Economische analyse van het aantal internationals in Zuid-Limburg

Transcriptie

1 Economische analyse van het aantal internationals in Zuid-Limburg Eindrapport OPGESTELD IN OPDRACHT VAN: Regio Zuid-Limburg; 18 gemeenten OPGESTELD DOOR: Adres: Valkenburgerstraat ND Amsterdam Telefoon: Fax: Website:

2 TITEL RAPPORT: Economische analyse van het aantal internationals in Zuid-Limburg STATUS RAPPORT: Eindrapport DATUM: 24 februari 2014 OPDRACHTGEVER: Regio Zuid-Limburg; 18 gemeenten PROJECTTEAM DECISIO: Gerwin van der Meulen, projectverantwoordelijk partner & projectleider Mathieu Wijnen, projectmedewerker John Pertijs, projectmedewerker PROJECTTEAM SAMENWERKINGSPARTNERS: -

3 Inhoud 1 Inleiding Aanleiding tot onderzoek Vraagstelling Internationals en hun kenmerken Aantal economisch-actieve internationals Subgroepen: kenniswerkers en arbeidsmigranten Instroom en uitstroom Nationaliteit Internationals en economische kenmerken Regionale spreiding naar werkgemeenten Regionale spreiding naar woongemeenten Branches Samenvattende conclusies Aantal economisch-actieve internationals Werkregio s van internationals Woonregio s van internationals Branches Bijlagen 20 Aanpak van het onderzoek Gehanteerde definities (en afbakeningen) Overzicht looncodes Belastingdienst... 22

4 1 Inleiding 1.1 Aanleiding tot onderzoek In februari 2014 rondde economisch onderzoeks- en adviesbureau Decisio het onderzoek af naar het aantal internationals in Zuid-Nederland in de periode 2007 tot en met Deze opdracht is uitgevoerd in opdracht van het Holland Expat Center*South. Naar aanleiding van het onderzoek voor Zuid-Nederland (provincies Noord-Brabant en Limburg) heeft de regio Zuid-Limburg, bestaande uit 18 gemeenten 1, Decisio gevraagd de economische analyse van het aantal internationals nader te specificeren voor de 18 gemeenten in Zuid-Limburg. Dit rapport schetst de uitkomsten van de economische analyse van het aantal internationals in Zuid- Limburg. 1.2 Vraagstelling Voor de analyse van het aantal internationals in Zuid-Limburg is de volgende vraagstelling relevant: 1. Wie zijn de internationals in Zuid-Limburg? Welke subsegmenten zijn relevant? 2. Wat is de omvang van deze subgroepen? 3. Wat is de regionale spreiding van de subgroepen in Zuid-Limburg? 4. In welke bedrijfssectoren zijn de internationals in Zuid-Limburg overwegend actief? In de bijlage bij dit rapport is een verantwoording opgenomen over de aanpak van het onderzoek en gehanteerde definities (en afbakeningen). In dit rapport zijn in hoofdzaak de volgende definities relevant: Kenniswerkers: kenniswerkers zijn economisch actieve internationals die in Nederland arbeid in loondienst verrichten. Vervolgens zijn als kenniswerker bestempeld: o zij die in het betreffende onderzoeksjaar euro of meer verdienden o en, waarvan de duur van het arbeidscontract 2 minimaal vier maanden of meer betrof Arbeidsmigrant: economisch actieve internationals, niet behorend tot de groep van kenniswerkers, die in Nederland arbeid in loondienst verrichtten. 1 Gemeenten: Beek, Brunssum, Eijsden-Margraten, Gulpen-Wittem, Heerlen, Kerkrade, Landgraaf, Maastricht, Meerssen, Nuth, Onderbanken, Schinnen, Simpelveld, Sittard-Geleen, Stein, Vaals, Valkenburg a/d Geul en Voerendaal. 2 Het komt voor dat internationals op jaarbasis meer dan een arbeidscontract hadden. In dat geval is uitgegaan van het contract met de langste arbeidsduur in dat jaar 1

5 2 Internationals en hun kenmerken 2.1 Aantal economisch-actieve internationals In Zuid-Limburg zijn in 2012 bijna economisch-actieve internationals wonend en/of werkend. Dat is bijna een verviervoudiging van aantal economisch-actieve internationals in 2007 in Zuid- Limburg. Op dat moment waren er ruim internationals wonend en/of werkzaam in de regio. De groep internationals groeide het sterkst tussen 2007 en 2008; het aantal nam in een jaar toe met ruim personen (+184 procent). Deze groei is vooral toe te schrijven aan de sterke toename van het aantal MOE-landers (vooral afkomstig uit Polen). Tussen 2008 en 2012 groeide het aantal internationals met bijna personen. Sinds 2008 bedroeg de jaarlijks, gemiddelde groei ruim 6 procent. Tabel 2.1. Aantal economisch-actieve internationals (per 31/12) in Zuid-Limburg, Aantal internationals Gem. jaarlijkse groei - 184% 15% -1% 15% -3% 2.2 Subgroepen: kenniswerkers en arbeidsmigranten Kenniswerkers Kenniswerkers zijn economisch actieve internationals die in Nederland arbeid in loondienst verrichten en die in het betreffende onderzoeksjaar euro of meer verdienden. Tevens is van toepassing dat de duur van het arbeidscontract 3 minimaal vier maanden of meer betrof. In 2012 behoorde 23 procent van de economisch-actieve internationals in Zuid-Limburg tot de subgroep kenniswerkers en 77 procent tot de arbeidsmigranten. Vijf jaar eerder was de verhouding anders; circa 17 procent was kenniswerkers en 83 procent arbeidsmigrant. Het aandeel kenniswerkers is in de afgelopen jaren relatief sterk gegroeid; de absolute toename van het aantal kenniswerkers bedroeg tussen 2007 en 2012 ruim personen. Arbeidsmigranten Arbeidsmigranten zijn economisch actieve internationals, niet behorend tot de groep van kenniswerkers, die in Nederland arbeid in loondienst verrichtten. Het aandeel arbeidsmigranten in Zuid-Limburg is over dezelfde periode afgenomen van 83 naar 77 procent. In absolute zin steeg het aantal arbeidsmigranten met bijna personen. 3 Het komt voor dat internationals op jaarbasis meer dan een arbeidscontract hadden. In dat geval is uitgegaan van het contract met de langste arbeidsduur in dat jaar 2

6 Tabel 2.2. Economisch-actieve internationals naar subsegmenten in Zuid-Limburg, Aantal internationals Jaarlijkse ontwikkeling - 184% 15% -1% 15% -3% Kenniswerkers Aandeel in internationals 17% 18% 20% 22% 22% 23% Jaarlijkse ontwikkeling 203% 30% 6% 15% 0% Arbeidsmigranten Aandeel in internationals 83% 82% 80% 78% 78% 77% Jaarlijkse ontwikkeling 180% 12% -3% 15% -5% 2.3 Instroom en uitstroom Jaarlijkse instroom 4 Tussen 2008 en 2012 stromen meer dan internationals in, met een piek van ruim internationals in Tussen 2008 en 2012 stromen jaarlijks gemiddeld internationals in. Het gaat hierbij niet alleen om internationals die eerder niet in Zuid-Limburg gevestigd waren. Ook voorheen economisch-inactieve internationals kunnen weer instromen en economisch-actief worden. Daarnaast vallen ook economisch-actieve internationals die eerder al in Nederland woonachtig waren en naar Zuid-Limburg verhuizen onder de instroom. Tabel 2.3. Jaarlijkse instroom economisch-actieve internationals in Zuid-Limburg, Aantal internationals Jaarlijkse ontwikkeling % -23% 36% -40% Van de instroom van economisch-actieve internationals in 2012 blijkt drie procent kenniswerker te zijn geweest en 97 procent arbeidsmigrant. Belangrijkste herkomstlanden (top-5) van in 2012 ingestroomde, economisch-actieve internationals zijn: Duitsland: 24 procent Polen: 9 procent Turkije: 8 procent België: 6 procent 4 Onder instroom rekenen wij niet uitsluitend nieuw gevestigde internationals in Zuid-Limburg. Hieronder rekenen wij ook internationals die (opnieuw) in Zuid-Limburg wonend en/of werkend zijn. 5 De sterke stijging is waarschijnlijk voor een belangrijk deel te verklaren door het vervallen van de tewerkstellingsvergunning per 1 mei 2007 voor Poolse arbeiders die in Nederland wilden werken. 3

7 Verenigd Koninkrijk: 4 procent Jaarlijkse uitstroom 6 Overeenkomstig met de instroom van internationals geldt ook voor de uitstroom van internationals dat deze personen niet noodzakelijkerwijs Nederland hebben verlaten. Zij kunnen van bijvoorbeeld economisch-inactief zijn geworden en daardoor in een volgend jaar tot de uitstroom gerekend zijn. Ook internationals die nog steeds economisch-actief zijn maar niet meer werkzaam zijn bij een werkgever in Zuid-Limburg en niet (meer) woonachtig zijn in Zuid-Limburg rekenen we tot uitstroom. Tussen 2008 en 2012 stromen in totaal ruim internationals uit, gemiddeld 900 per jaar. Tabel 2.4. Jaarlijkse uitstroom economisch-actieve internationals in Zuid-Limburg, Aantal internationals Jaarlijkse ontwikkeling % 111% -53% 119% 2.4 Nationaliteit Internationals en nationaliteit In 2012 zijn economisch-actieve internationals wonend en/of werkend in Zuid-Limburg. De Duitse nationaliteit is het sterkst vertegenwoordigd; ruim Duitsers vormen 27 procent van de populatie internationals. De sterkste groei in de periode 2007 tot en met 2012 manifesteerde zich bij de populaties internationals afkomstig uit Polen, Turkije en China. De top-10 van nationaliteit van internationals heeft betrekking op bijna 73 procent van de totale, internationale populatie in Zuid-Limburg. 6 Onder uitstroom rekenen wij niet uitsluitend internationals die Zuid-Limburg verlaten. Hieronder rekenen wij ook internationals die niet meer in Zuid-Limburg wonend en/of werkend zijn. 4

8 Tabel 2.5. Nationaliteiten economisch-actieve internationals in Zuid-Limburg, 2012 Positie Land van herkomst 2012 % 1 Duitsland % 2 België % 3 Polen 818 9% 4 Verenigd Koninkrijk 563 6% 5 Italië 557 6% 6 Turkije 295 3% 7 Spanje 249 3% 8 Marokko 229 2% 9 China 221 2% 10 Frankrijk 186 2% Overige nationaliteiten % Top 10 nationaliteiten % Totaal Nationaliteiten economisch-actieve kenniswerkers De subgroep kenniswerkers bestaat voor het belangrijkste deel uit internationals afkomstig uit Duitsland, België en het Verenigd Koninkrijk. Ruim 50 procent van de kenniswerkers in 2012 in Zuid- Limburg ruim is afkomstig uit een van deze landen. Het aandeel kenniswerkers van internationals met een overeenkomstige nationaliteit verschilt overigens erg sterk. De belangrijkste landen 7 met een hoog aandeel kenniswerkers binnen de eigen populatie zijn: India: 52 procent Verenigde Staten: 42 procent Frankrijk: 37 procent België: 36 procent Italië: 34 procent 7 Uitgaande van minimaal 40 kenniswerkers met dezelfde nationaliteit 5

9 Tabel 2.6. Nationaliteiten economisch-actieve kenniswerkers in Zuid-Limburg, 2012 Positie Land van herkomst 2012 Aandeel kenniswerkers binnen eigen populatie % 1 Duitsland % 2 België % 3 Verenigd Koninkrijk % 4 Italië % 5 Spanje 70 28% 6 Frankrijk 68 37% 7 China 53 24% 8 Verenigde Staten 47 42% 9 India 45 52% 10 Turkije 42 14% Overige nationaliteiten Top 10 nationaliteiten Totaal Nationaliteiten economisch-actieve arbeidsmigranten De subgroep arbeidsmigranten bestaat voor het belangrijkste deel uit internationals afkomstig uit Duitsland, Polen en België. Bijna 50 procent van alle arbeidsmigranten in 2012 in Zuid-Limburg is afkomstig uit een van deze landen. Het aandeel arbeidsmigranten van internationals met een overeenkomstige nationaliteit verschilt minder sterk per nationaliteit (in vergelijking met de populaties kenniswerkers). De belangrijkste landen 8 met een hoog aandeel arbeidsmigranten binnen de eigen populatie zijn: Polen: 95 procent Marokko: 93 procent Hongarije: 90 procent Turkije: 86 procent Duitsland: 82 procent 8 Uitgaande van minimaal 130 arbeidsmigranten met dezelfde nationaliteit 6

10 Tabel 2.7. Nationaliteiten economisch-actieve arbeidsmigranten in Zuid-Limburg, 2012 Positie Land van herkomst 2012 Aandeel arbeidsmigranten binnen eigen populatie % 1 Duitsland % 2 Polen % 3 België % 4 Italië % 5 Verenigd Koninkrijk % 6 Turkije % 7 Marokko % 8 Spanje % 9 China % 10 Hongarije % Overige nationaliteiten Top 10 nationaliteiten Totaal

11 3 Internationals en economische kenmerken 3.1 Regionale spreiding naar werkgemeenten Ruim 80 procent van de internationals in Zuid-Limburg in 2012 is werkzaam in de gemeenten Maastricht, Sittard-Geleen, Heerlen en Kerkrade. De gemeente Maastricht is in 2012 de gemeente in Zuid-Limburg met de meeste, werkzame economisch-actieve internationals; ruim Dat is bijna 40 procent van alle internationals in Zuid- Limburg. Van de ruim internationals in de gemeente Maastricht is 23 procent een kenniswerker en 77 procent is arbeidsmigrant. Het aandeel kenniswerkers is in Zuid-Limburg het hoogst in de gemeente Sittard-Geleen; ruim 44 procent. Ook de gemeente Beek kent een relatief hoog aandeel werkzame kenniswerkers; zo n 41 procent. Van de populatie internationals die in de regio Zuid- Limburg werkzaam is, behoort overall 25 procent tot de groep kenniswerkers. Tabel 3.1. Werkgemeenten Zuid-Limburg naar aantal economisch-actieve internationals, 2012 Positie Werkgemeente 2012 % van totaal Kenniswerker Arbeidsmigrant 1 Maastricht % 607 (23%) (77%) 2 Sittard-Geleen % 573 (44%) 725 (56%) 3 Heerlen % 284 (25%) 841 (75%) 4 Kerkrade % 70 (11%) 583 (89%) 5 Landgraaf 274 4% 15 (5%) 259 (95%) 6 Stein 132 2% 24 (18%) 108 (82%) 7 Beek 127 2% 52 (41%) 75 (59%) 8 Valkenburg a/d Geul 105 2% 3 (3%) 102 (97%) 9 Brunssum 98 1% 6 (6%) 92 (94%) 10 Nuth 89 1% 23 (26%) 66 (74%) 11 Vaals 79 1% 6 (8%) 73 (92%) 12 Eijsden-Margraten 66 1% 17 (26%) 49 (74%) 13 Gulpen-Wittem 53 1% 6 (11%) 47 (89%) 14 Meerssen 41 1% 11 (27%) 30 (73%) 15 Schinnen 26 0% 5 (19%) 21 (81%) 16 Simpelveld 26 0% 1 (4%) 25 (96%) 17 Voerendaal 18 0% 1 (6%) 17 (94%) 18 Onderbanken 9 0% 0 (0%) 9 (100%) Totaal % (25%) (75%). 8

12 Figuur 3.1. Aantal internationals naar werkgemeente in Zuid-Limburg, Regionale spreiding naar woongemeenten Ruim 75 procent van de internationals in Zuid-Limburg in 2012 is woonachtig in de gemeenten Maastricht, Sittard-Geleen, Heerlen en Kerkrade. De gemeente Maastricht is in 2012 de gemeente in Zuid-Limburg waar de meeste, economischactieve internationals woonachtig zijn; bijna Dat is 40 procent van alle internationals in Zuid- Limburg. Hiermee is de gemeente Maastricht zowel de woon- als de werkgemeente voor internationals in Zuid-Limburg. Van de bijna internationals die in de gemeente Maastricht woonachtig zijn, is 24 procent een kenniswerker en 76 procent is arbeidsmigrant. Het aandeel (woonachtig zijnde )kenniswerkers is het hoogst in de gemeenten: Eijsden-Margraten: 36 procent Beek: 34 procent Voerendaal: 33 procent Meerssen: 32 procent. 9

13 Tabel 3.2. Woongemeenten Zuid-Limburg naar aantal economisch-actieve internationals, 2012 Positie Woongemeente 2012 % Kenniswerker Arbeidsmigrant 1 Maastricht % 717 (24%) (76%) 2 Heerlen % 174 (17%) 878 (83%) 3 Sittard-Geleen % 205 (24%) 647 (76%) 4 Kerkrade % 91 (12%) 646 (88%) 5 Landgraaf 300 4% 51 (17%) 249 (83%) 6 Brunssum 245 3% 45 (18%) 200 (82%) 7 Vaals 193 3% 24 (12%) 169 (88%) 8 Eijsden-Margraten 152 2% 54 (36%) 98 (64%) 9 Meerssen 133 2% 42 (32%) 91 (68%) 10 Valkenburg a/d Geul 131 2% 22 (17%) 109 (83%) 11 Stein 117 2% 35 (30%) 82 (70%) 12 Simpelveld 98 1% 20 (20%) 78 (80%) 13 Beek 87 1% 30 (34%) 57 (66%) 14 Gulpen-Wittem 75 1% 20 (27%) 55 (73%) 15 Nuth 71 1% 11 (15%) 60 (85%) 16 Schinnen 60 1% 17 (28%) 43 (72%) 17 Onderbanken 52 1% 10 (19%) 42 (81%) 18 Voerendaal 40 1% 13 (33%) 27 (67%) Totaal % (21%) (79%) Figuur 3.2. Aantal internationals naar woongemeente in Zuid-Limburg,

14 Nader toegelicht: economisch-actieve internationals in Maastricht, 2012 De meeste economisch-actieve internationals in Maastricht wonen in buurten aan de westzijde van de Maas. Vooral de binnenstad, Boschstraatkwartier, Statenkwartier, Kommelkwartier en Jelkerkwartier huisvesten in 2012 veel economisch-actieve internationals. 11

15 3.3 Branches De branche Uitzendbureaus van arbeidskrachten biedt werk aan ongeveer een op de negen internationals in Zuid-Limburg in 2012 en is het sterkst vertegenwoordigd. Verder komen uiteenlopende dienstverlenende voor in de top 15 van de totale groep internationals. De branche Wetenschappelijk onderwijs (universitair) staat op de derde plek. Tabel 3.3. Branches economisch-actieve internationals in Zuid-Limburg, 2012 Positie Branche 2012 % 1 Uitzendbureaus van arbeidskrachten % 2 Zakelijke dienstverleningsbedrijven 746 8% 3 Wetenschappelijk onderwijs (universitair) 713 8% 4 Schoonmaakbedrijven van gebouwen 361 4% 5 Overige restaurants 316 3% 6 Holding-, trustee- of houdstermaatschappijen 278 3% 7 Anorganische chemische grondstoffenfabrieken 234 3% 8 Bejaardentehuizen 189 2% 9 Hotels 165 2% 10 Sociale werkplaatsen 126 1% 11 Computerservice bureaus 117 1% 12 Telefoon- en telegraafdiensten 116 1% 13 Academische algemene ziekenhuizen 113 1% 14 Detailhandel in levensmiddelen 111 1% 15 Chinese, Indische restaurants 109 1% Top 15 branches % Overige branches % Totaal

16 Branches economisch-actieve kenniswerkers Internationale kenniswerkers in Zuid-Limburg zijn in 2012 hoofdzakelijk actief binnen het wetenschappelijk onderwijs, in de chemie, zakelijke dienstverlening en de zorg (academisch ziekenhuis). Tabel 3.4. Branches economisch-actieve kenniswerkers in Zuid-Limburg, 2012 Positie Branche 2012 % 1 Wetenschappelijk onderwijs (universitair) % 2 Anorganische chemische grondstoffenfabrieken % 3 Zakelijke dienstverleningsbedrijven 102 5% 4 Academische algemene ziekenhuizen 75 4% 5 Telefoon- en telegraafdiensten 73 3% 6 Chemische productenfabrieken 73 3% 7 Computerservice bureaus 56 3% 8 Groothandel in auto s en auto-accessoires 53 3% 9 Holding-, trustee- of houdstermaatschappijen 47 2% 10 Goederenwegvervoer 40 2% 11 0nderwijs 37 2% 12 Boekhoudbureaus en administratiekantoren 31 1% 13 Pensioenfondsen 31 1% 14 Research op het gebied van maatschappij-wetenschap 27 1% 15 Gespecialiseerde ziekenhuizen, klinieken 24 1% Top 15 branches % Overige branches % Totaal

17 Branches economisch-actieve arbeidsmigranten Het grootste deel van de economisch-actieve internationals in de subgroep arbeidsmigranten in Zuid-Limburg is in 2012 werkzaam in de branche Uitzendbureaus van arbeidskrachten; zo n 12 procent is werkzaam in deze branche. Verder zijn de arbeidsmigranten in Zuid-Limburg hoofdzakelijk werkzaam in de zakelijke dienstverlening, binnen het wetenschappelijk onderwijs en bij schoonmaakbedrijven. Tabel 3.5. Branches economisch-actieve arbeidsmigranten in Zuid-Limburg, 2012 Positie Branche 2012 % 1 Uitzendbureaus van arbeidskrachten % 2 Zakelijke dienstverleningsbedrijven 644 9% 3 Wetenschappelijk onderwijs (universitair) 505 7% 4 Schoonmaakbedrijven van gebouwen 357 5% 5 Overige restaurants (niet-logiesverstrekkend) 312 4% 6 Holding-, trustee- of houdstermaatschappijen 231 3% 7 Bejaardentehuizen 184 3% 8 Hotels 161 2% 9 Sociale werkplaatsen 124 2% 10 Detailhandel in levensmiddelen 111 2% 11 Chinese, Indische restaurants 108 2% 12 Cafés, bars, nachtclubs, bar-dancings 95 1% 13 Uitleenbedrijven van arbeidskrachten 80 1% 14 Cafetaria's, lunchrooms, snackbars 78 1% 15 Bedrijfseconomische en bedr.org. adviesbureaus 74 1% Top 15 branches % Overige branches % Totaal

18 Nader toegelicht: priviliged persons Naast de groepen internationale kenniswerkers en arbeidsmigranten die in onderhavig onderzoek aan bod komen is tevens sprake van een bijzondere groep internationals; de zogenaamde priviliged persons. Dit is een groep internationals (inclusief gezin) die werkzaam zijn bij een consulaat, ambassade of een internationale organisatie in Nederland. Zij vallen niet onder de Nederlandse Vreemdelingenwet en hoeven zich niet te melden bij de IND omdat zij zijn geregistreerd in de protocollaire basisadministratie (Probas) bij het ministerie van Buitenlandse Zaken. Daarnaast is deze groep niet verplicht om zich te laten registreren in de GBA (hoewel dit wel wordt geadviseerd aan deze personen). Tevens ontvangen zij automatisch een Sofinummer (geen BSNnummer) van de gemeente waar zij woonachtig zijn. Familieleden dienen zich wel te melden bij de woongemeente met een identiteitsbewijs, geboortecertificaat, huur/koopcontract en een inschrijvingsdocument van het ministerie van Buitenlandse Zaken 9. In 2013 verrichtte Decisio, in opdracht van het ministerie van Buitenlandse Zaken, onderzoek naar het economisch belang van intergouvernementele organisaties in Nederland 10. Tot deze intergouvernementele organisaties (34 in totaal in Nederland) behoren: Kennis- en onderzoeksinstellingen zoals het Europees Centrum voor Onderzoek en Technologieontwikkeling en het Europees Octrooibureau; Juridische instellingen zoals het Internationaal Straftribunaal voor het voormalige Joegoslavië; Vrede- en veiligheidsorganisaties zoals het Allied Joint Force Command te Brunssum; en Ontwikkelingssamenwerkingsorganisaties zoals het Gemeenschappelijk Fonds voor Grondstoffen. De organisatiegrootte loopt uiteen van 1 tot medewerkers. Er zijn in totaal 34 intergouvernementele organisaties in Nederland. Voor dit onderzoek hebben we de intergouvernementele organisaties geselecteerd die in Zuid-Limburg zijn gevestigd, aangevuld met de in deze regio gevestigde consulaten (waar ook priviliged persons werkzaam zijn). 9 Bron: website Gemeente Den Haag; Persons.htm 10 Decisio (2013). Economisch belang intergouvernementele organisaties in Nederland. Economisch Impact Studie. In opdracht van het ministerie van Buitenlandse Zaken. 15

19 Er zijn in totaal 4 intergouvernementele organisaties en 9 consulaten gevestigd in Zuid-Limburg. Overzicht organisaties in Zuid-Limburg met priviliged persons in dienst (2011) Organisatie Aantal buitenlandse werknemers 1. Allied Joint Force Command (JFC-B), Brunssum Nato Airborne Early Warning & Control Progr. Management (NAPMA), Brunssum Maastricht Upper Area Control Centre (MUAC) 520* 4. United Nations University Maastricht Economic and Social Research and Training 6 Centre on Innovation and Technology (UNU-MERIT) (9) Consulaten (Maastricht) 11 9* Totaal aantal buitenlandse werknemers (afgerond): Bron: Decisio (2013). *: op basis van schatting 11 Dit zijn de (Honorair) consulaten van: Montenegro, Duitsland, Frankrijk, België, Luxemburg, Israël, Polen en Oostenrijk. 16

20 4 Samenvattende conclusies In deze studie is, op basis van de analyses voor Zuid-Nederland, een verdiepend onderzoek uitgevoerd naar het aantal economisch-actieve internationals in de 18 gemeenten in de regio Zuid- Limburg. In dit onderzoek is een onderscheid gehanteerd naar kenniswerkers en arbeidsmigranten. Kenniswerkers zijn economisch actieve internationals die in Nederland arbeid in loondienst verrichten en die in het betreffende onderzoeksjaar euro of meer verdienden. Tevens is van toepassing dat de duur van het arbeidscontract 12 minimaal vier maanden of meer betrof. Arbeidsmigranten zijn economisch actieve internationals, niet behorend tot de groep van kenniswerkers, die in Nederland arbeid in loondienst verrichtten. 4.1 Aantal economisch-actieve internationals Forse groei aantal economisch-actieve internationals: bijna verviervoudiging In Zuid-Limburg zijn in 2012 bijna economisch-actieve internationals wonend en/of werkend. Dat is bijna een verviervoudiging van aantal economisch-actieve internationals in 2007 in Zuid- Limburg. Tabel 4.1. Aantal economisch-actieve internationals (per 31/12) in Zuid-Limburg, Aantal internationals Gem. jaarlijkse groei - 184% 15% -1% 15% -3% Aandeel kenniswerker groeit in Zuid-Limburg van 17 naar 23 procent In 2012 is bijna 23 procent van de economisch-actieve internationals (ruim personen) een kenniswerker 13. In 2007 bedroeg dit aandeel 17 procent. De grootste groep economisch-actieve internationals in Zuid-Limburg is de arbeidsmigrant 14. In 2012 kende Zuid-Nederland in totaal ruim arbeidsmigranten (77 procent van de totale groep). Het aandeel arbeidsmigranten daalde in de periode 2007 tot en met 2012 van 83 procent naar 77 procent. 12 Het komt voor dat internationals op jaarbasis meer dan een arbeidscontract hadden. In dat geval is uitgegaan van het contract met de langste arbeidsduur in dat jaar 13 Een kenniswerker is in dit onderzoek gedefinieerd als een international met een aanstelling van minimaal vier maanden met een bruto jaarinkomen van tenminste Zij die niet aan de definitie voor kenniswerker voldoen 17

21 Jaarlijkse instroom economisch-actieve internationals licht dalend De jaarlijkse instroom 15 van economisch-actieve internationals in Zuid-Nederland is licht dalend. Gemiddeld genomen bedroeg de afgelopen vijf jaren jaarlijks circa internationals. Na 2008 is dit wel afgenomen, maar relatief stabiel met jaarlijks circa nieuwe economisch-actieve internationals. Uitstroom van economisch-actieve internationals sterk wisselend Tussen 2008 en 2012 stromen in totaal ruim internationals uit; gemiddeld 900 per jaar. De uitstroom per jaar wisselt echter sterk; van 300 tot per jaar. Internationale kenniswerkers Zuid-Nederland: vooral uit Duitsland, België of Verenigd Koninkrijk In 2012 is het belangrijkste deel van de internationale kenniswerkers in Zuid-Nederland afkomstig uit Duitsland, België of het Verenigd Koninkrijk. Kijkend naar het aandeel internationale kenniswerkers binnen de eigen populatie (internationals met dezelfde nationaliteit) dan zijn vooral internationale kenniswerkers uit de volgende landen van belang voor Zuid-Limburg: India: 52 procent Verenigde Staten: 42 procent Frankrijk: 37 procent België: 36 procent Italië: 34 procent Tabel 4.2. Nationaliteiten economisch-actieve kenniswerkers in Zuid-Limburg, 2012 Positie Land van herkomst 2012 Aandeel kenniswerkers binnen eigen populatie % 1 Duitsland % 2 België % 3 Verenigd Koninkrijk % 4 Italië % 5 Spanje 70 28% 6 Frankrijk 68 37% 7 China 53 24% 8 Verenigde Staten 47 42% 9 India 45 52% 10 Turkije 42 14% Overige nationaliteiten Top 10 nationaliteiten Totaal Zij die economisch-actief worden in Nederland / Zuid-Nederland 18

22 Arbeidsmigranten: overwegend afkomstig uit Duitsland, Polen of België De omvangrijkste groepen internationale arbeidsmigranten in Zuid-Limburg zijn in 2012 vooral afkomstig uit Duitsland, Polen of België. Het aandeel internationale arbeidsmigranten ten opzichte van internationals met dezelfde nationaliteit is het hoogst voor internationale arbeidsmigranten afkomstig uit Polen, Marokko en Hongarije. Gehele, internationale populatie: vooral Duitse, Belgische en Poolse internationals In 2012 bestaat de gehele populatie economisch-actieve internationals in Zuid-Nederland vooral uit Duitse, Belgische en Poolse nationaliteiten. Zo n 27 procent van de economisch-actieve internationals in Zuid-Limburg heeft de Duitse nationaliteit. De top-10 nationaliteiten omvat 73 procent van alle economisch-actieve internationals in Zuid-Nederland. 4.2 Werkregio s van internationals Gemeente Maastricht: belangrijkste werkgemeente voor internationals in Zuid-Limburg De gemeente Limburg is in 2012 de gemeente in Zuid-Limburg met de meeste, werkzame, economisch-actieve internationals; ruim Van de ruim internationals in de gemeente Maastricht is 23 procent een kenniswerker en 77 procent is arbeidsmigrant. Het aandeel kenniswerkers is in Zuid-Limburg het hoogst in de gemeente Sittard-Geleen; ruim 44 procent. Ook de gemeente Beek kent een relatief hoog aandeel werkzame internationals; zo n 41 procent. Van de populatie internationals die in de regio Zuid-Limburg werkzaam is, behoort overall 25 procent tot de groep kenniswerkers. 4.3 Woonregio s van internationals Gemeente Maastricht óók belangrijkste woongemeente De gemeente Maastricht is in 2012 eveneens de gemeente waar de meeste economisch-actieve internationals wonen; bijna Ruim 75 procent van de internationals in Zuid-Limburg in 2012 is woonachtig in de gemeenten Maastricht, Sittard-Geleen, Heerlen en Kerkrade. 4.4 Branches Kenniswerkers: gericht op wetenschappelijk onderwijs, chemie en zakelijke dienstverlening Internationale kenniswerkers in Zuid-Limburg zijn in 2012 hoofdzakelijk actief binnen het wetenschappelijk onderwijs, in de chemie, zakelijke dienstverlening en de zorg (academisch ziekenhuis). Arbeidsmigranten: dienstverlenend Het belangrijkste deel van de economisch-actieve arbeidsmigranten in Zuid-Limburg is via uitzendbureaus, binnen zakelijke dienstverlening, binnen het wetenschappelijk onderwijs en bij schoonmaakbedrijven. 19

23 Bijlagen Aanpak van het onderzoek In het Zuid-Nederland onderzoek zijn door Decisio verschillende werkzaamheden uitgevoerd om tot een gedegen economische analyse te komen van het aantal internationals. Wij voerden de volgende activiteiten uit: Verkenning: op basis van meerdere interviews met de Belastingdienst, IND, UWV en Nuffic is een verkenning uitgevoerd van de mogelijkheden tot het verkrijgen van de benodigde informatie voor de analyse. Op grond van deze verkenning is een leidraad opgesteld waarin meerdere opties geschetst zijn voor het verkrijgen van de informatie en de mate waarin dat afdoende is voor de beantwoording van de gestelde onderzoeksvragen. Op grond van deze opties (en mogelijkheden) is ingezet op het verkrijgen van de benodigde gegevens via de Belastingdienst, met daarbij op onderdelen aanvullende gegevens via IND en Nuffic. Dataverzameling: via afstemmingsoverleg en gerichte vragen aan de Belastingdienst, IND en Nuffic zijn gegevens voor de periode 2007 tot en met 2012 uitgevraagd en ontvangen van de betreffende organisaties. Data-analyses: de verkregen bronbestanden zijn door Decisio allereerst gecontroleerd en bewerkt voor verdere analyse. Analyses van de bewerkte bronbestanden zijn uitgevoerd in Excel en met behulp van Quantum GIS (voor het vervaardigen van geografische overzichtskaarten). Op basis van de verkregen dataset is vervolgens een verdiepend onderzoek gedaan voor de 18 gemeenten in de regio Zuid-Limburg. Gehanteerde definities (en afbakeningen) De volgende definities (en afbakeningen) zijn gehanteerd binnen het uitgevoerde onderzoek: Onderzoeksjaren: in het onderzoek zijn gegevens geanalyseerd voor de jaren 2007 tot en met 2012 (steeds per 31 december van het betreffende onderzoeksjaar). International: vreemdeling die in Zuid-Limburg woont en/of werkt en die niet in het bezit is van een Nederlands paspoort. Economisch actieve international: vreemdeling die: o woonachtig en/of werkzaam is in Zuid-Limburg en niet in het bezit is van een Nederlands paspoort. o behoort tot de leeftijdscategorie 15 tot en met 64 jaar (per 31 december van het betreffende onderzoeksjaar). o een loon of salaris ontvangt voortkomend uit actieve arbeid conform de inkomenscodes 11 tot en met 17 van de Belastingdienst (zie de bijlagen voor een overzicht van alle inkomenscodes). o Niet, bijvoorbeeld als ZZP-er, een (bedrijfs)omzet in Nederland genereren en hierover in Nederland geen inkomstenbelasting betalen. 20

24 Kenniswerkers: kenniswerkers zijn economisch actieve internationals die in Nederland arbeid in loondienst verrichten. Vervolgens zijn als kenniswerker bestempeld: o zij die in het betreffende onderzoeksjaar euro of meer verdienden o en, waarvan de duur van het arbeidscontract 16 minimaal vier maanden of meer betrof Arbeidsmigrant: economisch actieve internationals, niet behorend tot de groep van kenniswerkers, die in Nederland arbeid in loondienst verrichtten. Regio Zuid-Limburg: 18 gemeenten, betreffende de gemeenten Beek, Brunssum, Eijsden- Margraten, Gulpen-Wittem, Heerlen, Kerkrade, Landgraaf, Maastricht, Meerssen, Nuth, Onderbanken, Schinnen, Simpelveld, Sittard-Geleen, Stein, Vaals, Valkenburg a/d Geul en Voerendaal. Ter verduidelijking van de internationals die in dit onderzoek zijn meegenomen is de volgende tabel illustratief: International werkt in Zuid-Limburg werkt niet in Zuid-Limburg woont in Zuid-Limburg X X woont niet in Zuid-Limburg X - X: in onderzoek meegenomen. -: niet in onderzoek meegenomen 16 Het komt voor dat internationals op jaarbasis meer dan een arbeidscontract hadden. In dat geval is uitgegaan van het contract met de langste arbeidsduur in dat jaar 21

25 Overzicht looncodes Belastingdienst 11: Loon of salaris ambtenaren in de zin van de Ambtenarenwet : Loon of salaris werknemers van gepremieerde, gesubsidieerde of gebudgetteerde instellingen, inclusief uitvoeringsorganen sociale zekerheden Ziekenfondsen. 13: Loon of salaris directeuren van een nv/bv, wel verzekerd voor de werknemersverzekeringen. 14: Loon of salaris overige werknemers niet verzekerd voor de Wet op de Arbeidsongeschiktheidsverzekering (WAO). 15: Loon of salaris niet hiervoor vermelde werknemers. 17: Loon of salaris directeuren van een nv/bv, niet verzekerd voor de werknemersverzekeringen. 18: Wachtgeld van een overheidsinstelling. 21: Pensioenen, lijfrenten, etc. (niet 23 (Oorlogs en verzetspensioenen)). 22: Uitkering in het kader van de Algemene Ouderdomswet (AOW) 23: Oorlogs- en verzetspensioenen 24: Uitkering in het kader van de Algemene nabestaandenwet (ANW) 31: Uitkering in het kader van de Ziektewet (ZW) 32: Uitkering in het kader van de Wet op de Arbeidsongeschiktheidsverzekering (AAW) 33: Uitkering in het kader van de Nieuwe Werkloosheidwet (nww) 34: Uitkering in het kader van de Wet inkomensvoorziening oudere en gedeeltelijk arbeidsongeschikte werkeloze werknemers (IOAW). 35: Vervolguitkering in het kader van de Nieuwe Werkloosheidswet (WW). 36: Uitkering in het kader van de Wet arbeidsongeschiktheidsverzekering zelfstandigen (WAZ). 37: Wet arbeidsongeschiktheidsverzekering jonggehandicapten (WAJONG). 38: Samenloop (gelijktijdig of volgtijdelijk) van uitkeringen van WAJONG met WAZ of WAO. 39: Uitkering in het kader van de Regeling inkomensvoorziening volledig arbeidsongeschikten (IVA). 40: Uitkering in het kader van de Regeling werkhervatting gedeeltelijk arbeidsgeschikten ( WGA). 42: Uitkering in het kader van Besluit bijstandverlening zelfstandigen (Bbz). 43: Uitkering in het kader van de Wet Werk en bijstand (WWB). 44: Uitkering in het kader van de Wet Werk en Inkomen Kunstenaars (WWIK). 45: Uitkering in het kader van de Wet inkomensvoorziening oudere en gedeeltelijk arbeidsongeschikte gewezen zelfstandige (IOAZ). 46: Uitkering uit hoofde van de Toeslagenwet. 50: Uitkeringen in het kader van de overige sociale verzekeringswetten, hieronder vallen tevens: Ongevallenwet 1921, Land- en tuinbouwongevallenwet 1922 en Zeeongevallenwet 1919). 22