DE BOVENLANDEN VOORLOPIG ONTWERP

Transcriptie

1 DE BOVENLANDEN VOORLOPIG ONTWERP op 27 januari 2011 als concept-voorkeursvariant vastgesteld door Stuurgroep De Bovenlanden en aangeboden aan Gedeputeerde Staten van de provincie Utrecht op 8 maart 2011 als ontwerp-voorkeursvariant vastgesteld door Gedeputeerde Staten van de provincie Utrecht op 23 augustus 2011 als Voorlopig Ontwerp vastgesteld door Gedeputeerde Staten van de provincie Utrecht, in overleg met Stuurgroep De Bovenlanden 1

2 Inhoudsopgave 1. Inleiding 3 2. Visie op de inrichting 5 3. Toelichting per thema 3.1 Natuur Water Landbouw en natuurondernemerschap Leefbaarheid (draagvlak) Landschap en cultuurhistorie Recreatie Realisatie- en beheerstrategie Begroting 5.1 Inrichting Beheerraming Restantopgave verwerving en functieverandering Getalsmatige onderbouwing te realiseren natuur 15 Bijlagen Kaart Voorlopig Ontwerp tot eind 2013 Kaart Voorlopig Ontwerp doorkijk 2

3 1. Inleiding Dit voorliggend Voorlopig Ontwerp is voorbereid tijdens een werkconferentie op 15 december 2010 in Vinkeveen, waar Stuurgroep, Adviesgroep en Projectgroep De Bovenlanden op een constructieve wijze hebben samengewerkt. Op basis van deze werkconferentie heeft de Stuurgroep een voorkeursvariant afgerond. Deze variant is op 13 januari 2011 tijdens een publieksbijeenkomst besproken. De belangrijke punten zijn besproken in de Stuurgroep; de resultaten daarvan zijn verwerkt in de concept-voorkeursvariant, die de Stuurgroep op 27 januari aan Gedeputeerde Staten (GS) van de provincie Utrecht heeft aangeboden. Op 8 maart is deze concept-voorkeursvariant vastgesteld door Gedeputeerde staten en is sprake van de ontwerp-voorkeursvariant. Het ontwikkelen van de voorkeursvariant werd ondersteund door adviseurs van Dienst Landelijk Gebied (DLG), Wing en Witteveen+Bos. In het kader van de m.e.r.-procedure voor dit project hebben het Milieueffectrapport (MER) en de ontwerp-voorkeursvariant van 18 april t/m 29 mei 2011 ter inzage gelegen. De ingebrachte zienswijzen en het toetsingsadvies van de Commissie m.e.r. in aanmerking nemend, heeft de provincie, in overleg met Stuurgroep De Bovenlanden, geconcludeerd dat de eerder vastgestelde ontwerpvoorkeursvariant ongewijzigd als Voorlopig Ontwerp voor de inrichting van de Bovenlanden kan worden vastgesteld. Aldus hebben GS op 23 augustus 2011 besloten. Het Voorlopig Ontwerp zal onder aansturing van de Stuurgroep worden uitgewerkt in een Definitief Ontwerp, dat vervolgens ook ter vaststelling aan GS zal worden voorgelegd. Het Definitief Ontwerp vormt de basis voor de daadwerkelijke inrichting. Bij het opstellen van de voorkeursvariant zijn de volgende algemene uitgangspunten gehanteerd: Het gebied heeft grote cultuurhistorische waarde als veengebied met zijn traditionele slotenpatroon en een agrarisch uiterlijk. Het karakteristieke open veenweide landschap en bijbehorende cultuurhistorisch waardevolle kenmerken dienen te worden behouden. De waterhuishouding is leidend bij de inrichting van het gebied. De Wilnisse Bovenlanden zijn één geheel en dienen zo veel mogelijk in één samenhang ontwikkeld te worden. Dat betekent één waterhuishouding, waar alleen met lokaal maatwerk (bijvoorbeeld ten behoeve van natuurontwikkeling en natuurondernemerschap) van kan worden afgeweken. Op de langere termijn is een vorm van natuurlijk peilbeheer het streven. De natuuropgave moet goed aansluiten bij de huidige kracht van het gebied: weidevogels en kleinschalige (landschaps)elementen. Het gebied heeft belangrijke botanische waarden, waaronder nat schraalland (N10.01) en natuurvriendelijke oevers. Daarnaast heeft het gebied een functie als schakel in de verbinding tussen de Nieuwkoopse Plassen en Groot Wilnis-Vinkeveen. Goed functionerende aansluitingen (eco-passages) met de omgeving maken hier deel van uit en zijn via andere planprocessen geborgd. De aard en invulling van de verbinding volgt de ambities en het realisatietempo van projecten/ontwikkelingen in de omgeving. Realisatie van natte schraallanden (N10.01): deze is voor de biodiversiteit van internationaal belang. Natte schraallanden komen alleen voor in bepaalde laagveengebieden en beekdalen in Noordwest Europa. Ze bezitten een hoge biodiversiteit die (inter)nationaal en provinciaal onder druk staat. In natte schraallanden (N10.01) komen zeldzame plantensoorten voor zoals klokjesgentiaan, zonnedauw, gevlekte orchis en parnassia. De Bovenlanden vormen een kansrijk gebied om nat schraalland (N10.01) te herstellen. Het is een niet-vergraven laagveengebied, waar deze graslanden nog recent voorkwamen en waar nu nog restanten aanwezig zijn. Daarom heeft de provincie vanuit haar verantwoordelijkheid voor natuur in dit gebied een speciale opgave om nat 3

4 schraalland te realiseren. Betrokkenheid en draagvlak van in- en omwonenden en lokale ondernemers is een randvoorwaarde voor een duurzame toekomst van het gebied. Respect voor privacy en leefbaarheid van in- en omwonenden is van groot belang. Mogelijke nadelige effecten, bijvoorbeeld van muggen en knutten of schaduwwerking op het omliggende gebied, dient zo veel mogelijk beperkt te worden. De Bovenlanden is een rustgebied voor fijnproevers en verdraagt geen massatoerisme. Er wordt gestreefd naar beperkte ontsluiting, waarbij wel gelegenheid wordt geboden om de speciale kwaliteiten van het gebied te komen ervaren. Een betaalbare en beheerbare inrichting is noodzakelijk. De inrichting moet zo gekozen worden dat de natuur met redelijke inspanning te beheren is, waar mogelijk door de lokale agrariërs. Er wordt alleen inrichting uitgevoerd waar budget voor inrichting en beheer voor is afgesproken. Voor het beheer dienen er op lange termijn garanties te zijn. Gebiedspartijen maken afspraken over duurzaam beheer. Garanties over beschikbaarheid van beheergelden in de toekomst maken hier onderdeel van uit. Leeswijzer Na dit inleidende hoofdstuk, waarin met name de algemene vertrekpunten zijn geformuleerd, wordt in hoofdstuk 2 het planconcept op hoofdlijnen beschreven. In hoofdstuk 3 wordt het planconcept thematisch toegelicht, waarbij aandacht wordt besteed aan de thema s natuur, water, landbouw en natuurondernemerschap, leefbaarheid / draagvlak, landschap en cultuurhistorie en recreatie. In hoofdstuk 4 wordt een globale realisatie- en beheerstrategie beschreven, waarna tot slot in hoofdstuk 5 de begroting is opgenomen voor zowel de inrichtings- als de beheerkosten. 4

5 2. Visie op de inrichting Dit hoofdstuk gaat nader in op het planconcept en beschrijft op hoofdlijnen hoe het gebied er in de toekomst uit zal zien. De beschrijving gebeurt aan de hand van de indeling van De Bovenlanden in drie deelgebieden: het zuidoosten, het middengebied en het noordwesten. Algemeen De natuurontwikkeling binnen De Bovenlanden is met name gericht op weidevogels, het zoetwatermilieu van de bestaande watergangen en de botanische waarden. Natuurvriendelijke oevers zijn voor de inrichting van het gebied van groot belang. De waterhuishouding is leidend bij de inrichting van het gebied. Voorlopig wordt één peilvak gehandhaafd met huidig zomer- en winterpeil. Eén peilgebied met natuurlijk peilbeheer is op langere termijn het streven. Voor het realiseren van natuurondernemerschap worden maatwerkoplossingen gezocht om een duurzaam rendabele bedrijfsvoering mogelijk te maken. Vooruitlopend op de inrichting worden alle watergangen van het in te richten gebied gebaggerd. Baggeren is van belang voor de verbetering van de waterkwaliteit, de leefomstandigheden voor de onderwaterflora en -fauna en de doorstroming en afwatering van het gebied. In De Bovenlanden zal extensief recreatief medegebruik mogelijk zijn, waarbij overlast voor bewoners tot het minimum wordt beperkt. Leefbaarheid en privacy voor bewoners en gebruikers van het gebied zijn van groot belang. Zuidoostelijk deel In het zuidoostelijk deel wordt invulling gegeven aan de ecologische verbinding tussen de Nieuwkoopse Plassen en Groot Wilnis-Vinkeveen (GWV). Vertrekpunt hierbij is een goed functionerende natte ecologische verbinding. Het accent zal liggen op een inrichting als drasland, waarbij natte schraallanden (N10.01) en lage helofyten 1 de boventoon voeren. De basis voor deze inrichting is het aanleggen van brede natuurvriendelijke oevers (10 tot 15 meter) die overgaan in natte schraallanden (N10.01) (zoals drasland in GWV, zie convenant). Hoog opgaande begroeiing zoals struweel en riet zal niet aan de orde zijn. Dit in verband met behoud van het huidig landschap met een open karakter, de beperking van mogelijke overlast door muggen en knutten en de verstorende werking van opgaande begroeiing voor weidevogels. De natte ecologische verbinding met Groot Wilnis-Vinkeveen wordt in principe langs de zuidzijde van de Veldwetering gerealiseerd. Onder leiding van de Stuurgroep wordt onderzocht hoe het daar aanwezige bouwblok verplaatst kan worden en hoe de verbinding met Groot Wilnis-Vinkeveen via de zuidzijde vorm kan krijgen (getrokken door DLG, gemeente De Ronde Venen en provincie Utrecht). Zodra duidelijk is dat langs de zuidzijde van Veldwetering een ecologische verbinding van goede kwaliteit gerealiseerd kan worden, zal de Stuurgroep de provincie adviseren om het niet ingerichte deel in de noordoosthoek (wit op de kaart doorkijk ) buiten de EHS te brengen. Daar naast ligt in het aanpalende Groot Wilnis-Vinkeveen (het gedeelte ten westen van de Enschedeweg) een gebied met een 1 Lage helofyten zijn overjarige lage moerasvegetaties bestaande uit zeggen, biezen en/of russen die in de winter/het voorjaar in ondiep water staat. 5

6 weidevogelfunctie. Dit gebied dient een connectie te houden met het weidevogelgebied in het middendeel van De Bovenlanden. Middengebied Het middengebied wordt in de komende jaren nader ingevuld in nauwe samenwerking met de twee beoogde natuurondernemers (maatwerkplan). De invulling is in lijn met de inrichting van de rest van het gebied De Bovenlanden. Het gebied wordt voor het overgrote deel (ca 85-90%) ingericht en beheerd als vochtig weidevogelgrasland (N13.01) 2 en kruiden- en faunarijk grasland (N12.02). Tevens is voorzien in het realiseren van ca 10-15% nat schraalland (N10.01). De percelen die daarvoor in aanmerking komen liggen zo ver mogelijk van de bebouwing en op locaties die qua fosfaatgehalte in de bodem daarvoor het meest geschikt zijn. Op de plankaart zijn hiervoor zoekgebieden opgenomen. Het lokaliseren van de natte schraallanden (N10.01) in aansluiting op de natte ecologische verbinding in het zuidoosten is een pré. De ondernemingen in het middengebied worden biologische melkveehouderijen, die het maaisel dat vrijkomt van de natte schraallanden (N10.01) bijvoorbeeld kunnen gebruiken in hun potstallen. Verder worden natuurvriendelijke oevers ontwikkeld langs de hoofdwetering (doelstelling Kaderrichtlijn Water (KRW)) en worden de kleiputten als belangrijke cultuurhistorische elementen in lijn met de inrichting van de rest van het gebied weer herkenbaar gemaakt en natuurvriendelijk ingericht. Ook wordt bekeken welke maatwerkoplossingen nodig zijn om de natuuronderneming mogelijk te maken (onder meer peilbeheer, ophogen, grondruil). Noordwesten In het noordwesten betreft de natuurdoelstelling een combinatie van vochtig weidevogelgrasland (N13.01), kruiden- en faunarijk grasland (N12.02) en enkele kleine clusters nat schraalland (N10.01). Hiertoe wordt voorzien in een groenblauwe dooradering, vergelijkbaar met het haarvatensysteem uit Groot Wilnis-Vinkeveen (zie convenant 20 april 2010). Natuurvriendelijke oevers dragen in belangrijke mate bij aan deze groenblauwe dooradering. De oevers variëren in breedte tussen 1 en 6 meter. Het aanwezige lint van (landschaps)historische kleiputten wordt hersteld en door middel van de natuurvriendelijke oevers verbonden met de hoofdwetering die door het gebied loopt. Langs deze hoofdwetering zal eveneens een natuurvriendelijke oever worden aangelegd, waardoor mede invulling wordt gegeven aan de Kaderrichtlijn Waterdoelstellingen (KRW) van het waterschap. 2 Van vochtig weidevogelgrasland (N13.01) is, op basis van de Index Natuur en Landschap, sprake bij een natuurfunctie. Weidevogelgrasland (A01.01) is een agrarisch beheertype binnen deze index op gronden die een agrarische functie hebben. Weidevogelgrasland is onder te verdelen in diverse subtypen. 6

7 3. Toelichting per thema 3.1. Natuur Het aspect natuur is onderstaand puntsgewijs en per deelgebied nader uitgewerkt en toegelicht. Zuidoosten: goed functionerende natte ecologische verbinding Nat schraalland (N10.01), dooraderd met water en brede natuurvriendelijke oevers (10-15 m) met lage helofyten. Rietontwikkeling wordt voorkomen door zomermaaibeheer. Nat schraalland (N10.01) kan zich overigens niet optimaal ontwikkelen zonder een natuurlijk peilbeheer, aangezien dit natuurbeheertype typerend is voor gronden met een winterwaterstand op of rond maaiveldhoogte en oppervlakkige uitdroging in de zomer. Met handhaving van het huidige peil is er kans op verzuring en pitrusvorming (maaibeheer). Een deel van de verbinding loopt noodzakelijkerwijs over gronden die niet geheel van hun fosfaatrijke bovengrond kunnen worden ontdaan omdat de fosfaatverzadiging te diep zit. Voor goede ontwikkeling van nat schraalland (N10.01) moet op deze percelen intensiever worden gemaaid (overgangsbeheer om pitrus te voorkomen). Tot 2018 bestaat de verbinding uit nat schraalland (N10.01). De optie om later te maaien en daarmee enkele smalle stroken riet met regelmatige onderbrekingen te creëren wordt opengehouden voor de toekomst. Hiervan zal pas sprake zijn als ook in het Zuid Hollandse deel van De Bovenlanden en het aangesloten Groot Wilnis-Vinkeveen riet wordt ontwikkeld. Hierover zal in dat geval te zijner tijd overleg zijn met bewoners. Om een goed functionerende verbinding aan de zuidzijde van de wetering te creëren dienen hier nog enkele percelen te worden aangekocht. Aan de noordzijde van de Veldwetering liggen enkele percelen die bij een goed functionerende verbinding aan de zuidzijde niet per se noodzakelijk zijn voor het realiseren van een goed functionerende natte ecologische verbinding met GWV Er wordt vochtig weidevogelgrasland (N13.01) gerealiseerd op de vijf percelen vanaf de oostgrens van het projectgebied. Aanwezige onderbemaling opheffen, waardoor gebied vanzelf natter wordt. Middengebied: natuurondernemerschap In het middengebied wordt hoofdzakelijk vochtig weidevogelgrasland (N13.01) en kruiden- en faunarijk grasland (N12.02) beoogd (gezamenlijk ca 85-90%), met lokaal nat schraalland (N10.01) (ca 10-15%) en natuurvriendelijke oevers langs de hoofdwetering (Kaderrichtlijn Waterdoelstelling van het waterschap) Zie paragraaf 3.3 voor toelichting over invulling natuurondernemerschap. Noordwesten: groenblauwe dooradering binnen cultuurlandschap Vochtig weidevogelgrasland (N13.01) en kruiden- en faunarijk grasland (N12.02) met een groenblauwe dooradering, bestaande uit natuurvriendelijke oevers. Deze oevers variëren in breedte van 1 tot maximaal 6 meter, met een gemiddelde breedte van 3 meter. Tussen de Veldwetering en de te herstellen kleiputten worden brede natuurvriendelijke oevers aangelegd. Tussen de kleiputten en aanwezige bebouwing langs de Bovendijk zijn de natuurvriendelijke oevers smaller. Tussen het vochtig weidevogelgrasland (N13.01) worden twee stukken nat schraalland (N10.01) ingericht, één is gelokaliseerd op de kaart, de ander is zoekgebied. 7

8 De kleiputten in het gebied worden hersteld en natuurvriendelijk ingericht. Onderzocht wordt of herstel en inrichting van twee extra putten ten oosten van de Watertuin mogelijk is. De natuurvriendelijke oevers verbinden de kleiputten met de Veldwetering. De natuurvriendelijke oevers worden zo veel mogelijk gesitueerd aan de noordzijde van de watergangen. De ecologische kwaliteit van natuurvriendelijke oevers die op het zuiden/zuidoosten zijn gericht is namelijk hoger dan oevers die op het noorden zijn gericht (meer zoninval = meer biodiversiteit, zie Handreiking Natuurvriendelijke Oevers van de STOWA ). Doordat de natuurvriendelijke oevers slechts aan één zijde van de watergangen worden gesitueerd is de toegankelijkheid van deze oevers ook voor de hengelsport gewaarborgd Water Het aspect water is onderstaand puntsgewijs nader uitgewerkt en toegelicht. Waterkwantiteit Voorlopig wordt uitgegaan van het huidig peil (zomerpeil mnap en winterpeil mnap). Op plekken waar een redelijk areaal aan nat schraalland (N10.01) is voorzien, worden tijdelijk kleine peilgebieden ingericht om natuurlijk peilbeheer mogelijk te maken. Dit is belangrijk voor de kwaliteit van dit type natuur. Gedacht wordt aan een zomerpeil van mnap en winterpeil van mnap. De arkenparken behouden hun huidige waterpeil. De Watertuin heeft een eigen peilvak (-2.05 mnap) en de Dotterbloem en Waterlelie zijn aangesloten op het waterpeil van de Vinkeveens boezem (-2.15 mnap). Om de natuurbeheertypen in het hele gebied te realiseren is natuurlijk peilbeheer van groot belang. Daarom wordt op lange termijn een natuurlijk peilbeheer nagestreefd Dit heeft echter de nodige consequenties. Onderzocht wordt op welke wijze er tot een natuurlijk peilbeheer gekomen kan worden. Natuurlijk peilbeheer moet op zo n manier worden vormgegeven dat naar verwachting geen schade optreedt en risico s voor bewoners en (omliggende) bedrijven vrijwel uit te sluiten zijn. Verkend wordt welke vormen en variaties van natuurlijk peilbeheer mogelijk zijn. Er wordt met de toekomstige natuurondernemers meegedacht welke maatwerkoplossingen in peilbeheer nodig en mogelijk zijn om een duurzaam rendabele bedrijfsvoering te kunnen realiseren, als onderdeel van een breder maatwerkpakket. In dit onderzoek wordt gekeken naar mogelijke effecten op het gebied en haar directe omgeving. De risico s en kosten worden door onafhankelijke deskundigen in beeld gebracht.. Consequenties voor bewoners van arkenparken en andere laaggelegen locatie(s) maken onderdeel uit van dit onderzoek. Onderzocht wordt welke maatregelen nodig zijn om te voorkomen dat schade optreedt en te zorgen dat risico s tot een minimum worden beperkt. Bij het onverhoopt optreden van schade zijn de gebruikelijke schaderegelingen van toepassing. Een besluit over de invulling van natuurlijk peilbeheer zal later genomen worden en zijn beslag krijgen na De feitelijke invoering van natuurlijk peilbeheer kan pas plaatsvinden nadat waterhuishoudkundige maatregelen afgerond zijn en nadat functieverandering in het hele gebied gerealiseerd is. Waterkwaliteit Verbetering waterkwaliteit door: Baggeren van het gehele in te richten projectgebied Natuurvriendelijke oevers (zuiverende werking oevers) langs perceelsloten (zie kaart) Natuurvriendelijke oever (eenzijdig) langs hoofdwetering (KRW-doelstelling) 8

9 Voorgesteld wordt het gehele in te richten gebied te baggeren (primaire, secundaire en tertiaire watergangen), zowel van de verworven gronden als van de niet-verworven gronden. De kosten van de secundaire en tertiaire watergangen zullen eenmalig uit het inrichtingsbudget worden betaald. Daarna dienen deze watergangen door de betreffende eigenaar/beheerder zelf te worden onderhouden (reeds bestaande verplichting) Landbouw en natuurondernemerschap Landbouw Na inrichting ontstaat een nieuwe situatie bij de verdeling van het gebruik van gronden. Bij pacht en beheer wordt samengewerkt met lokale ondernemers, naar voorbeeld van de spelregel in Groot Wilnis-Vinkeveen. Geen schadelijke gevolgen voor ondernemers in het aangrenzende gebied: voorkomen overlast ganzen, leverbot, blauwtong voorkomen overlast op weidevogelbeheer Rekening houden met ammoniakdepositie van aangrenzende agrariërs, natuurinrichting moet ook in de toekomst geen gevolgen hebben voor deze agrariërs. Natuurondernemerschap Het streven is om de gewenste natuurbeheertypen in het middengebied via natuurondernemerschap te realiseren. In grote lijnen krijgt ca 85-90% van het middengebied het natuurbeheertype vochtig weidevogelgrasland (N13.01) en kruiden- en faunarijk grasland (N12.02) en ca 10-15% nat schraalland (N10.01). Onderdeel van vaststelling van de ontwerp-voorkeursvariant is de afspraak dat in de komende periode helderheid wordt verkregen over onder andere: doelrealisatie natuur, planologische ruimte voor bijvoorbeeld potstallen, peilbeheer, instrumentering en financiële dekking. Voor het realiseren van natuurondernemerschap zijn langdurige afspraken (30 jaar) over grond en beheer noodzakelijk. Invulling en implementatie in de komende jaren vindt plaats in nauwe samenwerking tussen de natuurondernemers, provincie Utrecht en gemeente De Ronde Venen. Onder aansturing van de Stuurgroep wordt hiervoor via het Programmabureau De Venen een projectleider aangesteld die dit gaat trekken Leefbaarheid (draagvlak) Respect voor privacy en leefbaarheid voor in- en omwonenden is van groot belang bij de inrichting en het beheer van De Bovenlanden. De leefbaarheid van het gebied wordt in grote mate bepaald door de mate waarin overlast voor bewoners wordt beperkt, privacy wordt gewaarborgd en openheid en uitzicht worden gehandhaafd. Afgraven van toemaakdek zal geschieden conform het nieuwe toemaakdekbeleid. Bij correcte toepassing van dit nieuwe beleid mag er van uitgegaan worden dat de risico s minimaal en daarmee aanvaardbaar zijn. 9

10 Beperken overlast De Bovenlanden wordt zo ingericht dat natte natuur zodanig is gelokaliseerd dat, als gevolg van deze inrichting, geen extra overlast van muggen en knutten bij bebouwing zal plaatsvinden (zie kaart). Aan de zorg van bewoners over de mogelijke overlast van nat schraalland wordt zo veel mogelijk tegemoet gekomen. Overlast door muggen en knutten wordt beperkt door relatief kleine oppervlakken aan te leggen en deze op ruime afstand van de bebouwing te situeren. Met een beheerconvenant wordt geborgd dat het noodzakelijke beheer ook daadwerkelijk plaatsvindt. Overlast van recreanten, zoals wandelaars, dient zoveel mogelijk tot een minimum te worden beperkt. Wandelpaden worden daarom zoveel mogelijk op ruime afstand van bebouwing gelokaliseerd. De exacte locatie van de wandelpaden wordt nog nader uitgewerkt. Openheid / zichtlijnen Geen aanplant van bosjes en andere opgaande beplanting. Tenminste jaarlijks maaien om ontwikkeling van riet en opgaande vegetatie te voorkomen. Privacy Wandelpaden op voldoende afstand van de woningen en erfgrenzen. Terughoudendheid in openstelling voor publiek (recreanten). Gesloten in broedseizoen Landschap en cultuurhistorie Behoud van open veenweidelandschap Behoud van oorspronkelijke verkavelingstructuur (slagenlandschap) Behoud van koe in de wei Behoud en herstel van waardevolle cultuurhistorische elementen (o.a. kleiputten) 3.6. Recreatie Wandelen: beperkte openstelling van het gebied voor wandelaars i.v.m. privacy. Uitstekend gebied voor hengelsport. Maatregelen die dit ondersteunen zijn het stimuleren van de visstand door verbetering waterkwaliteit, stimuleren vismigratie door beperking barrières en het situeren van ecologische oevers aan één zijde van het water, waardoor het water toegankelijk blijft. Vogels kijken: enkele observatieplaatsen Varen: mogelijkheid kanoën behouden. Schaatsen: uniek schaatsgebied blijft behouden. In broedseizoen (1 april tot 15 juni) is gebied gesloten voor recreatie. Uitwerking van wandelpaden, kunst en vogelobservatie: na januari

11 4. Realisatie- en beheerstrategie Uitvoeringsaspecten Bestuurlijk akkoord over deze inrichting is definitieve afspraak (geen latere opwaarderingen). Afspraken over toekomstig peilbeheer maken hier deel van uit. Inrichten op verworven gronden vóór eind Voor het aanleggen van nat schraalland (N10.01) zal er worden geplagd. Natuurondernemerschap: implementatie door ondernemers, op basis van gezamenlijk vastgesteld tijdschema en programma. Gesloten grondbalans nastreven. Vrijkomende grond waar mogelijk binnen het gebied houden en als onderdeel van maatwerkmaatregelen mogelijk gebruiken op de natuurondernemingen. Herstellen van bruggen over hoofdwatergangen voor zover nodig voor beheer en onderhoud van de percelen. Beheer De pachtcontracten met Staatsbosbeheer worden aangepast met weidevogelbeheer. Tussen de provincie en Staatsbosbeheer wordt een beheerconvenant afgesloten. Daarbij maken partijen sluitende afspraken over het beheer voor lange termijn. Het beheerconvenant wordt openbaar gemaakt, zodat lokale partijen en burgers inzicht hebben in de afspraken en de partijen ook kunnen wijzen op naleving daarvan. De verwachting is dat met het afsluiten van een dergelijk convenant het risico op achterstallig onderhoud zeer klein zal zijn. Het verhelderen van verantwoordelijkheden en het aan de voorkant goed regelen van financiering maakt voor alle partijen duidelijk wat er moet gebeuren. Het beheerconvenant wordt uitgewerkt en ondertekend in 2011 Er worden afspraken gemaakt over de samenwerking tussen Staatsbosbeheer en lokale agrariers. Er vindt beheeroverleg plaats tussen beheerders en vertegenwoordiging van bewoners. Monitoring Om de ontwikkelingen in De Bovenlanden (bijvoorbeeld t.a.v. de waterkwaliteit en de natuurontwikkeling) na inrichting goed te kunnen volgen wordt een monitoringsplan opgesteld. 11

12 5. Begroting Onderstaand is een globale begroting opgenomen voor de uit te voeren maatregelen binnen de Winisse Bovenlanden. In de volgende fase van het project zal een meer gedetailleerde raming worden opgesteld Inrichting Voor de begroting is uitgegaan van een totale gebiedsoppervlakte van 315 hectare. 220 hectare is daarvan reeds verworven. Beoogd is om in de 1 e fase tot en met 2013 met de inrichting daarvan te starten. In onderstaande begroting zijn de kosten voor het totale gebied globaal geraamd voor de fase t/m 2013 en de doorkijk na De uitgangspunten die bij het opstellen van de begroting zijn gehanteerd zijn hieronder per begrotingspost nader toegelicht. Kosten baggeren De kosten voor het integraal baggeren bedragen maximaal 4.000,= per hectare (dit is inclusief inen uitpeilen, baggeren en ecologische begeleiding). Dit is gebaseerd op kostenprofiel van baggerwerkzaamheden die thans plaatsvinden in Zuid-Holland. Aangezien de oppervlakte in Utrecht aanzienlijk groter is zijn er wellicht efficiëntievoordelen en derhalve besparingen te behalen. Totaal is uitgegaan van het baggeren van 315 hectare, waarvan 220 hectare in de 1 e fase t/m Kosten aanleg natuurvriendelijke oevers Er is voorzien in het aanleggen van natuurvriendelijke oevers in het noordwestelijk deel (ondermeer voor het verbinden van de kleiputten met de hoofdwetering) en langs de hoofdweteringen (KRWdoelstelling van net waterschap). Uitgangspunt is een éénzijdige natuurvriendelijke oever van gemiddeld 3 meter breed. In totaal is rekening gehouden met het aanleggen van m oever. Gemiddelde ontgraving bedraagt 0,5 meter, waardoor in totaal m3 ontgraven wordt. Uitgangspunt is het afvoeren van grond naar buiten het gebied. Gerekend is met een prijs per m3 van 12,50 die als volgt is opgebouwd: ontgraven 1,00 per m 3 ; grond uit gebied afvoeren 11,50 per m 3 Kosten aanleg nat schraalland noord-westhoek/ecologische verbinding Kosten voor aanleg nat schraalland (N10.01) bedragen circa ,= per hectare. Dit bedrag is afgeleid van de raming die door Arcadis is opgesteld in In dit bedrag zijn de voorbereidende werkzaamheden (opruimingswerk, rijplaten e.d.), het grondwerk en het leidingenwerk begrepen. Uitgangspunt is 40 centimeter plaggen en afvoeren van de grond naar een tussendepot buiten het projectgebied. De mogelijkheden worden onderzocht om grond in het gebied te verwerken of rechtstreeks door te leveren aan agrariërs of andere partijen t.b.v. hergebruik. Mocht dit aan de orde zijn dan kan dit tot besparingen leiden. Kosten (beheer)bruggen en -paden De kosten voor het slopen en vervangen van een brug bedraagt circa ,= per stuk. De kosten van het renoveren van een brug bedragen ,=. Beide bedragen zijn herleid uit de raming en inventarisatie van Arcadis. In de raming is voorlopig rekening gehouden met het aanleggen van twee nieuwe bruggen en het renoveren van vier bruggen. Tevens is uitgegaan van het aanleggen van 12

13 beheerpaden. Hiervoor kan gebruik worden gemaakt van grond die vrijkomt uit ontgravingen. De kosten daarvan zijn begrepen in de kosten voor het grondverzet. Kosten herstel kleiputten Voor het herstellen van de kleiputten is een gemiddeld bedrag van 6.000,= per kleiput in de begroting opgenomen. Daarnaast zijn kosten geraamd voor sanering en uitgraven van enkele kleiputten. In totaal worden circa 22 kleiputten hersteld. Raming Kostenpost t/m 2013 Doorkijk na 2013 Baggeren watergangen in gehele gebied: 315 hectare à 4.000,= Natuurvriendelijke oevers in noordwesten en langs hoofdweteringen: circa m3 à 12,50 Nat schraalland ecologische verbinding en noordwest: 23 hectare hectare binnen natuurondernemerschap à ,= Beheerpaden en bruggen: 2 bruggen vervangen en 4 bruggen renoveren beheerpaden aanleggen Waterhuishoudkundige maatregelen: ,= per peilgebied ( gebieden) Herstel kleiputten (2 a 2,5 m diep) (ca 6.000,- per stuk) Recreatieve componenten en kunstuitingen Indicatieve kosten voor natuurondernemerschap Totaal directe kosten Nader te detailleren: 10% (afgerond) Plankosten, voorbereiding, toezicht, AK/winst/risico: 50% Totale investeringskosten (excl. BTW) afgerond In de 1 e fase tot 2013 wordt 18 hectare nat schraalland gerealiseerd. Samengevat kan worden geconcludeerd dat de totale kosten voor het project tot 2013 worden geraamd op circa 3,8 miljoen. Rekening houdend met een voor dit stadium van het project gangbare bandbreedte van 20% betekent dit dat de kosten tussen de 3,1 miljoen en de 4,6 miljoen liggen. 13

14 5.2. Beheerraming Normbedragen % index Totaaloppervlakte 479 ha normkosten totaal Beheertypen Natuur, Bos en Landschap (NBL) eenheid prijs bedrag zoete plas 15,00 ha Ū 56,20 Ū 843, nat schraalland 18,00 ha Ū 2.138,30 Ū , kruiden- en faunarijk grasland (20% van 187 ha) 37,00 ha Ū 316,55 Ū , weidevogelgrasland (80% van 187 ha) 150,00 ha Ū 519,43 Ū ,50 subtotaal 220,00 Ū ,25 totaal Ū ,25 Subtotaal A gemiddelde prijs per ha Ū 586,18 Ū ,25 Kostenverhogende aspecten Schaal en ligging correctie-factor <500 ha aaneengesloten = 10% 10% Ū ,93 Subtotaal B Ū ,18 + kosten algemene sturing 13% Ū ,17 Totaal (subtotaal A + Subtotaal B Ū ,35 + Risico 5% 5% Ū 8.014,82 Jaarbedrag exclusief BTW Ū ,17 + BTW 19% 19% Ū ,12 Jaarbedrag inclusief BTW Ū ,29 gemiddeld totaal per ha areaal per jaar Ū 910,41 De beheerraming is van toepassing op de inrichting van 220 hectare reeds verworven gronden. beheer natuurvriendelijke oevers in noordwestelijk deel en zuidoostelijk deel is in de raming inbegrepen. 5.3 Restantopgave verwerving en functieverandering Situatie oppervlakten en verwerving Hectares Totale oppervlakte (natuur) Wilnisse Bovenlanden 363 Buiten de EHS te brengen (advies bij realisatie verbinding zuidzijde Veldwetering) 48 Totale oppervlakte na ontgrenzing 315 Reeds verworven 220 Restantopgave 95 Functieverandering naar particulier natuurbeheer 40 Verwerving 55 14

15 5.4 Getalsmatige onderbouwing te realiseren natuur Oppervlakten van natuurbeheertypen Voorkeursvariant 2013 doorkijk Totaal Nat schraalland (N10.01) 18 5 (+25) 23 (+25) Vochtig weidevogelgrasland (N13.01) en kruiden- en faunarijk grasland (N12.02) (-25) 227 (-25) Water 37 Kleiputten Bebouwing / bestaand groen / overig 24 Buiten de EHS te brengen (advies bij realisatie verbinding zuidzijde Veldwetering, zie witte NO hoek op de kaart) 48 Totaal Natuurvriendelijke oevers (km) 11,7 3,1 14,8 NB. De 25 hectare nat schraalland binnen natuurondernemerschap is hier tussen haakjes opgenomen. De inrichting van nat schraalland gaat ten koste van vochtig weidevogelgrasland/kruiden- en faunarijk grasland. 15

16 Bijlagen 1. Kaart ontwerp-voorkeursvariant tot eind Kaart ontwerp-voorkeursvariant doorkijk 16

17 Voor l op i g On t we r p da t u m: 2 3a u g u s t u s

18 Voorlopig Ontwerp"doorkijk"