DE BESCHERMING VAN DE CONSUMENT BIJ ONLINE VERKOOP

Transcriptie

1 Faculteit Rechtsgeleerdheid Universiteit Gent Academiejaar DE BESCHERMING VAN DE CONSUMENT BIJ ONLINE VERKOOP De impact van de Richtlijn Consumentenrechten op de Belgische wetgeving inzake overeenkomsten op afstand Masterproef van de opleiding Master in de rechten Ingediend door Liselot Claeys (studentennr ) Promotor: Prof. Reinhard Steennot Commissaris: Renzo van der Bruggen

2

3 WOORD VAN DANK This is a good day for Europe s 500 million consumers. Today's adoption of the new EU Consumer Rights Directive will strengthen consumer rights by outlawing Internet fraudsters who trick people into paying for horoscopes or recipes that appear to be offered for free. Shoppers will no longer be trapped into buying unwanted travel insurance or car rentals when purchasing a ticket online. And everyone will have 14 days if they wish to return goods bought at a distance, whether by Internet, post or phone. Dit zei Eurocommissaris Viviane Reding in haar speech toen het Europees Parlement op 23 juni 2011 de Richtlijn Consumentenrechten met een overweldigende meerderheid had goedgekeurd. 1 Bij het lezen van dit persbericht wist ik meteen dat deze nieuwe richtlijn een boeiend onderwerp voor mijn Masterproef kon zijn. Het ligt volledig in lijn met datgene wat mijn interesse in het recht dag na dag blijft aanwakkeren: Hoe reageert het recht op de ontwikkelingen in de maatschappij en vice versa?. Ik dank professor Steennot om mij de mogelijkheid te geven dit interessante onderwerp te behandelen en voor de begeleiding bij het schrijven van deze Masterproef. Hij was steeds bereid mijn werkstuk na te lezen en ik kon met al mijn vragen bij hem terecht. Daarnaast bedank ik mijnheer van der Bruggen voor het kritisch nalezen van mijn werk. Ook wil ik mijn ouders bedanken om mij de kans te geven een Masterdiploma in de rechten te behalen. Met hun steun bracht ik de examenperiodes telkens tot een goed einde en dankzij hen kon ik een onvergetelijke studententijd in Gent beleven. Tot slot een bijzonder woord van dank aan mijn vriend Leandro. Hij was er steeds voor mij tijdens mijn studies en ook bij het schrijven van deze Masterproef kon ik op hem rekenen voor het op punt stellen van de lay-out. 1 X, De nieuwe Europese richtlijn consumentenrechten: 10 voorbeelden van betere rechten voor de consument die online winkelt, 23 juni 2011,

4

5 INHOUDSTAFEL INLEIDING HOOFDSTUK 1. OVERZICHT VAN DE TOEPASSELIJKE WETGEVING OP ONLINE VERKOOP 4 1. Overzicht van de consumentenwetgeving bij online verkoop De Belgische wetgeving inzake overeenkomsten op afstand: toen, nu en straks Drie categorieën overeenkomsten op afstand Van de Koop op afstand in de Wet Handelspraktijken naar de Europese tweedeling inzake overeenkomsten op afstand De Wet Marktpraktijken als opvolger van de Wet Handelspraktijken De nieuwe Richtlijn Consumentenrechten Een gloednieuw Wetboek van Economisch Recht op de leest Besluit HOOFDSTUK 2. DE RICHTLIJN CONSUMENTENRECHTEN VOOR EEN BLOEIENDE INTERNE MARKT Het streven naar een groei in de grensoverschrijdende retailmarkt beweegt de Europese Commissie tot de Richtlijn Consumentenrechten Bevoegdheid van de Europese Unie inzake consumentenbescherming De bevoegdheidsverdeling tussen de Europese Unie en de lidstaten inzake consumentenbescherming Rechtsgrond van de Richtlijn Consumentenrechten Het principe van maximale harmonisatie en de Richtlijn Consumentenrechten Het begrip maximale harmonisatie Van minimumharmonisatie naar maximale harmonisatie Tendens van minimum- naar maximumharmonisatie Standpunt van de Europese Commissie omtrent het principe van maximale harmonisatie I

6 Enkele kritieken op de maximale harmonisatieclausule in de Richtlijn Consumentenrechten Besluit HOOFDSTUK 3. TOEPASSINGSGEBIED VAN DE EUROPESE EN BELGISCHE REGELGEVING INZAKE OVEREENKOMSTEN OP AFSTAND De overeenkomst op afstand die geen betrekking heeft op financiële diensten in de Wet Marktpraktijken B2C-relatie Consument Onderneming De uitsluiting van beoefenaars van vrije beroepen Goederen en diensten Georganiseerd systeem voor verkoop Techniek voor communicatie op afstand tot en met het sluiten van de overeenkomst Overeenkomsten op afstand in de Wet inzake vrije beroepen Beoefenaar van een vrij beroep en cliënt Goederen en diensten Georganiseerd systeem voor verkoop of dienstverlening en het gebruik van technieken voor communicatie op afstand Het toepassingsgebied van de Richtlijn Consumentenrechten en haar invloed op de Belgische rechtsorde Handelaar en consument Handelaar Consument Verkoop- en dienstenovereenkomsten Overeenkomst op afstand Uitsluitingen Besluit II

7 HOOFSTUK 4. DE VOORLICHTING VAN DE CONSUMENT BIJ OVEREENKOMSTEN OP AFSTAND Consumenteninformatie bij overeenkomsten op afstand in de Wet Marktpraktijken Precontractuele informatieplicht volgens artikel 45 Wet Marktpraktijken Inhoud en vormvereisten van de precontractuele informatieplicht Sanctionering van de miskenning van de precontractuele informatieplicht Informatiebevestigingsplicht volgens artikel 46 Wet Marktpraktijken Inhoud en vormvereisten van de informatiebevestigingsplicht Uitzonderingen op de informatiebevestigingsplicht Sanctionering van de miskenning van de informatiebevestigingsplicht Consumenteninformatie bij overeenkomsten op afstand in de Wet inzake vrije beroepen Precontractuele informatieplicht volgens artikel 12 Wet inzake vrije beroepen Informatiebevestigingsplicht volgens artikel 13 Wet inzake vrije beroepen Consumenteninformatie bij overeenkomsten op afstand in de Richtlijn Consumentenrechten Informatievoorschriften voor overeenkomsten op afstand in de Richtlijn Consumentenrechten Precontractuele informatieplicht Informatiebevestigingsplicht Formele vereisten van de informatieverstrekking Sanctionering van de miskenning van de informatieplicht Besluit HOOFDSTUK 5. HET HERROEPINGSRECHT Het herroepingsrecht in de Wet Marktpraktijken Juridische omschrijving van de herroepingsmogelijkheid Herroepingstermijn Een herroepingstermijn van ten minste veertien kalenderdagen Verbod om een voorschot of betaling te eisen tijdens de herroepingstermijn III

8 1.3. Wijze van de uitoefening van het herroepingsrecht Uitzonderingen op de herroepingsmogelijkheid Gevolgen van het afzien van de overeenkomst op afstand Invloed op de kredietovereenkomst Het herroepingsrecht in de Wet inzake vrije beroepen Herroepingstermijn Wijze van de uitoefening van het herroepingsrecht en uitzonderingen op de herroepingsmogelijkheid Gevolgen van het afzien van de overeenkomst op afstand Het herroepingsrecht in de Richtlijn Consumentenrechten Herroepingstermijn Een nieuwe herroepingstermijn van veertien kalenderdagen De verlenging van de herroepingstermijn in geval van het miskennen van de informatieplicht inzake het herroepingsrecht Niet langer verboden om tijdens de herroepingstermijn te presteren Wijze van de uitoefening van het herroepingsrecht Uitzonderingen op de herroepingsmogelijkheid Uitzonderingen die reeds voorkomen in het Belgisch recht Nieuwe uitzonderingen in de Richtlijn Consumentenrechten Wetboek van Economisch Recht Gevolgen van het afzien van de overeenkomst op afstand Gevolgen van de uitoefening van het herroepingsrecht voor de handelaar Gevolgen van de uitoefening van het herroepingsrecht voor de consument Automatische beëindiging van de aanvullende overeenkomst Besluit HOOFDSTUK 6. DE LEVERINGSPLICHT EN ANDERE CONSUMENTENRECHTEN De leveringsplicht in de Wet Marktpraktijken De leveringsplicht in de Wet inzake vrije beroepen Andere consumentenrechten in de nieuwe richtlijn IV

9 3.1. Levering en risico-overgang Bepalingen inzake vergoedingen Besluit HOOFDSTUK 7. KRITISCHE REFLECTIE BESLUIT BIBLIOGRAFIE V

10

11 INLEIDING 1. Het Internet neemt een prominente plaats in in het dagelijks leven van jong en oud. Tegenwoordig staan we via enkele muisklikken met de ganse wereld in verbinding en is alles wat ons hartje begeert binnen handbereik. Dit elektronisch netwerk, dat in de jaren 60 ontstond als een onderzoeks- en defensienetwerk dat servers van militaire en academische knooppunten met elkaar verbond, werd begin de jaren 90 door de modale burger ontdekt. Sindsdien zijn de digitale ontwikkelingen aan een onstuitbare opmars begonnen. In het begin werd het Internet nog als een handig middel om informatie op te zoeken beschouwd, tegen de eeuwwisseling schoten de webwinkels al als paddenstoelen uit de grond. De moderne consument waagde zich langzaam maar zeker op het World Wide Web om producten aan te kopen en kreeg snel de smaak te pakken. Statistieken tonen aan dat de e-commerce de laatste jaren hoge vlucht heeft genomen en nog iedere dag aan populariteit wint De hamvraag die de jurist zich bij dit hele gebeuren stelt is Welke bescherming geniet de consument die online goederen of diensten van een onderneming aankoopt?. Deze vraag is zeker terecht, want de sterktes van het World Wide Web blijken net zo goed haar zwaktes te zijn. Zo zijn malafide praktijken een kinderspel als iedereen op anonieme wijze en onder gelijk welke hoedanigheid op het Web kan ageren. Bovendien gaat de mogelijkheid om overal ter wereld goederen en diensten aan te kopen gepaard met de onmogelijk om de koopwaar te inspecteren. Ten slotte kan het grensoverschrijdend contracteren ertoe leiden dat de consument met een recht wordt geconfronteerd dat misschien niet steeds even gunstig is als dat in zijn eigen land. Je voelt het al aan, een wetgevend optreden is vereist opdat de moderne consument met een gerust hart in de virtuele wereld aankopen zou kunnen doen. 3. Over de juridische regelgeving inzake de bescherming van de consument die via het Internet aankopen doet, kan ik kort zijn. In de Belgische rechtsorde neemt men aan dat alles wat offline geldt ook online kan worden toegepast. Bijgevolg worden de voornaamste consumentenrechten voor de online verkoop aangereikt door de wetgeving inzake overeenkomsten op afstand die deels in de Wet Marktpraktijken en deels in de Wet inzake vrije beroepen vervat ligt. Verder is er ook de Wet Informatiemaatschappij die specifieke informatieplichten voorziet voor de onderneming die via elektronische weg diensten aan de consument verricht. 4. De Belgische wetgeving inzake overeenkomsten op afstand gaat terug tot begin de jaren 90 en is erop gericht de consument die tot en met het sluiten van de aankoopovereenkomst niet fysiek in 2 FOD Economie, K.M.O., Middenstand en Energie, Digitale (r)evolutie in België - anno 2009, 9 februari 2010, 1

12 contact komt met de onderneming te beschermen. In 1997 vaardigde de Europese wetgever, met het oog op de ontwikkeling van de interne markt, een richtlijn inzake overeenkomsten op afstand uit. Deze richtlijn was gebaseerd op het principe van minimale harmonisatie en vormt nog steeds de basis voor de huidige Belgische regelgeving inzake overeenkomsten op afstand. Rond de eeuwwisseling wees de Europese Commissie op de nood aan een harmonisering van het consumentenacquis. De discrepanties in de regelgeving inzake consumentenbescherming tussen de lidstaten zouden de groei van de interne markt tot werelds grootste retailmarkt in de weg staan. Hoewel de Commissie reeds in 2008 met een Voorstel voor een Richtlijn Consumentenrechten voor de dag kwam, werd de richtlijn omwille van de vele kritiek pas in 2011 aangenomen. De nieuwe richtlijn is gebaseerd op het principe van maximale harmonisatie en vormt op het vlak van overeenkomsten op afstand voornamelijk een update van de vorige richtlijn die nog geen rekening hield met de overeenkomsten die online tot stand komen. 5. Het opzet van deze Masterproef is een grondige analyse van de impact van de nieuwe Richtlijn Consumentenrechten op de Belgische wetgeving inzake overeenkomsten op afstand. In dit onderzoek zal ik de Wet Marktpraktijken en de Wet inzake vrije beroepen aan de nieuwe regelgeving inzake overeenkomsten op afstand in de Richtlijn Consumentenrechten toetsen. Rekening houdend met het maximale harmonisatieprincipe waarop de richtlijn is gebaseerd, wordt onderzocht welke bepalingen de Belgische wetgever kan aanhouden en welke onvermijdelijk moeten worden aangepast. Daarnaast wordt telkens op kritische wijze nagegaan of de bescherming van de Belgische consument er door de nieuwe richtlijn op vooruit gaat. 6. Dit werk handelt enkel over de bescherming van de consument die online goederen of diensten van een onderneming aankoopt. Hoewel de e-commerce ruimer is en er ook transacties tussen ondernemingen en consumenten onderling via het Internet tot stand komen, worden dergelijke transacties buiten beschouwing gelaten. Deze beperking is gegrond op het feit dat de Europese en de Belgische regelgeving inzake overeenkomsten op afstand enkel van toepassing is op B2Covereenkomsten. Verder vallen ook de overeenkomsten op afstand betreffende financiële diensten buiten het bestek van dit werkstuk. Voor dergelijke overeenkomsten geldt een aparte regelgeving die niet door de nieuwe Richtlijn Consumentenrechten wordt beïnvloed. Tot slot zal dit werk ook geen uitgebreide bespreking van de Wet Informatiemaatschappij bevatten, aangezien de consumentenbescherming die deze wetgeving voorziet beperkt is tot enkele informatieverplichtingen voor de onderneming. 7. Hoofdstuk 1 leidt het onderwerp van deze Masterproef in met een algemeen overzicht van de wetgeving inzake consumentenbescherming die de online overeenkomst beheerst. In dit hoofdstuk 2

13 wordt ook ingegaan op de oorsprong en de toekomstperspectieven van de regelgeving inzake overeenkomsten op afstand in de Belgische rechtsorde. 8. Hoofdstuk 2 richt zich specifiek op de Richtlijn Consumentenrechten. Eerst wordt de context van de nieuwe richtlijn geschetst en wordt de bevoegdheid van de Europese wetgever inzake consumentenbescherming besproken. Daarna wordt aandacht besteed aan het principe van maximale harmonisatie en de controverse rond het richtlijnvoorstel. 9. Hoofdstuk 3 bakent het toepassingsgebied van de Wet Marktpraktijken en de Wet inzake vrije beroepen af. In dit hoofdstuk wordt ook de reikwijdte van de nieuwe richtlijn en haar invloed op de Belgische rechtsorde onderzocht. 10. De echte vergelijking komt in de hoofdstukken 4, 5 en 6 aan bod. Deze hoofdstukken beginnen telkens met een uiteenzetting van de Belgische wetgeving inzake overeenkomsten op afstand. Daarna worden de nieuwe regels van de Richtlijn Consumentenrechten toegelicht en wordt nagegaan wat hun impact op de Belgische regelgeving zal zijn. Zowel de informatieplichten, het herroepingsrecht als de uitvoering van de overeenkomst worden besproken. Waar mogelijk wordt reeds een blik geworpen op het toekomstig Wetboek van Economisch Recht waarin de richtlijn deels zal worden omgezet. 11. Hoofdstuk 7 sluit af met een kritische reflectie over de Richtlijn Consumentenrechten. Uit deze reflectie zal blijken dat de richtlijn heel wat positieve vernieuwingen invoert, maar dat zij jammer genoeg ook het consumentenbeschermingsniveau in de Belgische rechtsorde op verschillende punten terugschroeft. Daarom worden kritische vragen gesteld naar het nut van de maximale harmonisatieclausule in de nieuwe Richtlijn Consumentenrechten. 3

14 HOOFDSTUK 1. OVERZICHT VAN DE TOEPASSELIJKE WETGEVING OP ONLINE VERKOOP 12. Tot op heden bestaat er zowel in de Europese als de Belgische rechtsorde geen aparte en allesomvattende wetgeving die er specifiek op gericht is de online contracterende consument te beschermen. Dit betekent evenwel niet dat de consument die via het Internet aankopen doet op het vlak van consumentenbescherming compleet in de kou blijft staan. Integendeel, men neemt aan dat de online contracterende consument zich op dezelfde regelgeving kan beroepen als de consument die offline goederen of diensten aankoopt. 3 Bovendien heeft de wetgever enkele specifieke informatieverplichtingen voorzien voor de onderneming die via elektronische weg haar diensten aan de afnemer, waaronder de consument, verricht. 13. In dit hoofdstuk wordt een overzicht gegeven van de toepasselijke consumentenwetgeving bij online verkoop. Daarna worden de oorsprong en de toekomstperspectieven van de regelgeving inzake overeenkomst op afstand uitgebreid toegelicht. 1. OVERZICHT VAN DE CONSUMENTENWETGEVING BIJ ONLINE VERKOOP 14. De Belgische wetgeving ter bescherming van de consument die via het Internet aankopen doet, vormt hoofdzakelijk de omzetting van Europese richtlijnen. 4 In de Belgische rechtsorde werden deze richtlijnen in een viertal wetten omgezet. De hoofdmoot van de beschermende regelgeving ligt vervat in de afdeling Overeenkomsten op afstand in de Wet van 6 april 2010 betreffende marktpraktijken en consumentenbescherming 5 (hierna Wet Marktpraktijken) en de Wet van 2 augustus 2002 betreffende de misleidende en vergelijkende reclame, de onrechtmatige bedingen en de op afstand gesloten overeenkomsten inzake vrije beroepen 6 (hierna Wet inzake vrije beroepen). 3 R. STEENNOT, De bescherming van de consument bij overeenkomsten via Internet in B. DE MEULENAERE (ed.), Internet &/@Recht, Brussel, Larcier, 2013, (89) 89 (hierna verkort R. STEENNOT, De bescherming van de consument bij overeenkomsten via Internet ). 4 Richtlijn 97/7/EG van het Europees Parlement en de Raad van 20 mei 1997 betreffende de bescherming van de consument bij op afstand gesloten overeenkomsten, PB.L. 4 juni 1997, afl. 144, 19; Richtlijn 99/93/EG van het Europees Parlement en de Raad van 13 december 1999 betreffende een gemeenschappelijk kader voor elektronische handtekeningen, PB.L. 19 januari 2000, afl. 13, 12; Richtlijn 2000/31/EG van het Europees Parlement en de Raad van 8 juni 2000 betreffende bepaalde juridische aspecten van de diensten van de informatiemaatschappij, met name de elektronische handel, in de interne markt, PB.L. 17 juli 2000, afl. 178, 1 en Richtlijn 2002/65/EG van het Europees Parlement en de Raad van 23 september 2002 betreffende de verkoop op afstand van financiële diensten aan consumenten en tot wijziging van de richtlijnen 90/619/EEG, 97/7/EG en 98/27/EG van de Raad, PB.L. 9 oktober 2002, afl. 271, Wet 6 april 2010 betreffende marktpraktijken en consumentenbescherming, BS 12 april 2010 (hierna Wet Marktpraktijken of WMPC). 6 Wet 2 augustus 2002 betreffende de misleidende en vergelijkende reclame, de onrechtmatige bedingen en de op afstand gesloten overeenkomsten inzake vrije beroepen, BS 20 november 2002,

15 Deze wetten beschermen de consument door de onderneming aan een uitgebreide voorlichtingsplicht te onderwerpen, de consument een herroepingsrecht toe te kennen en enkele rechten en plichten omtrent de uitvoering van de overeenkomst te voorzien. De Wet van 11 maart 2003 betreffende bepaalde juridische aspecten van de diensten van de informatiemaatschappij 7 legt de onderneming een aantal bijkomende informatieplichten op wanneer zij haar diensten tegen vergoeding langs elektronische weg verricht. Meer concreet dient de consument te worden ingelicht over de onderneming waarmee hij contracteert en moet de onderneming transparantie bieden omtrent het verloop van het contractueel proces. De onderneming dient deze informatievoorschriften cumulatief toe te passen met deze die worden opgelegd door de wetgeving inzake verkoop op afstand. Ten slotte is er de Wet van 9 juli 2001 houdende vaststelling van bepaalde regels in verband met het juridisch kader voor elektronische handtekeningen, de elektronisch aangetekende zending en certificatiediensten. 8 Deze wet bepaalt hoe men juridisch een geldige elektronische handtekening plaatst en kan dus ook nuttig zijn bij het contracteren via Internet. 2. DE BELGISCHE WETGEVING INZAKE OVEREENKOMSTEN OP AFSTAND: TOEN, NU EN STRAKS 15. De wetgeving inzake overeenkomsten op afstand is er specifiek op gericht consumenten te beschermen die tot en met het sluiten van de aankoopovereenkomst niet fysiek met de onderneming in contact komen. Een consument die via het Internet aankopen doet, zal doorgaans de bescherming van deze regelgeving genieten wanneer zowel het aanbod, de onderhandeling als de totstandkoming van de overeenkomst via het Internet geschiedt. Een uitgebreide toelichting van het toepassingsgebied van de wetgeving komt in hoofdstuk 3 aan bod. 9 In hetgeen volgt wordt een overzicht gegeven van de bewegingen die zich momenteel op Europees en nationaal niveau voordoen omtrent de regelgeving inzake overeenkomsten op afstand Drie categorieën overeenkomsten op afstand 16. De huidige Belgische regelgeving inzake overeenkomsten op afstand onderscheidt drie categorieën van overeenkomsten op afstand. De eerste categorie, die men als de basiscategorie beschouwt, is deze van de overeenkomsten op afstand betreffende goederen en diensten. Naast 7 Zie art en wet 11 maart 2003 betreffende bepaalde juridische aspecten van de diensten van informatiemaatschappij, BS 17 maart Wet 9 juli 2001 houdende vaststelling van bepaalde regels in verband met het juridisch kader voor elektronische handtekeningen, de elektronisch aangetekende zending en certificatiediensten, BS 29 september 2001, Infra 29. 5

16 deze algemene categorie voorziet de wetgever een aparte regelgeving voor overeenkomsten op afstand betreffende financiële diensten en voor overeenkomsten op afstand gesloten met de beoefenaars van vrije beroepen. 17. De nieuwe Richtlijn Consumentenrechten zal dit grillig juridisch landschap inzake overeenkomsten op afstand sterk vereenvoudigen. De richtlijn voorziet namelijk in een gelijke, op maximale harmonisatie gebaseerde, regelgeving voor overeenkomsten op afstand betreffende goederen en diensten en voor overeenkomsten op afstand gesloten met beoefenaars van vrije beroepen. De regels voor overeenkomsten op afstand betreffende financiële diensten worden ongemoeid gelaten en dus zal er na de omzetting van de richtlijn inhoudelijk nog slechts een tweedeling bestaan tussen enerzijds de uniforme regelgeving voor overeenkomsten op afstand tot het verwerven van goederen en diensten en anderzijds de regelgeving inzake overeenkomsten op afstand betreffende financiële diensten Van de Koop op afstand in de Wet Handelspraktijken naar de Europese tweedeling inzake overeenkomsten op afstand 18. De eerste regeling omtrent de bescherming van de consument in het kader van overeenkomsten op afstand werd voorzien in Afdeling 9 inzake Koop op afstand in de Wet van 14 juli 1991 betreffende de handelspraktijken en de voorlichting en bescherming van de consument (hierna Wet Handelspraktijken). 10 Deze wetgeving was van toepassing op overeenkomsten op afstand die strekten tot het verwerven van goederen en diensten, financiële diensten uitgezonderd. 19. Enkele jaren later, in 1997, verscheen vanuit Europese hoek de Richtlijn 97/7/EG betreffende de bescherming van de consument bij op afstand gesloten overeenkomsten 11 (hierna Richtlijn Verkoop op afstand) op het toneel. Met die richtlijn wenste de Europese wetgever de wetgeving omtrent overeenkomsten op afstand in de lidstaten minimaal te harmoniseren, aangezien de uiteenlopende regelgeving mogelijks een belemmering voor de grensoverschrijdende handel zou vormen. De richtlijn werd in 1999 in de Belgische rechtsorde geïmplementeerd door de Wet van 25 mei 1999 tot wijziging van de wet van 14 juli 1991 betreffende de handelspraktijken en de voorlichting en 10 Wet 14 juli 1991 betreffende de handelspraktijken en de voorlichting en bescherming van de consument (voor de wetswijziging van 25 mei 1999), BS 29 augustus 1991, ; F. DEBUSSERÉ, Overeenkomsten op afstand inzake vrije beroepen - Een wettelijke regeling, NJW 2002, (516) 516 en F. DEBUSSERÉ en J. DUMORTIER, Distributie via nieuwe informatietechnologieën: De elektronische overeenkomst en de overeenkomst op afstand in D. STRUYVEN (ed.), Bestendig Handboek Distributierecht, Antwerpen, Kluwer, 2010, (13) 16 (hierna verkort F. DEBUSSERÉ en J. DUMORTIER, Distributie via nieuwe informatietechnologieën ). 11 Richtlijn 97/7/EG van het Europees Parlement en de Raad van 20 mei 1997 betreffende de bescherming van de consument bij op afstand gesloten overeenkomsten, PB.L. 4 juni 1997, afl. 144, 19 (hierna Richtlijn Verkoop op afstand). 6

17 bescherming van de consument 12. Omwille van de ingrijpende veranderingen die de richtlijn in de Belgische rechtsorde teweegbracht, achtte de wetgever het noodzakelijk de bestaande wetgeving volledig te vervangen. De nieuwe afdeling in de Wet Handelspraktijken werd gedoopt onder de titel Overeenkomst op afstand Ondanks de grondige hervorming die de Belgische wetgever doorvoerde, bleek de Richtlijn Verkoop op afstand onvolledig te zijn omgezet. De wetgever had namelijk het toepassingsgebied van de nieuwe afdeling beperkt tot overeenkomsten op afstand gesloten met een verkoper 14, terwijl de nieuwe richtlijn van toepassing was op iedere overeenkomst op afstand gesloten met een leverancier 15. De wetgever verkoos het nauwere begrip verkoper omdat dit begrip, in tegenstelling tot het begrip leverancier, de beoefenaars van vrije beroepen niet behelsde. 16 Bijgevolg werd de richtlijn ten aanzien van deze laatsten niet omgezet in de Belgische rechtsorde. 21. Wanneer later ook de beoefenaars van vrije beroepen hun diensten via informatietechnologieën begonnen aan te bieden, creëerde de toename van overeenkomsten op afstand met titularissen van vrije beroepen algauw de behoefte om voor dergelijke overeenkomsten eveneens een regeling te voorzien. Aan deze noodzaak werd beantwoord met de Wet van 2 augustus 2002 betreffende de misleidende en vergelijkende reclame, onrechtmatige bedingen en de op afstand gesloten overeenkomsten inzake vrije beroepen 17, die op 30 november 2002 in werking trad. Met deze wet maakte de Belgische wetgever een einde aan de onwettige toestand dat de richtlijn niet correct was omgezet Gezien de Richtlijn Verkoop op afstand ten aanzien van vrije beroepen in een aparte wet werd geïmplementeerd, situeert de regelgeving betreffende overeenkomsten op afstand zich vandaag deels in Hoofdstuk 3 Overeenkomsten met consumenten van de Wet marktpraktijken en deels in Hoofdstuk 4 Op afstand gesloten overeenkomsten van de Wet inzake vrije beroepen. Ondanks het feit dat beide regelingen een omzetting vormen van dezelfde richtlijn, blijken zij bovendien opmerkelijk van elkaar te verschillen. Die verschillen zijn toe te schrijven aan het feit dat de Belgische wetgever, op basis van het principe van minimumharmonisatie, de regels inzake de bescherming van 12 Wet van 25 mei 1999 tot wijziging van de wet van 14 juli 1991 betreffende de handelspraktijken en de voorlichting en bescherming van de consument, BS 23 juni 1999, F. DEBUSSERÉ en J. DUMORTIER, Distributie via nieuwe informatietechnologieën, supra noot 10, (13) 16 en C. VAN ACKER, De verglijding in de grondbegrippen van de W.H.P.C.: financiële diensten en producten als voorbeeld in XXVIISTE POSTUNIVERSITAIRE CYCLUS WILLY DELVA (ed.), Privaatrecht in de reële en virtuele wereld, Antwerpen, Kluwer, 2002, (85) Zie art. 1, 6 WHPC. 15 Zie art. 2, 3 Richtlijn Verkoop op afstand. 16 F. DEBUSSERÉ, Overeenkomsten op afstand inzake vrije beroepen - Een wettelijke regeling, NJW 2002, (516) 516 en F. DEBUSSERÉ en J. DUMORTIER, Distributie via nieuwe informatietechnologieën, supra noot 10, (13) Wet 2 augustus 2002 betreffende de misleidende en vergelijkende reclame, de onrechtmatige bedingen en de op afstand gesloten overeenkomsten inzake vrije beroepen, BS 20 november 2002, F. DEBUSSERÉ en J. DUMORTIER, Distributie via nieuwe informatietechnologieën, supra noot 10, (13) 17. 7

18 de consument op vele punten heeft uitgebreid. 19 Zoals vermeld, zullen de verschillen ingevolge de nieuwe Richtlijn Consumentenrechten verdwijnen, aangezien die beide regelgevingen gelijk zal schakelen Overeenkomsten op afstand betreffende financiële diensten werden niet gereguleerd door de Wet Handelspraktijken. Ook de Richtlijn Verkoop op afstand sloot deze overeenkomsten in artikel 3.1 uitdrukkelijk uit haar toepassingsgebied. 21 Deze uitsluiting werd gerechtvaardigd omwille van de noodzaak om voor dergelijke overeenkomsten een specifieke en aangepaste wetgeving te voorzien. 22 Vier jaar na het eerste voorstel van de Europese Commissie, kwam in 2002 de Richtlijn 2002/65/EG betreffende verkoop op afstand van financiële diensten aan consumenten 23 tot stand. Deze richtlijn is gebaseerd op het principe van maximale harmonisatie en kan worden beschouwd als een aanvulling op de Richtlijn Verkoop op afstand. De Wet van 24 augustus 2005 tot omzetting van verschillende bepalingen van de richtlijn financiële diensten op afstand en van de richtlijn privacy en elektronische communicatie 24 implementeert de richtlijn in de Belgische rechtsorde De Wet Marktpraktijken als opvolger van de Wet Handelspraktijken 24. De Wet Handelspraktijken 26 bleek na de eeuwwisseling met enkele tekortkomingen te kampen. Zo was de coherentie en de leesbaarheid van de wet ver zoek geraakt ingevolge talloze aanpassingen, was de wet niet langer aangepast aan de nieuwe marktpraktijken en bleek de Richtlijn Oneerlijke Handelspraktijken 27 op een te minimalistische wijze in de Belgische rechtsorde te zijn omgezet. Na haar bijna twintigjarig bestaan, besliste de wetgever dan ook om de Wet 19 R. STEENNOT, Bescherming van de consument bij overeenkomsten op afstand in Praktijkboek Recht en Internet, Brugge, Vanden Broele, 2010, 8 (hierna verkort R. STEENNOT, Bescherming van de consument bij overeenkomsten op afstand). 20 Supra 6, nr S. DEJONGHE en R. STEENNOT, De Europese Richtlijn inzake de bescherming van de consument bij financiële dienstverlening op afstand, Bank Fin.R. 2003, (208) G. STRAETMANS, Richtlijn 2002/65/EG betreffende de verkoop op afstand van financiële diensten aan consumenten, DCCR 2003, (3) Richtlijn 2002/65/EG van het Europees Parlement en de Raad van 23 september 2002 betreffende de verkoop op afstand van financiële diensten aan consumenten en tot wijziging van de richtlijnen 90/619/EEG, 97/7/EG en 98/27/EG van de Raad, PB.L. 9 oktober 2002, afl. 271, 16 (hierna verkort Richtlijn 2002/65/EG betreffende de verkoop op afstand van financiële diensten). 24 Wet van 24 augustus 2005 tot omzetting van verschillende bepalingen van de richtlijn financiële diensten op afstand en van de richtlijn privacy en elektronische communicatie, BS 31 augustus R. STEENNOT, Consument krijgt betere bescherming dankzij Europa, Juristenkrant 2005, afl. 116, (6) Wet 14 juli 1991 betreffende de handelspraktijken en de voorlichting en bescherming van de consument, BS 29 augustus 1991, (hierna verkort WHPC). 27 Richtlijn 2005/29/EG van het Europees Parlement en de Raad van 11 mei 2005 betreffende oneerlijke handelspraktijken van ondernemingen jegens consumenten op de interne markt en tot wijziging van richtlijn 84/450/EEG van de Raad, richtlijnen 97/7/EG, 98/27/EG en 2002/65/EG van het Europees Parlement en de Raad en van verordening (EG) nr. 2 06/2004 van het Europees Parlement en de Raad, PB.L. 11 juni 2005, afl. 149, 22. 8

19 Handelspraktijken te vervangen door de Wet van 6 april 2010 betreffende marktpraktijken en consumentenbescherming In deze nieuwe wet werd het onderscheid tussen overeenkomsten op afstand betreffende goederen en diensten en overeenkomsten op afstand inzake financiële diensten gehandhaafd door beide categorieën in verschillende afdelingen te regelen. Artikel 2, 24 WMPC definieert een financiële dienst als iedere dienst van bancaire aard of op het gebied van kredietverstrekking, verzekering, individuele pensioenen, beleggingen en betalingen. Doordat artikel 3 2 WMPC de beoefenaars van vrije beroepen, tandartsen en kinesisten uitdrukkelijk uit haar toepassingsgebied sluit, worden de overeenkomsten op afstand met vrije beroepsbeoefenaars niet gereguleerd door de Wet Marktpraktijken. Deze overeenkomsten vallen na de vervanging van de Wet Handelspraktijken door de Wet Marktpraktijken nog steeds onder de Wet inzake vrije beroepen. In enkele recente arresten oordeelde het Grondwettelijk Hof dat deze uitsluiting in strijd is met het gelijkheidsbeginsel en het non-discriminatiebeginsel De nieuwe Richtlijn Consumentenrechten 26. In het kader van de herziening van het Europees consumentenacquis presenteerde de Europese Commissie in 2008 het Voorstel voor een Richtlijn Consumentenrechten 30. Omwille van de vele kritieken waarop het voorstel stootte, werd de richtlijn pas drie jaar later aangenomen. De Richtlijn Consumentenrechten 31 is gebaseerd op het principe van maximale harmonisatie en reguleert zowel de overeenkomsten op afstand met betrekking tot goederen en diensten en de overeenkomsten op afstand gesloten met beoefenaars van vrije beroepen. De overeenkomsten op afstand inzake financiële diensten worden uit het toepassingsgebied gesloten, gezien deze overeenkomsten al worden geregeld door de Richtlijn inzake overeenkomsten op afstand met betrekking tot financiële diensten. Door de Richtlijn Consumentenrechten zullen de consument en de cliënt voortaan een gelijke bescherming genieten wanneer zij op afstand contracteren. De context waarin de nieuwe richtlijn tot stand kwam, wordt in het volgend hoofdstuk besproken V. COLAERT, Financiële diensten en de Wet Marktpraktijken - Enkele knelpunten, Bank Fin.R. 2011, (87) Infra 35, nr Voorstel voor een richtlijn van het Europees Parlement en de Raad betreffende consumentenrechten, 8 oktober 2008, COM (2008) 614 definitief, (hierna verkort Richtlijnvoorstel). 31 Richtlijn 2011/83/EU van het Europees Parlement en de Raad van 25 oktober 2011 betreffende consumentenrechten, tot wijziging van richtlijn 93/13/EEG van de Raad en van richtlijn 1999/44/EG van het Europees Parlement en de Raad en tot intrekking van richtlijn 85/577/EEG en van richtlijn 97/7/EG van het Europees Parlement en de Raad, PB.L. 22 november 2011, afl. 304, 64 (hierna verkort Richtlijn Consumentenrechten). 32 Infra 12. 9

20 2.3. Een gloednieuw Wetboek van Economisch Recht op de leest 27. Ook op nationaal niveau is er een belangrijke vernieuwing op komst voor de consumentenwetgeving. De federale wetgever is vandaag druk in de weer met het uitwerken van een nieuw Wetboek van Economisch Recht. De FOD Economie, K.M.O., Middenstand en Energie was ervan overtuigd dat we aan een nieuw wetboek toe waren, aangezien het bestaande economische recht, dat werd gekenmerkt door een wildgroei aan regelgeving, dringend aan een opfrissing toe was en bovendien aan een eenduidige maatschappelijke en beleidsmatige visie ontbrak. Het opzet van het Wetboek van Economisch Recht bestaat er dan ook in de bestaande economische regelgeving in een duidelijke, logisch geordende en samenhangende tekst te groeperen en waar nodig te moderniseren Het wetboek zal een groot deel van de bestaande economische regelgeving in een zeventien-tal boeken bundelen. De overeenkomsten op afstand krijgen een plaatsje in Boek VI Marktpraktijken en bescherming van de consument - Titel 3 Overeenkomsten met consumenten. Definities die gemeenschappelijk zijn voor de verschillende boeken worden gecodificeerd in Boek I Definities. Tot op heden is echter nog geen wetsontwerp voor één van beide boeken in de Kamer ingediend. 29. De nieuwe Richtlijn Consumentenrechten zal voor overeenkomsten tussen ondernemingen en consumenten in het Wetboek van Economisch Recht worden geïmplementeerd. Uit het wetsontwerp blijkt dat ook in het nieuwe wetboek de overeenkomsten op afstand inzake goederen en diensten en de overeenkomst op afstand betreffende financiële diensten in een aparte afdeling worden geregeld. 34 Hoewel de Richtlijn Consumentenrechten de regels voor overeenkomsten op afstand betreffende goederen en diensten en voor overeenkomsten op afstand gesloten met titularissen van vrije beroepen inhoudelijk volledig harmoniseert, ziet het er niet naar uit dat de regelgeving voor beide overeenkomsten voortaan in één wet wordt opgenomen. Aangezien de beoefenaars van vrije beroepen uitdrukkelijk uit het toepassingsgebied van Boek VI van het Wetboek van Economisch Recht worden gesloten, zal de richtlijn voor overeenkomsten op afstand met titularissen van vrije beroepen in een andere wet moeten worden omgezet. 35 Hoe de wetgever de omzetting voor dergelijke overeenkomsten vorm zal geven, is tot op heden nog niet duidelijk. 33 Federale Overheidsdienst Economie, K.M.O., Middenstand en Energie, Ontwerp van Wetboek van Economisch Recht, 2009, Federale overheidsdienst Economie, K.M.O., middenstand en Energie, Wetsontwerp van wet houdende invoeging van een Boek VI. Marktpraktijken en bescherming van de consument in het Wetboek van Economisch Recht en houdende invoeging van de definities eigen aan Boek VI en van de straffen voor de inbreuken op Boek VI, in de Boeken I en XVI van het Wetboek van Economisch Recht, 12 juli 2012, 26 en 36 (hierna verkort Wetsontwerp van Boek VI in het Wetboek van Economisch Recht). 35 Zie art. VI, 1, 2 Wetsontwerp van Boek VI in het Wetboek van Economisch Recht, supra noot

21 3. BESLUIT 30. De consument die via het Internet goederen of diensten van een onderneming aankoopt, wordt voornamelijk beschermd door de wetgeving inzake overeenkomsten op afstand en door de Wet informatiemaatschappij. Historische redenen en de nood aan specifieke wetgeving voor sommige overeenkomsten hebben er echter toe geleid dat in de Belgische rechtsorde drie categorieën aan overeenkomsten op afstand bestaan. Zo is er een aparte regeling voor overeenkomsten op afstand tot het verwerven van goederen en diensten en voor overeenkomsten op afstand gesloten met beoefenaars van vrije beroepen, ook al vormen zij beide de omzetting van de Richtlijn Verkoop op afstand. Een derde categorie betreft de overeenkomst op afstand inzake financiële diensten die de omzetting vormt van de Richtlijn 2002/65/EG betreffende de verkoop op afstand van financiële diensten. 31. In het kader van de herziening van het Europees consumentenacquis werd in 2011 de Richtlijn Consumentenrechten aangenomen. Deze richtlijn zal de wetgeving voor overeenkomsten op afstand betreffende goederen en diensten en de overeenkomsten op afstand met beoefenaars van vrije beroepen gelijkschakelen. Voor de overeenkomsten op afstand betreffende financiële diensten blijft een aparte regelgeving gelden, gezien deze overeenkomsten uit het toepassingsgebied van de nieuwe richtlijn worden gesloten. De Richtlijn Consumentenrechten zal voor overeenkomsten tussen ondernemingen en consumenten in het nieuw Wetboek van Economisch Recht worden omgezet. Dit wetboek zal ook de bestaande regels inzake overeenkomsten op afstand betreffende financiële diensten overnemen. Aangezien beoefenaars van vrije beroepen uitdrukkelijk uit het toepassingsgebied van Boek VI van het Wetboek van Economisch Recht worden gesloten, zal de richtlijn voor dergelijke overeenkomsten in een andere wet worden geïmplementeerd. Hoewel de inhoud van de regelgeving voor de verschillende categorieën aan overeenkomsten op afstand dus vereenvoudigd is, blijven de regels over verschillende wetten verspreid. 11

22 HOOFDSTUK 2. DE RICHTLIJN CONSUMENTENRECHTEN VOOR EEN BLOEIENDE INTERNE MARKT 32. De nieuwe Richtlijn Consumentenrechten 2011/83/EU 36 is een van de recente Europese verwezenlijkingen op het vlak van consumentenbescherming en vormt tevens het eindresultaat van een jarenlang proces ter herziening van de Europese consumentenwetgeving. Nadat de Europese Commissie via het Groenboek Herziening van het consumentenacquis 37 een toetsing had gedaan naar de opinie van alle belangstellenden omtrent een hervorming van de Europese regelgeving inzake consumentenbescherming, verscheen in 2008 het Voorstel voor de Richtlijn Consumentenrechten 38 op het toneel. 33. De Richtlijn Consumentenrechten is echter niet zonder slag of stoot tot stand gekomen. Tal van politieke en juridische discussies, een waslijst aan amendementen en een hele reeks bijeenkomsten leidden ertoe dat de richtlijn pas in 2011 werd aangenomen. 39 Na een sterke afslanking van het oorspronkelijke richtlijnvoorstel, voorziet de richtlijn voornamelijk in de maximale harmonisatie van enkele essentiële onderdelen van overeenkomsten op afstand en buiten de verkoopruimten van de handelaar gesloten overeenkomsten In dit hoofdstuk wordt eerst de Europese context van de nieuwe richtlijn besproken. Daarna wordt de rechtsgrond van de richtlijn en de bevoegdheidsverdeling tussen de Europese Unie en de lidstaten inzake consumentenbescherming uiteengezet. Tot slot wordt dieper ingegaan op het principe van maximale harmonisatie en de controverse rond het richtlijnvoorstel. 36 Richtlijn 2011/83/EU van het Europees Parlement en de Raad van 25 oktober 2011 betreffende consumentenrechten, tot wijziging van richtlijn 93/13/EEG van de Raad en van richtlijn 1999/44/EG van het Europees Parlement en de Raad en tot intrekking van richtlijn 85/577/EEG en van richtlijn 97/7/EG van het Europees Parlement en de Raad, PB.L. 22 november 2011, afl. 304, Groenboek Herziening van het consumentenacquis, 8 februari 2007, COM (2006) 744 definitief, (hierna verkort Groenboek). 38 Voorstel voor een richtlijn van het Europees Parlement en de Raad betreffende consumentenrechten, 8 oktober 2008, COM (2008) 614 definitief, 39 M. DESOMER en B. BALLESTER, De nieuwe Richtlijn Consumentenrechten in het kort, DCCR 2011, (243) 244 en X, Consumentenrechtenbeleid, 40 Department for Business Innovation & Skills, Enhancing consumer confidence by modernising consumer law: Consultation on the implementation of the Consumer Rights Directive 2011/83/EU, 20 augustus 2012,

23 1. HET STREVEN NAAR EEN GROEI IN DE GRENSOVERSCHRIJDENDE RETAILMARKT BEWEEGT DE EUROPESE COMMISSIE TOT DE RICHTLIJN CONSUMENTENRECHTEN 35. De laatste decennia is de Europese wetgever steeds meer met de scepter beginnen zwaaien wanneer het op de bescherming van de consument aankomt. De nationale wetgever dient geleidelijk aan plaats te maken voor de Europese wetgever die, met het oog op het verder ontwikkelen van de interne markt, reeds een amalgaam aan richtlijnen heeft uitgevaardigd die we vandaag het consumententacquis noemen. 41 De nieuwe Richtlijn Consumentenrechten ligt volledig in lijn met deze tendens en strekt ertoe de grensoverschrijdende retailmarkt te stimuleren Kort na de eeuwwisseling wees de Europese Commissie op de noodzaak om het bestaande consumentenacquis te vereenvoudigen, te verbeteren en te moderniseren. 43 Het minimum harmonisatieprincipe waarop de meeste richtlijnen inzake consumentenrechten waren gebaseerd, had tot een ware versnippering van de Europese regelgeving inzake consumentenbescherming geleid. Omdat de discrepanties tussen de wetgeving van de lidstaten de grensoverschrijdende handel afremden, achtte de Commissie het noodzakelijk om de regelgeving te vereenvoudigen en volledig te harmoniseren. Bovendien zou de harmonisatie van het acquis de ideale gelegenheid zijn om de consumentenrechten aan te passen aan de technologische ontwikkelingen die zich op de goederen- en dienstenmarkten voordeden. 44 In 2004 ging het herzieningsproces van het consumentenacquis van start. Met een nieuwe regelgeving wou de Commissie een echte interne markt creëren en een juist evenwicht vinden tussen een hoog consumentenbeschermingsniveau en het concurrentievermogen van het bedrijfsleven Enkele jaren later kondigde de Europese Commissie in de EU-strategie voor het consumentenbeleid aan dat het versterken van de consumentendimensie in de interne markt het hoofdpunt op haar agenda zou worden. De Commissaris voor Consumentenbescherming meende dat zelfverzekerde, geïnformeerde en mondige consumenten een motor vormen voor de 41 J.M. SMITS, Consumentenrecht: een zaak voor de Europese Unie? Een kritische beschouwing over het ontwerp voor een Europese richtlijn consumentenrechten, Ars Aequi 2009, (367) Sociaal-Economische Raad, Advies over Consumentenrechten in de interne markt, 17 juni 2009, nr. 2009/05, 13 (hierna verkort SER-advies). 43 Mededeling van de Commissie aan de Raad en het Europees Parlement over Europees verbintenissenrecht, 11 juli 2001, COM (2001) 398 definitief, en Mededeling van de Commissie aan het Europees Parlement, de Raad, het Economisch en Sociaal Comité en het Comité van de Regio s Strategie voor het consumentenbeleid , 7 mei 2002, COM (2002) 208 definitief, 12 en 15 (hierna verkort Strategie voor het consumentenbeleid ). 44 Groenboek, supra noot 37, 6-8 en C.A.N.M.Y. CAUFFMAN, M.G. FAURE en T. HARTLIEF, Het richtlijnvoorstel consumentenrechten: quo vadis?, Contracteren 2010, afl. 3, (72) Groenboek, supra noot 37, 3; Richtlijnvoorstel, supra noot 30, 2; C. CAUFFMAN, The Consumer Rights Directive Adopted, MJ 2012, afl. 1, (212) 212 en J. GODDAER, De Richtlijn Consumentenrechten - Gevolgen voor de WMPC en de Wet Elektronische Handel, DCCR 2012, (7)

24 economische ontwikkeling en dat de interne markt de grootste retailmarkt ter wereld zou kunnen zijn. Vanuit deze overtuiging streefde de Commissie ernaar om tegen 2013 een meer geïntegreerde en doeltreffender interne markt uit te bouwen waarin enerzijds alle EU-burgers overal in de Unie goed beschermd aankopen kunnen doen en anderzijds de handelaars met een eenvoudig pakket aan regels overal in de Europese Unie kunnen verkopen. 46 Verschillende peilingen en bevragingen wezen echter uit dat de interne markt haar potentieel niet volledig benutte. 47 De grensoverschrijdende verkoop op afstand tussen de lidstaten nam, in tegenstelling tot de binnenlandse verkoop, slechts gestaag toe. De Commissie schreef het achterop hinken van de grensoverschrijdende handel voornamelijk toe aan de versnippering van de Europese regelgeving inzake consumentenrechten. Deze discrepanties ondermijnden het vertrouwen van de consument in de interne markt en brachten hoge nalevingskosten mee voor de handelaars. 48 De Commissie beschouwde een betere regelgeving inzake consumentenbescherming dan ook als een prioriteit om een bloeiende interne markt te kunnen verwezenlijken Met het nieuwe consumentenbeleid in het achterhoofd, had de Commissie al een Groenboek Herziening van het consumentenacquis gepubliceerd. Dit Groenboek kaderde in het eerder aangehaalde herzieningsproces dat door de Commissie werd aangekondigd in de mededeling van 2004 Europees verbintenissenrecht en de herziening van het acquis: verdere maatregelen. 50 In het Groenboek werd voorgesteld om acht bestaande richtlijnen te vereenvoudigen, te verbeteren en te completeren om een echte interne markt voor de consument te bekomen. 51 De Commissie was ervan overtuigd dat de geharmoniseerde regelgeving de grensoverschrijdende handel zou 46 Mededeling van de Commissie aan de Raad, het Europees Parlement en het Europees Economisch en Sociaal Comité EU-strategie voor het consumentenbeleid Consumenten mondig maken, hun welzijn verbeteren en hun effectief bescherming bieden, 13 maart 2007, COM (2007) 99 definitief, en Communication from the Commission Monitoring consumer outcomes in the Single Market: the Consumer Markets Scoreboard, 28 januari 2009, COM (2009) 25 final, en Special Eurobarometer 298 Consumer protection in the internal market, oktober 2008, Richtlijnvoorstel, supra noot 30, 2; SER-advies, supra noot 42, 15 en C. TWIGG-FLESNER en D. METCALFE, The proposed Consumer Rights Directive less haste, more thought?, ERCL 2009, (368) Mededeling van de Commissie aan de Raad, het Europees Parlement en het Europees Economisch en Sociaal Comité EU-strategie voor het consumentenbeleid Consumenten mondig maken, hun welzijn verbeteren en hun effectief bescherming bieden, 13 maart 2007, COM (2007) 99 definitief, Mededeling van de Commissie aan het Europees Parlement en de Raad Europees verbintenissenrecht en de herziening van het acquis: verdere maatregelen, 11 oktober 2004, COM (2004) 651 definitief, 51 Groenboek, supra noot 37, 3 en I. SAMOY en E. TERRYN, Informatie aan consumenten in het Voorstel voor een Richtlijn Consumentenrechten, DCCR 2009, (36)