Economische analyse internationale werknemers, studenten en zelfstandigen in Nederland. Regiorapport Zuid-Nederland

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Economische analyse internationale werknemers, studenten en zelfstandigen in Nederland. Regiorapport Zuid-Nederland"

Transcriptie

1 Economische analyse internationale werknemers, studenten en zelfstandigen in Nederland Regiorapport Zuid-Nederland OPGESTELD IN OPDRACHT VAN: Ministerie van Economische Zaken (EZ) en negen expat centers in Nederland OPGESTELD DOOR: Adres: Valkenburgerstraat ND Amsterdam Telefoon: Fax: Website:

2 TITEL RAPPORT: Economische analyse internationale werknemers, studenten en zelfstandigen in Nederland Regiorapport Zuid-Nederland STATUS RAPPORT: Eindrapport DATUM: 2 juli 2015 OPDRACHTGEVER(S): Ministerie van Economische Zaken, Netherlands Foreign Investment Agency (NFIA) Gemeente Amsterdam, Amsterdam In Business (AIB) Expatcenter Food Valley Holland Expat Center South Stichting Rotterdam Partners Gemeente Den Haag, The Hague International Centre (THIC) Expat Center Leiden International Welcome Center North (IWCN) Expat Center Utrecht Expat Center Twente PROJECTTEAM DECISIO: Gerwin van der Meulen, projectleider onderzoek (g.vandermeulen@decisio.nl) Mathieu Wijnen, adviseur (m.wijnen@decisio.nl) Raisa Knibbe, adviseur (r.knibbe@decisio.nl) Marc Holleman, adviseur (m.holleman@decisio.nl) MET DANK AAN: Belastingdienst Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO) Ministerie van Buitenlandse Zaken, Directie Kabinet en Protocol Internationale werknemers, studenten en zelfstandigen Regiorapport Zuid-Nederland 1

3 Inhoud Infographic regio Zuid-Nederland 4 1 Inleiding Aanleiding Vraagstelling Geografische afbakening Leeswijzer Internationale werknemers Aantal economisch-actieve internationale werknemers Kenniswerkers en arbeidsmigranten Kenniswerkers Arbeidsmigranten Instroom, uitstroom en duur economische activiteit Jaarlijkse instroom van internationale werknemers Jaarlijkse uitstroom van internationale werknemers Duur van economische activiteit van internationale werknemers Land van herkomst van internationale werknemers Land van herkomst Kenniswerkers Arbeidsmigranten Geslacht, leeftijd, woonsituatie en woning Geslacht Leeftijd Burgerlijke staat Kinderen Woning: huur, koop en WOZ-waarde koopwoning Regionale spreiding internationale werknemers: werken Regionale spreiding internationale werknemers: wonen Woon-werk balans en pendel van internationale werknemers Inkomen Kenniswerkers Arbeidsmigranten Sectoren Kenniswerkers Arbeidsmigranten Internationale studenten Aantal internationale studenten Geslacht, leeftijd en nationaliteit Internationale werknemers, studenten en zelfstandigen Regiorapport Zuid-Nederland 2

4 3.2.1 Geslacht Leeftijd Nationaliteit Opleiding Opleidingsinstelling WO Opleidingsinstelling HBO Type onderwijs Actuele opleiding Fase van opleiding Duur van inschrijving per jaar Instroom, uitstroom en duur van opleiding Jaarlijkse instroom van internationale studenten Jaarlijkse uitstroom van internationale studenten Verblijfsduur van internationale studenten Regionale spreiding internationale studenten: wonen Regionale spreiding internationale studenten: vestiging opleiding Internationale zelfstandigen Aantal internationale zelfstandigen Leeftijd Geslacht Nationaliteit Burgerlijke staat Woning: huur, koop en WOZ-waarde koopwoning Regionale spreiding internationale zelfstandigen: wonen Sectoren Omzet Overall analyse en conclusies Internationale werknemers Internationale studenten Internationale zelfstandigen Bijlage 1: Verantwoording 60 B1.1 Aanpak van het onderzoek B1.2 Gehanteerde definities B1.3 Regio-indelingen Bijlage 2: Overzicht sectoren 65 Bijlage 3: Overzicht CROHO 67 Bijlage 4: Duiding ontwikkeling aantal kenniswerkers 68 Internationale werknemers, studenten en zelfstandigen Regiorapport Zuid-Nederland 3

5 Infographics regio Zuid-Nederland Internationale werknemers, studenten en zelfstandigen Regiorapport Zuid-Nederland 4

6 Internationale werknemers, studenten en zelfstandigen Regiorapport Zuid-Nederland 5

7 Internationale werknemers, studenten en zelfstandigen Regiorapport Zuid-Nederland 6

8 1 Inleiding 1.1 Aanleiding De internationalisering van de Nederlandse economie is in toenemende mate van belang. Door onze geografische ligging en de Nederlandse economische bedrijvigheid is een internationale oriëntatie meer dan eens noodzakelijk. Hierbij spelen diverse aspecten een belangrijke rol, zoals: De beschikbaarheid van voldoende en goed geëquipeerde werknemers in een goed functionerende arbeidsmarkt De toename van de export van Nederlandse goederen en diensten De toenemende (internationale) mobiliteit van studenten Het behouden en aantrekken van buitenlandse bedrijven die vanuit Nederland (willen) opereren Tegen deze achtergrond zijn er in Nederland diverse expat centers actief met als doel een snellere en betere dienstverlening tot stand te brengen voor bedrijven en werknemers uit het buitenland die zich in Nederland willen vestigen. Een expat center faciliteert onder meer een vlotte aanvraag van benodigde verblijfsdocumenten en de inschrijving in de Basisregistratie Personen (BRP) in samenwerking met gemeenten en IND. Daarnaast bieden expat centers uiteenlopende informatie over huisvesting, financiën, belastingen, onderwijs en dergelijke. De expat centers in Nederland voorzien hiermee in een belangrijke behoefte bij bedrijven, (internationale) organisaties en instellingen (zoals universiteiten en ziekenhuizen). Om deze (intermediaire) rol te kunnen vervullen en om in de toekomst effectief (arbeidsmarkt)beleid te kunnen voeren is betere kennis van de internationale community noodzakelijk. De Nederlandse expat centers zijn, samen met het Ministerie van Economische Zaken/Netherlands Foreign Investment Agency (EZ/NFIA) en de Belastingdienst, verenigd in het landelijke expat desk overleg. Vanuit dit overleg is, door EZ/NFIA en in samenwerking met de regionale expat desks, het initiatief genomen tot het landelijke en regionale onderzoek naar internationale werknemers, studenten en zelfstandigen in Nederland. Dit onderzoek is uitgevoerd door Decisio Economisch onderzoek en advies te Amsterdam. 1.2 Vraagstelling Voor het landelijke en regionale onderzoek zijn de volgende onderzoeksvragen geformuleerd: 1. Hoeveel internationale werknemers, studenten en zelfstandigen zijn er in Nederland? Welke relevante subsegmenten kunnen we hierbinnen onderscheiden? 2. Wat zijn de meest relevante ontwikkelingen geweest gelet op de sociaal-demografische kenmerken van internationale werknemers, studenten en zelfstandigen (bijvoorbeeld wanneer het gaat nationaliteit, geslacht, leeftijd, woonsituatie, doel van verblijf)? 3. Wat zijn de meest relevante ontwikkelingen geweest gelet op de economische kenmerken van internationale werknemers, studenten en zelfstandigen (bijvoorbeeld wanneer het gaat inkomen, sector waarin werkzaam)? Internationale werknemers, studenten en zelfstandigen Regiorapport Zuid-Nederland 7

9 4. Welke ontwikkeling(en) van regionale verdelingen van internationale werknemers, studenten en zelfstandigen zijn relevant? Het landelijke en regionale onderzoek is uitgevoerd voor de periode 2009 tot en met 2013 (5 onderzoeksjaren). In de bijlage van dit rapport is een verantwoording opgenomen van de aanpak van het onderzoek en de gehanteerde definities. 1.3 Geografische afbakening Voor dit voorliggende rapport geldt de volgende, geografische afbakening: Regio Zuid-Nederland: de provincies Noord-Brabant en Limburg en de gemeenten Eindhoven, Breda, Veldhoven, Tilburg en Maastricht. In 2013 verrichtte Decisio een soortgelijk onderzoek naar internationale werknemers in Zuid-Nederland (de provincies Noord-Brabant en Limburg). Dit onderzoek is destijds uitgevoerd in opdracht van Expat Center South. Het onderzoek uit 2013 is de aanleiding geweest naar landelijk en regionaal onderzoek naar internationale werknemers, studenten en zelfstandigen in Nederland. Het onderzoek van 2013 vervulde daarmee een belangrijke, verkennende functie voor het landelijke en regionale onderzoek. Cijfers in het onderhavige rapport zullen afwijken van hetgeen in het onderzoek van 2013 voor Zuid- Nederland naar voren is gebracht. Dit komt onder meer door: Verschillende onderzoeksjaren: Het onderzoek 2013 was gericht op 2007 t/m 2012; het onderhavige onderzoek kent als horizon 2009 t/m Regionale afbakening: Het onderhavige onderzoek is opgezet en gerapporteerd vanuit werknemers werkend in Zuid-Nederland. Het onderzoek destijds voor Zuid-Nederland in 2013 ging uit van het perspectief wonend en/of werkend in Zuid-Nederland. Afbakening buitenland: Van de internationale werknemers in het 2013-onderzoek die in het buitenland wonen (en in Zuid-Nederland werken) was alleen brondata beschikbaar voor woonlanden België en Duitsland. In het huidige onderzoek is brondata beschikbaar gesteld voor alle woonlanden. Inkomen kenniswerker/arbeidsmigrant: In het onderzoek van 2013 is voor het onderscheid van internationale werknemers naar kenniswerker/arbeidsmigrant een gedifferentieerde fiscale loonnorm, onafhankelijk van leeftijd of onderzoeksjaar. In het huidige onderzoek zijn twee gedifferentieerde fiscale loonnormen, afhankelijk van twee leeftijdsgroepen en verschillend per onderzoeksjaar. Leeftijd: In het onderzoek van 2013 zijn alleen personen meegenomen in de leeftijdscategorie 15 tot 65 jaar per 31/12 van het betreffende onderzoeksjaar. In het onderhavige onderzoek zijn personen meegenomen in de leeftijdscategorie 15 tot 67 jaar per 31/12 van het betreffende onderzoeksjaar. Studenten: Het studentenonderzoek in 2013 is destijds uitgevoerd op basis van geaggregeerde gegevens afkomstig van Nuffic. In het onderhavige onderzoek is brondata gebruikt afkomstig van DUO. Zelfstandigen: In het onderzoek in 2013 is destijds niet ingegaan op het aantal zelfstandigen; in het onderhavig onderzoek wel op basis van brondata van de Belastingdienst. Internationale werknemers, studenten en zelfstandigen Regiorapport Zuid-Nederland 8

10 Naast dit onderzoek voor de regio Zuid-Nederland heeft Decisio onderzoek verricht naar en regiorapporten opgesteld voor (met daarbij de verschillende geografische uitsplitsingen): Nederland totaal, met daarbij uitsplitsingen voor de 12 provincies Regio Amsterdam: de provincies Noord-Holland en Flevoland, de gemeente Amsterdam en de Metropoolregio Amsterdam (bestaande uit 36 gemeenten). Regio Rotterdam: de provincie Zuid-Holland en het werkgebied van Stichting Rotterdam Partners (bestaande uit een selectie van postcodegebieden in de Rotterdamse regio). Regio Den Haag: provincie Zuid-Holland, de regio Haaglanden (bestaande uit 9 gemeenten), de regio 070 (bestaande uit 4 gemeenten) en de regio 015 (bestaande uit 1 gemeente: Delft). Regio Food Valley: de provincie Gelderland, de gemeenten Arnhem, Nijmegen, Ede en Wageningen en de regio Food Valley (bestaande uit 8 gemeenten). Regio Leiden: de Leidse regio (bestaande uit 6 gemeenten). Regio Noord-Nederland: de provincies Fryslân, Groningen en Drenthe en de gemeenten Groningen, Assen, Eemsmond, Emmen, Heerenveen, Leeuwarden, Smallingerland, Hoogezand- Sappemeer en Ten Boer. Regio Twente (alleen als tabellenboek): de provincie Overijssel en de gemeenten Hengelo, Enschede, Almelo, Borne, Oldenzaal, Hof van Twente, Deventer en Zwolle. Regio Utrecht (alleen als tabellenboek): de provincie Utrecht en de gemeenten Utrecht, Nieuwegein, Amersfoort, Stichtse Vecht en De Bilt. 1.4 Leeswijzer In dit rapport stellen we voor regio Zuid-Nederland achtereenvolgens aan de orde: Hoofdstuk 2: in dit hoofdstuk gaan we nader in op de internationale werknemers en hun belangrijkste sociaal-demografische en economische kenmerken. Verder schetsen we in dit hoofdstuk het beeld van het aantal geprivilegieerden. Hoofdstuk 3: in dit hoofdstuk schetsen we het beeld van de ontwikkeling van het aantal internationale studenten. Daarbij komt onder meer aan bod: het aantal internationale studenten, hun opleiding, jaarlijkse in- en uitstroom en de regionale spreiding. Hoofdstuk 4: In dit hoofdstuk gaan we nader in op de internationale zelfstandigen. Daarbij stellen we onder meer het volgende aan de orde: aantal internationale zelfstandigen, regionale spreiding, sectoren en omzet. Hoofdstuk 5: in dit hoofdstuk presenteren we onze overall analyse en conclusies van het onderzoek. In de bijlagen bij dit rapport is een verantwoording opgenomen van de aanpak van het onderzoek en de gehanteerde definities. Internationale werknemers, studenten en zelfstandigen Regiorapport Zuid-Nederland 9

11 2 Internationale werknemers In dit hoofdstuk gaan we nader in op de internationale werknemers en hun belangrijkste sociaaldemografische en economische kenmerken. Verder schetsen we in dit hoofdstuk het beeld van het aantal geprivilegieerden. Definities: in dit hoofdstuk worden meerdere definities gehanteerd. Deze definities zijn: Economisch-actieve, internationale werknemer: een economisch-actieve, internationale werknemer is een persoon in loondienst bij een in Nederland gevestigde organisatie waarvoor loonheffing is betaald aan de Belastingdienst. Daarnaast geldt dat deze persoon alleen een buitenlandse nationaliteit heeft; oftewel deze persoon heeft niet de Nederlandse nationaliteit. Kenniswerker: een kenniswerker is een economisch-actieve werknemer. Daarnaast is voor kenniswerkers een minimale looneis gesteld (fiscaal loon: loon voor belastingen) voor twee leeftijdsgroepen en een minimaal aantal SV-dagen (Sociale Verzekeringen). De minimale looneisen per jaar per leeftijdsgroep zijn 1 : Leeftijd < 30 jaar jaar Arbeidsmigrant: een arbeidsmigrant is een economisch-actieve, internationale werknemer. Indien een economisch-actieve, internationale werknemer geen kenniswerker is (zie voorgaande definitie) dan is deze persoon gerekend tot de groep arbeidsmigranten. Een nadere toelichting op de aanpak van het onderzoek, methode, databronnen etc. is opgenomen in de bijlagen van dit rapport. 2.1 Aantal economisch-actieve internationale werknemers Bijna verdubbeling van het aantal economisch-actieve, internationale werknemers In 2013 telde Zuid-Nederland bijna economisch-actieve, internationale werknemers. Het aantal internationale werknemers is de afgelopen vijf jaar bijna verdubbeld; in 2009 telde Zuid- Nederland ruim economisch-actieve, internationale werknemers. 1 Een kleine kanttekening hierbij is, is dat internationale kenniswerker die als <30 jaar naar Nederland zijn gekomen tegen het lage looncriterium, nadat zij >30 jaar zijn geworden vallen onder de subcategorie arbeidsmigrant. Dit zal echter een relatief klein aandeel zijn. Internationale werknemers, studenten en zelfstandigen Regiorapport Zuid-Nederland 10

12 Omvangrijkste populatie in Noord-Brabant; in Limburg verdubbeling In Zuid-Nederland bevindt de grootste populatie economisch-actieve internationale werknemers zich in de provincie Noord-Brabant; ruim in Sinds 2009 is het aantal economisch-actieve, internationale werknemers met personen toegenomen. Het aantal economisch-actieve, internationale werknemers is sinds 2009 meer dan verdubbeld in de provincie Limburg. Het aantal internationale werknemers in Limburg was in 2009 bijna ; dit aantal was in 2013 met ruim personen gestegen naar internationale werknemers. Tabel 2.1 Aantal economisch-actieve internationale werknemers (per 31/12) naar werkregio, Noord-Brabant (+6%) (+35%) (+16%) (+3%) Limburg (+6%) (+53%) (+22%) (+13%) Eindhoven (+3%) (+14%) (+10%) (+0%) Veldhoven (+8%) (+26%) (+11%) (+1%) Breda (+14%) (+16%) (+16%) (-2%) Tilburg (+4%) (+29%) (+20%) (+3%) Maastricht (+7%) (+9%) (+8%) (-3%) Nederland (+6%) (+28%) (+14%) (+2%) 2.2 Kenniswerkers en arbeidsmigranten De totale populatie van economisch-actieve, internationale werknemers is nader onder te verdelen naar aantal kenniswerkers en arbeidsmigranten. In Zuid-Nederland zijn in 2013 respectievelijk kenniswerkers en ruim arbeidsmigranten Kenniswerkers Aandeel kenniswerkers: Noord-Brabant 16% en Limburg 11% Het aandeel kenniswerkers (ten opzichte van de totale populatie) in de provincies Noord-Brabant en Limburg bedraagt in 2013 respectievelijk 16% en 11%. Het aandeel kenniswerkers is in beide provincies sinds 2009 wel afgenomen; in 2009 bedroeg het aandeel kenniswerkers in Noord-Brabant en Limburg respectievelijk 24% en 22%. Aandeel kenniswerkers Eindhoven neemt toe; in Maastricht afname Het aandeel kenniswerkers in de gemeente Eindhoven is sinds 2009 toegenomen; in 2009 was het aandeel kenniswerker 32% en in 2013 is dit aandeel gestegen naar 35%. Sinds 2009 is in de gemeente Maastricht het aandeel kenniswerkers afgenomen; in 2013 was dit aandeel 28% terwijl in 2009 het aandeel kenniswerkers in de gemeente Maastricht nog 41% was. Internationale werknemers, studenten en zelfstandigen Regiorapport Zuid-Nederland 11

13 Tussen 2012 en 2013 neemt het aantal kenniswerkers echter af. Een aantal variabelen verklaart deze ontwikkeling. Een verdere uitwerking is opgenomen als bijlage 4 in dit rapport. Tabel 2.2 Aantal economisch-actieve internationale kenniswerkers (per 31/12) naar werkregio, Noord-Brabant (+15%) (+14%) (+6%) (-20%) Limburg (+6%) (+20%) (+7%) (-22%) Eindhoven (+46%) (+12%) (+4%) (-17%) Veldhoven (+14%) 618 (+40%) 634 (+3%) 573 (-10%) Breda (+16%) (+8%) (+5%) 946 (-14%) Tilburg (+30%) (+14%) (+5%) 895 (-22%) Maastricht (+6%) (+14%) (+2%) 887 (-31%) Nederland (+13%) (+14%) (+6%) (-18%) Internationale werknemers, studenten en zelfstandigen Regiorapport Zuid-Nederland 12

14 Promovendi Een promovendus (PhD-er) is een persoon die door een geaccrediteerde onderwijsinstelling formeel erkend is als een persoon die uitzicht heeft op een promotie tot een academische graad van doctor. In Nederland zijn ook vele internationale promovendi actief; vaak zijn zij als werknemer met een arbeidsovereenkomst in dienst van een hoger onderwijsinstelling in Nederland of bijvoorbeeld binnen het bedrijfsleven. Als zodanig is deze groep internationale werknemers in het onderzoek geïdentificeerd op basis van de fiscale loongegevensdata van de Belastingdienst. Er zijn echter ook internationale promovendi in Nederland actief die niet in dienst zijn als werknemer van een hoger onderwijsinstelling of van een andere instelling in Nederland (dit zijn de zogenaamde contractpromovendi of buitenpromovendi ). Financiering verloopt veelal vanuit het land van herkomst; bijvoorbeeld middels een beurs (van bijvoorbeeld de EU of een buitenlandse universiteit). Daarnaast zijn er internationale promovendi zonder arbeidsovereenkomst of zonder internationale beurs. Zij komen derhalve allen niet voor bij de fiscale loongegevens van de Belastingdienst. Om inzicht te krijgen in de omvang van de groep internationale promovendi zonder arbeidsovereenkomst is een beknopte inventarisatie uitgevoerd op basis van publiek beschikbare gegevens. Hieruit ontstaat het beeld dat er geen volledig, betrouwbaar overzicht bestaat van de groep internationale promovendi zonder arbeidsoverkomst. Het strekt tot aanbeveling om dit via aanvullend onderzoek in kaart te brengen. De volgende gegevens zijn wel bekend: Het aantal onbezoldigde PhD-ers met een niet-nederlandse nationaliteit bij Maastricht University bedraagt op 31 december 2013 in totaal: 52 (bron: Maastricht University). Het aantal not on payroll PhD-ers met een niet Nederlandse nationaliteit bij TU Eindhoven was op 31 december 2013 in totaal: 253 (bron: TU Eindhoven). Van dit aantal is niet bekend of zij wellicht elders een arbeidsovereenkomst hebben. Het aantal bursalen op 31 december 2013 in de provincie Gelderland was in totaal 824; verdeeld over Radboud Universiteit (220), KNAW-NIOO (27), Radboud UMC (250) en Wageningen UR (327). Het aantal bursalen op 22 mei 2015 bij de Rijksuniversiteit Groningen was in totaal 462. Het betreft hier echter alleen de PhD-ers/bursalen non-eu (bron: Rijksuniversiteit Groningen). Voor de overige regio s/universiteiten kon geen overzicht van PhD-ers/bursalen achterhaald worden Arbeidsmigranten Sterke toename aantal arbeidsmigranten in Noord-Brabant en Limburg Het aantal arbeidsmigranten is de afgelopen jaren sterk toegenomen in de provincies Noord-Brabant en Limburg. In 2009 was het aantal arbeidsmigranten in Zuid-Nederland ruim personen; in 2013 is dit aantal meer dan verdubbeld naar ruim arbeidsmigranten. Aandeel arbeidsmigranten Eindhoven neemt af; in Maastricht een toename van arbeidsmigranten Het aandeel arbeidsmigranten in de gemeente Eindhoven is in de afgelopen jaren afgenomen; in de gemeente Maastricht is het aandeel arbeidsmigranten sinds 2009 toegenomen. In 2013 was het aandeel arbeidsmigranten in de gemeente Eindhoven namelijk 65% (in 2009: 68%) en in de gemeente Maastricht steeg het aandeel arbeidsmigranten van 59% (in 2009) naar 72% in Internationale werknemers, studenten en zelfstandigen Regiorapport Zuid-Nederland 13

15 Tabel 2.3 Aantal economisch-actieve internationale arbeidsmigranten (per 31/12) naar werkregio, Noord-Brabant (+3%) (+43%) (+19%) (+8%) Limburg (+6%) (+62%) (+26%) (+19%) Eindhoven (-17%) (+16%) (+15%) (+12%) Veldhoven (+3%) 508 (+12%) 619 (+22%) 687 (+11%) Breda (+14%) (+18%) (+19%) (+1%) Tilburg (-3%) (+34%) (+24%) (+9%) Maastricht (+8%) (+7%) (+13%) (+15%) Nederland (+3%) (+33%) (+16%) (+8%). 2.3 Instroom, uitstroom en duur economische activiteit Voor de jaren 2009 tot en met 2013 is onder meer gekeken naar de ontwikkeling van de instroom, uitstroom en de duur van de economische activiteit van internationale werknemers. Definities: in deze paragraaf worden meerdere definities gehanteerd. Deze definities zijn: Instroom: met instroom wordt bedoeld dat een internationale werknemer economisch-actief wordt/is. Oftewel, er vindt afdracht van loonheffing aan de Belastingdienst plaats. Instroom betekent derhalve niet altijd dat een internationale werknemer instroomt in Nederland; het kan namelijk ook zijn dat de internationale werknemer al in Nederland gevestigd is maar van economisch-inactief economisch-actief wordt. Uitstroom: met uitstroom wordt bedoeld dat een internationale werknemers economisch-inactief wordt/is (zie ook voorgaande definitie van instroom ). Duur economische activiteit: de periode waarin daadwerkelijk loonheffing wordt betaald door de economisch-actieve, internationale werknemer. Een nadere toelichting op de aanpak van het onderzoek, methode, databronnen etc. is opgenomen in de bijlagen van dit rapport Jaarlijkse instroom van internationale werknemers Constante instroom in Noord-Brabant; groei van instroom in Limburg De instroom van economisch-actieve werknemers in de provincie Noord-Brabant is sinds 2010 jaarlijks gemiddeld personen; de jaarlijkse instroom in de provincie Limburg is, vergeleken met Noord-Brabant, lager (ruim internationale werknemers in 2013) maar neemt sinds 2010 wel gemiddeld met personen per jaar toe. Internationale werknemers, studenten en zelfstandigen Regiorapport Zuid-Nederland 14

16 Tabel 2.4 Jaarlijkse instroom economisch-actieve internationale werknemers naar werkregio, Noord-Brabant Limburg Nederland Instroom economisch-actieve, internationale werknemers voornamelijk uit Polen Ruim 60% van de totale instroom in 2013 in zowel provincie Noord-Brabant als in de provincie Limburg heeft als herkomstland Polen. Daarnaast is er voor beide provincies veel instroom van economisch-actieve, internationale kenniswerkers vanuit Duitsland en België. Tabel 2.5 Top 5 herkomstlanden instroom economisch-actieve internationale werknemers naar werkregio, 2013 Positie 1 Positie 2 Positie 3 Positie 4 Positie 5 Noord-Brabant Polen (61%) Hongarije (4%) Duitsland (3%) België (3%) Turkije (3%) Limburg Polen (68%) Duitsland (7%) Slowakije (4%) België (3%) Hongarije (2%) Nederland Polen (49%) Duitsland (5%) Turkije (4%) Hongarije (3%) VK(3%) * Het gaat in deze tabel om een top 5. De rijen tellen hierdoor niet op tot 100% Jaarlijkse uitstroom van internationale werknemers Hoogste uitstroom in 2013 in Noord-Brabant en Limburg De uitstroom van economisch-actieve, internationale werknemers was in 2013 het hoogst (gelet op de onderzoeksperiode ). In 2013 bedroeg de uitstroom in Noord-Brabant ruim personen; de uitstroom in 2013 in de provincie Limburg bedroeg bijna personen. Tabel 2.6 Jaarlijkse uitstroom economisch-actieve internationale werknemers naar werkregio, Noord-Brabant Limburg Nederland Uitstroom voornamelijk internationale werknemers uit Polen De uitstroom van economisch-actieve, internationale werknemers in Zuid-Nederland zijn hoofdzakelijk werknemers afkomstig uit Polen (gelijk aan het beeld van de instroom van economisch-actieve, internationale werknemers). Ruim 50% van de uitstroom (in 2013) zijn Poolse werknemers. Internationale werknemers, studenten en zelfstandigen Regiorapport Zuid-Nederland 15

17 Tabel 2.7 Top 5 herkomstlanden uitstroom economisch-actieve internationale werknemers naar werkregio, 2013 Positie 1 Positie 2 Positie 3 Positie 4 Positie 5 Noord-Brabant Polen (50%) Duitsland (6%) Turkije (5%) België (4%) Hongarije (3%) Limburg Polen (56%) Duitsland (12%) Slowakije (4%) België (4%) Hongarije (2%) Nederland Polen (39%) Duitsland (7%) Turkije (6%) VK(5%) Hongarije (3%) * Het gaat in deze tabel om een top 5. De rijen tellen hierdoor niet op tot 100% Duur van economische activiteit van internationale werknemers Op basis van de in- en uitstroom tussen 2010 en 2013 is nagegaan hoe lang economisch-actieve, internationale werknemers in de provincies Noord-Brabant en Limburg economisch actief zijn. Duur economische activiteit internationale werknemers neemt af De duur van economische activiteit van internationale werknemers in de provincies Noord-Brabant en Limburg is de afgelopen jaren afgenomen. Van de internationale werknemers die in 2009 in Noord-Brabant economisch-actief waren is na 1 jaar (in 2010) nog steeds 76% economisch-actief. Dit gold voor zij die in 2010 economisch-actief werden (in 2011 was daarvan namelijk ook 76% nog actief). Van de economisch-actieve, internationale werknemers in Noord-Brabant die in 2011 startten, was in 2012 nog 70% werkzaam; daarna zakte het aandeel starters (actief na 1 jaar) verder naar 63%. Dat betekent dat een steeds kleiner wordende groep internationale werknemers na 1 jaar nog steeds economisch-actief is. Hetzelfde beeld zien we wanneer internationale medewerkers meer dan 2, 3 of 4 jaar werkzaam zijn. Het beeld van de duur van economische activiteit van internationale werknemers in Limburg is grotendeels gelijk aan het beeld in de provincie Noord-Brabant. Ook in Limburg neemt de duur van economische activiteit af. Tabel 2.8 Duur economische activiteit internationale werknemers (per jaar) naar startjaar, : werkregio Noord-Brabant Startjaar 1 jaar 2 jaar 3 jaar 4 jaar % 61% 52% 41% % 61% 48% % 50% % Internationale werknemers, studenten en zelfstandigen Regiorapport Zuid-Nederland 16

18 Tabel 2.9 Duur economische activiteit internationale werknemers (per jaar) naar startjaar, : werkregio Limburg Startjaar 1 jaar 2 jaar 3 jaar 4 jaar % 62% 52% 41% % 61% 47% % 47% % Gemiddelde contractduur neemt af De gemiddelde contractduur van een economisch-actieve, internationale werknemer in de provincies Noord-Brabant en Limburg bedroeg in ,5 maanden; in 2013 is deze in beide provincies afgenomen en bedroeg de gemiddelde contractduur respectievelijk 7,4 en 6,7 maanden. 2.4 Land van herkomst van internationale werknemers Land van herkomst Internationale werknemers overwegend afkomstig uit Polen, Duitsland en België De economisch-actieve, internationale werknemers in Zuid-Nederland zijn overwegend afkomstig uit Polen, Duitsland en België. In Noord-Brabant en Limburg is in 2013 circa 50% van de internationale werknemers uit Polen. Daarnaast zijn Duitsland en België belangrijke herkomstlanden. Op gemeenteniveau is het aandeel internationale werknemers afkomstig uit Polen ruim lager dan 50% (behalve voor Tilburg). In Eindhoven is 20% van de internationale werknemers afkomstig uit Polen; daarnaast zijn voor Eindhoven Duitsland, Turkije en België belangrijke herkomstlanden. De belangrijkste herkomstlanden van internationale werknemers in de gemeente Maastricht zijn hoofdzakelijk Duitsland (22%) en België (20%). Tabel 2.10 Top 5 herkomstlanden economisch-actieve internationale werknemers naar werkregio, 2013 Positie 1 Positie 2 Positie 3 Positie 4 Positie 5 Noord-Brabant Polen (49%) Duitsland (6%) Turkije (5%) België (5%) VK (3%) Limburg Polen (54%) Duitsland (12%) België (5%) Slowakije (4%) VK (2%) Eindhoven Polen (20%) Duitsland (9%) Turkije (7%) België (6%) VK (6%) Veldhoven Polen (23%) Duitsland (8%) België (7%) VK (6%) China (5%) Breda Polen (36%) België (11%) Duitsland (5%) VK (4%) Portugal (4%) Tilburg Polen (48%) Duitsland (7%) Turkije (6%) België (6%) VK (3%) Maastricht Duitsland (22%) België (20%) VK (8%) Italië (6%) Polen (5%) Nederland Polen (37%) Duitsland (7%) Turkije (6%) VK (5%) België (3%) * Het gaat in deze tabel om een top 5. De rijen tellen hierdoor niet op tot 100%. Internationale werknemers, studenten en zelfstandigen Regiorapport Zuid-Nederland 17

19 2.4.2 Kenniswerkers Kenniswerkers in Zuid-Nederland: vooral afkomstig uit Duitsland en België De internationale kenniswerkers in Zuid-Nederland zijn in 2013 vooral afkomstig uit Duitsland en België. Daarnaast zijn ook veel kenniswerkers in Zuid-Nederland afkomstig uit Polen en het Verenigd Koninkrijk. Maastricht en Eindhoven: overwegend kenniswerkers uit Duitsland, België en Verenigd Koninkrijk De economisch-actieve, internationale kenniswerkers in de gemeenten Maastricht en Eindhoven zijn overwegend afkomstig uit Duitsland, België en het Verenigd Koninkrijk. In de gemeente Tilburg zijn de meeste kenniswerkers afkomstig uit Polen; ook België en Duitsland als herkomstland scoren hoog in Tilburg. Tabel 2.11 Top 5 herkomstlanden economisch-actieve internationale kenniswerkers naar werkregio, 2013 Positie 1 Positie 2 Positie 3 Positie 4 Positie 5 Noord-Brabant Polen (13%) België (13%) Duitsland (11%) VK (8%) Turkije (5%) Limburg Duitsland (25%) België (17%) Polen (11%) VK (8%) Italië (4%) Eindhoven Duitsland (10%) België (10%) VK (9%) India (7%) Polen (5%) Veldhoven Duitsland (10%) VK (9%) België (8%) China (7%) India (6%) Breda België (23%) VK (11%) Duitsland (9%) Polen (8%) Italië (6%) Tilburg Polen (17%) België (15%) Duitsland (11%) VK (7%) Turkije (6%) Maastricht België (23%) Duitsland (21%) VK (8%) Italië (6%) Frankrijk (3%) Nederland Duitsland (12%) VK (12%) Polen (8%) België (7%) Frankrijk (5%) * Het gaat in deze tabel om een top 5. De rijen tellen hierdoor niet op tot 100%. Kijkend naar het aandeel kenniswerkers in een populatie met dezelfde nationaliteit dan ontstaat voor de regio Zuid-Nederland (provincies Noord-Brabant en Limburg) een ander beeld. De belangrijkste herkomstlanden met een groot aandeel kenniswerkers 2 binnen de eigen populatie zijn: 1. Verenigde Staten: 405 kenniswerkers (46%); 2. Verenigd Koninkrijk: kenniswerkers (36%); 3. Frankrijk: 471 kenniswerkers (33%); 4. België: kenniswerkers (26%); 5. Italië: 475 kenniswerkers (26%). 2 Hierbij is de ondergrens gehanteerd van minimaal 300 kenniswerkers met eenzelfde nationaliteit. Internationale werknemers, studenten en zelfstandigen Regiorapport Zuid-Nederland 18

20 2.4.3 Arbeidsmigranten Arbeidsmigranten in Zuid-Nederland: vooral afkomstig uit Polen en Duitsland De arbeidsmigranten in Zuid-Nederland in 2013 zijn overwegend afkomstig uit Polen en Duitsland. Daarnaast zijn ook België en Hongarije belangrijke herkomstlanden voor arbeidsmigranten. Eindhoven en Tilburg: vooral arbeidsmigranten uit Polen, Duitsland en Turkije De grootste populatie arbeidsmigranten in de gemeenten Eindhoven en Tilburg is in 2013 afkomstig uit Polen, Duitsland en Turkije. Maastricht: veel Duitse en Belgische arbeidsmigranten De gemeente Maastricht kent in 2013 overwegend arbeidsmigranten die afkomstig zijn uit Duitsland en België. Tabel 2.12 Top 5 herkomstlanden economisch-actieve internationale arbeidsmigranten naar werkregio, 2013 Positie 1 Positie 2 Positie 3 Positie 4 Positie 5 Noord-Brabant Polen (56%) Turkije (5%) Duitsland (5%) België (4%) Hongarije (3%) Limburg Polen (59%) Duitsland (11%) België (4%) Slowakije (4%) Hongarije (2%) Eindhoven Polen (27%) Duitsland (9%) Turkije (8%) China (5%) België (4%) Veldhoven Polen (38%) Duitsland (8%) België (7%) Ver. Staten (5%) VK (4%) Breda Polen (42%) België (8%) Duitsland (4%) Portugal (4%) Hongarije (4%) Tilburg Polen (54%) Duitsland (6%) Turkije (6%) België (4%) Hongarije (3%) Maastricht Duitsland (23%) België (19%) VK (8%) Polen (7%) Italië (7%) Nederland Polen (42%) Duitsland (6%) Turkije (6%) Hongarije (3%) VK (3%) * Het gaat in deze tabel om een top 5. De rijen tellen hierdoor niet op tot 100%. Kijkend naar het aandeel arbeidsmigranten in een populatie met dezelfde nationaliteit dan ontstaat voor de regio Zuid-Nederland (provincies Noord-Brabant en Limburg) een ander beeld dan in bovenstaande tabel. De belangrijkste herkomstlanden met een groot aandeel arbeidsmigranten 3 binnen de eigen populatie zijn: 1. Polen: arbeidsmigranten (99%); 2. Slowakije: arbeidsmigranten (98%); 3. Litouwen: arbeidsmigranten (98%); 4. Hongarije: arbeidsmigranten (97%); 5. Marokko: arbeidsmigranten (94%). 3 Hierbij is de ondergrens gehanteerd van minimaal arbeidsmigranten met eenzelfde nationaliteit. Internationale werknemers, studenten en zelfstandigen Regiorapport Zuid-Nederland 19

21 Aantal economisch-actieve internationale geprivilegieerden in Zuid-Nederland licht gegroeid Geprivilegieerden zijn economisch-actieve, internationale personen (15 t/m 66 jaar) die werkzaam zijn bij een ambassade, consulaat of een van de internationale organisaties 4 in Nederland. Geprivilegieerden zijn niet opgenomen in de FLG-data van de Belastingdienst. Gegevens zijn ontleend aan de Probas-registratie (Ministerie BuZa). In 2013 telde de provincies Noord-Brabant en Limburg samen 57 economisch-actieve internationale geprivilegieerden. Ten opzichte van 2009 is dit 40% meer. In verhouding tot het totale aantal internationale geprivilegieerden in Nederland woont slechts een zeer bescheiden deel in Zuid-Nederland, namelijk 1% van de in Tabel 2.13 Aantal economisch-actieve geprivilegieerden (per 31/12) naar woonregio, Noord-Brabant Limburg Nederland (+14%) (+21%) (+0%) (+3%) Bron: gegevens Ministerie van Buitenlandse Zaken. Bewerking en analyse: Decisio. Tabel 2.14 Top 5 herkomstlanden economisch-actieve geprivilegieerden naar woonregio, 2013 Positie 1 Positie 2 Positie 3 Positie 4 Positie 5 Noord-Brabant Marokko (50%) België (30%) Limburg Roemenië (35%) VS (25%) * Het gaat in deze tabel om een top 5. De rijen tellen hierdoor niet op tot 100%. Bron: gegevens Ministerie van Buitenlandse Zaken. Bewerking en analyse: Decisio. Groep internationale geprivilegieerden bestaat vooral uit vrouwen In tegenstelling tot de populatie economisch-actieve internationale werknemers in Zuid-Nederland kent de groep geprivilegieerden een oververtegenwoordiging van vrouwen, met name in Noord-Brabant. De gemiddelde leeftijd van de groep geprivilegieerden in de provincie Noord-Brabant is in ,5 jaar. In 2009 was de gemiddelde leeftijd nog 46 jaar. Tabel 2.15 Geslacht economisch-actieve geprivilegieerden naar woonregio, 2013 Mannen Vrouwen Totaal Noord-Brabant Limburg Bron: gegevens Ministerie van Buitenlandse Zaken. Bewerking en analyse: Decisio. 4 Internationale werknemers, studenten en zelfstandigen Regiorapport Zuid-Nederland 20

22 Grootste deel internationale geprivilegieerden is ongehuwd In 2013 was minder dan 40% van de internationale geprivilegieerden in Zuid-Nederland gehuwd. Tabel 2.16 Burgerlijke staat economisch-actieve geprivilegieerden naar woonregio, 2013 Gehuwd Samenwonend Ongehuwd Niet gehuwd/samenwonend Noord-Brabant Limburg Bron: gegevens Ministerie van Buitenlandse Zaken. Bewerking en analyse: Decisio. 2.5 Geslacht, leeftijd, woonsituatie en woning Geslacht Overwegend mannelijke, internationale werknemers De populatie economisch-actieve internationale werknemers in Zuid-Nederland kent een oververtegenwoordiging van mannen. Zij vormen met ruim personen in 2013 een meerderheid van 57%. Opvallend: in de gemeente Maastricht is de verdeling naar mannen en vrouwen in 2013 gelijk. Het aandeel mannen onder economisch-actieve internationale kenniswerkers bedraagt in 2013 in Noord-Brabant en Limburg respectievelijk 68% en 64%. Binnen de populatie internationale arbeidsmigranten is het aandeel mannen lager; respectievelijk 57% en 55%. Tabel 2.17 Geslacht economisch-actieve internationale werknemers naar werkregio, 2013 Mannen Vrouwen Totaal Noord-Brabant (59%) (41%) Limburg (56%) (44%) Eindhoven (61%) (39%) Veldhoven 774 (61%) 486 (39%) Breda (53%) (47%) Tilburg (63%) (37%) Maastricht (50%) (50%) Nederland (57%) (43%) Internationale werknemers, studenten en zelfstandigen Regiorapport Zuid-Nederland 21

23 Tabel 2.18 Geslacht economisch-actieve internationale kenniswerkers naar werkregio, 2013 Mannen Vrouwen Totaal Noord-Brabant (68%) (32%) Limburg (64%) (36%) Eindhoven (66%) (34%) Veldhoven 430 (75%) 143 (25%) 573 Breda 600 (63%) 346 (37%) 946 Tilburg 576 (64%) 319 (36%) 895 Maastricht 470 (53%) 417 (47%) 887 Nederland (63%) (37%) Tabel 2.19 Geslacht economisch-actieve internationale arbeidsmigranten naar werkregio, 2013 Mannen Vrouwen Totaal Noord-Brabant (57%) (43%) Limburg (55%) (45%) Eindhoven (57%) (43%) Veldhoven 344 (50%) 343 (50%) 687 Breda (51%) (49%) Tilburg (63%) (37%) Maastricht (48%) (52%) Nederland (56%) (44%) Leeftijd 25 tot 35 jaar grootste leeftijdsgroep in Zuid-Nederland In 2013 is in Zuid-Nederland de leeftijdsgroep 25 tot 35 jaar de grootste groep binnen de totale populatie van economisch-actieve, internationale werknemers. Het aandeel van deze leeftijdsgroep is in de gemeenten Eindhoven, Tilburg en Maastricht nog hoger; 40% of meer. Tabel 2.20 Leeftijd economisch-actieve internationale werknemers naar werkregio, tot 25 jaar 25 tot 35 jaar 35 tot 45 jaar 45 tot 55 jaar 55 tot 67 jaar Noord-Brabant (23%) (36%) (23%) (13%) (5%) Limburg (29%) (33%) (19%) (14%) (5%) Eindhoven (14%) (43%) (24%) (14%) 441 (5%) Veldhoven 95 (8%) 479 (38%) 387 (31%) 225 (18%) 74 (6%) Breda (21%) (37%) (24%) 673 (13%) 275 (5%) Tilburg (23%) (40%) (21%) 700 (12%) 233 (4%) Maastricht 480 (15%) (42%) 728 (23%) 425 (13%) 185 (6%) Nederland (21%) (37%) (24%) (14%) (5%) Internationale werknemers, studenten en zelfstandigen Regiorapport Zuid-Nederland 22

24 Binnen de populatie economisch-actieve internationale kenniswerkers is de groep 25 tot 35 jaar in 2013 in Zuid-Nederland groter: 41%. Binnen de populatie economisch-actieve internationale arbeidsmigranten is in 2013 in Zuid-Nederland de groep 25 tot 35 jaar het omvangrijkst. Tabel 2.21 Leeftijd economisch-actieve internationale kenniswerkers naar werkregio, tot 25 jaar 25 tot 35 jaar 35 tot 45 jaar 45 tot 55 jaar 55 tot 67 jaar Noord-Brabant 396 (4%) (41%) (31%) (18%) 788 (7%) Limburg 195 (5%) (41%) (26%) 791 (20%) 286 (7%) Eindhoven 76 (2%) (45%) (33%) 512 (15%) 163 (5%) Veldhoven (46%) 187 (33%) 94 (16%) 28 (5%) Breda 25 (3%) 335 (35%) 321 (34%) 170 (18%) 95 (10%) Tilburg 23 (3%) 374 (42%) 261 (29%) 181 (20%) 56 (6%) Maastricht 23 (3%) 402 (45%) 246 (28%) 161 (18%) 55 (6%) Nederland (3%) (41%) (31%) (18%) (7%) Tabel 2.22 Leeftijd economisch-actieve internationale arbeidsmigranten naar werkregio, tot 25 jaar 25 tot 35 jaar 35 tot 45 jaar 45 tot 55 jaar 55 tot 67 jaar Noord-Brabant (26%) (36%) (21%) (13%) (4%) Limburg (32%) (32%) (18%) (13%) (5%) Eindhoven (20%) (43%) (20%) 812 (13%) 278 (4%) Veldhoven 92 (13%) 218 (32%) 200 (29%) 131 (19%) 46 (7%) Breda (25%) (37%) 924 (22%) 503 (12%) 180 (4%) Tilburg (27%) (40%) (20%) 519 (10%) 177 (3%) Maastricht 457 (20%) 935 (41%) 482 (21%) 264 (12%) 130 (6%) Nederland (25%) (36%) (22%) (13%) (5%) Internationale werknemers, studenten en zelfstandigen Regiorapport Zuid-Nederland 23

25 2.5.3 Burgerlijke staat Circa 25% van internationale werknemers gehuwd of samenwonend Zo n 25% van de economisch-actieve, internationale werknemers in Zuid-Nederland is gehuwd of samenwonend. Tabel 2.23 Burgerlijke staat economisch-actieve internationale werknemers naar werkregio, 2013 Gehuwd Samenwonend Niet gehuwd/samenwonend Noord-Brabant (26%) 716 (1%) (73%) Limburg (18%) 252 (1%) (82%) Eindhoven (31%) 86 (1%) (68%) Veldhoven 474 (38%) 15 (1%) 771 (61%) Breda (27%) 60 (1%) (72%) Tilburg (24%) 74 (1%) (74%) Maastricht 777 (25%) 39 (1%) (74%) Nederland (27%) (1%) (71%) Binnen de groep economisch-actieve internationale kenniswerkers in Noord-Brabant en Limburg is in 2013 het aandeel gehuwden groter: respectievelijk 44% en 37%. Binnen de groep economischactieve internationale arbeidsmigranten is het aandeel gehuwden lager. Tabel 2.24 Burgerlijke staat economisch-actieve internationale kenniswerkers naar werkregio, 2013 Gehuwd Samenwonend Niet gehuwd/samenwonend Noord-Brabant (44%) 199 (2%) (54%) Limburg (37%) 48 (1%) (62%) Eindhoven (42%) 38 (1%) (57%) Veldhoven 264 (46%) 7 (1%) 302 (53%) Breda 405 (43%) 27 (3%) 514 (54%) Tilburg 379 (42%) 15 (2%) 501 (56%) Maastricht 309 (35%) 14 (2%) 564 (64%) Nederland (43%) (2%) (56%) Internationale werknemers, studenten en zelfstandigen Regiorapport Zuid-Nederland 24

26 Tabel 2.25 Burgerlijke staat economisch-actieve internationale arbeidsmigranten naar werkregio, 2013 Gehuwd Samenwonend Niet gehuwd/samenwonend Noord-Brabant (22%) 517 (1%) (77%) Limburg (16%) 204 (1%) (84%) Eindhoven (25%) 48 (1%) (74%) Veldhoven 210 (31%) 8 (1%) 469 (68%) Breda 971 (23%) 33 (1%) (76%) Tilburg (21%) 59 (1%) (78%) Maastricht 468 (21%) 25 (1%) (78%) Nederland (24%) (1%) (75%) Kinderen Overwegend geen kinderen Minimaal 75% van de economisch-actieve, internationale werknemers in Zuid-Nederland heeft geen kinderen. Ruim 20% van de internationale werknemers in Zuid-Nederland heeft één of twee kind(eren); circa 4% heeft drie of meer kinderen. Tabel 2.26 Aantal economisch-actieve internationale werknemers naar aantal kinderen, naar werkregio, 2013 Een kind Twee kinderen Drie of meer kinderen Geen kind Noord-Brabant (12%) (11%) (5%) (72%) Limburg (9%) (8%) (3%) (80%) Eindhoven (13%) (12%) 461 (5%) (71%) Veldhoven 176 (14%) 212 (17%) 71 (6%) 801 (64%) Breda 678 (13%) 561 (11%) 233 (5%) (71%) Tilburg 683 (11%) 647 (11%) 293 (5%) (73%) Maastricht 332 (11%) 323 (10%) 127 (4%) (75%) Nederland (13%) (11%) (5%) (71%) Internationale werknemers, studenten en zelfstandigen Regiorapport Zuid-Nederland 25

27 Kenniswerkers: meer kinderen Het aandeel economisch-actieve internationale kenniswerkers met kinderen is hoger (dan voor het gehele populatie internationale werknemers): in 2013 heeft 42% en 37% van de internationale kenniswerkers in respectievelijk Noord-Brabant en Limburg een of meerdere kind(eren). Tabel 2.27 Aantal economisch-actieve internationale kenniswerkers naar aantal kinderen, naar werkregio, 2013 Een kind Twee kinderen Drie of meer kinderen Geen kind Noord-Brabant (16%) (19%) 826 (7%) (58%) Limburg 570 (14%) 647 (16%) 222 (6%) (63%) Eindhoven 514 (15%) 569 (17%) 180 (5%) (63%) Veldhoven 88 (15%) 115 (20%) 30 (5%) 340 (59%) Breda 142 (15%) 176 (19%) 52 (5%) 576 (61%) Tilburg 130 (15%) 180 (20%) 74 (8%) 511 (57%) Maastricht 118 (13%) 134 (15%) 53 (6%) 582 (66%) Nederland (16%) (18%) (6%) (59%) Arbeidsmigranten: minder kinderen Het aandeel economisch-actieve internationale arbeidsmigranten met kinderen is lager (dan voor het gehele populatie internationale werknemers): in 2013 heeft 25% en 18% van de internationale arbeidsmigranten in respectievelijk Noord-Brabant en Limburg een of meerdere kind(eren). Tabel 2.28 Aantal economisch-actieve internationale arbeidsmigranten naar aantal kinderen, naar werkregio, 2013 Een kind Twee kinderen Drie of meer kinderen Geen kind Noord-Brabant (11%) (9%) (4%) (75%) Limburg (8%) (7%) 909 (3%) (82%) Eindhoven 734 (12%) 592 (9%) 281 (4%) (75%) Veldhoven 88 (13%) 97 (14%) 41 (6%) 461 (67%) Breda 536 (13%) 385 (9%) 181 (4%) (74%) Tilburg 553 (11%) 467 (9%) 219 (4%) (76%) Maastricht 214 (9%) 189 (8%) 74 (3%) (79%) Nederland (12%) (10%) (5%) (74%) Totaal aantal kinderen van internationale werknemers neemt toe Het totaal aantal kinderen van internationale werknemers in Zuid-Nederland neemt toe: in 2009 ging het in Zuid-Nederland om ruim kinderen; in 2013 gaat het om bijna kinderen. Internationale werknemers, studenten en zelfstandigen Regiorapport Zuid-Nederland 26

28 Onder economisch-actieve internationale kenniswerkers is het aantal kinderen sinds 2009 relatief stabiel gebleven; circa kinderen. Vooral onder de internationale arbeidsmigranten in Zuid- Nederland is het aantal kinderen toegenomen: van ruim (in 2009) naar bijna (in 2013). Tabel 2.29 Aantal kinderen economisch-actieve internationale werknemers, naar woonregio, Noord-Brabant (+4%) (+7%) (+6%) (-5%) Limburg (+4%) (+6%) (+5%) (-9%) Eindhoven (+7%) (+6%) (+6%) (-6%) Veldhoven (+2%) 536 (+14%) 576 (+7%) 570 (-1%) Breda (+0%) (+5%) (+4%) (-7%) Tilburg (+2%) (+8%) (+10%) (-6%) Maastricht (+7%) (+2%) (+3%) (-10%) Nederland (+4%) (+6%) (+5%) (-5%) Tabel 2.30 Aantal kinderen economisch-actieve internationale kenniswerkers, naar woonregio, Noord-Brabant (+8%) (+14%) (+5%) (-22%) Limburg (+5%) (+13%) (+3%) (-34%) Eindhoven (+14%) (+19%) (+5%) (-15%) Veldhoven (+10%) 324 (+17%) 328 (+1%) 299 (-9%) Breda (+5%) 631 (+12%) 695 (+10%) 552 (-21%) Tilburg (+8%) 802 (+10%) 892 (+11%) 680 (-24%) Maastricht (+9%) 655 (+10%) 670 (+2%) 512 (-24%) Nederland (+10%) (+12%) (+6%) (-21%) Internationale werknemers, studenten en zelfstandigen Regiorapport Zuid-Nederland 27

29 Tabel 2.31 Aantal kinderen economisch-actieve internationale arbeidsmigranten, naar woonregio, Noord-Brabant (+3%) (+4%) (+6%) (+3%) Limburg (+3%) (+4%) (+5%) (+2%) Eindhoven (+4%) (-1%) (+7%) (-1%) Veldhoven (-9%) 212 (+10%) 248 (+17%) 271 (+9%) Breda (-1%) (+2%) (+1%) (0%) Tilburg (+0%) (+8%) (+9%) (+0%) Maastricht (+6%) 743 (-3%) 774 (+4%) 784 (+1%) Nederland (+1%) (+3%) (+4%) (+3%) Woning: huur, koop en WOZ-waarde koopwoning Overwegend huurwoningen Het grootste deel van de economisch-actieve, internationale werknemers in Zuid-Nederland (2013) woont in een huurwoning; in de provincie Noord-Brabant geldt dat voor 92% van de internationale werknemers en in de provincie Limburg voor 94%. Het aandeel koopwoningen is in de gemeenten Eindhoven en Maastricht iets hoger; respectievelijk 12% en 10%. Tabel 2.32 Type woning economisch-actieve internationale werknemers naar werkregio, 2013 Huurwoning Koopwoning Noord-Brabant (92%) (8%) Limburg (94%) (6%) Eindhoven (88%) (12%) Veldhoven (81%) 239 (19%) Breda (91%) 453 (9%) Tilburg (92%) 463 (8%) Maastricht (90%) 328 (10%) Nederland (91%) (9%). Kenniswerkers: meer eigen woningen Het aandeel economisch-actieve internationale kenniswerkers met een eigen woning is hoger: respectievelijk 26% en 22% van de internationale kenniswerkers in Noord-Brabant en Limburg heeft een eigen woning. Internationale werknemers, studenten en zelfstandigen Regiorapport Zuid-Nederland 28

Economische analyse internationale werknemers, studenten en zelfstandigen in Nederland

Economische analyse internationale werknemers, studenten en zelfstandigen in Nederland Economische analyse internationale werknemers, studenten en zelfstandigen in Nederland Tabellenboek Utrecht OPGESTELD IN OPDRACHT VAN: Ministerie van Economische Zaken (EZ) en negen expat centers in Nederland

Nadere informatie

Economische analyse internationale werknemers, studenten en zelfstandigen in Nederland

Economische analyse internationale werknemers, studenten en zelfstandigen in Nederland Economische analyse internationale werknemers, studenten en zelfstandigen in Nederland Overallrapport Nederland inclusief verbijzondering 12 provincies 3 oktober 2017 ECONOMISCH ONDERZOEK EN ADVIES TITEL

Nadere informatie

Economische analyse internationale werknemers, studenten en zelfstandigen in Nederland

Economische analyse internationale werknemers, studenten en zelfstandigen in Nederland Economische analyse internationale werknemers, studenten en zelfstandigen in Nederland Regiorapportage Zuid-Nederland 3 oktober 2017 ECONOMISCH ONDERZOEK EN ADVIES TITEL RAPPORT Economische analyse internationale

Nadere informatie

Economische analyse internationale werknemers, studenten en zelfstandigen in Nederland

Economische analyse internationale werknemers, studenten en zelfstandigen in Nederland Economische analyse internationale werknemers, studenten en zelfstandigen in Nederland Overallrapport Nederland inclusief verbijzondering 12 provincies OPGESTELD IN OPDRACHT VAN: Ministerie van Economische

Nadere informatie

Economische analyse internationale werknemers, studenten en zelfstandigen in Nederland. Regiorapportage Gelderland/Food Valley

Economische analyse internationale werknemers, studenten en zelfstandigen in Nederland. Regiorapportage Gelderland/Food Valley Economische analyse internationale werknemers, studenten en zelfstandigen in Nederland Regiorapportage Gelderland/Food Valley OPGESTELD IN OPDRACHT VAN: Ministerie van Economische Zaken (EZ) en negen expat

Nadere informatie

Economische analyse internationale werknemers, studenten en zelfstandigen in Nederland

Economische analyse internationale werknemers, studenten en zelfstandigen in Nederland Economische analyse internationale werknemers, studenten en zelfstandigen in Nederland Regiorapportage Leiden OPGESTELD IN OPDRACHT VAN: Ministerie van Economische Zaken (EZ) en negen expat centers in

Nadere informatie

Economische analyse internationale werknemers, studenten en zelfstandigen in Nederland

Economische analyse internationale werknemers, studenten en zelfstandigen in Nederland Economische analyse internationale werknemers, studenten en zelfstandigen in Nederland Regiorapport Amsterdam 3 oktober 2017 ECONOMISCH ONDERZOEK EN ADVIES TITEL RAPPORT Economische analyse internationale

Nadere informatie

Internationals in de Leidse regio 2015

Internationals in de Leidse regio 2015 Beleidsonderzoek & Analyse BOA Feitenblad draagt bij aan de kwaliteit van beleid en besluitvorming Internationals in de 2015 In de is internationale kennis één van de speerpunten. In dit feitenblad besteden

Nadere informatie

Studentenhuisvesting Feiten en trends 2010

Studentenhuisvesting Feiten en trends 2010 Studentenhuisvesting Feiten en trends 2010 Studentenhuisvesting - Feiten en trends 2010-1- Studenten Aantal ingeschreven voltijd studenten in bekostigde HBO- en WO-instellingen in Nederland 2009-2010 2008-2009

Nadere informatie

Woningen. Prijzen en transacties. Provincie / Steden. Marktgegevens en prognoses. Transactieprijzen koopwoningen in mediaan 2016

Woningen. Prijzen en transacties. Provincie / Steden. Marktgegevens en prognoses. Transactieprijzen koopwoningen in mediaan 2016 Woningen 2017 Provincie / Steden Marktgegevens en prognoses Prijzen en transacties Aantal inwoners 2016 Aantal woningen 2016 Woningvoorraad/ huishoudens/inwoners 2020 2025 Koopwoningen Aantal verkochte

Nadere informatie

Woningen Provincie/Gemeenten Marktgegevens en prognoses Prijzen en transacties. Prijs per m² GBO in mediaan 2017

Woningen Provincie/Gemeenten Marktgegevens en prognoses Prijzen en transacties. Prijs per m² GBO in mediaan 2017 Woningen Provincie/Gemeenten Marktgegevens en prognoses Prijzen en transacties woningen woningen. Provincie Drenthe Assen 67.700 31.400 Woningvoorraad 32.900 33.700 33.700 Tussenwoning 448 16,7 166.000

Nadere informatie

Leidenincijfers Beleidsonderzoek draagt bij aan de kwaliteit van beleid en besluitvorming

Leidenincijfers Beleidsonderzoek draagt bij aan de kwaliteit van beleid en besluitvorming Leidenincijfers Beleidsonderzoek draagt bij aan de kwaliteit van beleid en besluitvorming - Internationalisering Leidse regio www.leidenincijfers.nl BELEIDSONDERZOEK 071-516 5123 I info@leidenincijfers.nl

Nadere informatie

Economische analyse van het aantal internationals in Zuid-Nederland

Economische analyse van het aantal internationals in Zuid-Nederland Economische analyse van het aantal internationals in Zuid-Nederland Eindrapport OPGESTELD IN OPDRACHT VAN: Holland Expat Center*South OPGESTELD DOOR: Adres: Valkenburgerstraat 212 1011 ND Amsterdam Telefoon:

Nadere informatie

Robots houden groei arbeidsmarkt (nog) niet tegen

Robots houden groei arbeidsmarkt (nog) niet tegen Robots houden groei arbeidsmarkt (nog) niet tegen AMSTERDAM - Het aantal banen dat verloren gaat aan automatisatie is nog steeds kleiner dan de vraag naar werknemers van vlees en bloed. Het aantal vacatures

Nadere informatie

Woningbouw in VINEX-bouwgemeenten: aantallen en bouwkosten

Woningbouw in VINEX-bouwgemeenten: aantallen en bouwkosten Auteur: Bert Bunschoten Centraal Bureau voor de Statistiek Telefoon: (070) 337 42 09 E-mail: bbnn@cbs.nl Woningbouw in VINEX-bouwgemeenten: aantallen en bouwkosten Geleidelijk worden er meer woningen gebouwd

Nadere informatie

Kengetallen Mobiliteitsbranche 2003-2013

Kengetallen Mobiliteitsbranche 2003-2013 Kengetallen Mobiliteitsbranche 2003-2013 Kengetallen Mobiliteitsbranche 2003-2013 drs. W. van Ooij MarktMonitor Januari 2015 Kengetallen Mobiliteitsbranche 2003-2013 . Kengetallen Mobiliteitsbranche 2003-2013

Nadere informatie

Exportmonitor 2011. Het noordelijke bedrijfsleven wordt steeds internationaler

Exportmonitor 2011. Het noordelijke bedrijfsleven wordt steeds internationaler Exportmonitor 2011 Het noordelijke bedrijfsleven wordt steeds internationaler Uit de Exportmonitor 2011 blijkt dat het noordelijk bedrijfsleven steeds meer aansluiting vindt bij de wereldeconomie. De Exportmonitor

Nadere informatie

HET APOLLO MODEL. Figuur 1: Ontwikkeling aantal studenten HBO en WO, Nederland, 2013-2030

HET APOLLO MODEL. Figuur 1: Ontwikkeling aantal studenten HBO en WO, Nederland, 2013-2030 Amersfoort HET APOLLO MODEL Het Apollo Model is tot stand gekomen op initiatief van Kences en de ministeries van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap en Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. Met dit model

Nadere informatie

Toiletreclame Regionale Tarieven Indoormedia

Toiletreclame Regionale Tarieven Indoormedia Volume netwerk Horeca Doelgroep 13-49 Alkmaar 1 2 weken 34 17 10 950,- 135,- 495,- 115,- Almere 1 2 weken 17 8 5 475,- 115,- 250,- 110,- Amersfoort 1 2 weken 50 25 15 1.425,- 150,- 745,- 125,- Amsterdam

Nadere informatie

HET APOLLO MODEL. Figuur 1: Ontwikkeling aantal studenten HBO en WO, Nederland, 2013-2030

HET APOLLO MODEL. Figuur 1: Ontwikkeling aantal studenten HBO en WO, Nederland, 2013-2030 Rotterdam HET APOLLO MODEL Het Apollo Model is tot stand gekomen op initiatief van Kences en de ministeries van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap en Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. Met dit model

Nadere informatie

Steeds minder startersleningen beschikbaar

Steeds minder startersleningen beschikbaar RAPPORT Starterslening in Nederland Steeds minder startersleningen beschikbaar Uitgevoerd in opdracht van www.starteasy.nl INHOUD Starterslening in Nederland Steeds minder startersleningen beschikbaar

Nadere informatie

Allochtonen op de arbeidsmarkt 2009-2010

Allochtonen op de arbeidsmarkt 2009-2010 FORUM Maart Monitor Allochtonen op de arbeidsmarkt 9-8e monitor: effecten van de economische crisis In steeg de totale werkloosheid in Nederland met % naar 26 duizend personen. Het werkloosheidspercentage

Nadere informatie

Feiten en Cijfers 2017

Feiten en Cijfers 2017 Feiten en Cijfers 2017 Een overzicht van onze dienstverlening in 2017. Meer informatie vindt u ook in ons Publieksjaarverslag 2017. > www.svb.nl > www.pers.svb.nl Beste lezer, In totaal keert de Sociale

Nadere informatie

thema 1 Nederland en het water topografie

thema 1 Nederland en het water topografie thema 1 Nederland en het water topografie Argus Clou Aardrijkskunde groep 6 oefenkaart met antwoorden Malmberg s-hertogenbosch thema 1 Nederland en het water topografie Gebergten Vaalserberg Plaatsen Almere

Nadere informatie

CIJFERS UIT DE REGISTRATIE VAN FYSIOTHERAPEUTEN Peiling 2003

CIJFERS UIT DE REGISTRATIE VAN FYSIOTHERAPEUTEN Peiling 2003 CIJFERS UIT DE REGISTRATIE VAN FYSIOTHERAPEUTEN Peiling 2003 R.J. Kenens L. Hingstman Februari 2004 NIVEL Postbus 1568, 3500 BN UTRECHT Telefoon: 030-27 29 700 www.nivel.nl Pagina 2 van 6 INLEIDING In

Nadere informatie

Feiten & Cijfers bij de 96 ste Vierdaagse

Feiten & Cijfers bij de 96 ste Vierdaagse Stichting Internationale Vierdaagse Afstandsmarsen Nijmegen Persbericht 2012.024 Nijmegen, 05 juli 2012 Feiten & Cijfers bij de 96 ste Vierdaagse stand per 5 juli 2012. 1. Barometergegevens 2011 2012 Aantal

Nadere informatie

Joost Meijer, Amsterdam, 2015

Joost Meijer, Amsterdam, 2015 Deelrapport Kohnstamm Instituut over doorstroom vmbo-mbo t.b.v. NRO-project 405-14-580-002 Joost Meijer, Amsterdam, 2015 Inleiding De doorstroom van vmbo naar mbo in de groene sector is lager dan de doorstroom

Nadere informatie

Diversiteit in de Provinciale Staten

Diversiteit in de Provinciale Staten Onderzoek Diversiteit in de Provinciale Staten Het Huis voor democratie en rechtsstaat heeft na de verkiezingen van 2 maart 2011 de diversiteit in de nieuwe Provinciale Staten (PS) onderzocht. Het gaat

Nadere informatie

Migratie en pendel Twente. Special bij de Twente Index 2015

Migratie en pendel Twente. Special bij de Twente Index 2015 Migratie en pendel Twente Special bij de Twente Index 2015 Inhoudsopgave Theorieën over wonen, verhuizen 3 Kenmerken Twente: Urbanisatiegraad en aantal inwoners 4 Bevolkingsgroei grensregio s, een vergelijking

Nadere informatie

Den Haag: Internationale stad van vrede en recht

Den Haag: Internationale stad van vrede en recht Intergouvernementeel / VN Europees Kennis NGO Onderwijs Cultuur en expatorganisaties Ambassades en consulaten Den Haag: Internationale stad van vrede en recht De gemeente Den Haag is internationale stad

Nadere informatie

Figuur 1: Ontwikkeling aantal leerlingen Figuur 2: Ontwikkeling aantal leerlingen 2009-2013 1 (index: 2009 = 100) 2014-2019 (index: 2014 = 100)

Figuur 1: Ontwikkeling aantal leerlingen Figuur 2: Ontwikkeling aantal leerlingen 2009-2013 1 (index: 2009 = 100) 2014-2019 (index: 2014 = 100) Het aantal leerlingen in het basisonderwijs is tussen 2010 en 2014 gedaald. In de provincie Limburg nam het aantal leerlingen in deze periode het sterkst af. In het voortgezet onderwijs is het aantal leerlingen

Nadere informatie

Aantal huwelijken, huwelijksontbindingen, partnerschappen en partnerschapsontbindingen per woonplaats in 2014

Aantal huwelijken, huwelijksontbindingen, partnerschappen en partnerschapsontbindingen per woonplaats in 2014 Aantal huwelijken, huwelijksontbindingen, partnerschappen en partnerschapsontbindingen per woonplaats in 214 Huwelijk Huwelijksontbinding Partnerschap Partnerschapsontbinding Woonplaats Man % Vrouw % Man

Nadere informatie

Vastgoedbericht juni 2010

Vastgoedbericht juni 2010 Vastgoedbericht juni 20 Het Kadaster brengt maandelijks een vastgoedbericht uit. Hierin worden statistieken gepresenteerd met de ontwikkelingen van de afgelopen maand: de prijsindex, het aantal verkochte

Nadere informatie

Totaal

Totaal Aantal huwelijken, huwelijksontbindingen, partnerschappen en partnerschapsontbindingen per woonplaats in 2013 Huwelijk Huwelijksontbinding Partnerschap Partnerschapsontbinding Woonplaats Man % Vrouw %

Nadere informatie

Totaal

Totaal Aantal huwelijken, huwelijksontbindingen, partnerschappen en partnerschapsontbindingen per woonplaats in 2012 Huwelijk Huwelijksontbinding Partnerschap Partnerschapsontbinding Woonplaats Man % Vrouw %

Nadere informatie

Aantal huwelijken, huwelijksontbindingen, partnerschappen en partnerschapsontbindingen per woonplaats in 2015

Aantal huwelijken, huwelijksontbindingen, partnerschappen en partnerschapsontbindingen per woonplaats in 2015 Aantal huwelijken, huwelijksontbindingen, partnerschappen en partnerschapsontbindingen per woonplaats in 215 Huwelijk Huwelijksontbinding Partnerschap Partnerschapsontbinding Woonplaats Man % Vrouw % Man

Nadere informatie

Analyse ontwikkeling leerlingaantallen

Analyse ontwikkeling leerlingaantallen Analyse ontwikkeling leerlingaantallen Naar aanleiding van de 1 oktobertelling 2014 heeft VGS Adivio weer een korte analyse uitgevoerd waarbij onderzocht is in hoeverre de leerlingaantallen onderhevig

Nadere informatie

Wijziging Uitvoeringsregeling inkoop arbeidsvoorziening door gemeenten

Wijziging Uitvoeringsregeling inkoop arbeidsvoorziening door gemeenten Wijziging Uitvoeringsregeling inkoop arbeidsvoorziening door gemeenten SZW 2 december 1998/nr. AM/ARV/98/35644 Directie Arbeidsmarkt Werkgelegenheid Gelet op artikel 137a, tweede lid, van de Algemene bijstandswet,

Nadere informatie

CBS-berichten: Arbeidsmigratie naar en uit Nederland

CBS-berichten: Arbeidsmigratie naar en uit Nederland André Corpeleijn* Inleiding Arbeidsmigratie is de laatste tien jaar weer in de belangstelling gekomen. De uitbreiding van de Europese Unie en de komst van Oost-Europese werknemers naar Nederland hebben

Nadere informatie

Den Haag: Internationale Stad van Vrede en Recht

Den Haag: Internationale Stad van Vrede en Recht Intergouvernementeel/VN Europees Kennis NGO Onderwijs Cultuur Expat serviceorganisaties Ambassades en consulaten Aan ambassades gelieerde organisaties Den Haag: Internationale Stad van Vrede en Recht Den

Nadere informatie

Factsheet Varkensverbetering Ontwikkelingen in de sector op basis van de administratie van Colland Arbeidsmarkt in 2013

Factsheet Varkensverbetering Ontwikkelingen in de sector op basis van de administratie van Colland Arbeidsmarkt in 2013 Factsheet Varkensverbetering 2014 Ontwikkelingen in de sector op basis van de administratie van Colland Arbeidsmarkt in 2013 Colland Bestuursbureau, 13 oktober 2014 Pagina 2 27 Inhoudsopgave Toelichting

Nadere informatie

Factsheet Jongeren buiten beeld 2013

Factsheet Jongeren buiten beeld 2013 Factsheet Jongeren buiten beeld 2013 1. Aanleiding en afbakening Het ministerie van SZW heeft CBS gevraagd door het combineren van verschillende databestanden meer inzicht te geven in de omvang en kenmerken

Nadere informatie

7. Deelname en slagen in het hoger onderwijs

7. Deelname en slagen in het hoger onderwijs 7. Deelname en slagen in het hoger onderwijs Vergeleken met autochtonen is de participatie in het hoger onderwijs van niet-westerse allochtonen ruim twee keer zo laag. Tussen studiejaar 1995/ 96 en 21/

Nadere informatie

ECONOMISCHE MONITOR EDE 2011 / 4

ECONOMISCHE MONITOR EDE 2011 / 4 ECONOMISCHE MONITOR EDE 20 / 4 De Economische Monitor geeft een beeld van de economie van de gemeente Ede in de afgelopen periode van 2008 tot 20. De Economische Monitor is verdeeld in twee delen: Het

Nadere informatie

FORUM Monitor Allochtonen op de arbeidsmarkt: effecten van de economische crisis 2 e kwartaal 2009

FORUM Monitor Allochtonen op de arbeidsmarkt: effecten van de economische crisis 2 e kwartaal 2009 FORUM Monitor Allochtonen op de arbeidsmarkt: effecten van de economische crisis 2 e kwartaal 29 Groei van werkloosheid onder zet door! In het 2 e kwartaal van 29 groeide de werkloosheid onder (niet-westers)

Nadere informatie

Kenmerken van wanbetalers zorgverzekeringswet

Kenmerken van wanbetalers zorgverzekeringswet Publicatiedatum CBS-website: 16 juli 2007 Kenmerken van wanbetalers zorgverzekeringswet Centraal Bureau voor de Statistiek Samenvatting Op 1 januari 2006 is de nieuwe Zorgverzekeringswet inwerking getreden,

Nadere informatie

Leenonderzoek Verbouwingen De cijfers 2016 vs 2015

Leenonderzoek Verbouwingen De cijfers 2016 vs 2015 Leenonderzoek Verbouwingen De cijfers 2016 vs 2015 Geldshop, onafhankelijk adviseur en bemiddelaar in consumptief krediet, heeft een grootschalig onderzoek gedaan naar leningaanvragen voor het leendoel

Nadere informatie

Provincie Friesland Postbus 20120 8900 HM Leeuwarden

Provincie Friesland Postbus 20120 8900 HM Leeuwarden Overzicht van contactpersonen bij: Provincie en Plusregio COA, team plaatsing Decentraal COA, contactpersonen bestuurlijke contacten COA, medewerkers helpdesk, ambtelijke contacten en servicelijn Ministerie

Nadere informatie

TUSSENBERICHT SELECTIE VAN VOLTIJD MASTEROPLEIDINGEN IN HET WETENSCHAPPELIJK ONDERWIJS EN STUDENTENSTROMEN

TUSSENBERICHT SELECTIE VAN VOLTIJD MASTEROPLEIDINGEN IN HET WETENSCHAPPELIJK ONDERWIJS EN STUDENTENSTROMEN TUSSENBERICHT SELECTIE VAN VOLTIJD MASTEROPLEIDINGEN IN HET WETENSCHAPPELIJK ONDERWIJS EN STUDENTENSTROMEN December 2016 In de wet Kwaliteit in Verscheidenheid is met ingang van het studiejaar 2014/2015

Nadere informatie

Wij ondersteunen, stimuleren en begeleiden het Vlaamse integratie- en inburgeringsbeleid

Wij ondersteunen, stimuleren en begeleiden het Vlaamse integratie- en inburgeringsbeleid Wij ondersteunen, stimuleren en begeleiden het Vlaamse integratie- en inburgeringsbeleid INBURGERINGSPROGRAMMA Trajectbegeleider: TB Nederlands als Tweede Taal: NT2 Maatschappelijke Oriëntatie: MO Toekomstplannen

Nadere informatie

Rapportage Vergelijkend Onderzoek naar Ziekteverzuim SW-sector 2003

Rapportage Vergelijkend Onderzoek naar Ziekteverzuim SW-sector 2003 Rapportage Vergelijkend Onderzoek naar Ziekteverzuim SW-sector 2003 Inleiding In het arboconvenant Sociale Werkvoorziening is bepaald dat jaarlijks een vergelijkend onderzoek naar de hoogte van het ziekteverzuim

Nadere informatie

Diversiteit in Provinciale Staten, Gedeputeerde Staten en Eerste Kamer in 2011

Diversiteit in Provinciale Staten, Gedeputeerde Staten en Eerste Kamer in 2011 Onderzoek Diversiteit in Provinciale Staten, Gedeputeerde Staten en Eerste Kamer in 2011 Het Huis voor democratie en rechtsstaat heeft na de verkiezingen van 2 maart 2011 de diversiteit in de nieuwe Provinciale

Nadere informatie

De nieuwe verscheidenheid Toenemende diversiteit naar herkomst in Nederland

De nieuwe verscheidenheid Toenemende diversiteit naar herkomst in Nederland overig niet-westers De nieuwe verscheidenheid Toenemende diversiteit naar herkomst in Welke manier van kijken doet het meeste recht aan de diversiteit naar herkomst? Hoe is de huidige situatie ontstaan?

Nadere informatie

Factsheet Loonwerk Ontwikkelingen in de sector op basis van de administratie van Colland Arbeidsmarkt in 2013

Factsheet Loonwerk Ontwikkelingen in de sector op basis van de administratie van Colland Arbeidsmarkt in 2013 Factsheet Loonwerk 2014 Ontwikkelingen in de sector op basis van de administratie van Colland Arbeidsmarkt in 2013 Colland Bestuursbureau, 29 oktober 2014 Pagina 2 27 Inhoudsopgave Toelichting 3 Samenvatting

Nadere informatie

Bijlage verzuimcijfers

Bijlage verzuimcijfers Bijlage cijfers 1. Landelijke cijfers De cijfers over het schooljaar - zijn afkomstig uit de leerplichttelling die jaarlijks onder de gemeenten wordt uitgevoerd. De respons van gemeenten bedroeg dit jaar

Nadere informatie

pagina 1 18 aan Sectorcommissie Paddenstoelen onderwerp Factsheet Paddenstoelen 2010 Documentnummer N datum 21 februari 2012

pagina 1 18 aan Sectorcommissie Paddenstoelen onderwerp Factsheet Paddenstoelen 2010 Documentnummer N datum 21 februari 2012 pagina 1 18 aan Sectorcommissie Paddenstoelen onderwerp Factsheet Paddenstoelen 2010 Documentnummer 20120140N van Daniella van der Veen datum 21 februari 2012 Inleiding Het Colland Bestuursbureau voert

Nadere informatie

Factsheet Open teelten Landbouw Ontwikkelingen in de sector op basis van de administratie van Colland Arbeidsmarkt in 2013

Factsheet Open teelten Landbouw Ontwikkelingen in de sector op basis van de administratie van Colland Arbeidsmarkt in 2013 Factsheet Open teelten Landbouw 2014 Ontwikkelingen in de sector op basis van de administratie van Colland Arbeidsmarkt in 2013 Colland Bestuursbureau, 14 oktober 2014 Pagina 2 27 Inhoudsopgave Toelichting

Nadere informatie

Na Amsterdam is Utrecht de stad met de meeste deelauto s. In deze stad staan meer auto s dan in Den Haag en Rotterdam samen.

Na Amsterdam is Utrecht de stad met de meeste deelauto s. In deze stad staan meer auto s dan in Den Haag en Rotterdam samen. Memo Van Datum Onderwerp Friso Metz Trends gedeeld autogebruik Doorkiesnummer Bijlage(n) 6-254 392 Opnieuw toename van deelauto s Het aantal deelauto s in Nederland is tussen september 28 en maart 29 met

Nadere informatie

Noord-Holland heeft hoogste startersquote

Noord-Holland heeft hoogste startersquote Vooruitzicht Starters Noord-Holland heeft hoogste startersquote Ontwikkeling aantal starters onzeker door nieuwe wetgeving Fors meer taxichauffeurs door nieuwe taxiwet en Uber Ontwikkeling aantal starters

Nadere informatie

KWARTAALMONITOR APRIL 2016. Omzetontwikkeling van freelancers en flexwerkers in Nederland

KWARTAALMONITOR APRIL 2016. Omzetontwikkeling van freelancers en flexwerkers in Nederland KWARTAALMONITOR APRIL 2016 Omzetontwikkeling van freelancers en flexwerkers in Nederland Inhoud 3 WAT TE DOEN MET ÉÉN MILJOEN 4 BEDRIJVEN SPELEN IN OP WET DBA 5 VEEL STARTENDE FREELANCERS OP LEEFTIJD 6

Nadere informatie

Geachte Voorzitter, Voorzitter van de Tweede Kamer. der Staten Generaal Interne postcode 270 Postbus EA Den Haag Telefoon

Geachte Voorzitter, Voorzitter van de Tweede Kamer. der Staten Generaal Interne postcode 270 Postbus EA Den Haag Telefoon Directoraat-Generaal Wonen Directie Strategie Kennisontwikkeling Rijnstraat 8 Postbus 30941 Voorzitter van de Tweede Kamer 2500 GX Den Haag der Staten Generaal Interne postcode 270 Postbus 20018 2500 EA

Nadere informatie

Factsheet Groenvoederdrogerijen 2016

Factsheet Groenvoederdrogerijen 2016 Factsheet Groenvoederdrogerijen 2016 Ontwikkelingen in de sector op basis van de administratie van Colland Arbeidsmarkt in 2015 Colland Bestuursbureau, 28 oktober 2016 1609-0455 Pagina 2 33 Inhoudsopgave

Nadere informatie

Vastgoedbericht april 2010

Vastgoedbericht april 2010 Vastgoedbericht april 20 Het Kadaster brengt maandelijks een vastgoedbericht uit. Hierin worden statistieken gepresenteerd met de ontwikkelingen van de afgelopen maand: de prijsindex, het aantal verkochte

Nadere informatie

Monitor Nieuwe Woningen tot en met het derde kwartaal 2011

Monitor Nieuwe Woningen tot en met het derde kwartaal 2011 Monitor Nieuwe Woningen tot en met het derde kwartaal 2011 INHOUD INHOUD... 3 AANBOD VAN NIEUWE KOOPWONINGEN OP BASIS VAN DOOR DE AANGESLOTEN ORGANISATIES GEACCEPTEERDE PLANNEN... 7 TABEL 1 NIEUW AANGEBODEN

Nadere informatie

Factsheet Bos en Natuur Ontwikkelingen in de sector op basis van de administratie van Colland Arbeidsmarkt 2013

Factsheet Bos en Natuur Ontwikkelingen in de sector op basis van de administratie van Colland Arbeidsmarkt 2013 Factsheet Bos en Natuur 2014 Ontwikkelingen in de sector op basis van de administratie van Colland Arbeidsmarkt 2013 Colland Bestuursbureau, 8 december 2014 Pagina 2 27 Inhoudsopgave Toelichting 3 Samenvatting

Nadere informatie

Langdurige werkloosheid in Nederland

Langdurige werkloosheid in Nederland Langdurige werkloosheid in Nederland Robert de Vries In 25 waren er 483 duizend werklozen. Hiervan waren er 23 duizend 42 procent langdurig werkloos. Langdurige werkloosheid komt vooral voor bij ouderen.

Nadere informatie

Factsheet Groothandel in Bloembollen Ontwikkelingen in de sector op basis van de administratie van Colland Arbeidsmarkt

Factsheet Groothandel in Bloembollen Ontwikkelingen in de sector op basis van de administratie van Colland Arbeidsmarkt Factsheet Groothandel in Bloembollen 2013 Ontwikkelingen in de sector op basis van de administratie van Colland Arbeidsmarkt Colland Bestuursbureau, 5 februari 2014 Pagina 2 26 Inhoudsopgave Toelichting

Nadere informatie

Studeren in Nederland

Studeren in Nederland Studeren in Nederland Annekee de Jager Kaj Temme Nederlandse Ambassade Brussel Leuven, 27 oktober 2015 Inhoud 1. Nederland 2. Waarom studeren in Nederland? 3. Onderwijs in Nederland 4. Nederlandse studentensteden

Nadere informatie

CIJFERS UIT DE REGISTRATIE VAN FYSIOTHERAPEUTEN (in de eerste lijn)

CIJFERS UIT DE REGISTRATIE VAN FYSIOTHERAPEUTEN (in de eerste lijn) CIJFERS UIT DE REGISTRATIE VAN FYSIOTHERAPEUTEN (in de eerste lijn) Peiling 1 januari 2012 D.T.P. VAN HASSEL R.J. KENENS NOVEMBER 2013 CIJFERS UIT DE REGISTRATIE VAN BEROEPEN IN DE GEZONDHEIDSZORG CIJFERS

Nadere informatie

Factsheet Open teelten Boomkwekerij Ontwikkelingen in de sector op basis van de administratie van Colland Arbeidsmarkt in 2013

Factsheet Open teelten Boomkwekerij Ontwikkelingen in de sector op basis van de administratie van Colland Arbeidsmarkt in 2013 Factsheet Open teelten Boomkwekerij 2014 Ontwikkelingen in de sector op basis van de administratie van Colland Arbeidsmarkt in 2013 Colland Bestuursbureau, 14 oktober 2014 Pagina 2 27 Inhoudsopgave Toelichting

Nadere informatie

ADOPTIE Trends en analyse

ADOPTIE Trends en analyse Ministerie van Veiligheid en Justitie ADOPTIE Trends en analyse Statistisch overzicht interlandelijke adoptie over de jaren 21 tot en met 214 Februari 215 Overzicht van het aantal verstrekte beginseltoestemmingen

Nadere informatie

ADOPTIE Trends en Analyse Statistisch overzicht interlandelijke adoptie over de jaren 2011 tot en met 2015

ADOPTIE Trends en Analyse Statistisch overzicht interlandelijke adoptie over de jaren 2011 tot en met 2015 Ministerie van Veiligheid en Justitie ADOPTIE Trends en Analyse Statistisch overzicht interlandelijke adoptie over de jaren 211 tot en met 215 Februari 216 Overzicht van het aantal verleende beginseltoestemmingen

Nadere informatie

Leenonderzoek Verbouwingen De cijfers 2017 vs 2016

Leenonderzoek Verbouwingen De cijfers 2017 vs 2016 MAAKT HET WAAR Leenonderzoek Verbouwingen De cijfers 2017 vs 2016 Geldshop, onafhankelijk adviseur en bemiddelaar in consumptief krediet, heeft een grootschalig onderzoek gedaan naar leningaanvragen voor

Nadere informatie

Rapportage (N)WW< 27 jaar. Augustus 2015

Rapportage (N)WW< 27 jaar. Augustus 2015 Rapportage (N)WW< 27 jaar Augustus 2015 Inhoudsopgave Inhoudsopgave 1 WW-uitkeringen 2 Niet-werkende werkzoekenden 12 Toelichting NWW/WW/WBB 17 Colofon 18 Rapportage (N)WW< 27 jaar 1 WW-uitkeringen < 27

Nadere informatie

Centraal Bureau voor de Statistiek. Persbericht. Meer doden onder fietsers, minder onder motorrijders. Meeste verkeersdoden onder twintigers

Centraal Bureau voor de Statistiek. Persbericht. Meer doden onder fietsers, minder onder motorrijders. Meeste verkeersdoden onder twintigers Centraal Bureau voor de Statistiek Persbericht PB07-031 23 april 2007 10.00 uur Sterke stijging verkeersdoden onder fietsers In 2006 kwamen 811 mensen in het Nederlandse verkeer om. Dit zijn er 6 minder

Nadere informatie

Factsheet 24 november 2010 LO

Factsheet 24 november 2010 LO Factsheet 24 november 2010 LO Ledenonderzoek Flexmigranten 2010 Elk jaar bevraagt de ABU zijn leden over de groep flexmigranten. Daaruit komt zeer bruikbare informatie over deze specifieke groep uitzendkrachten.

Nadere informatie

Ontwikkeling werkdruk in het onderwijs 1999-2003

Ontwikkeling werkdruk in het onderwijs 1999-2003 Ontwikkeling werkdruk in het onderwijs 1999-2003 Eindrapport Een onderzoek in opdracht van het Vervangingsfonds Frank Schoenmakers Rob Hoffius B3060 Leiden, 21 juni 2005 Inhoudsopgave 1 Inleiding 4 2 Verantwoording:

Nadere informatie

Toeristisch bezoek aan Dordrecht

Toeristisch bezoek aan Dordrecht Toeristisch bezoek aan Dordrecht Besteding van toeristische bezoekers groeit naar meer dan 100 miljoen In 2010 zorgde het toeristisch bezoek in Dordrecht voor een economische spin-off van ruim 73 miljoen.

Nadere informatie

Factsheet. Totale hbo-instroom, inschrijvingen en diploma s

Factsheet. Totale hbo-instroom, inschrijvingen en diploma s Instroom, inschrijvingen en diploma s 2018/19 De instroom in het hbo is dit studiejaar toegenomen met 3,4% tot 110.307 eerstejaars aan een associate degree, bachelor of masteropleiding. Dit is de hoogste

Nadere informatie

Handelsstromen Rozenstruiken 2009 / 14. Zoetermeer, Maart 2009 Peter van der Salm Productschap Tuinbouw, Afdeling Markt en Innovatie

Handelsstromen Rozenstruiken 2009 / 14. Zoetermeer, Maart 2009 Peter van der Salm Productschap Tuinbouw, Afdeling Markt en Innovatie Handelsstromen Rozenstruiken 2009 / 14 Zoetermeer, Maart 2009 Peter van der Salm Productschap Tuinbouw, Afdeling Markt en Innovatie Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd

Nadere informatie

Medewerkers in het mbo - CONCEPT

Medewerkers in het mbo - CONCEPT Medewerkers in het mbo - CONCEPT Omvang en kenmerken van werkgelegenheid en dynamiek Medewerkers in het mbo Omvang en kenmerken van werkgelegenheid en dynamiek Uitgevoerd in opdracht van de Stichting

Nadere informatie

Rapport. van. Kamer v an Koophandel Nederland. Startersprofiel 2013. Datum uitgave Januari 2014. onderwerp Startende ondernemers in beeld

Rapport. van. Kamer v an Koophandel Nederland. Startersprofiel 2013. Datum uitgave Januari 2014. onderwerp Startende ondernemers in beeld Rapport Startersprofiel 2013 van Kamer van Koophandel Nederland Datum uitgave Januari 2014 onderwerp Startende ondernemers in beeld Pagina 1 v an 13 Inhoudsopgave 1 Samenvatting...3 2 Kerncijfers startende

Nadere informatie

Economische analyse van het aantal internationals in Zuid-Limburg

Economische analyse van het aantal internationals in Zuid-Limburg Economische analyse van het aantal internationals in Zuid-Limburg Eindrapport OPGESTELD IN OPDRACHT VAN: Regio Zuid-Limburg; 18 gemeenten OPGESTELD DOOR: Adres: Valkenburgerstraat 212 1011 ND Amsterdam

Nadere informatie

natuursteen polijsten natuursteen polijsten natuursteen polijsten natuursteen polijsten natuursteen polijsten natuursteen polijsten marmer polijsten

natuursteen polijsten natuursteen polijsten natuursteen polijsten natuursteen polijsten natuursteen polijsten natuursteen polijsten marmer polijsten almelo almere amersfoort amsterdam apeldoorn arnhem amsterdam belgisch hardsteen belgische hardsteen blauwe hardsteen boxmeer breda vloer schuren vloer schuren vloer schuren schuren schuren schuren vloeren

Nadere informatie

5.6 Het Nederlands hoger onderwijs in internationaal perspectief

5.6 Het Nederlands hoger onderwijs in internationaal perspectief 5.6 Het s hoger onderwijs in internationaal perspectief In de meeste landen van de is de vraag naar hoger onderwijs tussen 1995 en 2002 fors gegroeid. Ook in gaat een steeds groter deel van de bevolking

Nadere informatie

Stand van zaken huisvesting kinderopvang in Nederland 2011

Stand van zaken huisvesting kinderopvang in Nederland 2011 Stand van zaken huisvesting kinderopvang in Nederland 2011 Utrecht, juli 2011 Buitenhek Management & Consult Winthontlaan 200 Postbus 85183 3508 AD Utrecht T +030 287 59 59 F +030 287 59 60 info@buitenhek.nl

Nadere informatie

Rapport. van Kamer van Koophandel Nederland. Startersprofiel 2012. Datum uitgave. Januari 2013. onderwerp Startende ondernemers in beeld

Rapport. van Kamer van Koophandel Nederland. Startersprofiel 2012. Datum uitgave. Januari 2013. onderwerp Startende ondernemers in beeld Rapport Startersprofiel 2012 van Datum uitgave Januari 2013 onderwerp Startende ondernemers in beeld Pagina 1 van 12 Inhoudsopgave 1 Samenvatting... 3 2 Kerncijfers startende ondernemers... 4 2.1 Meer

Nadere informatie

Vastgoedbericht mei 2010

Vastgoedbericht mei 2010 Vastgoedbericht mei 20 Het Kadaster brengt maandelijks een vastgoedbericht uit. Hierin worden statistieken gepresenteerd met de ontwikkelingen van de afgelopen maand: de prijsindex, het aantal verkochte

Nadere informatie

Factsheet Groothandel in Bloembollen Ontwikkelingen in de sector op basis van de administratie van Colland Arbeidsmarkt in 2013

Factsheet Groothandel in Bloembollen Ontwikkelingen in de sector op basis van de administratie van Colland Arbeidsmarkt in 2013 Factsheet Groothandel in Bloembollen 2014 Ontwikkelingen in de sector op basis van de administratie van Colland Arbeidsmarkt in 2013 Colland Bestuursbureau, 31 oktober 2014 Pagina 2 27 Inhoudsopgave Toelichting

Nadere informatie

Vastgoedbericht juli 2010

Vastgoedbericht juli 2010 19 augustus 20 Vastgoedbericht juli 20 Het Kadaster brengt maandelijks een vastgoedbericht uit. Hierin worden statistieken gepresenteerd met de ontwikkelingen van de afgelopen maand: de prijsindex, het

Nadere informatie

Landelijke peiling Nijmegen 2000. Resultaten eindmeting, januari 2006

Landelijke peiling Nijmegen 2000. Resultaten eindmeting, januari 2006 Resultaten eindmeting, januari 2006 O&S Nijmegen januari 2006 Inhoudsopgave 1 Inleiding 3 2 Onderzoeksresultaten 5 2.1 Eerste gedachte bij de stad Nijmegen 5 2.2 Bekendheid met gegeven dat Nijmegen de

Nadere informatie

Absoluut verzuim. Absoluut verzuim totaal verzuim. > 3 maanden. Opgelost in schooljaar

Absoluut verzuim. Absoluut verzuim totaal verzuim. > 3 maanden. Opgelost in schooljaar Bijlage 1. Landelijke gegevens De gegevens over het schooljaar 2014-2015 zijn afkomstig uit de leerplichttelling die jaarlijks onder de gemeenten wordt uitgevoerd. De respons op de leerplichttelling bedroeg

Nadere informatie

Vastgoedbericht november 2010

Vastgoedbericht november 2010 21 december 20 Vastgoedbericht november 20 Het Kadaster brengt maandelijks een vastgoedbericht uit. Hierin worden statistieken gepresenteerd met de ontwikkelingen van de afgelopen maand: de prijsindex,

Nadere informatie

Vastgoedbericht december 2010

Vastgoedbericht december 2010 Vastgoedbericht december 20 Het Kadaster brengt maandelijks een vastgoedbericht uit. Hierin worden statistieken gepresenteerd met de ontwikkelingen van de afgelopen maand: de prijsindex, het aantal verkochte

Nadere informatie

Stoppen als huisarts: trends in aantallen en percentages

Stoppen als huisarts: trends in aantallen en percentages Dit rapport is een uitgave van het NIVEL. De gegevens mogen worden gebruikt met bronvermelding. Stoppen als huisarts: trends in aantallen en percentages Een analyse van de huisartsenregistratie over de

Nadere informatie

KENGETALLEN MOBILITEITSBRANCHE

KENGETALLEN MOBILITEITSBRANCHE KENGETALLEN MOBILITEITSBRANCHE 2005-2016 Juni 2016 Kengetallen mobiliteitsbranche 2005-2016 1 INHOUD 1. Aanleiding 3 2. Conclusie 5 3. Resultaten 10 3.1 Werkgevers 10 3.2 Medewerkers 27 3.3 Branchemobiliteit

Nadere informatie

Kengetallen Mobiliteitsbranche

Kengetallen Mobiliteitsbranche Kengetallen Mobiliteitsbranche 2002-2012 Kengetallen Mobiliteitsbranche 2002-2012 drs. W. van Ooij dr. K.Karpinska MarktMonitor september 2013 Inhoudsopgave Samenvatting -------------------------------------------------------------------------------------------------

Nadere informatie

Hypotheek Index Q1 2018

Hypotheek Index Q1 2018 Hypotheek Index Q1 2018 De Hypotheker schetst de situatie op de huizenmarkt. Waterbedeffect goed zichtbaar in Randstad Huizenkopers wijken uit naar gemeenten rondom de grote steden. Zo steeg het aantal

Nadere informatie

Transities tussen banen en sociale zekerheid naar regio,

Transities tussen banen en sociale zekerheid naar regio, Transities tussen banen en sociale zekerheid naar regio, 2007 2010 Katja Chkalova en Gerda Gringhuis In dit artikel worden de transities van en naar een baan als werknemer op provincieniveau in beeld gebracht.

Nadere informatie

Naamloos. Floor Point natuursteen vloeren polijsten

Naamloos. Floor Point natuursteen vloeren polijsten almelo almere amersfoort amsterdam apeldoorn arnhem amsterdam belgisch hardsteen belgische hardsteen blauwe hardsteen boxmeer breda betonvloer schuren betonvloer schuren betonvloer schuren beton schuren

Nadere informatie