Handboek Cataract 2018/04/24. Versie 1.4

Transcriptie

1 Handboek Cataract 2018/04/24 Versie 1.4 Versie beheer Datum Naam Versie Aanpassing DP 1.1 Wijziging naam handboek van Handboek Catquest naar Handboek Cataract, precisering Rasch-score in berekening benchmark resultaten, aanscherping indicatoren, consistentie codeboeken (algemeen en Catquest) DP 1.2 Alle opmerkingen van de Expertraad Cataract verwerkt rond o.a. berekening scores, uitvraagfrequentie en te verzamelen aanvullende data DP, RvN, MV, DK 1.3a Diverse tekstuele aanpassingen, precisiering berekening benchmark en toevoeging type IOL. In deze versie staat de voorlopige uitvraagfrequentie die nog nader zal worden besproken in de expertraad RJ 1.4 Labels in codeboek aangepast. Expertraad Cataract aract: Nic Reus, Amphia Ziekenhuis Martijn Visser, Erasmus MC Tim Buurma, Oogheelkunde Rijswijk Ruth van Nispen, VU MC Daniël Kapitan, NL Healthcare Fabio Catarinella, Maastricht UMC+ 1

2 Handboek Cataract Door de patiënt gerapporteerde uitkomsten van de behandeling van cataract worden uitgevraagd door middel van de Catquest-9SF. Daarmee is deze vragenlijst een patient reported outcome measure (PROM). Introductie van de vragenlijst De Catquest-9SF is de verkorte versie van de Catquest vragenlijst en bestaat uit in totaal negen items, waarvan er zeven visual disability items zijn en twee globale assessment items. De vragenlijst brengt de invloed van visuele beperkingen in het dagelijks functioneren in kaart, zoals de patiënt dat zelf ervaart. Door een meting voor en na een cataractoperatie geeft de Catquest-9SF inzicht in een verandering hierin, waardoor zichtbaar wordt in welke mate de kwaliteit van het zien verandert door een cataractoperatie. Volgens Lundström et al (2009) is de Catquest-9SF een valid short-form visual disability instrument that is ideal for the measurement of PRO s of cataract surgery. De Catquest-9SF is in verschillende studies onderzocht en valide, betrouwbaar en voldoende sensitief gebleken om veranderingen in visueel functioneren te meten. Verder is het een korte vragenlijst die de responslast minimaliseert (Lundström et al, 2009). Aandoeningen De Catquest-9SF wordt gebruikt voor de volgende aandoeningen: - Cataract Uitvraagfrequentie Uit de literatuur blijkt geen vastgelegde uitvraagfrequentie van de Catquest-9SF. Door Lundström, et al. (2011) is de vragenlijst voorafgaand aan en 3 maanden na de operatie afgenomen, maar deze studie had een ander doel dan benchmarking (namelijk het optimaliseren van de Catquest vragenlijst voor PRO gebruik). Voorts hebben Helbostad, et al. (2013) veranderingen in visueel functioneren en gezondheid na staaroperatie in kaart gebracht. Zij hebben een afname-interval in acht genomen van voorafgaand aan de operatie, 6 weken nadien en 12 maanden nadien. Uit hun onderzoek blijkt dat afname 6 weken na de operatie te vroeg is om echt iets over ervaren visuele beperkingen te kunnen zeggen. Een termijn van 12 maanden achten zij lang genoeg voor valide resultaten. Echter, binnen 12 maanden kunnen zich ook andere aandoeningen aan het oog manifesteren, terwijl een periode van 3 maanden nodig is om verzekerd te zijn van stabiliteit in het zicht. Daarom hanteert Zorgladder een afnamefrequentie van: - Baseline: voorafgaand aan de ingreep, op het moment van of kort na de indicatiestelling (T0), - Nameting: 3 maanden na de ingreep (T1). Binoculaire operatie Een deel van de patiënten wordt aan één oog geopereerd (monoculaire operatie). Daarvoor geldt bovenstaande afnamefrequentie. Maar er worden ook patiënten aan twee ogen geopereerd (binoculaire operatie). Daarvoor hanteert Zorgladder de volgende afname frequenties: - Wanneer vooraf duidelijk is dat de patiënt aan beide ogen geopereerd zal worden, gaat de baselinemeting (T0) altijd vooraf aan de operatie aan het tweede oog. Vervolgens wordt de operatie aan het tweede oog ook aangehouden voor de uitvraagtermijn van de nameting (T1). 2

3 - Wanneer deze duidelijkheid vooraf niet bestaat, wordt de vragenlijst voorgelegd voorafgaand aan de operatie aan het eerste oog. Berekening benchmark resultaten De Catquest-9SF bestaat uit 9 vragen die ieder vijf antwoordcategorieën hebben. Iedere antwoordcategorie krijgt een vastgestelde score (hoe meer beperkingen in het zicht, hoe hoger de score; zie codeboek). Op deze manier ontstaan rank levels die in tabel 1 zijn weergegeven. Tabel 1 Rank levels Catquest-9SF Ranking Lowest ( 9) Highest ( 36) Highest activity/ lowest disability Lowest activity/ highest disability X X De Catquest-9SF is gevalideerd aan de hand van zogenaamde Rasch analyses waarbij rekening is gehouden met het 'gewicht' van elk item (=vraag) en elke antwoordcategorie in het bepalen van de Rasch score. Omdat de Rasch score en SOM-score dusdanig correleren is gekozen voor het gebruik van een quick-access percentile table, berekend door Visser et al. (2016) op basis van een Nederlandse sample. Met behulp van de SOM-score kan de Rasch-score worden afgelezen. In de oorspronkelijke versie van de Catquest hebben Lundström et al. (1997) de scores van alle vragen opgeteld en het resultaat hiervan in de voor- en nameting van elkaar afgetrokken. Dit principe wordt uiteindelijk ook bij de Rasch analyse gehanteerd om de ervaren kwaliteit van zorg vast te stellen. Immers, om de impact van de behandeling te bepalen hebben Lundström, et al. (2011) de Rasch-scores van de voormeting en van de nameting van elkaar afgetrokken. Daarbij geldt dat hoe lager de score op de Catquest-9SF, hoe minder men een visuele beperking ervaart en hoe actiever de patiënt kan zijn in zijn dagelijks leven. Een hoge score betekent dat de patiënt de visuele beperking als ernstiger ervaart en dus minder actief kan zijn. Een afname van de score op T1 ten opzichte van T0 betekent een positief effect van de behandeling en vice versa. Indicatoren Een indicator is een aanwijzing (indicatie) voor eventuele verschillen in kwaliteit van zorg. De resultaten van PROMs kunnen worden omgerekend naar een uitkomstindicator. Bij de Catquest-9SF zijn verschillende indicatoren mogelijk, zoals: - Mate van visual disability als gevolg van staar gemeten voorafgaand aan de behandeling (T0) en na de behandeling (T1), uitgedrukt in Rasch-scores en gecorrigeerd voor relevante case-mix variabelen (zie onder Te verzamelen aanvullende data ). 3

4 - Verandering in de mate van visual disability als gevolg van staar tussen de metingen T0 en T1, uitgedrukt in Rasch-scores en gecorrigeerd voor relevante case-mix variabelen. - De mate waarin het verschil tussen voor- en nameting in de door de patiënt ervaren visual disability uitgedrukt in Rasch-scores een klinisch relevant verschil van 2.27 laat zien. - Een toename in het aantal complicaties bij gebruik van een bepaalde operatietechniek of lenstype. Bij de analyses kan worden gekeken in hoeverre de genoemde verschillen het gevolg zijn van bijvoorbeeld de gehanteerde behandelmethode, type lens of bepaalde patiëntkenmerken. Te verzamelen aanvullende data Voor case mixing en verdere analyse van de kwaliteit van zorg dienen naast de Catquest-9SF data nog gegevens te worden aangeleverd aan Zorgladder. Dit overzicht is gebaseerd op onder andere de standard set van ICHOM en het NOG Register. De te verzamelen aanvullende data betreft: - Demografische factoren o Leeftijd o Geslacht - Visuele status o Visus van beide ogen afzonderlijk gemeten met maximale correctie voor de ingreep o Verwachte refractie afwijking (ook wel target refractive error genoemd) - Co morbiditeit algemeen o Diabetes - Co morbiditeit oculair o Glaucoom o Macula degeneratie o Diabetes gerelateerde oogziekte o Amblyopie o Andere aandoening - Voorafgaande oogheelkundige operaties o Voorgaande cataract operaties aan te opereren oog en mede oog o Voorgaande refractie operaties aan het hoornvlies o Voorgaande vitrectomie operaties o Andere operaties - Technische factoren o Bruine of witte staar o Hoornvlies-troebelingen (corneal opacities) o Pseudoexfoliatie o Pupil problemen - Unilaterale of bilaterale ingreep; bij unilaterale ingreep aangeven of de Catquest-9SF is ingevuld voor het linker- of rechteroog. - Type ingreep: o Phacoemulsificatie o Laser-assisted cataract surgery o Extracapsulaire lens extractie - Type IOL: o Monofocaal 4

5 o Multifocaal o Torisch o Multifocaal torisch - Intra-operatieve complicaties o Kapsel problemen o Achtergebleven lensresten o Anders - Post-operatieve visuele status o Visus van beide ogen afzonderlijk gemeten met maximale correctie na de operatie o Post-operatieve refractiefouten - Post-operatieve complicaties o Her-operatie o Endophthalmitis (inwendige oogontsteking) o Aanhoudend hoornvlies oedeem o Anders - Behandelaar(s), incl. functie - Evt. aantal cataract operaties per jaar per behandelaar Veel van deze variabelen worden nu ook al vastgelegd in het NOG Register. Zorgladder streeft er naar om hierbij een combinatie te leggen, zodat deze data maar één keer hoeft te worden geregistreerd. Versie van de vragenlijst Zorgladder maakt gebruik van de volgende versie van de Catquest-9SF: - Voormeting: Catquest-9SF 2011 Nederlandse versie - Vragenlijst 1 - Nametingen: Catquest-9SF 2011 Nederlandse versie - Vragenlijst 2 Voor het gebruik van de Nederlandse versie van de Catquest-9SF in het kader Zorgladder is toestemming verkregen van het Rotterdams Oogheelkundig Instituut. Codeboek Dit codeboek bevat de labels en de codes van de algemene vragenlijst ten behoeve van case-mixing (dit is een voorlopige versie, waarmee de pilot van Zorgladder start), de vragenlijst ten behoeve van Clinician Reported Outcome Measures en de Catquest-9SF (voormeting en nametingen). Daarnaast dient in dit stadium van de pilot ook de behandelaar te worden geëxporteerd naar Zorgladder. Algemene vragenlijst ten behoeve van case-mixing Zolang het niet mogelijk is om bovengenoemde aanvullende data te verzamelen wordt gebruik gemaakt van onderstaande tijdelijke algemene vragenlijst ten behoeve van casemixing. Dit is een pre-operatieve vragenlijst, die in feite vooraf gaat aan de vragen uit de PROM. Als case mix variabelen al op andere wijzen verzameld worden en deze gegevens kunnen van daaruit worden meegestuurd naar Zorgladder, dan hoeven de vragen uit de algemene vragenlijst ten behoeve van case-mixing niet apart te worden uitgevraagd. Deze vragenlijst is derhalve tijdelijk. 5

6 Patiëntgegevens: 1. Leeftijd in hele jaren Label: nl.zorgladder.casemix.age Cijfer zonder decimaal 2. Geslacht Label: nl.zorgladder.casemix.sex Man Label: 1 Vrouw Label: 2 Onbekend Label: 3 3. Lengte (in centimeters) Label: nl.zorgladder.casemix.length.length Cijfer zonder decimaal - maximum Gewicht (in kg) Label: nl.zorgladder.casemix.weight cijfer met 1 decimaal - maximum Rookt u? Label: nl.zorgladder.casemix.smokes Ja Label: 1 Nee Label: 2 6. Heeft u suikerziekte? Label: nl.zorgladder.casemix.diabetes diabetes Ja Label: 1 Nee Label: 2 7. Heeft u een nierziekte? Label: nl.zorgladder.casemix.renaldisease renaldisease Ja Label: 1 Nee Label: 2 8. Heeft u hartproblemen? Label: nl.zorgladder.casemix.heartproblems artproblems Ja Label: 1 Nee Label: 2 9. Heeft u verhoogde bloeddruk? Label: nl.zorgladder.casemix.bloodpressure loodpressure Ja Label: 1 Nee Label: Aantal aan staar geopereerde ogen Label: nl.zorgladder.casemix.catquest-9sf.number 9SF.number-of of-eyes eyes-treated Nog niet geopereerd aan staar Label: 0 Één - Label: 1 Beide - Label: 2 6

7 De vragenlijst ten behoeve van Clinician Reported Outcome Measures 1. Visus van linker oog Label: nl.zorgladder.crom.catquest-9sf.visual 9SF.visual-status.vision.left status.vision.left cijfer met 1 decimaal 2. Visus van rechter oog Label: nl.zorgladder.crom.catquest-9sf.visual 9SF.visual-status.vision.right status.vision.right Cijfer met 1 decimaal Catquest-SF9» Vragenlijst 1, vóór de operatie Introductie Het doel van deze vragenlijst is vast te stellen welke moeilijkheden u in het dagelijks leven ondervindt als gevolg van uw verminderde gezichtsvermogen. Om optimale zorg te kunnen ontwikkelen, verzoeken wij u de vragen in de vragenlijst zo eerlijk mogelijk te beantwoorden. De vragenlijst bevat vragen over de moeilijkheden die u ondervindt met bepaalde dagelijkse taken, als gevolg van uw verminderde gezichtsvermogen. Als u een bril voor veraf en/of dichtbij gebruikt, beantwoordt u de vragen alsof u deze draagt. De vragen in deze vragenlijst (vragenlijst 1) hebben betrekking op uw situatie in de afgelopen 4 weken. Wij zullen u ongeveer 3 maanden na uw operatie vragen opnieuw een vragenlijst in te vullen (vragenlijst 2). Bij het beantwoorden van de vragen op de volgende pagina moet u proberen alleen te denken aan de mogelijke moeilijkheden als gevolg van uw gezichtsvermogen. Wij begrijpen dat het moeilijk kan zijn te bepalen wat uw gezichtsvermogen voor u betekent als u ook nog andere problemen hebt, zoals gewrichtspijn of duizeligheid. Toch willen wij u vragen te antwoorden hoe belangrijk uw gezichtsvermogen volgens u is bij het uitvoeren van de volgende taken. Wanneer u gevraagd wordt uw moeilijkheden te beschrijven, kunt u kiezen uit drie antwoorden, namelijk zeer grote moeilijkheden, grote moeilijkheden en enige moeilijkheden. Niet iedereen gebruikt dezelfde woorden om iets duidelijk te maken. Probeer de drie antwoordmogelijkheden te zien als drie gelijke delen van een schaal, die loopt van de grootste tot de minste moeilijkheden die u door uw gezichtsvermogen ondervindt bij het verrichten van verschillende activiteiten. Hartelijk dank voor uw deelname. 1. Vindt u dat uw huidige gezichtsvermogen op een of andere manier moeilijkheden veroorzaakt in uw dagelijks d leven? Label: nl.zorgladder.prom.catquest-9sf.1 Ja, zeer grote moeilijkheden - Label: 4 Ja, grote moeilijkheden - Label: 3 Ja, enige moeilijkheden - Label: 2 Nee, geen moeilijkheden - Label: 1 2. Bent u tevreden of ontevreden over uw huidige gezichtsvermogen? Label: nl.zorgladder.prom.catquest-9sf.2 Zeer ontevreden - Label: 4 Tamelijk ontevreden - Label: 3 Tamelijk tevreden - Label: 2 Zeer tevreden - Label: 1 7

8 3. Hebt u moeite met de volgende activiteiten als gevolg van uw gezichtsvermogen? Zo ja, in welke mate? Zet in elke rij slechts één vinkje in het hokje dat volgens u het beste past bij uw situatie. 3.1 Krantenteksten lezen Label: nl.zorgladder.prom.catquest der.prom.catquest-9sf.3 9SF Gezichten herkennen van mensen die u ontmoet 9SF De prijzen van producten zien tijdens het winkelen 9SF Zien waar u loopt op ongelijke ondergrond, bijvoorbeeld op straatkeien 9SF Zien om te kunnen handwerken of houtbewerking etc. 9SF Ondertitels op TV lezen 9SF Zien om te kunnen deelnemen aan een activiteit / hobby waar u zich voor interesseert 9SF.3-7 8

9 Catquest-SF9» Vragenlijst 2, ná de operatie Introductie De introductie van vragenlijst 2 is dezelfde als van vragenlijst 1 (zie hiervoor). 1. Vindt u dat uw huidige gezichtsvermogen op een of andere manier moeilijkheden veroorzaakt in uw dagelijks leven? Label: nl.zorgladder.prom.catquest-9sf.1 Ja, zeer grote moeilijkheden - Label: 4 Ja, grote moeilijkheden - Label: 3 Ja, enige moeilijkheden - Label: 2 Nee, geen moeilijkheden - Label: 1 2. Bent u tevreden of ontevreden over uw huidige gezichtsvermogen? Label: nl.zorgladder.prom.catquest-9sf. 9SF.2 Zeer ontevreden - Label: 4 Tamelijk ontevreden - Label: 3 Tamelijk tevreden - Label: 2 Zeer tevreden - Label: 1 3. Hebt u moeite met de volgende activiteiten als gevolg van uw gezichtsvermogen? Zo ja, in welke mate? Zet in elke rij slechts één vinkje in het hokje dat volgens u het beste past bij uw situatie. Label: nl.zorgladder.prom.catquest-9sf. 9SF Krantenteksten lezen 9SF Gezichten herkennen van mensen die u ontmoet 9SF De prijzen van producten zien tijdens het winkelen 9SF.3-3 9

10 3.4 Zien waar u loopt op ongelijke ondergrond, bijvoorbeeld op straatkeien 9SF Zien om te kunnen handwerken of houtbewerking etc. 9SF Ondertitels op TV lezen 9SF Zien om te kunnen deelnemen aan een activiteit / hobby waar u zich voor interesseert 9SF.3-7 Relevante bronnen 1. Helbostad JL, Oedegaard M, Lamb SE, Delbaere K, Lord SR, Sletvold O. Change in vision, visual disability, and health after cataract surgery. Optom Vis Sci Apr;90(4): ICHOM, Standard set Cataract, 3. Lundström M, Behndig A, Kugelberg M, Montan P, Stenevi U, Pesudovs K. The outcome of cataract surgery measured with the Catquest 9SF. Acta Ophthalmologica. Blackwell Publishing Ltd; 2011 Dec 1;89(8): Lundström M, Pesudovs K. Catquest-9SF patient outcomes questionnaire: nine-item short-form Rasch-scaled revision of the Catquest questionnaire. Journal of Cataract & Refractive Surgery Mar;35(3):

11 5. Lundström M, Roos P, Jensen S, Fregell G. Catquest questionnaire for use in cataract surgery care: Description, validity, and reliability. Journal of Cataract & Refractive Surgery. Elsevier; 1997 Oct 1;23(8): Mollazadegan K, Lundström M. A study of the correlation between patient-reported outcomes and clinical outcomes after cataract surgery in ophthalmic clinics. Acta Ophthalmologica May;93(3): Visser MS, Dieleman M, Klijn S, Timman R, Lundström M, Busschbach JJV, et al. Validation, test-retest reliability and norm scores for the Dutch Catquest-9SF. Acta Ophthalmologica Oct 24. Epub ahead of publication 11