Het Nieuwe Telen bij tomaat. Marcel Raaphorst, Wageningen UR Glastuinbouw

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Het Nieuwe Telen bij tomaat. Marcel Raaphorst, Wageningen UR Glastuinbouw"

Transcriptie

1 Het Nieuwe Telen bij tomaat Marcel Raaphorst, Wageningen UR Glastuinbouw

2 Onderwerpen Gevolgen HNT op temperatuur en gewas Plantbelasting Assimilatenbalans Generatief en vegetatief gewas Bladrandjes en neusrot

3 Belangrijkste aspecten HNT op het gewas Meer schermgebruik minder uitstraling warmere kop Minder warme buizen minder warmtestraling koelere vruchten Beheerste luchtvochtigheid hogere RV: minder verdamping blad koelt minder luchtbeweging: meer verdamping blad koelt meer meer convectie blad neigt naar kastemperatuur

4 Warmte overdracht Straling ±50% van de buisverwarming Zonlicht Convectie ±50% van de buisverwarming Wordt hoger bij meer luchtbeweging Geleiding stilstaande lucht isoleert: geleiding 0

5 Wat doet straling met het blad? 100% 15% 5% 60% 10% 10%

6 Verschil blad en vrucht Straling geeft relatief hogere vruchttemperatuur Convectie geeft relatief hogere bladtemperatuur. Blad kan door verdamping kouder worden dan kaslucht Vruchttemperatuur loopt door straling hoger op dan bladtemperatuur. Door convectie neigen bladtemperatuur en vruchttemperatuur naar de kastemperatuur.

7 Invloed koptemperatuur op ontwikkelingssnelheid Ontwikkeling Uitgroeiduur Tros/10 stengels 1, ,2 120 Trossen per week 1,0 0,8 0,6 0, Uitgroeiduur (dagen) Tros per 10 stengels 0,2 20 0, Temperatuur ( C)

8 Invloed vruchttemperatuur op uitgroeiduur Net na zetting (wk 1 2) Veel celsplitsing Ontwikkeling (uitgroeiduur) afhankelijk van temperatuur Zwellingsfase (wk 3 6) Groei Temperatuur effect op grootte vrucht Temperatuur weinig effect op uitgroeiduur Afrijping Weinig assimilatenvraag Temperatuur grote invloed op afrijping (uitgroeiduur)

9 HNT Standaard

10 Invloed HNT op plantopbouw Warmere kop snellere trosontwikkeling (iets) snellere ontwikkeling jonge zetsels Koelere vruchten trekt minder assimilaten aan (kleinere vruchten) langere afrijpingsduur (grotere vruchten) Hogere plantbelasting Vegetatiever gewas

11 Nadelen Trage uitgroeiduur dus laat op de markt ½ week vertraging (± 1 kg/m 2 ) betekent ± 0,50 /m 2. Assimilatenbalans bij wisselend weer Hoge temperatuur + hoge plantbelasting: heel hoge sink

12 Wat te doen tegen hoge plantbelasting? Groeibuis breng de warmte bij de afrijpende vruchten Minder stengels aanhouden Trossnoei

13 Met het licht meetelen Veel licht hogere temperatuur Weinig licht lagere temperatuur gericht op assimilatenbalans (sink/source) ongelijkmatige plantbelasting en productie plantbalans (generatief/vegetatief)?

14 De strijd om de assimilaten Een unit tomaten (± 55 gram assimilaten) Drie bladeren (±22%) Een stuk stengel (±9%) Een tros (±65%) Wortels (±3%) Verhouding verandert door: aanleg (generatief/vegetatief) zetting (meer zaad grotere vruchten) temperatuurverhouding (blad, kop en vrucht) dunning (vruchten of bladeren)

15 Definitie generativiteit van het gewas Percentage van de assimilaten dat naar de generatieve delen van de plant gaat Percentage van de assimilaten dat naar de generatieve delen van de kop van de plant gaat

16 Kenmerken vegetatief of generatief gewas kopdikte (10 14 mm) bladafstand in de kop (?) bladlengte (30 50 cm) kleur van de kop (paars/lichtgroen) bloeihoogte (10 20 cm vd kop) gekruldheid van de tros (?) bloemgrootte en kleur (?)

17 Methoden om gewas generatief te krijgen Pest het gewas Temperatuurschommelingen Lage voornacht Verticale temperatuurgradiënt (koud substraat) Hoge EC / Minder N Lage RV CO 2 (?) lage stengeldichtheid (?)

18 Bladrandjes en neusrot Calcium voor stevigheid celwanden alleen opgenomen door jonge wortels stroomt met water naar verdampende plantdelen Worteldruk om calcium naar niet verdampende delen (groeipunt en vruchten) te transporteren heeft alleen betekenis bij weinig verdamping te veel worteldruk kan zwakke celwanden kapotmaken

19 Conclusies HNT geeft langere uitgroeiduur in de winter Langere uitgroeiduur geeft hoge plantbelasting Beheersing plantbalans is van belang Laat regelmatig enige worteldruk toe

20 Wageningen UR Glastuinbouw Innovaties vóór en mét de glastuinbouw Wageningen UR

De Meerwaarde van Diffuus Licht voor Gewas & Tuinder

De Meerwaarde van Diffuus Licht voor Gewas & Tuinder De Meerwaarde van Diffuus Licht voor Gewas & Tuinder Zicht op Licht, 29 oktober 2013, Wageningen Tom Dueck, Wageningen UR Glastuinbouw Inleiding Natuurlijk zonlicht is gratis! Gratis licht voor groei,

Nadere informatie

Vocht gerelateerde problemen met Ca

Vocht gerelateerde problemen met Ca Vocht gerelateerde problemen met Ca Wim Voogt, Wageningen UR glastuinbouw Inhoud Wat is het probleem Fysiologische achtergrond van Ca Functie Ca Opname Relatie Ca en klimaat Oplossingsrichtingen Workshop

Nadere informatie

Het Nieuwe Telen toegepast in aardbeien onderglas!

Het Nieuwe Telen toegepast in aardbeien onderglas! Het Nieuwe Telen toegepast in aardbeien onderglas! 10-1-2018 Lisanne Helmus (Met dank aan: Klaas Walraven en Peter Geelen) Defenitie Het Nieuwe Telen Optimaal telen in balans met toepassing van kennis

Nadere informatie

Het Nieuwe Telen. Basis HNT. Wat is de kern van HNT? en CO 2. Natuurkundige principes oa: Plantfysiologie Plantbalans. Vochtbalans Energie balans

Het Nieuwe Telen. Basis HNT. Wat is de kern van HNT? en CO 2. Natuurkundige principes oa: Plantfysiologie Plantbalans. Vochtbalans Energie balans Het Nieuwe Telen en CO 2 Wat is de kern van HNT? Door Hans Pronk, 12/05/2016 1 Basis HNT Natuurkundige principes oa: Vochtbalans Energie balans Plantfysiologie Plantbalans Assimilatenbalans Vochtbalans

Nadere informatie

Module: Energiebalans van de plant

Module: Energiebalans van de plant Module: Energiebalans van de plant De drie plantbalansen: assimilatenbalans (evenwicht tussen aanmaak en verbruik assimilaten) energiebalans (evenwicht tussen aanvoer en afvoer van energie) waterbalans

Nadere informatie

Bijeenkomst CO 2 en Venlow Energy Kas. Venlow Energy kas 2 juli 2012 Frank Kempkes, Jan Janse

Bijeenkomst CO 2 en Venlow Energy Kas. Venlow Energy kas 2 juli 2012 Frank Kempkes, Jan Janse Bijeenkomst CO 2 en Venlow Energy Kas Venlow Energy kas 2 juli 2012 Frank Kempkes, Jan Janse Ons energiegebruik (warmte) Redenen om warmte in de kas te brengen 1. Setpoint verwarmen handhaven 2. Gewas

Nadere informatie

Maxeza. Teeltrichtlijnen. enzazaden.nl. Raseigenschappen

Maxeza. Teeltrichtlijnen. enzazaden.nl. Raseigenschappen Teeltrichtlijnen Maxeza Raseigenschappen Resistenties: HR: ToMV:0-2/Ff:A-E/Fol:0,1/For IR: On T: Si Vruchtvorm: vrij rond, alleen in begin iets platter. Kleur: egale kleuring naar donkerrood. Smaak: goed

Nadere informatie

Klimaat (on)gelijkheid en luchtbeweging. Peter van Weel, Wageningen UR Glastuinbouw Seminar HNT 2011, Zoetermeer

Klimaat (on)gelijkheid en luchtbeweging. Peter van Weel, Wageningen UR Glastuinbouw Seminar HNT 2011, Zoetermeer Klimaat (on)gelijkheid en luchtbeweging Peter van Weel, Wageningen UR Glastuinbouw Seminar HNT 2011, Zoetermeer Welke klimaatproblemen treden op onder een scherm? 1. Stilstaande luchtlagen door verminderde

Nadere informatie

2SaveEnergykas 2017 Een sterk gewas met weinig gas

2SaveEnergykas 2017 Een sterk gewas met weinig gas 2SaveEnergykas 2017 Een sterk gewas met weinig gas Energiek event 5 april 2018 Frank Kempkes De aanleiding 2010 bouw VenlowEnergy kas Isolatieglas met transmissie enkele % onder standaard glas Ontvochtiging

Nadere informatie

Kanavaro. Teeltrichtlijnen. de kracht van Kanavaro de kracht van Enza Zaden

Kanavaro. Teeltrichtlijnen. de kracht van Kanavaro de kracht van Enza Zaden Teeltrichtlijnen Kanavaro Resistenties: HR: ToMV/Ff:A-E/Va:0/Vd:0/Fol:0,1/For IR: On/Ma/Mi/Mj Plantlengte: Normaal Kracht: Vrij sterk Planttype: Half open makkelijk bewerkbaar gewas Bladstand: Licht afhangend

Nadere informatie

Technisch en teelttechnisch verslag van het project Lucht in de kas bij Themato (opgesteld door Martien Duijndam)

Technisch en teelttechnisch verslag van het project Lucht in de kas bij Themato (opgesteld door Martien Duijndam) Technisch en teelttechnisch verslag van het project Lucht in de kas bij Themato (opgesteld door Martien Duijndam) Inleiding: Het project Lucht in de kas is uitgevoerd om de toepassing van de Climate Optimizer

Nadere informatie

Tomaten telen in een geconditioneerde kas:

Tomaten telen in een geconditioneerde kas: Tomaten telen in een geconditioneerde kas: groei, productie en onderliggende processen Tomaten Tomaten telen telen in in een een geconditioneerde geconditioneerde kas: kas: Tomaten telen in een geconditioneerde

Nadere informatie

CO 2, temperatuur en energiebesparing

CO 2, temperatuur en energiebesparing 2/14/29 CO 2, temperatuur en energiebesparing Wat komt er aan de orde? Ep Heuvelink & Leo Marcelis Wageningen UR: Leerstoelgroep Tuinbouwketens WUR Glastuinbouw Met medewerking van: Susana Carvalho, Anja

Nadere informatie

Teeltbegeleiding geconditioneerde tomaat

Teeltbegeleiding geconditioneerde tomaat Teeltbegeleiding geconditioneerde tomaat Marcel Raaphorst Rapport GTB-1063 2011 Wageningen, Wageningen UR Glastuinbouw Wageningen UR Glastuinbouw Adres : Violierenweg 1, 2665 MV Bleiswijk : Postbus 20,

Nadere informatie

Milaneza. Teeltrichtlijnen. enzazaden.nl. Raseigenschappen

Milaneza. Teeltrichtlijnen. enzazaden.nl. Raseigenschappen Teeltrichtlijnen Milaneza Raseigenschappen Resistenties: HR: ToMV/Ff:A-E/Va:0/Vd:0/Fol:0,1/For IR: On T:Si Vruchtvorm: rond, alleen in begin meer platrond Smaak: goed smaakniveau uit smaaktest PPO Grofheid

Nadere informatie

Teelt en energie van VenlowEnergy naar ID

Teelt en energie van VenlowEnergy naar ID Teelt en energie van VenlowEnergy naar ID Ervaringen en resultaten van de VenlowEnergy kas t/m 2014 en de eerste ervaringen van de ID kas 23 oktober 2014, Frank Kempkes Aanleiding van de VenlowEnergy HNT

Nadere informatie

Gialte (E20B.0132) enzazaden.nl. Teeltrichtlijnen. Raseigenschappen

Gialte (E20B.0132) enzazaden.nl. Teeltrichtlijnen. Raseigenschappen Gialte (E20B.0132) Teeltrichtlijnen Raseigenschappen Lichtgeel geblokte paprika Tm:0-3 resistent Niet gevoelig voor gedegenereerde planten Vrij open, maar relatief compact gewas Eenvoudige zetting Uniforme

Nadere informatie

Marletta (E20B.4541) Teeltrichtlijnen

Marletta (E20B.4541) Teeltrichtlijnen Teeltrichtlijnen Marletta (E20B.4541) Plantmateriaal uniform plantmateriaal niet gevoelig voor koploosheid geschikt voor alle gangbare zaaidata en teelt-/stengelsystemen resistentie: HR: Tm:0-3 open en

Nadere informatie

Optimalisatie lichtbenutting in de winterperiode

Optimalisatie lichtbenutting in de winterperiode Optimalisatie lichtbenutting in de winterperiode In opdracht van Programma Kas als Energiebron 2014 2015 Intern projectnummer: 14393 Door: Jeroen Sanders Proeftuin Zwaagdijk Tolweg 13 1681 ND ZwaagdijkOost

Nadere informatie

Systemen voor buitenluchttoevoer

Systemen voor buitenluchttoevoer Systemen voor buitenluchttoevoer Voor elk gewas en elke kas een oplossing Peter van Weel Wat willen we bereiken? 20-50% energiebesparing op warmte door het meer isoleren met schermdoeken Geen vochtafvoer

Nadere informatie

Luchtbeweging. Door : Rene Poldervaart, Tim Stolker, Jan en Pieter Reijm

Luchtbeweging. Door : Rene Poldervaart, Tim Stolker, Jan en Pieter Reijm Luchtbeweging Door : Rene Poldervaart, Tim Stolker, Jan en Pieter Reijm Het verloop van de Presentatie Luchtbeweging Wat weten we van luchtbeweging in de kas Luchtbeweging door winddruk en windsnelheid

Nadere informatie

Mogelijkheden van belichting door teeltsturing in jaarrondteelten paprika

Mogelijkheden van belichting door teeltsturing in jaarrondteelten paprika Mogelijkheden van belichting door teeltsturing in jaarrondteelten paprika R. Maaswinkel B. Berkhout M. Raaphorst Praktijkonderzoek Plant & Omgeving Sector Glastuinbouw December 2003 Projectnummer 41704606

Nadere informatie

De ka(n)s voor energie: The Big Picture

De ka(n)s voor energie: The Big Picture De ka(n)s voor energie: The Big Picture Eric Poot, Wageningen UR Glastuinbouw eric.poot@wur.nl Toekomst Glastuinbouw 2 keer meer met 2 keer minder 1 De Ka(n)s voor energie Ondernemers Overheden Kennisinstellingen

Nadere informatie

CO 2 : op zoek naar het optimum

CO 2 : op zoek naar het optimum 1/31/27 CO 2 : op zoek naar het optimum Wat komt er aan de orde? Leo Marcelis & Ep Heuvelink Wageningen UR: WUR Glastuinbouw Leerstoelgroep Tuinbouwproductieketens Met medewerking van: Anja Dieleman, Tom

Nadere informatie

Graziano. Teeltrichtlijnen. enzazaden.nl. Raseigenschappen

Graziano. Teeltrichtlijnen. enzazaden.nl. Raseigenschappen Teeltrichtlijnen Graziano Raseigenschappen Resistenties: HR: ToMV:0-2/Ff:A-E/Va:0/Vd:0/Fol:0,1/For IR: TSWV/On T: Si Gemiddeld vruchtgewicht van circa 100-110 gram. Intermediaire Oidium-resistentie. Hoge

Nadere informatie

Module: Vochtbalans van de kas

Module: Vochtbalans van de kas Module: Vochtbalans van de kas Drie kasbalansen: energiebalans (evenwicht tussen aanvoer en afvoer van energie) vochtbalans (evenwicht tussen aanvoer en afvoer van vocht) CO 2 -balans (evenwicht tussen

Nadere informatie

Module: Psychrodiagram

Module: Psychrodiagram Module: Psychrodiagram Vocht in de lucht 1 kg lucht, 20 o C 1 kg lucht, 5 o C maximaal 15 gram vocht O O O O O O O O O O O O O O O maximaal 5 gram vocht O O O O O warme lucht kan meer vocht bevatten dan

Nadere informatie

Workshop: Telen op plantbalans

Workshop: Telen op plantbalans Energiek Event Licht op besparing. 7 april 2016. Plant Dynamics, Sander Pot Workshop: Telen op plantbalans DE BASISPRINCIPES VAN HET NIEUWE TELEN ir. P.A.M. Geelen Ir. J.O. Voogt ing. P.A. van Weel Ook

Nadere informatie

Van licht naar gewicht - België 17/01/2017

Van licht naar gewicht - België 17/01/2017 G e n e r a t i e f p a p r i k a s t e l e n o n d e r b e l i c h t i n g : e e n u i t d a g i n g Liesbet Van Herck 17 januari 2017 W a a r o m b e l i c h t i n g Belichting neemt toe in glastuinbouw

Nadere informatie

ERVARINGEN MET HET NIEUWE TELEN

ERVARINGEN MET HET NIEUWE TELEN ERVARINGEN MET HET NIEUWE TELEN Lezing door Barend Löbker VORTUS bv Programma: Klimaat Praktijkervaringen nieuwe telen Vragen/discussie Introductie Vortus BV: 2007 25 jaar geleden door Simon Voogt opgericht

Nadere informatie

Als planten konden praten

Als planten konden praten 3/28/28 Als planten konden praten Leo Marcelis & Ep Heuvelink Wageningen UR: WUR Glastuinbouw (Leo.Marcelis@wur.nl) Leerstoelgroep Tuinbouwketens (Ep.Heuvelink@wur.nl) Met medewerking van: J. Bontsema,

Nadere informatie

Bloem en vruchtvorming

Bloem en vruchtvorming //9 Bloem en vruchtvorming Leo Marcelis & Ep Heuvelink Wageningen UR: Leerstoel Plantenteelt in energiezuinige kassen & WUR Glastuinbouw (Leo.Marcelis@wur.nl) Leerstoelgroep Tuinbouwketens (Ep.Heuvelink@wur.nl)

Nadere informatie

Warmer of kouder? Sturen met de temperatuur

Warmer of kouder? Sturen met de temperatuur 17-12-7 Warmer of kouder? Sturen met de temperatuur Ep Heuvelink & Leo Marcelis Wageningen Universiteit, Tuinbouwproductieketens Wageningen UR Glastuinbouw Waarom dit verhaal? Temperatuur belangrijke klimaatfactor

Nadere informatie

Cappricia RZ. teelthandleiding

Cappricia RZ. teelthandleiding Cappricia RZ teelthandleiding Cappricia RZ is geschikt om te oogsten als trostomaat en ook om te oogsten als losse tomaat. In deze teelthandleiding gaan we uit van een trostomatenteelt. Raskenmerken Resistentie:

Nadere informatie

27/11/2015. Ontwerpen van nieuwe productiesystemen gebaseerd op LED belichting verlagen van de CO 2 voetafdruk. 1. Inleiding. 1.

27/11/2015. Ontwerpen van nieuwe productiesystemen gebaseerd op LED belichting verlagen van de CO 2 voetafdruk. 1. Inleiding. 1. Ontwerpen van nieuwe productiesystemen gebaseerd op LED belichting verlagen van de CO 2 voetafdruk Masterclass 22 oktober 2015 HAS Den Bosch BOGO project Klimaat en energie: nieuwe low input teeltsystem

Nadere informatie

Luchtbevochtiging in de zomerperiode: Wat wil de plant?

Luchtbevochtiging in de zomerperiode: Wat wil de plant? Luchtbevochtiging in de zomerperiode: Wat wil de plant? Leo Marcelis & Ep Heuvelink Wageningen UR: WUR Glastuinbouw Leerstoel Tuinbouwproductieketens Met medewerking van: Peter van Weel, Hendrik Jan van

Nadere informatie

ELITE De volgende stap in Precision Growing

ELITE De volgende stap in Precision Growing De GRODAN Groep levert innovatieve en duurzame steenwolsubstraatoplossingen aan de professionele tuinbouw. Deze oplossingen, die gebaseerd zijn op het Precision Growingprincipe, worden vooral toegepast

Nadere informatie

CO 2 bij paprika: wanneer kan ik het beste doseren? Anja Dieleman, Wageningen UR Glastuinbouw

CO 2 bij paprika: wanneer kan ik het beste doseren? Anja Dieleman, Wageningen UR Glastuinbouw CO 2 bij paprika: wanneer kan ik het beste doseren? Anja Dieleman, Wageningen UR Glastuinbouw Wat komt er aan de orde? Resultaten enquêtes Fotosynthese Relaties CO 2, licht en temperatuur Effecten CO 2

Nadere informatie

A. Teeltjaar : Inleiding:

A. Teeltjaar : Inleiding: Technisch en teelttechnisch verslag van het project Lucht in de kas bij Themato voor de teeltjaren 2008-2009 respectievelijk 2009-2010. (Martien Duijndam) A. Teeltjaar 2008-2009: Inleiding: Het project

Nadere informatie

Presentatie Toepassingsmogelijkheden voor Verti-fan en Enfan

Presentatie Toepassingsmogelijkheden voor Verti-fan en Enfan LTO Groeiservice Themabijeenkomst Energie - Het Nieuwe Telen Presentatie Toepassingsmogelijkheden voor Verti-fan en Enfan door Dennis Brom Van der Ende Pompen B.V. Enfan Horizontale recirculatie Horizontale

Nadere informatie

Gialte (E20B.0132) Teeltrichtlijnen. enzazaden.nl. Raseigenschappen

Gialte (E20B.0132) Teeltrichtlijnen. enzazaden.nl. Raseigenschappen Teeltrichtlijnen Gialte (E20B.0132) Raseigenschappen Lichtgeel geblokte paprika Tm:0-3 resistent Niet gevoelig voor gedegenereerde planten Vrij open, maar relatief compact gewas Eenvoudige zetting Uniforme

Nadere informatie

Bijlage (I t/m IV) Lichtkleuren onderzoek:

Bijlage (I t/m IV) Lichtkleuren onderzoek: Eindrapportage lichtkleurenonderzoek 2011-2012 Bijlage (I t/m IV) Lichtkleuren onderzoek: Wat is de ontbrekende schakel voor succesvolle productieverhoging? 1 Bijlage I Cijferbeoordeling BCO - tijdens

Nadere informatie

Next Step HNT Aubergine

Next Step HNT Aubergine Eindverslag Next Step HNT Aubergine de teler aan zet voor HNT valorisatie Titel project Financiering : Next step HNT Aubergine : Kas als Energiebron, MinEZ, St.Programmafonds Glastuinbouw en de Auberginesector

Nadere informatie

Uniek in ROOD. HR : Tm 0-3 IR : Lt Krachtig gewas. Stabiel vruchtgewicht door het jaar heen Dikwandig

Uniek in ROOD. HR : Tm 0-3 IR : Lt Krachtig gewas. Stabiel vruchtgewicht door het jaar heen Dikwandig GINA Uniek in ROOD Uniek in ROOD Belangrijkste raskenmerken HR : Tm 0-3 IR : Lt Krachtig gewas GEWAS Horizontale bladstand, open gewas Opvallende zettingscapaciteit in alle omstandigheden weinig licht/hoge

Nadere informatie

Het gewas centraal. Balans assimilatenaanmaak en gebruik (vraag) Wat komt er aan de orde? 11/14/2008. lichtonderschepping fotosynthese.

Het gewas centraal. Balans assimilatenaanmaak en gebruik (vraag) Wat komt er aan de orde? 11/14/2008. lichtonderschepping fotosynthese. 11/14/28 Het gewas centraal Ep Heuvelink & Leo Marcelis Wageningen UR: Leerstoelgroep Tuinbouwketens WUR Glastuinbouw Met medewerking van: Menno Bakker, Benno Burema, Anja Dieleman, Tom Dueck, Frank Maas,

Nadere informatie

de plant activiteit sensor Peter Stradiot Energie-InfoDag 12 maart 2009

de plant activiteit sensor Peter Stradiot Energie-InfoDag 12 maart 2009 de plant activiteit sensor Peter Stradiot Energie-InfoDag 12 maart 2009 www.innogreen.be Advies tomatenteelt in Noord en Zuid Proces management in internationale tuinbouwprojecten Internationale nieuwsbrief

Nadere informatie

Energiezuinig telen in de glastuinbouw. Cursus Klimaat 8/02/2012 Kris Goen

Energiezuinig telen in de glastuinbouw. Cursus Klimaat 8/02/2012 Kris Goen Energiezuinig telen in de glastuinbouw Cursus Klimaat 8/02/2012 Kris Goen Toelichting project Overzicht Invloed van verschillend E-besparende maatregelen: Schermen Variëren met plantdatum Zomerstookstop

Nadere informatie

Gerbera: maximale isolatie & lichtonderschepping

Gerbera: maximale isolatie & lichtonderschepping Gerbera: maximale isolatie & lichtonderschepping Eindstand, BCO, 26-09-2017 Nieves García, Frank Kempkes, Arie de Gelder, Eugenie Dings Proef doel en looptijd Doel Het energie- en CO 2 gebruik bij gerbera

Nadere informatie

Optimaal gebruik van CO 2

Optimaal gebruik van CO 2 Optimaal gebruik van CO 2 Energiek2020 Event, 17 maart 2011 Anja Dieleman Wageningen UR Glastuinbouw Onderwerpen Trends CO 2 balans van de kas Effecten van CO 2 op groei Fysiologisch effect van CO 2 :

Nadere informatie

The lessons learned 2009

The lessons learned 2009 58 Greenportkas: The lessons learned 29 Een belangrijk onderdeel van de Greenportkas is het onderzoek dat Wageningen UR Glastuinbouw uitvoert. Het doel is de teler te ondersteunen, o.a. door het nauwkeurig

Nadere informatie

Besparen op Groeilicht

Besparen op Groeilicht Besparen op Groeilicht Tom Dueck, Wageningen UR Glastuinbouw Het Nieuwe Telen Optimaal, 13 juni 2013 N etto fotosynthese (µm ol m -2 s-1) Groeilicht: wat hebben wij geleerd? SON-T belichting Belichtingsintensiteit

Nadere informatie

Opbrengstverhoging snij amaryllis. Arca Kromwijk en Steven Driever, Wageningen UR Glastuinbouw Marc Grootscholten, Improvement Centre

Opbrengstverhoging snij amaryllis. Arca Kromwijk en Steven Driever, Wageningen UR Glastuinbouw Marc Grootscholten, Improvement Centre Opbrengstverhoging snij amaryllis Arca Kromwijk en Steven Driever, Wageningen UR Glastuinbouw Marc Grootscholten, Improvement Centre Onderzoek opbrengstverhoging snij amaryllis Op verzoek amarylliscommissie

Nadere informatie

Licht, belichting & kwaliteit. Tom Dueck, Wageningen UR Glastuinbouw KCB, 16 febr 2011

Licht, belichting & kwaliteit. Tom Dueck, Wageningen UR Glastuinbouw KCB, 16 febr 2011 Licht, belichting & kwaliteit Tom Dueck, Wageningen UR Glastuinbouw KCB, 16 febr 2011 Licht en Belichting Waarom belichten wij? Jaarrond teelt Productieverhoging -> groeilicht Kwaliteitverbetering -> stuurlicht

Nadere informatie

peppernews Met de productiviteit van Gialte zit het wel goed

peppernews Met de productiviteit van Gialte zit het wel goed peppernews News from the Enza Zaden pepper crop team 15 juni 2017 Met de productiviteit van Gialte zit het wel goed Arthur Zwinkels en Frank van der Spek In Bleiswijk staat kwekerij De Hooge Woert. Daar

Nadere informatie

Ventilation Jet en Airmix in de praktijk. 11 januari 2018, Bram Vanthoor, Tim Schinkel

Ventilation Jet en Airmix in de praktijk. 11 januari 2018, Bram Vanthoor, Tim Schinkel Ventilation Jet en Airmix in de praktijk 11 januari 2018, Bram Vanthoor, Tim Schinkel Inhoud Monitoringsproject Ventilation Jet en Airmix Waarom toepassen? Verschillen en overeenkomsten? Algemene tips

Nadere informatie

2. Het gewas. Voedergewassen

2. Het gewas. Voedergewassen 2. Het gewas Voedergewassen De plant Vegetatief - wortelstelsel - stengel - bladeren Generatief - kolf - pluim 2 Vegetatief (stengel en blad) Begint met bladeren stengel Lengte tot 4 meter Weinig zijstengels

Nadere informatie

LED als groeilicht; Wat weten we nu? Lisanne Helmus (Delphy IC) & Kees Weerheim (WUR Glastuinbouw). Energiek event 5 april 2018.

LED als groeilicht; Wat weten we nu? Lisanne Helmus (Delphy IC) & Kees Weerheim (WUR Glastuinbouw). Energiek event 5 april 2018. LED als groeilicht; Wat weten we nu? Lisanne Helmus (Delphy IC) & Kees Weerheim (WUR Glastuinbouw). Energiek event 5 april 2018. Belichting in de glastuinbouw Jaarrond gevraagde kwaliteit en kwantiteit

Nadere informatie

LED verlichting in kassen:

LED verlichting in kassen: LED verlichting in kassen: met minder energie meer bloemen en groenten van betere kwaliteit Leo Marcelis Hoogleraar Tuinbouw en Productfysiologie Glastuinbouw: Nederland is wereldleider. Teelt van groenten,

Nadere informatie

Optimale teelt in de gesloten kas

Optimale teelt in de gesloten kas Optimale teelt in de gesloten kas Teeltkundig verslag van de gesloten kas bij Themato in 2004 Marcel Raaphorst Praktijkonderzoek Plant & Omgeving B.V. Business Unit Glastuinbouw maart 2005 2005 Wageningen,

Nadere informatie

Effecten van verneveling op groei en ontwikkeling van tomaat

Effecten van verneveling op groei en ontwikkeling van tomaat Effecten van verneveling op groei en ontwikkeling van tomaat Teelt van eind april tot eind augustus Barbara Eveleens, Anja Dieleman, Arie de Gelder, Anne Elings, Jan Janse, Tian Qian, Peter Lagas & Johan

Nadere informatie

Introductie temperatuur

Introductie temperatuur Introductie temperatuur Met temperatuur kan de balans in de plant worden gehouden. De temperatuur bepaalt de snelheid van de processen die in de plant spelen. Onder een bepaalde temperatuur staan de processen

Nadere informatie

Dit onderzoek kwam mede tot stand door een goede samenwerking met de begeleidingscommissie van de landelijke komkommercommissie.

Dit onderzoek kwam mede tot stand door een goede samenwerking met de begeleidingscommissie van de landelijke komkommercommissie. ZLTO Advies Teelttechniek. Spoorlaan 350 Postbus 51 5000 MA, Tilburg Tel.: 013-5836264, fax: 013-5836267 OPTIMALISERING HOGEDRAAD-TEELT IN DE PRAKTIJK Onderzoek 2002 en voorjaar 2003 Dit onderzoek kwam

Nadere informatie

Onderzoek optimaliseert aardbeienteelt

Onderzoek optimaliseert aardbeienteelt DOSSIER DOSSIER In dit dossier belichten we twee onderzoeksonderwerpen die totaal geen binding hebben met elkaar, behalve dat ze over aardbeien gaan. Het eerste artikel staat stil bij mogelijke alternatieve

Nadere informatie

Technieken voor ontvochtiging

Technieken voor ontvochtiging Technieken voor ontvochtiging Energiek Event 5 April 2018, Bram Vanthoor en Feije de Zwart Inhoud Technieken voor ontvochtiging Achtergrond Gepresenteerde technieken Buitenlucht inblazen Verticale schermventilatoren

Nadere informatie

HNT toegepast in potplanten. Studiemiddag HNT, LTO Glaskracht 2018 Door: Tristan Marçal Balk

HNT toegepast in potplanten. Studiemiddag HNT, LTO Glaskracht 2018 Door: Tristan Marçal Balk HNT toegepast in potplanten Studiemiddag HNT, LTO Glaskracht 2018 Door: Tristan Marçal Balk Wat is Het Nieuwe Telen? Het Nieuwe Telen (HNT) is letterlijk een nieuwe manier van telen o.b.v. plantfysiologie

Nadere informatie

Verticale temperatuurgradiënten in geconditioneerde kassen

Verticale temperatuurgradiënten in geconditioneerde kassen Verticale temperatuurgradiënten in geconditioneerde kassen Effecten op groei, ontwikkeling en onderliggende processen bij tomaat Anja Dieleman, Arie de Gelder, Jan Janse, Peter Lagas, Barbara Eveleens,

Nadere informatie

De waterbalans van de plant

De waterbalans van de plant Whitepaper: De waterbalans van de plant Het realiseren van een stabiele balans tussen irrigatie en verdamping en het behouden van optimale condities in de wortelzone. Introductie De groeiprocessen van

Nadere informatie

Kaite. Teeltrichtlijnen. Raseigenschappen. de kracht van onze paprika s de kracht van Enza Zaden

Kaite. Teeltrichtlijnen. Raseigenschappen. de kracht van onze paprika s de kracht van Enza Zaden Teeltrichtlijnen Raseigenschappen Geel Snel kleurend Geblokt Gemiddeld vruchtgewicht ca. 190 gr Stabiel vruchtgewicht door het seizoen heen Zeer goede stevigheid Tm:0-3 resistent Niet gevoelig voor koploosheid

Nadere informatie

Module Basisprincipes van het telen in kassen

Module Basisprincipes van het telen in kassen Module Basisprincipes van het telen in kassen De CO 2 -voetafdruk van dit drukwerk is berekend met ClimateCalc en gecompenseerd bij: treesforall.nl www.climatecalc.eu Cert. no. CC-000057/NL Colofon Auteur

Nadere informatie

Full LED op praktijkbedrijf tomaat. Als onderdeel van het monitoringsproject. Rapport WPR-886. Marcel Raaphorst en Kees Weerheim

Full LED op praktijkbedrijf tomaat. Als onderdeel van het monitoringsproject. Rapport WPR-886. Marcel Raaphorst en Kees Weerheim Full LED op praktijkbedrijf tomaat Als onderdeel van het monitoringsproject Marcel Raaphorst en Kees Weerheim Rapport WPR-886 Referaat Bij Lans Zeeland is een tomatenteelt onder full LED gemonitord. De

Nadere informatie

Praktijkproef Super FK in Paprika 2010 bij de start van de teelt.

Praktijkproef Super FK in Paprika 2010 bij de start van de teelt. Praktijkproef Super FK in Paprika 20 bij de start van de teelt. Inleiding: Het doseren van Super FK zorgt primair voor een actiever/vegetatiever gewas, een betere en vollere gewasstand, met een betere

Nadere informatie

Emissieloos Telen 2017 Update 31/08/2017 nummer 4

Emissieloos Telen 2017 Update 31/08/2017 nummer 4 Emissieloos Telen 17 Update 31/8/17 nummer 4 De overheid en de sector hebben afspraken gemaakt over het verminderen van de lozingen van drainwater, met als eindpunt een (nagenoeg) emissieloze glastuinbouw

Nadere informatie

G e l e i d b e z o e k b e l i c h t e t e e l t t o m a a t

G e l e i d b e z o e k b e l i c h t e t e e l t t o m a a t G e l e i d b e z o e k b e l i c h t e t e e l t t o m a a t Lieve Wittemans 02/02/2015 1. Installatie en proefopzet 2. Verloop teelt 3. Sturing 4. Rassenproef trostomaten 5. Planttypes bij trostomaat

Nadere informatie

Energiebewust belichten: een hele kunst

Energiebewust belichten: een hele kunst Energiebewust belichten: een hele kunst Tom Dueck, Wageningen UR Glastuinbouw 10 november, 2009 Belichting in Nederland Tuinbouw onder glas 10 500 ha Glastuinbouw met kunstlicht - 2000 ha (19%) + 1% op

Nadere informatie

Nooit meer spuien Ontwikkelen van De Nieuwe Bemestingsmethodiek

Nooit meer spuien Ontwikkelen van De Nieuwe Bemestingsmethodiek Nooit meer spuien Ontwikkelen van De Nieuwe Bemestingsmethodiek In opdracht van: TKI Tuinbouw en Uitgansmaterialen Uitgevoerd door A. de Jong Proeftuin Zwaagdijk Tolweg 13 1681 ND Zwaagdijk-Oost Telefoon

Nadere informatie

Economie van Het Nieuwe Telen

Economie van Het Nieuwe Telen Economie van Het Nieuwe Telen Innovatienetwerk Duurzame EnErgie 2-3-21 Marc Ruijs Peter Vermeulen LEI en WUR Glastuinbouw WUR Glastuinbouw Inhoud Inleiding Pilotgewassen en referentie Varianten van Het

Nadere informatie

Uniek in ROOD. HR : Tm 0-3 IR : Lt Krachtig gewas. Stabiel vruchtgewicht door het jaar heen Dikwandig

Uniek in ROOD. HR : Tm 0-3 IR : Lt Krachtig gewas. Stabiel vruchtgewicht door het jaar heen Dikwandig GINA Uniek in ROOD Uniek in ROOD Belangrijkste raskenmerken HR : Tm 0-3 IR : Lt Krachtig gewas GEWAS Horizontale bladstand, open gewas Opvallende zettingscapaciteit in alle omstandigheden weinig licht/hoge

Nadere informatie

Autonoom Telen. 11 april 2019

Autonoom Telen. 11 april 2019 Autonoom Telen 11 april 2019 Autonoom telen = doelmatig telen Wat levert de energie op die ik erin steek? Delphy en AgroEnergy werken samen Autonomous Greenhouse Challenge Organisatie: Doel: zo efficiënt

Nadere informatie

Belichting in de Glastuinbouw. Tom Dueck, Wageningen UR Glastuinbouw energiek2020, 17 maart 2011

Belichting in de Glastuinbouw. Tom Dueck, Wageningen UR Glastuinbouw energiek2020, 17 maart 2011 Belichting in de Glastuinbouw Tom Dueck, Wageningen UR Glastuinbouw energiek2020, 17 maart 2011 Eén integrale aanpak met 7 transitiepaden: Programma Kas als Energiebron Energie besparen Duurzame energiebronnen

Nadere informatie

Winterlichtkas: spectaculaire resultaten

Winterlichtkas: spectaculaire resultaten Winterlichtkas: spectaculaire resultaten dankzij of ondanks het nieuwe telen? Studiemiddag HNT Den Bosch 12 december 2018, Frank Kempkes en Jan Janse Teelt 2018 2 Gewas: ras Hi-Power, plantdatum 28 dec

Nadere informatie

Optimalisatie temperatuur bij komkommer

Optimalisatie temperatuur bij komkommer Optimalisatie temperatuur bij komkommer Jan Janse, Bert Houter, Boris Berkhout en Edwin Rijpsma Praktijkonderzoek Plant & Omgeving B.V. Business Unit Glastuinbouw februari 2004 Project 41704613 2004 Wageningen,

Nadere informatie

19/01/2017. H o e h a a l j e m e e r u i t b e l i c h t e t o m a t e n? V a n t h e o r i e n a a r p r a k t i j k. Meer productie door:

19/01/2017. H o e h a a l j e m e e r u i t b e l i c h t e t o m a t e n? V a n t h e o r i e n a a r p r a k t i j k. Meer productie door: H o e h a a l j e m e e r u i t b e l i c h t e t o m a t e n? Stefaan Fabri 17/01/2017 V a n t h e o r i e n a a r p r a k t i j k Meer productie door: Stengeldichtheid Verhogen lichtniveau Lichtverdeling

Nadere informatie

Het Nieuwe Telen Paprika 2.0

Het Nieuwe Telen Paprika 2.0 Improvement Centre BV Postbus 4 2665 ZG Bleiswijk Violierenweg 3 2665 MV Bleiswijk Telefoon 010 522 1771 www.delphy.nl Het Nieuwe Telen Paprika 2.0 Lisanne Helmus-Schuddebeurs 1, Rick van der Burg 1, Jeroen

Nadere informatie

Verdamping: Hoe reageert mijn gewas? Meer behoefte aan kennis, inzicht in :

Verdamping: Hoe reageert mijn gewas? Meer behoefte aan kennis, inzicht in : Telen onder gewijzigde omstandigheden Het nieuwe telen Bron: Vakblad Groenten & Fruit Telen onder gewijzigde omstandigheden : Hoe reageert mijn gewas? Meer behoefte aan kennis, inzicht in : Invloed van

Nadere informatie

De sprekende plant: sensoren en modellen in de tuinbouw

De sprekende plant: sensoren en modellen in de tuinbouw De sprekende plant: sensoren en modellen in de tuinbouw Tom De Swaef tom.deswaef@ugent.be www.plantecology.ugent.be Sensoren: plantreactie op omgeving Omgeving: kasklimaat: straling, relatieve vochtigheid,

Nadere informatie

Onderzoek Vruchtrot Aubergines

Onderzoek Vruchtrot Aubergines Eindverslag Onderzoek Vruchtrot Aubergines PT-Projectnummer 13347 C. van der Knaap C. van der Zon Dit onderzoek is volledig gefinancierd door het Productschap Tuinbouw Eindverslag; Onderzoek Vruchtrot

Nadere informatie

Diffuus licht wat is de optimale lichtverstrooiing?

Diffuus licht wat is de optimale lichtverstrooiing? Diffuus licht wat is de optimale lichtverstrooiing? Th.A. Dueck, D. Poudel, J. Janse & S. Hemming Wageningen UR Glastuinbouw, Wageningen December 2009 Rapport 308 2009 Wageningen, Wageningen UR Glastuinbouw

Nadere informatie

Praktijkonderzoek mobiele belichting bij paprika

Praktijkonderzoek mobiele belichting bij paprika Praktijkonderzoek mobiele belichting bij paprika Ruud Maaswinkel Marcel Raaphorst Leo van der Valk Praktijkonderzoek Plant & Omgeving B.V. Sector Glastuinbouw December 23 Projectnummer 4174621 23 Wageningen,

Nadere informatie

29/05/2013. Het Nieuwe Telen, algemene ontwikkelingen, praktische. In stappen naar Het Nieuwe Telen (Sheet uit breakfast briefing 2009)

29/05/2013. Het Nieuwe Telen, algemene ontwikkelingen, praktische. In stappen naar Het Nieuwe Telen (Sheet uit breakfast briefing 2009) Lichtreactie (heeft licht nodig) 29/05/2013 Het Nieuwe Telen, algemene ontwikkelingen, praktische toepassingen en CO 2 In stappen naar Het Nieuwe Telen (Sheet uit breakfast briefing 2009) Bijeenkomst INES

Nadere informatie

Luchtvochtigheid. maximale luchtvochtigheid; relatieve luchtvochtigheid; vochtdeficit. Absolute luchtvochtigheid (AV)

Luchtvochtigheid. maximale luchtvochtigheid; relatieve luchtvochtigheid; vochtdeficit. Absolute luchtvochtigheid (AV) Luchtvochtigheid Luchtvochtigheid is belangrijk voor de groei. Een te hoge luchtvochtigheid betekent geringe verdampingsmogelijkheden voor de plant. De plant neemt dan niet zoveel water op en dus ook minder

Nadere informatie

Het Nieuwe Telen van Paprika Monitoring bij Gubbels Siberië 2011-2013. LLTB Ontwikkeling

Het Nieuwe Telen van Paprika Monitoring bij Gubbels Siberië 2011-2013. LLTB Ontwikkeling Het Nieuwe Telen van Paprika Monitoring bij Gubbels Siberië 2011-2013 LLTB Ontwikkeling 1 PROJECT: Het Nieuwe Telen van Paprika; monitoring bij Gubbels Siberië Eindrapportage Verplichtingsnummer 1400007216

Nadere informatie

Optimale plantbelasting bij aubergine

Optimale plantbelasting bij aubergine Optimale plantbelasting bij aubergine R.C. Kaarsemaker B. Berkhout Praktijkonderzoek Plant & Omgeving B.V. Business Unit Glastuinbouw Juli 2004 PPO nr. 41704362 2004 Wageningen, Praktijkonderzoek Plant

Nadere informatie

De basis van de doordrager nader beschreven

De basis van de doordrager nader beschreven De basis van de doordrager nader beschreven Relatie tussen plantarchitectuur en fysiologie (review) Remco van Endschot Delphy Aardbeiendag 2017 Inhoud Inleiding Doordragers Bloemaanleg Rankaanleg Nachtonderbreking

Nadere informatie

Paprikateelt in de gesloten kas

Paprikateelt in de gesloten kas Paprikateelt in de gesloten kas Resultaten bij Themato in 2006 Ir. A. de Gelder, ir. M. Raaphorst - Wageningen UR Glastuinbouw Ir. M. de Hoon - Groeiservice F. Breugem - Glastuinbouwadvies Wageningen UR

Nadere informatie

Effecten van luchtvochtigheid op groei en ontwikkeling van tomaat

Effecten van luchtvochtigheid op groei en ontwikkeling van tomaat Effecten van luchtvochtigheid op groei en ontwikkeling van tomaat Anja Dieleman Wageningen UR Glastuinbouw, Wageningen februari 2008 Nota 519 2008 Wageningen, Wageningen UR Glastuinbouw Alle rechten voorbehouden.

Nadere informatie

27/11/2015. Ontwerp een energiezuinige kas, met hoge lichttransmissie voor teelt jaarrond glasgroenten in Noordwest-Europa. Het traject.

27/11/2015. Ontwerp een energiezuinige kas, met hoge lichttransmissie voor teelt jaarrond glasgroenten in Noordwest-Europa. Het traject. Ontwerp een energiezuinige kas, met hoge lichttransmissie voor teelt jaarrond glasgroenten in Noordwest-Europa Gastcollege 26 november 2015 HAS Den Bosch BOGO project Klimaat en energie: nieuwe low input

Nadere informatie

Energiezuinig telen 10/3/2008. Verloop commodity gasprijs afgelopen 6 jaar. Wat komt er aan de orde? Aanleiding. Energie is heel duur geworden!

Energiezuinig telen 10/3/2008. Verloop commodity gasprijs afgelopen 6 jaar. Wat komt er aan de orde? Aanleiding. Energie is heel duur geworden! Aanleiding Energiezuinig telen Leo Marcelis & Ep Heuvelink Wageningen UR: WUR Glastuinbouw Leerstoelgroep Tuinbouwketens Met medewerking van: M. Bakker, S. Bakker, F. Buwalda, J. Campen, A. Dieleman, T.

Nadere informatie

Workshop: Efficiënter CO 2 doseren / weerstanden bij CO 2 opname

Workshop: Efficiënter CO 2 doseren / weerstanden bij CO 2 opname Energiek Event 9 maart 2017. Plant Dynamics, Sander Pot Workshop: Efficiënter CO 2 doseren / weerstanden bij CO 2 opname Primaire bouwstoffen: CO 2 & water Energiebron: licht Fotosynthese: CO 2 + water

Nadere informatie

Praktische teeltkennis paprika in een semigesloten kas 2008

Praktische teeltkennis paprika in een semigesloten kas 2008 Praktische teeltkennis paprika in een semigesloten kas 28 Resultaten bij het Improvement Centre Arie de Gelder 1, Steven Driever 1, Wim van Wingerden 2, Sjoerd Nieboer 3 1 Wageningen UR Glastuinbouw 2

Nadere informatie

1.1 Wat bepaalt de bladhoeveelheid aan een tomatenplant.

1.1 Wat bepaalt de bladhoeveelheid aan een tomatenplant. 1.1 Wat bepaalt de bladhoeveelheid aan een tomatenplant. Niets zo moeilijk als de hoeveelheid blad aan een tomatenplant omschrijven. Het gaat ook niet altijd om de bladhoeveelheid, maar ook over de afstand

Nadere informatie