Regiobijeenkomsten Bodem en Ondergrond in Omgevingsvisie

Transcriptie

1 Regiobijeenkomsten Bodem en Ondergrond in Omgevingsvisie 18 mei 2017, als gast van de regio Twente in Almelo - PBB@expertisebodemenondergrond.nl

2 Programma Opening Uw band met de Twentse bodem Dagvoorzitter: Almar Otten (gemeente Deventer) 13:15 De band van Twente met haar ondergrond (bezien vanuit een historisch perspectief) Marijke Nieuwenhuis (Het Oversticht) 13:45 Presentatie transities in het bodemwerkveld en de Omgevingswet Jan van den Dool (Nationaal programma Aan de slag met de Omgevingswet) Ron Nap (Uitvoeringsprogramma Bodemconvenant) Jaya Sicco Smit (Provincie Overijssel) Koffie & thee 14:45 De band van Twente met haar ondergrond (kansen, feiten en samenwerking) Jos Mol (Gemeente Enschede) Linda Maring (Deltares) 15:15 Interactieve sessies: aan de slag met de activiteitenkalender 16:10 Wat moeten we nog regelen vanuit bodem en ondergrond ihkv de omgevingswet en visies? Henk van den Berg (VNG) 16:30 Afsluiting en Borrel Dagvoorzitter: Almar Otten (gemeente Deventer)

3 Uw band met de Twentse bodem

4 De band van Twente met haar ondergrond (historisch perspectief) Marijke Nieuwenhuis, Het Oversticht

5 Onder onze voeten De bodem leest als een spannende misdaadroman 5 Platform Bodembeheer 18 mei 2017

6 Marijke Nieuwenhuis regioarcheoloog

7

8 Meester Bernink (Denekamp)

9

10 Honderd jaar archeologie in Overijssel

11 Hunenborg (Volthe)

12

13

14

15

16

17

18

19 19

20 20

21 En te r 21

22 Vasse, de Steenbrei 22

23 23

24 24

25 25

26 26

27 27

28 Dank voor uw aandacht. Heeft u nog vragen? 28

29 Het Overstich Aan de t Stadsmuur Postbus AM Zwolle icht.nl

30 Transities in het bodemwerkveld en de Omgevingswet Jan van den Dool (Aan de slag met omgevingswet) Ron Nap (Uitvoeringsprogramma Bodemconvenant) (Zie presentaties Omgevingsvisies en UP op Jaya Sicco Smit (Provincie Overijssel)

31 Bodem en Ondergrond in de Omgevingsvisie Provincie Overijssel Jaya Sicco Smit

32 Inhoud Integrale Omgevingsvisie Overijssel Versterkte afwegingsystematiek diepe ondergrond Warme Overdracht

33 Maatschappelijk Maatschappelijke belang van ondergrond opgaven

34 Omgevingsvisie Overijssel: Integraal / 3D-benadering RO-taken liggen bij provincie: Integrale 3Dbenadering Gebiedsspecifiek afwegingen/maatwerk

35 Omgevingsvisie Overijssel: Integraal / 3D-benadering

36 De Visie op de Ondergrond in de Omgevingsvisie Overijssel Uitgaan van maatschappelijke opgaven en dus Integraal onderdeel van de Omgevingsvisie Visie op duurzaam beheer Overijsselse Ondergrond Kernbegrippen: beschermen, gebruiken en herstellen De lagenbenadering ( beeldleveranciers.nl)

37 Waar zit die ondergrond dan in de Omgevingsvisie? Gezond leefmilieu Watersysteem en klimaat Energie Ondergrond

38 Coalitieakkoord integrale (3D) benadering van de ruimte Ondergrond is voor ons geen sluitstuk, maar onderdeel van ons ruimtelijk beleid. We willen als provincie een steviger positie bij afwegingen die het Rijk maakt voor activiteiten in de diepe ondergrond. Motie Engbers juni 2015: - aanleiding: Incidenten in Twente - Wens: meer zeggenschap over diepe ondergrond - Middel? aparte visie op de ondergrond (CDA-programma)

39 Versterken afwegingsystematiek diepe ondergrond Overijssel Statenbesluit 17 februari 2016 Hoe vorm te geven en integreren van: - Opgestelde uitgangspunten - Afwegingsladder - Gebiedsgerichte benadering - Met maatschappelijke partners - én 3D-benadering tegelijk? 1. Drinkwater 2. Hernieuwbare energie 3. Tijdelijk gebruik 4. Permanent gebruik 5. Activiteiten die niet zijn toegestaan

40 Drinkwaterwinninglocaties en bescherminggebieden

41 Geothermie (geo)potentie

42 Dilemma

43 Omgevingsvisie Overijssel: Integraal / 3D-benadering Statenbesluit Ondergrond 17/2/2016 Uitgangspunten (ladder ed) verwerkt in Ontwerp- Omgevingsvisie ( ter inzage) Aanvullen en versterken van afwegingssystematiek Rijk: A - Fingerprints: gereed Wijzigingen Mijnbouw wet advies provincies Rijks Structuurvisie Ondergrond B - Provinciebreed beeld wenselijkheid gebruik (diepe) ondergrond Bijeenkomst 2 november C- Beleidsvoorstellen / ontwikkelingsperpectief voor gebruik diepe ondergrond: Versterkt Advies Mijnbouwactiviteiten Statenbesluit (21 juni 2017) Omgevingsvisie Overijssel (APK 2017)

44 Samen Afwegen COALITIEAKKOORD MOTIE ONDERGROND ENGBERS KADERSTELLEND DEBAT VERSTERKEN AFWEGINGSSYSTEMATIEK IN SAMENWERKING MET RUG REGIONALE SESSIE RIJKSSTRUCTUURVISIE ONDERGROND BIJEENKOMST BESTUURLIJKE VERNIEUWING 1 Jun 1 Aug 1 Oct 1 Dec 1 Feb 1 Apr 1 Jun 1 Aug 1 Oct 1 Dec 1 Feb 1 Apr 1 Jun 1 Aug 1 Oct 1 Dec 1 Feb 1 Apr 1 Jun 1 Aug 1 Oct 1 Dec STATENBESLUIT 1 Feb 1 Apr 1 Jun 1 Aug 1 Oct 1 Dec 1 Feb 1 Apr 1 Jun SAMEN MET DE STATEN AAN DE SLAG BODEM- EN ONDERGRONDDAG OVERHANDIGEN RESULTATEN RUG FINGERPRINTS SESSIE MET MAATSCHAPPELIJKE PARTNERS

45 Keuzestrategie Ondergrond concreet Beleidskeuzen De keuzen over 1. Geothermie Welke gebieden met een goede potentie voor geothermie willen wij hiervoor openhouden? 2. Opslag van hernieuwbare energie in zoutlagen Moet er beleidsmatige ruimte gereserveerd worden voor b.v. opslag van hernieuwbare energie? 3. Opslag in lege Gasvelden: Gas er uit, wat te doen met lege gasvelden?

46 Geothermie

47 Geothermie

48 Zout

49 Warme overdracht van bodemtaken

50 25 gemeenten, waarvan 5 rechtstreekse gemeenten: Zwolle Deventer Hengelo Enschede Almelo Vorming van 2 Omgevingsdiensten: IJsselland Twente

51 Naar Bodembeheer Nieuwe Stijl als onderdeel van Omgevingswet 2016 Afronding Overdracht Voorbereiding spoedlocaties: 47 bodeminformatie: invoering Ow: locaties werkvoorraad niet- consultatie spoed locaties bouwstenen niet-spoed, wel bodem/ondergrond voor overgangsrecht Omgevingsvisie en oranje gebieden Omgevingsplan stortplaatsen (vergelijkbaar met b.v. diffuus geluid...) langlopende saneringen en nazorg 2019: Invoering Ow Bodembeheer Nieuwe stijl als onderdeel van 2020 Ow Provincie Gemeente technische keuzes bestuurlijk/poli eke keuzes

52 Keuze voor uitvoering door eigen mensen! Veel kennis en ervaring aanwezig, met name binnen 5 rechtstreekse gemeenten Anticiperen op vorming Omgevingsdiensten Gebiedsspecifieke kennis van bodem- en ondergrondkwaliteiten aanwezig Betere verinnerlijking en aansluiting binnen de gemeentelijke organisaties IJsselland Twente

53 Proces in stappen 1. Inventarisatie onderwerpen 2. Uitwerking per onderwerp in themagroepen 3. Resultaten samenvoegen en breed bespreken 4. Afronding traject: bodembeheer onderdeel van Omgevingsbeleid in Overijssel (2019/2020)!

54 Bijeenkomsten 2016: 17 maart Bodem- en ondergronddag Overijssel Deventer o.a. cases niet-spoed locaties 23 juni Startbijeenkomst overgang Wbb OW Denekamp 3 november Werksessie opstart themagroepen Steenwijk maart Themabijeenkomst bodeminformatiebeheer Almelo 22 juni Uitgebreide terugkoppeling themagroepen, Goor locatiebezoek Gijmink B 9 november Nog in te vullen Zwolle:

55 Aan de slag in themagroepen (provincie - rechtstreekse gemeente - niet-rechtstreekse gemeente vanuit beide regio s IJsselland en Twente) 1. Afronding spoedlocaties en werkvoorraad overige locaties: Erna 2. Doorloop na 2020: stortplaatsen, nazorg, langlopende grondwatersaneringen: Mike 3. Bodemverontreiniging stedelijke ophooglagen (diffuus): Ab 4. Bouwstenen bodemkwaliteit gemeentelijke Omgevingsvisie en plan: Annemieke 5. Bodeminformatie: Alfred 6. Organisatie, financiën en communicatie: Lidwien Wat houdt Bodembeheer na 2020 in? Financiële opgave na 2020: + fte s

56 Tips Organiseer aan het begin samen met alle gemeenten een succesvolle inhoudelijke bijeenkomst over bodem en ondergrond: over de schu ng gooien vertrouwen In het begin samen helder krijgen van: 1. Vaststellen gezamenlijk doel en committent 2. Vormgeven gezamenlijke werkwijze en agenda 3. Maken van concrete afspraken Een gezamenlijk proces vraagt inzet van iedereen!

57 Tips Doe het regionaal: benut de Noaberkracht: laat rechtstreekse gemeenten de niet-rechtstreekse gemeenten ondersteunen Help bij organiseren steun binnen gemeentelijke organisa es (ambtelijk en bestuurlijk) GS-brief op verzoek, 1 op 1 gesprekken, inzet VNG? Benadruk zowel de gezamenlijke als de eigen verantwoordelijkheden: leun af en toe eens achterover.

58 Conclusie Omgevingswet biedt de mogelijkheid om bodem integraal mee te nemen in het ruimtelijke beleid Grijp samen die kans!

59 De band van Twente met haar ondergrond (kansen, feiten en samenwerking) Jos Mol (Gemeente Enschede) Linda Maring (Deltares)

60 TWENTE EN HAAR ONDERGROND, KANSEN EN SAMENWERKING Regionale Samenwerking Ondergrond Twente Jos Mol, kernteam Almelo,18 mei 2017

61 Ondergrond, verankerd in Twentse cultuur?

62 het Gat van Hengelo (1991)

63

64 Regionale samenwerking De Twentse gemeenten willen meer regie voeren en de touwtjes steviger in handen hebben, dan nu het geval is, met betrekking tot activiteiten in de ondergrond. Activiteiten in de ondergrond kunnen helpen bij het realiseren van maatschappelijke opgaven. Dat houdt niet op bij de gemeentegrenzen. Daarom is het de bedoeling om met de gehele regio gezamenlijk een visie op de gemeentelijke rol bij activiteiten in de ondergrond te vormen. Kort samengevat is de motivatie om regionaal samen te gaan werken als volgt: De gemeenten willen adequaat kunnen reageren op ontwikkelingen in de ondergrond en eventuele weerstand daarop. De gemeenten willen meer regie voeren en de touwtjes steviger in handen hebben dan nu het geval is met betrekking tot activiteiten in de ondergrond. De gemeenten willen de kansen van de ondergrond gaan benutten voor het realiseren van maatschappelijke opgaven. De gemeenten willen de regionale visie gebruiken voor het opstellen van hun gemeentelijke omgevingsvisie.

65 Kans: omgevingswet & ondergrond

66 Hoofdlijnen regionaal proces 14 Twentse gemeenten, ambtelijk, bestuurlijk, politiek Ondersteuning vanuit VNG, ministerie van I&M en provincie Overijssel Inzet onafhankelijke kennisinstituten Deltares (via VNG/IenM) Rijksuniversiteit Groningen (via provincie) (Externe) procesbegeleiding vanuit de zijlijn Ambitieuze planning eind 2017 wordt opgeleverd! mogelijk doorloop 2018 binnen individuele gemeenten

67 Het regionale procesplan

68 Planning

69 Planning

70

71

72 UP- regioprojecten Ondergrond, bouwsteen voor gemeentelijke omgevingsvisie 31 mei 2017

73 Aanleiding De VNG heeft ambtelijk en bestuurlijk de ambitie uitgesproken dat in 2021 elke gemeente in haar omgevingsvisie heeft beschreven wat de bijdrage van bodem & ondergrond aan maatschappelijke opgaven kan zijn. Het moment daarvoor is om dat te doen bij het opstellen van de omgevingsvisie in het kader van de invoering en implementatie van de omgevingswet. Oplegnotitie VNG-Commissie Milieu, Energie en Mobiliteit, werkgroep Bodem, 7 juli 2016 mijnomgevingsvisie.nl 31 mei 2017

74 Initiatieven UP-STRONG Initiatieven: Woerden Vereniging Friese gemeenten Samenwerkingsverband De Waddeneilanden Twente Alkmaar Zaanstad Haarlem Amsterdam Eindhoven / Dommel en Aa U10. Provincies Noord-Brabant, Zuid-Holland, Noord-Holland

75 Connecties leggen met andere trajecten Regionale energiestrategieën Friesland Noord Veluwe Metropoolregio Amsterdam Midden Holland. Midden Brabant West-Brabant Drechtsteden Metropoolregio Eindhoven Green Deal Ultradiepe geothermie Friesland Campina (Leeuwarden) Aware (Heerenveen, Friesland Platform - i.s.m. met Vermillion) Havenbedrijf R'dam (Maasvlakte 2) Huisman (Schiedam) Parenco (Renkum) Hydreco Geomec (Oost-Brabant) ASR GOUD (Utrecht) Energie- en ruimteateliers in: Hart van Holland Ijsselmeergebied Metropoolregio Amsterdam Goeree Overflakkee 31 mei 2017

76 Traject 31 mei 2017

77 Omgevingsscan / basisinformatie 31 mei 2017

78 Omgevingsscan / basisinformatie Leerspoor Twente Onafhankelijke kennisinstituten en gegevensbronnen Factsheets Twente inzet Deltares (via VNG/IenM) inzet Rijksuniversiteit Groningen (via provincie) aansluiten bij DSO Omgevingswet Kennis regionaal ontsluiten en borgen 31 mei 2017

79 Omgevingsscan / basisinformatie maatschappelijke opgaven centraal

80 Maatschappelijke opgaven en bijdrage ondergrond op de kaart 31 mei 2017

81 Scenario s 31 mei 2017

82 Scenario ruimtelijke confrontatie

83 Uitwerken: Adaptatiepaden en knikpunten Omgevingsvisies Adaptatiepaden en knikpunten Naar: Haasnoot M., H. Middelkoop, A. Offermans, E. van Beek, W.P.A. van Deursen (2012). Exploring pathways for sustainable water management in river deltas in a changing environment. Climatic Change.

84 31 mei 2017

85 Hoe verder? Go / no go Inbrengen in Omgevingsvisietraject Wat is er nog nodig? (informatiebehoefte) Openbaar document Digitaal stelsel Omgevingswet

86 Aan de slag met de Activiteitenkalender! Communicatie Leren 1 2 Netwerk 6 8 Governance ? 4 sporen; 9 tafels Kaartje met tafelnummer (gekregen bij binnenkomst) Facilitator legt werkwijze uit 15:15 16:10 uur

87 Parallelle sessies 15:15-16:10 o.l.v. Zaal 1. Communicatiespoor - Boodschap & toon omtrent identiteit Henk van den Berg (VNG) Communicatiespoor - Boodschap & toon omtrent incidenten Liesbeth van Santen-Kamp (Tafelleider) Netwerkspoor- Inwoners en NGO s Ellen Wijnant (Tafelleider) Netwerkspoor- Overheden Maartje van Meeteren (Kernteam PBB) Netwerkspoor- Bedrijven Sophie Moinier (Kernteam PBB) Leerspoor Energietransitie Remco Drewes (Tafelleider) Leerspoor - Gezondheid en veiligheid Linda Maring (Kernteam PBB) Leerspoor - Verhaal Twente geschiedenis/identiteit bodem Alzira Schaap (Tafelleider) & 10?. Governancespoor - Stem richting rijksoverheid Marco Vergeer (Kernteam PBB) 2

88 Wat moeten we nog regelen vanuit bodem en ondergrond i.h.k.v. de omgevingswet en visies?

89 Borrel Aangeboden door gemeente Almelo Dank u en tot de volgende keer! Meer regiobijeenkomsten omgevingsvisie: 23 mei, Utrecht 1 juni, Groningen voor nieuwe bijeenkomsten, verslagen en achtergronden van het platform - PBB@expertisebodemenondergrond.nl