Handboek Carpaal Tunnel Syndroom (CTS)

Transcriptie

1 Handboek Carpaal Tunnel Syndroom (CTS) 2017/05/04 Versie 1.0 Versie beheer Datum Versie Aanpassing 1

2 Handboek Carpaal Tunnel Syndroom (CTS) Door de patiënt gerapporteerde uitkomsten van de behandeling van carpaal tunnel syndroom (CTS) worden uitgevraagd door middel van de Boston Carpal Tunnel Questionnaire (BCTQ) en de Visual Analoque Scale (VAS pijn). Dit Handboek CTS betreft een voorlopige standaard die Zorgladder aanhoudt, totdat experts uit het veld hierover hun definitieve oordeel hebben uitgesproken. Introductie van de vragenlijst Bij CTS worden twee vragenlijsten gebruikt, de Boston Carpal Tunnel Questionnaire (BCTQ) ook wel de Levine Scale genoemd - en de Visual Analogue Scale (VAS pijn). De BCTQ is een veelgebruikte patient reported outcome vragenlijst voor het meten van door de patiënt ervaren uitkomsten van de behandeling van het carpaal tunnel syndroom (CTS) (Levine, et al., 1993). Daarmee is het een aandoeningsspecifieke vragenlijst die inzicht geeft in specifieke klachten behorend bij CTS en de mate van deze klachten tijdens het uitvoeren van gerelateerde handelingen (Smits, Ottenhof, Feitz, & Kreulen, 2014). De vragenlijst is ontwikkeld door Levine et al (1993) en bevat 19 vragen die zijn verdeeld over twee schalen: een Symptom Severity Scale (SSS) en een Functional Status Scale (FSS). De elf vragen in de SSS geven inzicht in de intensiteit van bij CTS kenmerkende klachten en de acht items van de FSS in de dagelijkse activiteiten waarbij de patiënt klachten ervaart. De BCTQ is valide, betrouwbaar en reproduceerbaar (e.g., Levine, et al., 1993; Carvalho Leite, Jerosch-Herold, & Song, Smits et al (2014) geven aan dat de BCTQ de potentie heeft om te discrimineren tussen zorgaanbieders en verbeteringen in de kwaliteit van zorg kan registreren. De BCTQ is in 2014 naar het Nederlands vertaald en gevalideerd (Smits, Ottenhof, Feitz, & Kreulen). Het invullen van de BCTQ duurt gemiddeld 5.6 minuten (Greenslade, Mehta, Belward, & Warwick, 2004). De VAS is een meetschaal om de mate van pijn te kwantificeren. Deze vragenlijst bestaat uit een lijn van 100 mm lang waarvan de beide uiteinden staan voor extremen in de mate van pijn links geen enkele pijn (0 mm) en rechts de meest voorstelbare pijn (100mm). De patiënt wordt gevraagd om op de lijn te markeren in welke mate hij of zij pijnsensatie beleeft. De VAS is een valide meetinstrument om pijnintensiteit te meten (e.g. Gramling & Elliott, 1992; Jensen, Karoly, & Braver, Het invullen van deze vragenlijst vergt zo n 1 minuut. Aandoeningen De BCTQ wordt gebruikt voor de volgende aandoening: Carpaal Tunnel Syndroom De VAS kan worden gebruikt voor verschillende aandoeningen waarbij pijn een klacht is, waaronder: - Carpaal Tunnel Syndroom - Triggervinger, artrose, ganglions, peesontstekingen zoals M. Quervain - Nekpijn - Armpijn - (Chronische) lage rugpijn 2

3 Uitvraagfrequentie Uit de literatuur blijkt geen expliciete uitvraagfrequentie van de BCTQ. Veelgebruikte uitvraagmomenten zijn voorafgaand aan de behandeling (T0), 3 maanden na de behandeling (T1) en 6 maanden na de behandeling (T2) (bv. Greenslade, Mehta, Belward, & Warwick, 2004; Kagan, Malay, Toker, & Chung, 2013). Om de patiënt zo min mogelijk te belasten en daarmee de respons zo hoog mogelijk te krijgen, kiezen we voor twee meetmomenten. Dit zijn de meetmomenten waarop zoveel mogelijk effect van de behandeling kan worden verwacht, terwijl de behandeling zo recent mogelijk heeft plaatsgevonden. Zo voelt de patiënt zich nog meest betrokken bij de behandeling. De uitvraagfrequentie is derhalve: T0: baseline voorafgaand aan de behandeling/operatie, vlak na de indicatiestelling T1: 6 maanden na de behandeling/operatie De uitvraag van de VAS volgt gelijktijdig met de uitvraag van de BCTQ. Berekening (benchmark) resultaten De vragen in de BCTQ bevatten een vijfpuntsantwoordschaal. Hoe minder de klachten of hoe minder problemen bij het uitvoeren van een activiteit hoe lager de score en vice versa (minimum score is 1, maximum score is 5). Door het optellen van de afzonderlijke scores wordt de totale score berekend. De Symptom Severity Scale (SSS) en de Functional Status Scale (FSS) worden vervolgens afzonderlijk van elkaar berekend volgens de volgende formules: = 1 11 = 1 8 Waarbij n = aantal vragen; Q1 - Qn = vragen uit de BCTQ De VAS-score wordt bepaald door het aantal millimeter tussen de door de patiënt aangegeven streep en de minimum score van 0 mm. Voor de pijnsensatie zijn de volgende interpretaties bekend (Jensen, Chen, & Brugger, 2003): Geen pijn: 0-4mm Milde pijn: 5-44mm Matige pijn: 45-74mm Ernstige pijn: mm Een afname van pijn met 33% is voor patiënten een betekenisvolle afname (Jensen, Chen, & Brugger, 2003). Indicatoren Een indicator is een aanwijzing (indicatie) voor eventuele verschillen in kwaliteit van zorg. De resultaten van PROMs kunnen worden omgerekend naar een uitkomstindicator. Bij de 3

4 BCTQ en de VAS zijn verschillende opties mogelijk (opsomming is niet uitputtend en zal worden voorgelegd aan de experts): - BCTQ SS-score baseline difference: Verandering in symptom severity score tussen de voormeting (T0) en de nameting (T1). - BCTQ FS-score baseline difference: Verandering in functional severity score tussen de voormeting (T0) en de nameting (T1). - VAS-score baseline difference: Verandering in pijnintensiteit tussen de voormeting (T0) en de nameting (T1). Bij de analyses kan worden gekeken in hoeverre de genoemde verschillen het gevolg zijn van bijvoorbeeld de gehanteerde behandelmethode. Te verzamelen aanvullende data Voor case mixing en verdere analyse van de kwaliteit van zorg dienen naast de VQS data nog gegevens te worden. Deze lijst is momenteel nog niet definitief, maar de te verzamelen aanvullende data betreft vooralsnog: - Leeftijd - Lengte - Gewicht - Geslacht - Behandelaar(s), incl. functie - Comorbiditeit en andere factoren die het medische herstel ongunstig beïnvloeden (Nederlandse Vereniging voor Neurologie, 2005): o Roken o Reumatische aandoeningen o Diabetes o Schildklieraandoeningen o Duur klachten preoperatief o Eerdere operatieve behandeling voor CTS o Complicaties zoals gestoorde wondgenezing, posttraumatische dystrofie, zenuwletsel, postoperatieve neuralgie o (Eerdere) handfracturen o (Eerdere) polsfracturen - Behandelmethoden: o Conservatief (Okamura et al 2014): Corticosteroïden injecties in de carpal tunnel Hydrocortison Triamcinolon Immobilisatie van het polsgewricht mbv. een spalk Ontstekingsremmers Orale corticosteroïden o Operatief: Klassieke open techniek (Okamura et al 2014; Nederlandse Vereniging voor Neurologie, 2005) Type incisie bij open klieving: o Een lange incisie beginnend in de handpalm doorgaand tot proximaal van de polsplooi o Een korte boven het ligamentum carpi transversum o Ulnair gelegen incisie o Radiair gelegen incisie Gebruikte techniek: o Okutsu s techniek 4

5 o Chows biportale techniek o Agee s uniportale techniek o Brown s biportale methode o Menon s uniportale systeem o Worseg s uniportale methode o Tourniquet Endoscopische klieving (Okamura et al 2014; Nederlandse Vereniging voor Neurologie, 2005) Uniportale endoscopische techniek Biportale endoscopische techniek The one through retinaculotome (Okamura et al 2014) o Anesthesie type (Nederlandse Vereniging voor Neurologie, 2005) Algemene anesthesie Regionale anesthesie Lokale anesthesie Versie van de vragenlijst Zorgladder maakt gebruik van de volgende versie van de BCTQ: - De Nederlandse vertaling van de BCTQ zoals weergegeven in: Smits, F., Ottenhof, M., Feitz, R., & Kreulen, M. (2014). Nederlandse vertaling van de 'Boston Carpal Tunnel Questionnaire' voor evaluatie van het carpaletunnelsyndroom (BCTQ-DLV). Nederlands Tijdschrift voor Plastische Chirurgie(2), Zorgladder maakt gebruik van de versie van de VAS die kan worden gedownload via: - Codeboek Dit codeboek bevat de labels en de codes van de algemene vragenlijst ten behoeve van case-mixing (dit is een voorlopige versie, waarmee de pilot van Zorgladder start) en de BCTQ. Daarnaast dient in dit stadium van de pilot ook de behandelaar te worden geëxporteerd naar Zorgladder. Algemene vragenlijst tbv case mixing Dit is een pre-operatieve vragenlijst, die in feite vooraf gaat aan de vragen uit de PROM. Als deze gegevens al op andere wijze verzameld worden en deze gegevens kunnen van daaruit worden meegestuurd naar Zorgladder, dan hoeven die vragen niet apart te worden uitgevraagd. Deze vragenlijst is tijdelijk, totdat experts een definitieve lijst met case mix en klinische data hebben vastgesteld. Patiëntgegevens: 1. Geboortedatum Label: ACM_vraag_1 dd-mm-jjj 2. Geslacht Label: ACM_vraag_2 Man Label: 1 5

6 Vrouw Label: 2 Onbekend Label: 3 3. Lengte (in centimeters) Label: ACM_vraag_3 Cijfer zonder decimaal - maximum Gewicht (in kg) Label: ACM_vraag_4 cijfer met 1 decimaal - maximum 250,0 5. Rookt u? Label: ACM_vraag_5 Ja Label: 1 Nee Label: 2 6. Heeft u suikerziekte? Label: ACM_vraag_6 Ja Label: 1 Nee Label: 2 7. Heeft u een nierziekte? Label: ACM_vraag_7 Ja Label: 1 Nee Label: 2 8. Heeft u hartproblemen? Label: ACM_vraag_8 Ja Label: 1 Nee Label: 2 9. Heeft u verhoogde bloeddruk? Label: ACM_vraag_9 Ja Label: 1 Nee Label: 2 BCTQ» Vragenlijst T0, vóór de operatie Introductie De volgende vragen hebben betrekking op uw klachten die u gedurende een gebruikelijke dag en nacht ervaren heeft in de afgelopen twee weken (Selecteer één antwoord voor elke vraag). 1. Hoe ernstig is de pijn in uw hand of pols s nachts? Label: BCTQ _vraag_1 Ik heb s nachts geen pijn in mijn hand of pols - Label: 1 Lichte pijn - Label: 2 Matige pijn - Label: 3 Ernstige pijn - Label: 4 Zeer ernstige pijn - Label: 5 6

7 2. Hoe vaak werd u wakker van de pijn in uw hand of pols gedurende een gebruikelijke nacht in de afgelopen twee weken? Label: BCTQ _vraag_2 Nooit - Label: 1 Eén keer - Label: 2 Twee of drie keer - Label: 3 Vier of vijf keer- Label: 4 Meer dan vijf keer - Label: 5 3. Heeft u overdag pijn in uw hand of pols? Label: BCTQ _vraag_3 Ik heb nooit pijn overdag - Label: 1 Ik heb lichte pijn overdag- Label: 2 Ik heb matige pijn overdag - Label: 3 Ik heb hevige pijn overdag - Label: 4 Ik heb zeer hevige pijn overdag - Label: 5 4. Hoe vaak heeft u overdag pijn in uw hand of pols? Label: BCTQ _vraag_4 Nooit - Label: 1 Eén of twee keer per dag - Label: 2 Drie tot vijf keer per dag - Label: 3 Meer dan vijf keer per dag - Label: 4 De pijn is constant aanwezig- Label: 5 5. Hoe lang houdt de pijn die u overdag heeft gemiddeld aan? Label: BCTQ _vraag_5 Ik heb geen pijn overdag - Label: 1 Minder dan 10 minuten - Label: 2 10 minuten tot een uur - Label: 3 Meer dan een uur - Label: 4 De pijn is constant aanwezig overdag - Label: 5 6. Heeft u een verminderd/doof gevoel in uw hand? Label: BCTQ _vraag_6 Nee - Label: 1 Ja, ik heb een licht verdoofd gevoel - Label: 2 Ja, ik heb een matig verdoofd gevoel - Label: 3 Ja, ik heb een ernstig verdoofd gevoel - Label: 4 Ja, ik heb een zeer ernstig verdoofd gevoel - Label: 5 7. Heeft u minder kracht in uw hand of pols? Label: BCTQ _vraag_7 Nee, geen krachtsvermindering - Label: 1 Ja, lichte krachtsvermindering - Label: 2 Ja, matige krachtsvermindering - Label: 3 Ja, ernstige krachtsvermindering - Label: 4 Ja, zeer ernstige krachtsvermindering - Label: 5 7

8 8. Heeft u tintelingen in uw hand? Label: BCTQ _vraag_8 Nee, geen tintelingen - Label: 1 Ja, lichte tintelingen - Label: 2 Ja, matige tintelingen - Label: 3 Ja, ernstige tintelingen - Label: 4 Ja, zeer ernstige tintelingen - Label: 5 9. Hoe ernstig is het verdoofd gevoel of de tintelingen s nachts? Label: BCTQ _vraag_9 Ik heb geen verdoofd gevoel of tintelingen s nachts - Label: 1 Licht - Label: 2 Matig - Label: 3 Ernstig - Label: 4 Zeer ernstig - Label: Hoe vaak werd u wakker van een verdoofd gevoel of tintelingen in uw hand gedurende een gebruikelijke nacht in de afgelopen 2 weken? Label: BCTQ _vraag_10 Nooit - Label: 1 Eén keer - Label: 2 Twee of drie keer - Label: 3 Vier of vijf keer- Label: 4 Meer dan vijf keer - Label: Heeft u problemen bij het oppakken en hanteren van kleine voorwerpen zoals sleutels of pennen? Label: BCTQ _vraag_11 Nee, geen problemen - Label: 1 Ja, lichte problemen - Label: 2 Ja, matige problemen - Label: 3 Ja, ernstige problemen - Label: 4 Ja, zeer ernstige problemen - Label: Heeft u op een gebruikelijke dag gedurende de afgelopen twee weken problemen ondervonden bij het uitvoeren van ondergenoemde activiteiten? Selecteer het getal dat uw problemen om de activiteit uit te voeren het beste beschrijft. Label: BCTQ _vraag_ Schrijven Label: BCTQ _vraag_12_1 8

9 Dichtknopen van kleding Label: BCTQ _vraag_12_ Vasthouden van boek bij lezen Label: BCTQ _vraag_12_ Oppakken van telefoon Label: BCTQ _vraag_12_ Openen van potdeksels Label: BCTQ _vraag_12_ Huishoudelijke taken Label: BCTQ _vraag_12_ Tillen van boodschappentas Label: BCTQ _vraag_12_ Douchen/baden en aankleden Label: BCTQ _vraag_12_8 9

10 13. Selecteer om welke hand het gaat Label: BCTQ_vraag_13 Links - Label: 1 Rechts - Label: 2 BCTQ» Vragenlijst T1, ná de operatie Introductie De volgende vragen hebben betrekking op uw klachten die u gedurende een gebruikelijke dag en nacht ervaren heeft in de afgelopen twee weken (Selecteer één antwoord voor elke vraag). 1. Hoe ernstig is de pijn in uw hand of pols s nachts? Label: BCTQ _vraag_1 Ik heb s nachts geen pijn in mijn hand of pols - Label: 1 Lichte pijn - Label: 2 Matige pijn - Label: 3 Ernstige pijn - Label: 4 Zeer ernstige pijn - Label: 5 2. Hoe vaak werd u wakker van de pijn in uw hand of pols gedurende een gebruikelijke nacht in de afgelopen twee weken? Label: BCTQ _vraag_2 Nooit - Label: 1 Eén keer - Label: 2 Twee of drie keer - Label: 3 Vier of vijf keer- Label: 4 Meer dan vijf keer - Label: 5 3. Heeft u overdag pijn in uw hand of pols? Label: BCTQ _vraag_3 Ik heb nooit pijn overdag - Label: 1 Ik heb lichte pijn overdag- Label: 2 Ik heb matige pijn overdag - Label: 3 Ik heb hevige pijn overdag - Label: 4 Ik heb zeer hevige pijn overdag - Label: 5 4. Hoe vaak heeft u overdag pijn in uw hand of pols? Label: BCTQ _vraag_4 Nooit - Label: 1 Eén of twee keer per dag - Label: 2 Drie tot vijf keer per dag - Label: 3 10

11 Meer dan vijf keer per dag - Label: 4 De pijn is constant aanwezig- Label: 5 5. Hoe lang houdt de pijn die u overdag heeft gemiddeld aan? Label: BCTQ _vraag_5 Ik heb geen pijn overdag - Label: 1 Minder dan 10 minuten - Label: 2 10 minuten tot een uur - Label: 3 Meer dan een uur - Label: 4 De pijn is constant aanwezig overdag - Label: 5 6. Heeft u een verminderd/doof gevoel in uw hand? Label: BCTQ _vraag_6 Nee - Label: 1 Ja, ik heb een licht verdoofd gevoel - Label: 2 Ja, ik heb een matig verdoofd gevoel - Label: 3 Ja, ik heb een ernstig verdoofd gevoel - Label: 4 Ja, ik heb een zeer ernstig verdoofd gevoel - Label: 5 7. Heeft u minder kracht in uw hand of pols? Label: BCTQ _vraag_7 Nee, geen krachtsvermindering - Label: 1 Ja, lichte krachtsvermindering - Label: 2 Ja, matige krachtsvermindering - Label: 3 Ja, ernstige krachtsvermindering - Label: 4 Ja, zeer ernstige krachtsvermindering - Label: 5 8. Heeft u tintelingen in uw hand? Label: BCTQ _vraag_8 Nee, geen tintelingen - Label: 1 Ja, lichte tintelingen - Label: 2 Ja, matige tintelingen - Label: 3 Ja, ernstige tintelingen - Label: 4 Ja, zeer ernstige tintelingen - Label: 5 9. Hoe ernstig is het verdoofd gevoel of de tintelingen s nachts? Label: BCTQ _vraag_9 Ik heb geen verdoofd gevoel of tintelingen s nachts - Label: 1 Licht - Label: 2 Matig - Label: 3 Ernstig - Label: 4 Zeer ernstig - Label: Hoe vaak werd u wakker van een verdoofd gevoel of tintelingen in uw hand gedurende een gebruikelijke nacht in de afgelopen 2 weken? Label: BCTQ _vraag_10 Nooit - Label: 1 11

12 Eén keer - Label: 2 Twee of drie keer - Label: 3 Vier of vijf keer- Label: 4 Meer dan vijf keer - Label: Heeft u problemen bij het oppakken en hanteren van kleine voorwerpen zoals sleutels of pennen? Label: BCTQ _vraag_11 Nee, geen problemen - Label: 1 Ja, lichte problemen - Label: 2 Ja, matige problemen - Label: 3 Ja, ernstige problemen - Label: 4 Ja, zeer ernstige problemen - Label: Heeft u op een gebruikelijke dag gedurende de afgelopen twee weken problemen ondervonden bij het uitvoeren van ondergenoemde activiteiten? Selecteer het getal dat uw problemen om de activiteit uit te voeren het beste beschrijft. Label: BCTQ _vraag_ Schrijven Label: BCTQ _vraag_12_ Dichtknopen van kleding Label: BCTQ _vraag_12_ Vasthouden van boek bij lezen Label: BCTQ _vraag_12_ Oppakken van telefoon Label: BCTQ _vraag_12_4 12

13 12-5. Openen van potdeksels Label: BCTQ _vraag_12_ Huishoudelijke taken Label: BCTQ _vraag_12_ Tillen van boodschappentas Label: BCTQ _vraag_12_ Douchen/baden en aankleden Label: BCTQ _vraag_12_8 Vragenlijst: VAS De vragen in de VAS worden weergegeven op een horizontale lijn van 100 millimeter, waarop de patiënt de mate van pijn kan weergeven. Scoring van de VAS gebeurt op een schaal van 0 tot 100 millimeter, waarbij 0 mm staat voor geen enkele pijn en 100 mm voor de meest voorstelbare pijn. Er dienen enkel hele getallen en geen decimalen te worden geregistreerd. Introductie VAS: Wij willen u verzoeken dadelijk twee vragen te beantwoorden waarmee we uw pijnintensiteit kunnen meten. Geef op een lijn van 0 tot 100 aan wat w het best de ernst van uw pijn weergeeft. (0 is geen pijn en 100 is meest voorstelbare pijn) Hoe hevig was uw pijn gemiddeld de afgelopen week (7 dagen)? Label: VAS_vraag_1 Geen enkele pijn (0 mm): Label 0 tot en met Meest voorstelbare pijn (100 mm): Label

14 Hoe hevig was uw pijn op de slechtste momenten in de afgelopen week (7 dagen)? Label: VAS_vraag_2 Geen enkele pijn (0 mm): Label 0 tot en met Meest voorstelbare pijn (100 mm): Label 100 Geraadpleegde bronnen Carvalho Leite, J. d., Jerosch-Herold, C., & Song, F. (2006). A systematic review of the psychometric properties of the Boston Carpal Tunnel Questionnaire. BMC Musculoskeletal Disorders, 7(78). doi: / Gramling, S. E., & Elliott, T. (1992). Efficient pain assessment in clinical settings. Behav. Res. Ther., 30(1), Greenslade, J., Mehta, R., Belward, P., & Warwick, D. (2004). Dash and Boston questionnaire assessment of carpal tunnel syndrome outcome: what is the responsiveness of an outcome questionnaire? Journal of Hand Surgery, 29B(2), doi: /j.jhsb Jensen, M., Chen, C., & Brugger, A. (2003). Interpretation of visual analog scale ratings and change scores: a reanalysis of two clinical trials of postoperative pain. The Journal of Pain, 4(7), doi: /s (03) Jensen, M., Karoly, P., & Braver, S. (1986). The measurement of clinical pain intensity: a comparison of six methods. Pain, 27, Kagan, O., Malay, S., Toker, S., & Chung, K. (2013). Minimal clinically imprant difference of carpal tunnel release in diabetic and non-diabetic patients. Plast Reconstr Surg, 131(6), doi: /prs.0b013e31828bd6ec Levine, D., Simmons, B., Koris, M., Daltroy, L., Hohl, G., Fossel, A., & Katz, J. (1993). A selfadministered questionnaire for the assessement of severtiy of symptoms and functional status in carpal tunnel syndrome. The Journal of Bone & Joint Surgery, 75(11), Meetinstrumenten in de Zorg. (2017, 02 15). Opgehaald van Mondelli, M., Reale, F., Padua, R., Aprile, I., & Padua, L. (2001). Clinical and neurophysiological outcome of surgery in extreme carpal tunnel syndrome. Clinical Neurophysiology, 112, Nederlandse Vereniging voor Neurologie. (2005). Richtlijn - Diagnostiek en behandeling van het carpale-tunnelsyndroom. Verkregen via Okamura, A., Meirelles, L., Fernandes, C., & Neto, J. (2014). Evaluation of patiens with carpal tunnel syndrome treated by endoscopic technique. Acta Ortop Bras., 22(1), Smits, F., Ottenhof, M., Feitz, R., & Kreulen, M. (2014). Nederlandse vertaling van de 'Boston Carpal Tunnel Questionnaire' voor evaluatie van het carpaletunnelsyndroom (BCTQ- DLV). Nederlands Tijdschrift voor Plastische Chirurgie(2), VAS%20lijn%20meetinstr.pdf 14