldverhogingen het water stuwen en vast houden. In de loop van de tijd is soms ook de berging op straat afgenomen door herinrichting van straten (figuur 2). Waterkering 15 cm tussen stoep 12 m Dwarsprofiel Abeelstraat aanleg 1941 Waterkering 6 cm 12 m Dwarsprofiel Abeelstraat herinrichting 1979 Figuur 2 Dwarsprofielen Abeelstraat voor en na herinrichting Als de berging- en afvoercapaciteit tekortschiet, zijn er bij wateroverlast in woningen een vijftal routes waardoor water binnendringt. Deze vijf routes worden in de volgende paragrafen toegelicht. Aansluitend wordt in twee aanvullende paragrafen iets verteld over luchtdruk in het rioolsysteem en hoe bij hevige neerslag dit een effect heeft op stankoverlast. Foto 2 Straatkolk (links) en trottoirkolk (rechts) 6

7 3.1 Ondergrondse aanvoer via huisaansluiting Een ideale huisaansluitingsleiding heeft een verhang van 1:100 en sluit boven aan op het riool. Figuur 3 laat zien dat het ideaal in de praktijk niet altijd behaald kan worden. De werkelijkheid bij oude riolen en oudere woningen is vaak verre van ideaal. Vaak hebben woningen van 50 jaar en ouder een kelder/souterrain met een laaggelegen huisaansluiting die zijdelings op het hoofdriool inprikt. Vroeger was een kelder vaak een opslagplaats en was een vochtige omgeving niet zo n probleem. In de huidige tijd hebben kelders vaak een functie gekregen als leefruimte en zijn daar ook naar ingericht. Waar vroeger op zijn best een schrobputje of een fonteintje aanwezig waren, zijn nu ook douches, toiletpotten of wasmachines geïnstalleerd. Foto 3 huisaansluiting op buis (Bron: Figuur 3 Ondergrondse aanvoer door huisaansluiting Voor de binnenriolering wordt een toiletpot, een fonteintje, een schrobputje, een douche/ wasmachine afvoer etc. benoemd als een lozingstoestel. Volgens NEN 3215 mag elk lozingstoestel lager dan 15 cm ten opzichte van de kruin van de weg NIET onder vrij verval lozen, maar moet verpompt worden. (zie ook Figuur 10) In praktijk gebeurt dit weinig en zijn vaak lage huisaansluitingen aanwezig waarbij deze in de zijkant van het hoofdriool inprikken. 7

8 Het effect van lage aansluitingen is dat bij hevige neerslag door overdruk water uit het riool naar kelders stroomt. Overstroming van de begane grond gebeurt pas als de druk heel erg hoog is en leidt in eerste instantie tot borrelde toiletten die daarna overstromen. Recent onderzoek laat zien dat stankoverlast inmiddels meer optreedt. Vaak na het verkeerd plaatsen van een terugslagklep. 3.2 Ondergrondse aanvoer langs huisaansluiting De algemene oorzaak van aanvoer langs een huisaansluiting is hetzelfde als bij aanvoer door de huisaansluiting. Het rioolstelsel is overbelast en bij overdruk stroomt er water naar de kelder. Dit type wateroverlast is vrij zeldzaam, maar kan gebeuren door een aantal verschillende oorzaken. Vaak is sprake van een oudere huisaansluiting, gemaakt van gres (een soort klei). De leiding kan scheuren hebben waardoor water uit de buis treedt. Verder kunnen de aansluitingen van buis op put/leiding niet waterdicht zijn, waardoor water uittreedt. In Figuur 4 zijn de locaties aangegeven. Over het algemeen is het zand rond een buis wat losser dan in de diepere ondergrond en hierdoor kan bij overdruk water langs de buis stromen. Gezien de benodigde drukopbouw is het alleen mogelijk bij een defect op korte afstand van de gevel. Figuur 4 Ondergrondse aanvoer langs huisaansluiting 8

9 3.3 Bovengrondse instroming vanuit openbare ruimte De algemene oorzaak van wateroverlast door bovengrondse instroming zijn de aanwezige hoogteverschillen in Nijmegen. Water stroomt vanzelf naar het laagste punt. Een tweede belangrijk onderdeel is de rol van de openbare ruimte bij hevige neerslag. Riolering is zo ontworpen dat als het riool vol is, het water op straat komt te staan tussen de trottoirbanden en als het goed is, niet naar de woningen stroomt. Maar in het hellende Nijmegen is blijft het water niet altijd op straat staan en stroomt het water in de straat naar lager gelegen gebieden. Gelukkig zijn er verkeersdrempels, woonerven of andere maaiveldverhogingen die het water stuwen en vasthouden. Op de plaatsen waar het water zich verzamelt, is het van essentieel belang dat daar dan de waterwering als barrière op orde is. Figuur 5 Bovengrondse aanvoer vanuit openbare ruimte In de loop van de tijd is soms ook de berging op straat afgenomen door herinrichting van straten (zie ook Figuur 2 en Figuur 5). Een concreet voorbeeld voor problemen in hellend gebied is te zien in de onderstaande foto s. Op de linker foto blijft het water goed tussen de trottoirbanden staan en op een andere plek gaat het er overheen. Dit kan gebeuren als de aanvoer te groot wordt. In de praktijk zijn het meestal auto s die hekgolven veroorzaken als men door het water rijdt. 9

10 Foto 4 Hengstdalseweg 27 juni 2009 water tussen de stoepbanden of niet. (website Gelderlander, foto s bewoners Hengstdalseweg) Afhankelijk van het bouwpeil van een woning, vormt de hoogteligging een bescherming tegen instroming op het begane grondniveau. Een huis met een bouwpeil dat > 20 cm hoger ligt dan het hoogste deel van de weg is meestal voldoende beschermd. Een goede hoogteligging van de begane grondvloer betekent niet dat kelderingangen, vossengaten en lichtingangen voor kelders voldoende beschermd zijn. (bijv Foto 5) Een helling in de tuin scheelt al in de kwetsbaarheid voor instroming. De barrière rond de ingang naar kelders moet gelijk zijn aan de hoogte van de dorpel van de voordeur om een vergelijkbare bescherming te hebben. Foto 5 Lichtingang kelder Bijleveldsingel (bewoner Bijleveldsingel) 10

11 3.4 Bovengrondse instroming vanuit tuin De voorgaande paragraaf ging het over instroming bovengronds vanuit de openbare ruimte. Door het hellend gebied van Nijmegen zien we regelmatig hoogteverschillen op perceelsniveau. Verder is er de ontwikkeling dat particulieren gewoonlijk een deel van de tuin verharden. Soms wordt de tuin zelfs geheel verhard en dat vergroot de druk als deze regen niet meer infiltreert Van belang is dat de woning hoger ligt dan de tuin en dat de afwatering van de woning af is gericht. Figuur 6 Bovengrondse aanvoer vanuit de tuin Als de afwateringsrichting naar de woning toe is en het water niet weg kan, dan stroomt het water van de tuin de woning binnen. Het kan zelfs zijn dat water van elders wordt afgevoerd naar de tuinen. In Nijmegen-Oost zijn gedeelten waarbij de tuinen 2 tot 3 m lager liggen dan de straat. Bij instroming vanuit de straat naar de achterpaden en geen of weinig barrièrevorming naar de tuinen, kan dit water problemen veroorzaken. Veldwaarnemingen tonen aan dat bij de overgang van tuinen naar achterpaden dorpels of andere barrières vaak ontbreken. Datzelfde geldt voor dorpels bij kelderingangen op de particulieren percelen. Een andere kwetsbaarheid is dat souterraindeuren geen dorpels hebben zodat water uit de tuin ook zo de woning kan binnenlopen. Foto 6 Voorbeeld kwetsbaarheid souterain voor instroming uit tuin 11

12 3.5 Afstroming van het dak Wateroverlast door afstroming van het dakwater naar de kelder ontstaat als er bij grote aanvoer de afvoer geblokkeerd is. Volgens het Bouwbesluit dient elke regenpijp een ontlastput te hebben. Tijdens de bouw van oudere woningen bestond het bouwbesluit nog niet en daarom ontberen deze woningen vaak een ontlastput. Ook bij recentere woningen is door de bouwers vaak geen ontlastput aangelegd! Op het moment dat het gemeentelijke riool overvol is en de huisaansluitingsleiding eveneens, zal het regenwater van het dak een uitweg zoeken. Het ontsnappingspunt is dan bijna altijd op het laagste punt (kelder) met een open verbinding. Een schrobputje in de vloer, een douche afvoer, een toiletpot etc. Figuur 7 Afstroming van het dak Bewoners die in het verleden vaker last hebben gehad van water in de woning, treffen meestal maatregelen. Toepassing van een terugslagklep in de huisaansluitingsleiding kan negatief uitpakken in combinatie met een overdruk vanuit het rioolsysteem. De afvoer wordt sneller geblokkeerd en leidt zonder ontlastput tot een afvoer naar ongewenste locaties. 12

13 4 Welke oplossingen zijn beschikbaar? 4.1 Effect van niet goed toegepaste oplossingen In 2012 heeft de gemeente Nijmegen een technische enquête uitgevoerd naar wateroverlast bij ca. 180 adressen. Bijna 50 % heeft gereageerd. Een van de vragen was in hoeverre bewoners maatregelen hadden getroffen naar aanleiding van eerdere gebeurtenissen met hevige neerslag. Bijna de helft van alle getroffen maatregelen betrof een terugslagklep. Uit de enquête bleek dat bij de meeste recente gebeurtenis van 28 juli 2012 het aantal meldingen van stankoverlast is toegenomen. Het lijkt aannemelijk dat door de terugslagklep lokaal wel het waterprobleem is opgelost, maar dat niet gedacht is aan de ontluchting van het riool. De luchtophoping zoekt dan een andere uitweg en dit leidt tot borrelende toiletten en rioollucht in huis. In Nederland wordt al ruim 100 jaar riolering aangelegd, in Nijmegen sinds Alle riolering is ontworpen op ontluchting via de woningen. Als bewoners op grote schaal terugslagkleppen toepassen op de verkeerde plek, dan zal de lucht op andere wijze ontwijken. Buren kunnen bijvoorbeeld bij een gedeelde erfscheidingsput- of controleput ineens stankoverlast of zelfs wateroverlast krijgen en in de straat kunnen putdeksels frequent van hun plaats komen. Het is erg belangrijk dat een terugslagklep nooit wordt toegepast in de huisaansluiting buiten de woning of in een verzamelleiding (met name de grondleiding) in de woning. 4.2 Oplossingen zijn maatwerk Als een woning wordt ontworpen, bedenkt een installatiebedrijf de binnenriolering. Gedurende de levensduur van een woning wordt een woning vaak aangepast aan de wensen van nieuwe bewoners of oude bewoners in een nieuwe levensfase. Het effect is dat het originele systeem van de binnenriolering met een eenvoudige opzet anders gaat functioneren door de aanpassingen. De boodschap is dan ook dat elk huis qua functioneren van de binnenriolering uniek is en in de oplossingensfeer om maatwerk vraagt. De gemeente Nijmegen raadt bewoners aan om niet zomaar een installatiebedrijf een oplossing te laten bedenken, maar om een goede technische adviseur in te schakelen. Deze adviseur dient een zeer goede kennis te hebben van het algemeen functioneren van de riolering in openbaar terrein en de riolering op particulier terrein bestaande uit de terreinleidingen/huisaansluiting en de binnenriolering. Over het algemeen is de kans groter dat gespecialiseerde ingenieursbureaus en installatiebedrijven een breder kennisniveau in huis hebben. De opdracht aan de technische adviseur luidt als volgt: Analyseer hoe het systeem van de binnenriolering in elkaar zit en bedenk een oplossing waarbij de ontluchting van de gemeentelijke riolering niet geblokkeerd of belemmerd wordt. De oplossing mag niet leiden tot het afwentelen van problemen naar derden. Het analyseren is een combinatie van het bekijken van 13

14 bouwtekeningen én een huisbezoek. Voor hele complexe systemen wordt soms met geluid bepaald hoe wat waar op is aangesloten. In de volgende paragrafen worden een aantal oplossingen gepresenteerd. De oplossingen mogen nooit zomaar worden toegepast. Uit advies van een technisch adviseur zal blijken welke oplossingen in samenhang toegepast kunnen worden zonder dat daarbij problemen bij andere woningen of in de openbare ruimte worden veroorzaakt. 4.3 Soorten maatregelen algemeen In hoofdstuk 3 zijn vijf mogelijke routes benoemd waarlangs water de woning binnenkomt. A. Ondergrondse aanvoer via huisaansluiting B. Ondergrondse aanvoer langs huisaansluiting C. Bovengrondse instroming vanuit openbare ruimte D. Bovengrondse instroming vanuit tuin E. Afstroming van het dak In deze paragraaf worden een achttal maatregelen besproken. Per maatregel wordt aangegeven hoe de oplossing werkt, bij welke route deze van toepassing is en wat de aandachtspunten zijn Verpompen Werking Voor het ontwerp van binnenriolering en terreinriolering zijn een tweetal documenten belangrijk. 1. De technische richtlijn NTR 3216 Binnenriolering - Richtlijnen voor ontwerp en uitvoering (2012) 2. De norm NEN 3215 Gebouwriolering en buitenriolering binnen de perceelgrenzen - Bepalingsmethoden voor de afvoercapaciteit, water- en luchtdichtheid en afstand van dakuitmondingen (2011) Beide documenten maken duidelijk (zie Figuur 8 t/m Figuur 10) dat alle lozingstoestellen die lager dan 15 cm beneden kruin weg liggen niet onder vrij verval mogen lozen om wateroverlast te voorkomen. De consequentie is dat de afvoer vanuit de kelder het beste met behulp van een pomp kan plaatsvinden. De leiding waarmee geloosd wordt, sluit dan aan op het binnenrioleringssysteem. Het afvalwater van lozingstoestellen in de kelder stroomt onder vrij verval af naar de pompinstallatie. Figuur 8 Prefab rioolwater pompinstallatie (bron: 14

15 Figuur 9 Een compacte pompunit (bron: NTR 3216, bijlage D) Zodra de unit gevuld is zal de pomp het water verpompen. Figuur 10 geeft aan dat de aansluiting op het hoofdriool het beste is. In praktijk zal in verband met kostenbesparing ook geloosd worden op de binnenriolering. Figuur 10 Dwarsdoorsnede huisriolering met pomp (bron: NEN 3215 bewerkt) Toepassing: route A Aandachtspunten Het systeem dient aangelegd te worden zonder de ontluchting van het hoofdriool te blokkeren Positie van de rioolpomp is afhankelijk van de hoogteligging van de lozingstoestellen in de kelder of souterrain. Afhankelijk van de manier van aansluiten op de huisaansluitingsleiding is een terugslagklep in de pomp noodzakelijk dan wel verplicht. 15

16 4.3.2 Terugslagkleppen versus terugstuwbeveiligingen Werking Kan het straatriool het aanbod van hemelwater niet verwerken, dan vult het stelsel zich en raken ook de huisaansluitleidingen volledig gevuld met afvalwater. Stijgt het afvalwater verder tot aan het straatniveau dan komen de huisaansluitleidingen onder druk te staan. Er ontstaat een terugstuwing vanuit de huisaansluitleiding naar de binnenriolering. Een terugslagklep blokkeert deze stuwing (zie Figuur 11) zodat daarmee geen wateroverlast optreedt. Een terugslagklep is een klep in een leiding, die transport van water in één richting toelaat. De terugslagklep staat alleen afvoer vanaf de woning naar het gemeentelijke riool toe via lozing op de huisaansluitingsleiding en is niets anders dan een mechanische klep die bij druk dichtklapt. Een terugstuwbeveiliging gaat verder doordat de klep elektrisch wordt aangestuurd. Een druksensor registreert wanneer de druk oploopt en de klep dichtmoet. Bij het niet functioneren van de terugstuwbeveiliging gaat een alarm af. Dit kan gebeuren als iets tussen de klep van de leiding blijft zitten. Het is wenselijk de werking van de terugstuwvoorziening voor aanvang regenseizoen te controleren. Figuur 11 Werking terugslagklep (bron: Redi) Toepassing: route A Aandachtspunten Terugslagklep of terugstuwvoorziening mag de be- en ontluchting hoofdriool niet blokkeren Een terugslagklep of terugstuwvoorziening moet niet zomaar in een huisaansluiting (buitenriolering) of verzamelleiding (grondleiding) geplaatst worden (centraal), op toestelniveau (decentraal) een terugslagklep maken heeft de voorkeur. Een terugslagklep of terugstuwvoorziening moet geïnspecteerd kunnen worden, wegwerken achter een wand of iets dergelijks is niet verstandig. Vanuit het beheer- en onderhoud en veiligheid heeft een terugstuwbeveiliging de voorkeur. Een terugslagklep of terugstuwvoorziening moet minimaal jaarlijks geïnspecteerd worden en bij voorkeur voor de periode waarin de hevige buien vallen Een terugslagklep of terugstuwvoorziening blokkeert als deze dichtstaat ook de afvoer van het dak. Om het bezwijken van het dak te voorkomen of wateroverlast in de kelder via de daar aanwezige lozingstoestellen dient minimaal een ontlastput te worden aangebracht voor afwatering van het regenwater van het dak. 16

17 Zowel een terugslagklep als een terugstuwvoorziening dienen periodiek gecontroleerd en onderhouden te worden om een optimale werking te kunnen garanderen Ontlastputten Werking Vanaf medio 2008 geldt voor nieuwbouw dat in de aansluiting van alle leidingsystemen voor hemelwater van daken op de buitenriolering een ontlastput moet zijn opgenomen. Een ontlastput is niet anders dan een bypass voor het regenwater van het dak op het moment dat de afvoer naar het gemeentelijke riool is geblokkeerd of beperkt. Het voorkomt dat regenwater van het dak in de kelder belandt of dat water accumuleert op het dak. Figuur 12 Dwarsdoorsnede eenvoudig ontlastsysteem met schrobputje [ Bron: gemeente Houten] Foto 7 Bladscheider ca 50 cm boven maaiveld. Een ontlastput is vaak geïntegreerd in huisaansluiting. Figuur 12 geeft een dwarsdoorsnede voor de situatie waarbij regenwater en afvalwater een gescheiden aansluiting hebben. Om een dichtslibbing van een infiltratievoorziening te voorkomen wordt in een regenpijp een bladscheider geplaatst. Het is mogelijk, afhankelijk van de plaatsing dat deze unit als ontlasting kan fungeren. Het is dan van belang dan de bladscheider zo laag mogelijk bij de grond zit en niet als in Foto 7. Figuur 13 Detaillering ontlastsysteem (bron: Wavin Nederland BV) 17

18 In de meeste situaties zal sprake zijn van een gemengde aansluiting. In dat geval is speciale aandacht vereist voor de ontluchting van het riool. In praktijk zijn er nog niet veel operationele systemen op de markt die dit kunnen. Sinds 2016 is hiervoor door bureau Kragten en Martens Kunststoffen een oplossing voor ontwikkeld, de O2- put. (zie Figuur 14 ( Het bedrijf Wavin heeft ook een ontlastput met beluchting als de regenpijp wordt afgekoppeld. Toepassing: route A, B, E Aandachtspunten Om wateroverlast via bovengrondse instroming te voorkomen dient het afschot van maaiveld van de woning af te zijn. In de tuin kan voldoende water geborgen en verwerkt worden. Bij een gemengde aanvoer van afvalwater en regenwater dient de ontluchting van het gemeentelijke riool niet geblokkeerd te worden. Een ontlastput is toegankelijk voor reiniging en inspectie Een ontlastput dient jaarlijks geïnspecteerd en gereinigd te worden Figuur 14 Dwarsdoorsnede ontlastsysteem bij gemengde aanvoer (bron: Kragten) 18

19 4.3.4 Infiltratie van regenwater van daken/terreinverharding Werking De wateroverlaststudie Nijmegen-Oost die de gemeente heeft uitgevoerd, laat zien dat in het hellende gebied stroomgebieden bestaan waarbij op specifieke punten bij hevige neerslag water wordt verzameld. Een deel van de oplossing is dan ook ervoor te zorgen dat het afstromende oppervlak verkleind wordt. De gemeente heeft sinds 1997 het afkoppelen van verhard oppervlak gepromoot en uitgevoerd om de afstroming van regenwater naar de riolering te verminderen. Hierdoor stort het systeem minder over. Analoog hieraan kan gekeken worden of de daken, wegen en terreinverhardingen niet langer afstromen naar het riool of de straat. Elk huis kan zijn bijdrage leveren door het regenwater van dak en terreinverharding te infiltreren in de grond. Controleput/ erfscheidingsput Huisaansluitingsleiding Vossengat, keldertoegang Figuur 15 Mogelijkheden voor verwerking regenwater ondergronds Een infiltratievoorziening kan aan de oppervlakte in de tuin worden uitgevoerd of ondergronds. Figuur 15 geeft een indruk van een ondergronds systeem. Voor een goed en blijvend functionerend systeem is preventie van dichtslibben van belang. Dichtslibben komt van bladeren, zand of gruis van pannen. Door een bladscheider toe te passen en een zandvangput blijft het systeem heel lang functioneren mits het jaarlijks wordt onderhouden. Een bladscheider wordt opgenomen in de regenpijp en is eenvoudig bij te houden in de herfst. Een zandvangput dient jaarlijks geinspecteerd te worden en af en toe gereinigd te worden. De reinigingsfrequentie hangt af van de belasting met slib. Een zandvangput moet wel toegankelijk zijn. Een meer eenvoudige oplossing is infiltratie in de tuin. Soms kan dat zoals Figuur 16 door gewoon uit te laten stromen. Een ander optie is een bezinkzone maken waar deze weinig kwaad kan. Figuur 16 Voorbeeld bovengrondse verwerking in tuin Toepassing: 19

20 route D,E Aandachtspunten De ontluchting van het gemeentelijke riool mag niet geblokkeerd worden bij afkoppeling van het dakoppervlak. Preventie door beheer en onderhoud is verplicht: bestaat uit een zandvangput en een bladscheider. Bladscheiders kunnen in de regenpijp zitten of in dakgoot. Kijk in het bouwarchief of er eventueel een oude zakput aanwezig is, deze kan als gratis infiltratievoorziening benut worden. Een zandvangput is toegankelijk voor reiniging en inspectie Een zandvangput dient jaarlijks geïnspecteerd en gereinigd te worden Minimale berging infiltratievoorziening bedraagt 10 liter per m 2 dak De afstand van een infiltratievoorziening ten opzichte van een woning dient zo te zijn dat geen water via de grond richting de kelder gaat. Als praktische maat kan aangehouden worden dat de afstand van maaiveld tot onderkant keldervloer gelijk is aan de minimale afstand van gevel tot infiltratievoorziening. Voor advies van een keuze en het ontwerp van type infiltratievoorziening kan contact opgenomen worden met het Waterservicepunt. Op de website van het Waterservicepunt is al veel informatie te vinden. Contact opnemen gaat via waterservicepunt@nijmegen.nl Denk aan de subsidiemogelijkhedenmogelijkheden voor afkoppelen van verhard oppervlak. Voor meer informatie, zie paragraaf Infiltratie van regenwater achterpaden Werking In de voorgaande paragraaf is het begrip infiltratie van regenwater uitgelegd. Een voorbeeld: In Nijmegen-Oost zijn in het gebied rond de Cipresstraat-Beukstraat verlaagde tuingebieden aanwezig. In de tuingebieden liggen verhardingen die niet kunnen afwateren. Verder zijn er ook grote kolken aanwezig dichtgeslibd met bladeren en slib. De eigendomssituatie van de achterpaden is divers, voornamelijk particulieren en daarnaast de woningbouwstichting. De oplossing van de problemen kan het beste plaatsvinden door zakputten te plaatsen op de kritieke verzamelpunten. Foto 8 Voorbeeld achterpad in Nijmegen-Oost De toevoer naar de zakputten dient uit robuuste kolken te bestaan met een grote zandvang van minimaal 30 cm diep. Aansluitend dient een goed beheer en onderhoud geregeld te worden. Over het algemeen geldt dat als de kolken jaarlijks worden leeggemaakt, dat dan de zakput heel lang blijft functioneren. 20

21 Voor het beheer en onderhoud van achterpaden hebben bewoners in het algemeen vaak een vereniging van eigenaren opgericht waarbij eenieder financieel jaarlijks een vaste bijdrage levert. De bijdrage is sinds 2017 wettelijk verplicht Met het geld wordt het beheer en onderhoud uitgevoerd. Voor de bestaande kolken geldt eveneens dat deze gereinigd en geïnspecteerd moet worden. Uit de gegevens van bouwarchief zijn geen ontwerp van de bestaande zakputten beschikbaar. Als na reiniging van de kolken de afwatering nog onvoldoende is, dient de bestaande zakput te worden opgegraven en geïnspecteerd te worden. Het kan zijn dat de kolk zelf een soort zakputconstructie is met een buis eronder. De put kan dan gelijk met een putdeksel toegankelijk worden gemaakt voor de toekomst. Omdat het genoemde gebied nooit heeft afgewaterd naar de riolering is hiervoor helaas geen subsidie beschikbaar. Toepassing: route C,D Foto 9 Voorbeeld verstopte kolk naar zakput Aandachtspunten beheer en onderhoud organiseren, financiering regelen Bescherming bovengrondse instroming Werking Bij het bouwen van een woning wordt meestal aangehouden dat het bouwpeil 20 tot 30 cm boven de kruin van de weg komt te liggen. De kruin van de weg is het hoogste deel van de weg, een weg ligt meestal met een bol profiel. Het bouwpeil komt ca overeen met de begane grondvloer. De reden voor deze ontwerp norm is het voorkomen van wateroverlast in woningen bij hevige neerslag. Dan kan immers het rioolsysteem niet alles aan en zal een deel van het water op straat geborgen worden. Een barrièrevorming of waterwering van 20 tot 30 cm is dan ideaal. In hellend gebied is deze veiligheid zeer essentieel en zeker op de verzamelpunten waar het water over straat naar toe stroomt. In de loop der tijd zijn kelders onder huizen uitgegraven en is er behoefte aan licht in de kelders. Zo ontstaan de zogenaamde vossengaten of lichttoegangen zoals onderstaand in Foto 10 (links) is te zien. Ook zijn er ook keldertoegangen gemaakt. In het hellende Nijmegen komt het ook voor dat een woning in een helling is gebouwd zodat de tuin kan afwateren naar het gebouw. In dat geval zal het water adequaat moeten worden 21

22 afge voerd of dient de barrièrevorming groter dan 30 cm te zijn. Vaak hebben bewoners vanuit het verleden hier al maatregelen getroffen. Foto 10 voorbeeld kwetsbaar vossengat en onderbroken dorpel naar straat Een derde situatie die in Nijmegen voorkomt, is dat de tuinen lager liggen dan de straat en dat veel woningen dan een souterrain hebben. Van belang is dan bij eventuele deuren/puien dat de dorpel van deuren een minimale wering heeft van 10 cm als de hoogte van de tuin gelijk is aan de kelder/souterrainvloer. In stedelijk woongebied zijn ook achterpaden aanwezig om de af- en aan- of doorvoer naar schuren van fietsen en mensen mogelijk te maken. Als het achterpad hoger ligt dan de tuin, zie het voorbeeld in Foto 11, dan kan deze bij gebrek aan dorpelvorming afwateren naar de tuin. Foto 11 Voorbeeld Nijmegen-oost pad kan afwateren naar tuin 22

23 De aanpak voor al deze problemen kan samengevat worden in de volgende stappen: 1. Kijk buiten rond in hoeverre de afwatering van verhard oppervlak plaatsvindt. Als het lastig is hoogtes in te schatten kan het beste gekeken worden tijdens en vlak na een regenbui. 2. Bepaal de kwetsbare punten voor instroming 3. Als regenwater vanaf de buren of gemeente/woningbouwstichting naar uw perceel plaatsvindt, dan zal overleg met hen plaats moeten vinden. Volgens het bouwbesluit (Algemene Maatregel van Bestuur) is elke eigenaar verplicht het regenwater van eigen perceel op het perceel te verwerken. 4. Voer de maatregelen uit voor het seizoen met meer hevige neerslag (juni- oktober.) Toepassing: route C,D Aandachtspunten Zorg er bij voorkeur voor dat het verhang van de woning af loopt naar de tuin, creëer eventueel hoogteverschillen als bescherming. Bij afwatering naar de woning toe kan het beste gekeken worden of het water afgeleid kan worden naar een te maken buffer dan wel naar openbaar terrein (in overleg met gemeente) Creëer dorpels op overgangen in de tuin van naar derden ( of openbaar terrein) Metsel vossengaten op tot de hoogte minimaal overeenkomt met begane grondvloer Creëer dorpels bij kelderingangen (minimale hoogte komt overeen met begane grondvloer) Dorpels zijn bij voorkeur minimaal 10 cm, andere hoogteverschillen minimaal 30 cm, maar hangt af van het hoogteverloop in het gebied. Als de straat vol water straat en auto s hekgolven veroorzaken, kan wel meer nodig zijn Bescherming ondergrondse aanvoer langs huisaansluiting Werking/aanpak Ondergrondse aanvoer langs een leiding is vrij zeldzaam. Meestal ligt de oorzaak binnen een meter of twee van de gevel. De huisaansluiting is ergens gebarsten of de aansluiting op controle/erfscheidingsput is kapot dan wel het punt waarbij de leiding de kelder binnenkomt. De aanpak bestaat uit drie stappen 1. Vaststellen ligging huisaansluiting/erfscheidingsput 2. Vaststellen onderhoudstoestand 3. Verhelpen lekkende onderdelen Voor de ligging van de controleput/erfscheidingsput en de huisaansluiting kan het digitale bouwarchief van de gemeente worden geraadpleegd. Als het bouwarchief geen informatie heeft, dan dient de erfscheidingsput te worden opgegraven. De toestand van de huisaansluiting kan het beste met een videocamera-inspectie worden vastgesteld. Hiervoor wordt vaak de controle put opgegraven en vanuit daar wordt een endoscopische camera de huisaansluiting ingelaten. Theoretisch kan een handheld versie tot 10 m en een grotere camera tot 100 m inspecteren. In praktijk wordt vaak niet meer dan 20 m 23

24 gehaald, afhankelijk van het aantal bochten of doordat wortelingroei, aanwezigheid van slib beperkingen opleveren. Na vaststellen van de aard en locatie van het probleem kan de huisaansluiting met zijn aansluitingspunten worden opgegraven en vervangen worden. Figuur 17 Endocopische camera s (bron: Toepassing: route B Aandachtspunten Voor het raadplegen van het digitale bouwarchief is een DIGID vereist. Laat de inspectiebeelden vastleggen op DVD Bescherming stankoverlast Werking/aanpak In het hellende gebied van Nijmegen komen valputten voor. Als na een regenbui een rioollucht in huis hangt, dan zijn mogelijk door onderdruk in het riool de watersloten van de lozingstoestellen leeg getrokken. De maatregel is eenvoudig en doeltreffend te verhelpen door de watersloten weer te vullen. Dit kan bij een toiletpot door te trekken en bij een douche of fonteintje door deze even aan te zetten. Als stankoverlast vaker plaatsvindt bij minder hevige regenbuien of als het niet regent, dan is mogelijk iets aan de hand met het functioneren van de binnenriolering. De ontspanningsleiding functioneert bijvoorbeeld niet naar behoren waardoor watersloten leeggetrokken worden. Een ander voorbeeld is dat de waterkerende hoogte in het waterslot. In deze gevallen kan het beste een installatieadviseur worden ingehuurd die naar het totale systeem en de doorgevoerde wijzigingen kijkt. Toepassing: wateroverlastroute nummer niet van toepassing Aandachtspunten check of stankoverlast alleen bij hevige regenval plaatsvindt. vraag de buren in geval van vakantie om de watersloten te vullen om te voorkomen dat bij thuiskomst een sterk ruikend huis wordt aangetrokken. 24

25 4.4 Maatregelen ervaringsdeskundigen - inwoners Utrecht Inwoners in de gemeente Utrecht zijn ervaringsdeskundigen geworden en samen met de gemeente hebben ze praktische uitwerkingen gemaakt van maatregelen op woningniveau. In deze paragraaf zijn een aantal oplossingen overgenomen. Het loont de moeite om het document van de inwoners zelf door te nemen. (zie link in paragraaf 1.4) Hun beschrijving levert inzicht over hoe je de maatregelen zelf uit kan voeren en wat de kosten zijn. De overgenomen oplossingen zijn wel weer volgens de Nijmeegse routes ingedeeld. In hoofdstuk 3 zijn vijf mogelijke routes benoemd waarlangs water de woning binnenkomt. A. Ondergrondse aanvoer via huisaansluiting B. Ondergrondse aanvoer langs huisaansluiting C. Bovengrondse instroming openbare ruimte D. Bovengrondse instroming tuin E. Afstroming van het dak In deze paragraaf worden een achttal maatregelen besproken. Per maatregel wordt aangegeven hoe de oplossing werkt, bij welke route deze van toepassing is en wat de aandachtspunten zijn Opblaasbare WC afsluiter [Noodmaatregel] Werking Het betreft een noodmaatregel die ervoor zorgt dat er geen afvalwater terug kan stromen uit de toilet bij hevige regenbuien. De installatie van de noodmaatregel kan door iedereen gedaan worden door: lucht uit ballon knijpen (ventiel open) ballon plaatsen in de (meest) ronde doorgang van de wc pot opblazen d.m.v. (fiets)pomp, niet te hard! ventiel dichtdraaien Toepassing: route A (evt E) Aandachtspunten Het is van belang dat de ballon niet te hard wordt opgepompt i.v.m. beschadiging pot. Dus blaas de afsluiter op zodat die goed vastklemt en de opening goed is afgedicht, maar niet verder, omdat anders de pot zou kunnen gaan barsten vanwege te hoge druk. 25

26 Als de wc niet zo'n mooie ronde opening heeft kan de balg met een dweil voor een goede afsluiting zorgen. Als de ballon geplaatst is kan de toilet niet gebruikt worden / doorgetrokken worden. De ballon is via internet te koop voor circa 100,-. Kijk bij Google op: opblaasbare buisafsluiter en vind daar o.a. bol.com, aquariumspecialisten alsook bij (daar inflo genaamd). Of ga naar een (professionele) bouwmarkt. Naast de ballon heeft u ook een slang en ventiel / afsluiter nodig en een pomp om de ballon op te pompen. Een fietspomp of ballenpomp voldoet waarschijnlijk. Vraag dit na bij de verkoper. Let bij de aanschaf ook op de juiste diameter, overeenkomstig de binnendiameter van de pot (meestal zo n 14 cm). Voor het plaatsen van een ballon is een voorlichtingsfilmpje gemaakt. Zie voor het filmpje: De noodmaatregel zou u moeten plaatsen bij vakantie, weekendjes weg, dag weg met vermoeden op hoosbui. Deze noodmaatregel moet u preventief nemen Doucheput afsluiten met dop [Noodmaatregel] Werking Het berteft een noodmaatregel die ervoor zorgt dat er geen water uit de doucheput af ander afvoerpunt de woning in kan stromen. Daarvoor kan een dop gebruikt worden of een vergelijkbare oplossing. Het is van belang dat de dop behoorlijk wat druk aankan. Als het afvoersysteem volstroomt wordt er waterdruk opgebouwd. Een reguliere afvoerstop wordt gemakkelijk wegdrukt in zo n situatie. De dop zou daarom een schroefdraad moeten hebben of vastgeklemd moeten kunnen worden. Van een voorbeeld van een dop in een doucheput is een voorbeeld film gemaakt; Afvoerstop die weggedrukt wordt bij volgestroomd afvoersysteem Toepassing: route A (evt E) Aandachtspunten De dop zou geplaatst of dichtgedraaid moeten worden bij vakantie, weekendjes weg, dag weg met vermoeden op een hoosbui. Het kan zijn dat de afvoer niet met een standaard afvoerstop afgesloten kan worden. Een expert kan dan gevraagd worden een maatwerk oplossing te maken. Als de dop geplaatst of dichtgedraaid is kan de afvoer niet gebruikt worden. 26

27 Voorbeeld doucheput afgesloten met schroefdop Afvoerstop die dichtgedraaid kan worden Douche)put afsluiten met een pvc pijp [Noodmaatregel] Werking Het betreft een noodmaatregel die ervoor zorgt dat er geen water uit de doucheput af ander afvoerpunt de woning in kan stromen. Benodigd materiaal om de maatregel te maken is pvc pijp en een schuifmof met rubber ring. Toepassing: route A (evt E) Aandachtspunten Materiaal is te verkrijgen bij een loodgieter, bouwmarkt en doe het zelf zaak. De afvoer moet wel geschikt zijn om met een schuifmof met rubber ring te verlengen. Als er bijvoorbeeld een waterslot is, kan het water langs het waterslot en de schuifmof stromen. De schuifmof moet stevig aangebracht worden zodat deze er niet uitgeperst wordt als de afvoerleidingen volstromen. De buis zou geplaatst moeten worden bij vakantie, weekendjes weg, dag weg met vermoeden op een hoosbui. Als de dop geplaatst of dichtgedraaid is kan de afvoer niet gebruikt worden. Stappenplan voor het verkrijgen en gebruiken van de maatregel; 1 Buitendiameter afvoerput bepalen 2 Juiste schuif mof en pvc pijp kopen 3 buis op lengte maken circa 1 meter 4 deksel verwijderen van doucheput 5 Schuifmof met rubberen ring om de buitenzijde van de doucheput aanbrengen 6 de buis er in drukken 27

28 voorbeeld van een pvc-buis in afvoerput van de douche 28

29 4.4.4 Waterbergen en infiltreren met grindpalen in tuin Werking Het betreft een maatregel die genomen kan worden om hemelwater niet af te voeren naar het gemengd riool, maar om af te voeren naar de tuin van de woning. In de tuin wordt het hemelwater met grindpalen afgevoerd in de grond. De grindpalen moeten aangelegd worden in combinatie met waterberging op het maaiveld. Dit is noodzakelijk omdat de aanvoer van water hoger is dan de infiltratiesnelheid. Er blijft kans op wateroverlast vanuit de huisaansluiting. Een alternatief voor een grindpaal is een vertikale infiltratiebuis. Toepassing: route D,E Aandachtspunten Het plaatsen van grindpalen kan zelf gedaan worden of door een hovenier. Benodigd zijn; een PVC-buis, grind, grondboor PVC gootaansluiting. Eventueel kunt u de PVC aan elkaar lijmen. Voor de aanleg van de grindpalen boort u eerst een gat in de tuin. Dit gat moet voor het beste resultaat een meter dieper dan de kleilaag (slechtdoorlatende deklaag) geboord worden. Informeer daarom hoe diep het grondwater peil is en hoe diep de zandlaag ligt. In het gat steekt u de PVC buis met aan de bovenkant de gootaansluiting. En deze vult u met grind. Afhankelijk van de hoeveelheid water die afgevoerd moet worden maakt u meerdere grindpalen. De grindpalen kunnen gecombineerd worden met een waterbergingsplaats. Dit kan een stuk tuin zijn dat iets dieper ligt en af gekaderd is. Het stukje tuin fungeert dan als een bak. Het hemelwater wordt dan verzameld in de bak en stroomt via de grindpalen in de bodem. 29

30 Het is belangrijk dat het water, dat de tuin in stroomt naar de grindpalen, niet terug kan stromen richting de woning. Zorg daarom voor voldoende afschot in de tuin. Indicatie kosten Grind 1,- 5,- per zak Grondboor 30,- PVC buis vanaf 7 euro PVC bakgoot vanaf 8 euro Meer informatie over waterberging in de tuin Op staan nog andere mogelijkheden om water te bergen in de tuin Waterbergen en infiltreren dmv. grindkoffer in tuin Werking Een maatregel die genomen kan worden om hemelwater af te voeren naar de tuin van de woning en niet naar het gemengd riool, is door het water met een grindkoffer af te voeren in de grond. Het is verstandig om de grindkoffer aan te leggen in combinatie met waterberging op het maaiveld. Dit zorgt ervoor dat het water gebufferd wordt als de aanvoer van water hoger is dan de infiltratiesnelheid. Er blijft kans op wateroverlast vanuit de huisaansluiting. Toepassing: route D,E 30

31 Aandachtspunten Het ingraven van een grindkoffer kan zelf gedaan worden of door een hovenier. De benodigde spullen zijn; grind, schep of graafmachine waterdoorlatend doek. Voor de aanleg van de grindkoffer graaft u een groot gat in uw tuin tot op de zandlaag. Het gat stort u vol met grind. De hemelwater afvoer laat u in de grindkoffer uitkomen. Dit kan direct zijn of via een goot. De grindkoffer dekt u af met waterdoorlatend doek. Op dat doek kunt u uw tuin verder aanleggen. Voor de infiltratie is het verstandig om de grindkoffer met zo open mogelijke materialen af te dekken. De grindkoffer kan gecombineerd worden met een waterbergingsplaats. Dit kan een stuk tuin zijn dat iets dieper grindkoffer in een tuin. ligt en af gekaderd is. Het stukje tuin fungeert dan als een bak. Het hemelwater wordt dan verzameld in de bak en stroomt via de grindkoffer in de bodem. Het is belangrijk dat het water dat de tuin in stroomt naar de grindkoffer niet terug kan stromen richting de woning. Zorg daarom voor voldoende afschot in de tuin. Meer informatie over waterberging in de tuin Op staan nog andere mogelijkheden om water te bergen in de tuin. 31

32 4.4.6 Deurschot plaatsen waterschot / waterkering [Noodmaatregel] Werking Het betreft een noodmaatregel die genomen kan worden om te voorkomen dat hemelwater uit de tuin de woning (of openbare ruimte) instroomt tijdens een hevige regenbui. De waterkering wordt tijdelijk geplaatst en kan vergeleken worden met een dijk. Het water blijft buiten de woning en zo wordt schade voorkomen. Als het water gezakt is, kan het schot weggehaald worden. Professionele waterschotten Professionele oplossingen worden bijvoorbeeld door Aggéres geleverd. Zij hebben draagbare waterschotten (Porta) of modulaire schotbalken (Muro) ook bestaan er autonome waterkeringssystemen die met automatische pneumatische kleppenkering werken. Het Porta waterschot wordt met een bijna onzichtbare geleidingsrails gemonteerd. De Muro aluminium schotbalken worden geplaatst tussen 2 U-profielen die verankerd zijn in een muur of op vaste vloerplaten. De systemen kunnen door Aggeres gemonteerd worden, maar kunt u ook zelf doen. Toepassing: route C, D Aandachtspunten Prijzen waterschotten keerhoogte 50 cm: Breedte cm : 488,- Breedte cm : 501,- Breedte cm : 740,- Prijzen bevestigingsmethoden: L-profiel (tussen dagkanten) : 32,- T-profiel (voor dagkanten) : 54,- Optioneel poederlakken in RAL kleur naar keuze van de bevestigingsprofielen: 76,- Alle prijzen zijn excl. BTW, levering en installatie De minst dure variant voor particulieren is de Porta, een uiterst licht en op maat gemaakt waterschot. Deze handige overstromingsbarrière is eenvoudig, in 30 seconden gemonteerd en kan zowel voor ramen, deuren als grotere openingen geplaatst worden. 32

33 Het waterschot wordt met bijna onzichtbare geleidings-rails gemonteerd zodat het uitzicht van raam of deur niet verandert. Ook voor grotere breedtes is de Porta door middel van het plaatsen van uitneembare tussenpalen uiterst geschikt. Wat betreft de waterschotten: Bij bestellingen voor meerdere woningen uit één wijk kunnen zij kortingen geven op de totaalsom (excl. BTW) van de offerte. Dit ten bedrage van 5% per woning die deelneemt met een maximum van 25% vanaf de 20 e woning. 2-5 woningen : 5% 5-10 woningen : 10% woningen: 15% woningen: 20% 20+ woningen : 25% Er zijn geen andere aanbieders bekend dan Aggeres.com uit België. Ook niet uit Nederland. Als alternatief kan een doe-het-zelf waterschot geplaatst worden. Dit schot kan zelf gemaakt worden of door een klusjes- / timmerman. De spullen zijn te koop bij een bouwmarkt en de kosten zijn afhankelijk van de afmetingen vanaf 20,-. Het is van belang om voor aanvang van de klus goed te bedenken hoe het eruit moet komen te zien in jouw specifieke situatie en alles nauwkeurig opgemeten wordt. Nauwkeurig werken is echt nodig zodat bij plaatsing van het deurschot de doorgang nagenoeg waterdicht wordt. Bekijk goed of je het deurschot aan de buitenkant of aan de binnenkant van deuropening wilt plaatsen. Dit in verband met de mogelijkheid tot het openen van de deur als het deurschot geplaatst is. Als het deurschot niet wordt gebruikt, bewaar het dan op een logische plek zodat het snel geplaatst kan worden bij een hoosbui. De vleugelmoeren kan je het best op de bouten laten zitten. 33

34 Stap 1 Bepaal waar je het deurschot wilt plaatsen, hoe e.e.a. eruit moet komen te zien en meet alles nauwkeurig op. Stap 2 Koop een deurschot van bijvoorbeeld op maat gezaagd betonplex of trespa of, zoals in dit voorbeeld, van een op maat gezaagd paneel van meubelplaat (dit is 2-zijdig gemelanimeerde spaanplaat): goed-koop, diverse kleuren, en waterbestendig, 18mm dik. Koop 4 bouten met dubbele schroefdraad die je bv met een torxschroevendraaier in de sponning kan draaien, mèt 4 vleugelmoeren! Koop rubberen afdichting zoals bijv. zelfklevende rubberen tochtband D-profiel. Stap 3 Plak de rubberen afdichtingsband tegen de onderkant van het schot èn tegen de 2 zijkanten van het schot (de 2 zijkanten die tegen de deursponning geklemd gaan worden). De afdichtingsband is in dit voorbeeld 18mm breed met een dubbel D-profiel. Stap 4: Markeer de 4 punten op het deurschot waar de gaten geboord gaan worden voor de vleugelmoerbouten. Minimaal 22 mm van de zijkanten omdat het rubber profiel van 18mm breed, intact moet blijven. In de lengterichting kan je bijv. kiezen voor 15cm vd onderkant en 15cm vd bovenkant bij een schothoogte van 60cm. Stap 5 Boor 4 gaten op de gemarkeerde punten met een boordiameter kleiner dan de diameter van de bouten. Stap 6 Plaats het deurschot op de juiste plek, dus met het rubberprofiel tegen de onderdorpel en tegen de deursponning. Boor wederom de 4 gaten maar nu dieper, zodat je ook de gaten in de deursponning voorboort. Houd tijdens het boren het schot stevig vast zonder het te bewegen. 34

35 Stap 7 Boor nu de gaten in de deursponning met een 1mm kleinere boordiameter dan de diameter van de bouten zodat deze er zometeen gemakkelijk ingedraaid kunnen Stap 8 Boor nu de gaten in het deurschot met een paar mm grotere boordiameter dan de diameter van de bouten, zodat het deurschot later gemakkelijk over de Stap 9 Draai de 4 bouten met dubbele schroefdraad in de twee deursponningen; in dit voorbeeld draai je deze erin met een torx-schroevendraaier. Stap 10 Zet eerst de onderkant van het schot op de juiste plaats en kantel dan het deurschot tegen de sponning zodat de 4 bouten precies door de 4 gaten passen. Als dit niet gemakkelijk of te stroef gaat, boor dan de gaten in het deurschot met een wat grotere diameter opnieuw Stap 11 Draai de vleugelmoeren op de bouten voldoende aan om zo een waterbestendige blokkade te creëren bij heftige regenbuien en overstromingsgevaar. 35

36 4.4.7 Zandzakken [Noodmaatregel] Werking Dit is een noodmaatregel die genomen kan worden om te voorkomen dat hemelwater uit de tuin of wellicht uit de openbare ruimte de woning instroomt tijdens een hevige regenbui. De zandzakken worden tijdelijk geplaatst. Het water blijft hierdoor buiten de woning en zo wordt schade voorkomen. Als het water gezakt is, kunnen de zandzakken weggehaald worden. Toepassing: route C, D Aandachtspunten De zandzakken zijn te bestellen bij zandzakkenspecialist R. van Heusden B.V. en kosten globaal 3,35 per zak, excl. BTW (type: zandzak pp extreme diverse kleuren). Formaat is 30 x 60 cm, 10 cm hoog / dik. 2,2 zaken per strekkende meter. Het is van belang dat bij bestelling er gezorgd wordt voor meerdere bestellingen in verband met transportkosten a 48 per pallet. Er kunnen 70 stuks op één pallet. Gewicht per zak is 15 kilo. Deze informatie komt van het internet en is niet op basis van eigen ervaring. Bij het gebruik moeten de zandzakken goed gebruikt worden tegen kieren. Let op dat de zakken kunnen glijden, dus goed stapelen. Plastic is langer houdbaar dan jutezakken. Bepaal voor de bestelling geplaatst wordt het aantal zakken die nodig zijn. Berg de zandzakken op een plek waar je gemakkelijk bij kunt. 36