Resultaten van Nederlandse innovatie

Transcriptie

1 Resultaten van Nederlandse innovatie Een onderzoek op basis van octrooi-informatie Colofon Dit rapport is opgesteld door Drs. P.G.M. (Philip) Oomen DATUM 20 februari 2007 KENMERK STATUS KOB/2007/NL definitief

2 Inhoudsopgave Informatie uit Octrooidatabanken...2 1: Wereldwijde ontwikkelingen...4 2: De grootste Nederlandse octrooiaanvragers...6 3: Spreiding van octrooi-aanvragen over de provincies...7 4: Aanvragen naar branches...9 5: Aanvragen naar IPC-klasse : In Nederland geldende octrooien...20 Octrooicentrum Nederland 20 februari 2007 pagina 1

3 Informatie uit Octrooidatabanken Octrooidatabanken en de informatie die er in opgeslagen ligt Een van de belangrijkste kenmerken van een octrooi is dat het over een nieuwe vinding gaat. Om te beoordelen of de vinding inderdaad nieuw is, is het belangrijk dat wereldwijd in alle octrooiaanvragen en literatuur (bijv. artikelen) gekeken wordt. Om deze reden worden octrooidocumenten (octrooiaanvragen, octrooiverleningen e.d.) wereldwijd al lange tijd nauwkeurig geregistreerd. Via octrooidatabases zijn deze documenten elektronisch toegankelijk. Een octrooiaanvraag bevat een schat aan informatie Een octrooiaanvraag bevat, naast een beschrijving van de vinding, veel informatie (zie het voorbeeld hieronder). De velden die op deze aanvraag staan, worden ook opgenomen in de octrooidatabase. Op elk veld uit de aanvraag kan dus een analyse worden gemaakt. Van belang zijnde velden: (43) Publicatiedatum (22) Indieningsdatum (51) Internationale Octrooiclassificatie (IPC) (84) Landen waarvoor aanvraag bestemd is (30) Prioriteitsdatum (71) Aanvrager (72) Uitvinder (74) Octrooigemachtigde (54) Titel (57) Samenvatting Octrooicentrum Nederland 20 februari 2007 pagina 2

4 Octrooiaanvragen geven inzicht in innovatie-activiteiten Een octrooi wordt volgens nationale wet- en regelgeving aangevraagd, beoordeeld, verleend en in stand gehouden. Een octrooiaanvrage wordt na een periode van geheimhouding, doorgaans 18 maanden, gepubliceerd. Verlening en publicatie van het eventuele uiteindelijke octrooi kunnen dan nog jaren op zich laten wachten. Een octrooi dat uiteindelijk niet wordt verleend wordt ook niet gepubliceerd. De aanvraag is dan echter al gepubliceerd en die publicatie blijft bestaan. Er zijn daarom aanzienlijk meer octrooiaanvragen dan octrooien in de databases van octrooipublicaties beschikbaar. Statistisch octrooionderzoek (ook wel Patinformatics genoemd) houdt zich bezig met het analyseren van informatie uit en over octrooien en octrooiaanvragen om verbanden en trends te ontdekken. Bij het uitvoeren van statistisch octrooionderzoek wordt uitgegaan van octrooiaanvragen in plaats van verleende octrooien. Daarvoor zijn verschillende redenen aan te voeren: Er zijn meer octrooiaanvragen dan verleende octrooien; Ook al wordt een aanvraag geen octrooi, er gaan wel innovatieve activiteiten aan vooraf; Aanvragen zijn van recenter datum dan een verleend octrooi; De indieningsdatum van een aanvraag ligt dichter bij het daadwerkelijke tijdstip van uitvinding dan de verleningsdatum van een octrooi. Door uit te gaan van aanvragen wordt daarom een reeëler beeld gekregen van de mate waarin innovatie plaats vindt, dan wanneer er zou worden uitgegaan van octrooien. We merken tot slot op dat het aantal octrooiaanvragen niet de enige maatstaf is voor innovatieve activiteiten. Maar onder andere de OECD beschouwt het aantal octrooiaanvragen wel als een harde maatstaf voor innovatieactiviteiten. Zoals aangegeven worden octrooiaanvragen gepubliceerd met een vertraging van 18 maanden. Dit betekent dat analyse van gegevens altijd betrekking zal hebben op gegevens die minimaal 18 maanden oud zijn. Over dit rapport In dit beknopte rapport worden enkele data gepresenteerd uit de octrooidatabanken. Doel is om de lezer meer inzicht te verschaffen in de situatie van Nederlandse innovatie- en octrooiactiviteiten. Octrooicentrum Nederland 20 februari 2007 pagina 3

5 1: Wereldwijde ontwikkelingen De wereldwijde ontwikkelingen in octrooiaanvragen laten zich goed beschrijven door uit te gaan van zogeheten EP-octrooiaanvragen. EP-aanvragen zijn octrooiaanvragen die uiteindelijk in de octrooiverleningprocedures van het Europees Octrooi Bureau (EOB) terecht komen. Dat kan zijn óf rechtstreeks bij het EOB (Europese octrooiaanvragen), óf via World Intellectuel Property Organisation (WIPO) voor wereldwijde octrooiaanvragen. Het gaat dus om internationaal georiënteerde aanvragen. De ontwikkelingen in octrooiaanvragen in diverse landen wordt besproken. Daarbij wordt uitgegaan van het aandeel van octrooiaanvragen van een bepaald land in het totale aantal EP-aanvragen. Totaal aantal EP-aanvragen Aantal aanvragen per jaar Jaar Aantal aanvragen Index (1995 = 100) In 10 jaar tijd is het aantal aanvragen bij het EOB meer dan verdubbeld. Korte stagnatie in het aantal aanvragen aan het begin van de 21 e eeuw De drie grootste landen Circa een op de drie octrooi/aanvragen is afkomstig uit de VS Aandeel VS neemt langzaam af Sinds 2002 is Japan de tweede aanvrager Vanaf 2001 maakt Japan snelle groei door Aandeel Duitsland (nummer 3) daalt vanaf 1998 T.o.v is het aantal Japanse aanvragen bijna verdrievoudigd, het aantal Duitse aanvragen is verdubbeld, het aantal Amerikaanse aanvragen is met 90% toegenomen. 40,0% 35,0% USA 30,0% 25,0% 20,0% Duitsland Japan 15,0% Figuur 1: Aandeel van de 3 grootste landen in EP-aanvragen Octrooicentrum Nederland 20 februari 2007 pagina 4

6 Andere belangrijke octrooiaanvragende landen Na de drie belangrijkste landen volgt een twee groep van zes landen, qua aantal octrooiaanvragen in Daarnaast komen de resultaten van twee belangrijke opkomende economieën (China en India) aan bod. De tweede groep Nederland bevindt zich in de tweede groep. De zevende aanvrager van internationale octrooiaanvragen ter wereld. Het percentage octrooiaanvragen uit Nederland afkomstig, beweegt zich de afgelopen tien jaar tussen de 3 en 4%. Tussen 1995 en 2004 is het aantal aanvragen uit Nederland meer dan verdubbeld. Frankrijk en Verenigd Koninkrijk zijn wereldwijd de nummers vier en vijf, maar van beide landen daalt het aandeel. Zwitserland en Italië blijven Nederland volgen met een aandeel van rond de 3%. Opkomende landen Zuid Korea Inmiddels de zesde aanvrager van internationale octrooiaanvragen ter wereld. Afgelopen zes jaar sterke groei (van 1% naar 2% aandeel tussen 1998 en 2001 en van 2% naar 4% tussen 2001 en 2004). Naar verwachting zal Zuid Korea in 2006 of 2007 de vijfde positie van het Verenigd Koninkrijk overnemen. China Behoort niet tot de tien grootste octrooiaanvragende landen (voor wat betreft internationale octrooiaanvragen) ter wereld. De ontwikkeling gaat wel snel. Het aandeel van China is tussen 2002 en 2005 gestegen van 1% naar 2%. (Dezelfde ontwikkeling maakte Zuid Korea mee tussen 1998 en 2001). India Bij India gaat het (nog) om relatief kleine aantallen. Het aantal aanvragen afkomstig uit India neemt wel gestaag toe. 8,0% 7,0% Frankrijk 6,0% UK 5,0% 4,0% 3,0% Nederland Italië Zwitserland Zuid Korea 2,0% China 1,0% 0,0% India Figuur 2: Aandeel in EP-aanvragen van acht landen Octrooicentrum Nederland 20 februari 2007 pagina 5

7 2: De grootste Nederlandse octrooiaanvragers De ontwikkeling (positie op de ranglijst) van de 10 grootste aanvragers van Nederland (anno 2004). Philips blijft alle jaren nummer één en Unilever nummer twee. Shell en Akzo Nobel dalen langzaam maar zeker TNO laat een gestage stijging zien. Snelle stijgers zijn ASML, Schlumberger en Reckitt Benckiser KONINKL PHILIPS ELECTRONICS NV UNILEVER NV DSM NV TNO SCHLUMBERGER TECHNOLOGY BV ASML HOLDING NV SHELL INT RESEARCH AKZO NOBEL NV OCE TECH BV RECKITT BENCKISER NV Figuur 3: Ontwikkeling positie op de ranglijst van de 10 grootste aanvragers Ranglijst Nederlandse aanvragers op 3 momenten (1995, 2000, 2004) Gebaseerd op totaal aantal EP-aanvragen totaal aantal aanvragen totaal aantal aanvragen totaal aantal aanvragen afkomstig uit Nederland afkomstig uit Nederland afkomstig uit Nederland nr. naam % naam % naam % 1 Philips 29,0% Philips 35,7% Philips 44,3% 2 Unilever 6,9% Unilever 6,6% Unilever 4,6% 3 Shell 4,7% DSM 3,4% DSM 3,0% 4 Akzo Nobel 4,1% Akzo Nobel 3,4% TNO 2,0% 5 DSM 2,7% Shell 3,2% Schlumberger Technology 1,9% 6 KPN 1,9% Schlumberger Technology 1,4% ASML 1,8% 7 Maasland 1,4% TNO 1,1% Shell 1,8% 8 Alcatel 1,1% Alstom Power 1,0% Akzo Nobel 1,4% 9 TNO 1,0% KPN 0,8% Oce Technologies 1,0% 10 Oce Technologies 0,9% Mitsubishi Electric 0,7% Reckitt Benckiser 0,6% Tabel 1: Top Tien Nederlandse octrooiaanvragers in drie verschillende jaren Philips wordt steeds dominanter Shell en Akzo Nobel verliezen aandeel KPN in 2004 uit de top 10 verdwenen Octrooicentrum Nederland 20 februari 2007 pagina 6

8 3: Spreiding van octrooiaanvragen over de provincies Noord-Brabant is zeer dominant (o.a. vanwege aanwezigheid Philips) in het aantal EP-aanvragen. Aandeel Philips Aandeel Unilever 1 mm = 100 octrooiaanvragen Figuur 4: Nederlandse EP-aanvragen uit de periode verspreid over de provincies Spreiding EP-aanvragen uit Nederland afkomstig in de periode * In totaal circa aanvragen Provincie Aandeel Gemiddeld per inwoners Noord Brabant 60% 5,66 (excl. Philips 0,63) Zuid Holland 15% 0,97 (excl. Unilever 0,60) Noord Holland 10% 0,82 Limburg 5% 1,02 Gelderland 5% 0,51 Alle overige provincies samen 5% 0,25 Tabel 2: Aandeel in EP-aanvragen ( ) per provincie * Gebaseerd op het adres van de aanvrager op de octrooiaanvraag. Vaak betreft het een hoofdkantoor of de afdeling Intellectueel eigendom. Octrooicentrum Nederland 20 februari 2007 pagina 7

9 3a: Nederlandse octrooiaanvragen per provincie Het aantal Nederlandse octrooiaanvragen bedroeg in 2005, (Met Nederlandse aanvragen wordt bedoeld, octrooiaanvragen volgens de Rijksoctrooiwet (ROW) 1995, deze aanvragen zijn alleen binnen het Nederlandse rijk geldig). Octrooiaanvragen die op Nederland betrekking hebben, worden vaak aangevraagd door het Midden- en Kleinbedrijf en door particuliere uitvinders. Noord Brabant is ook hier de provincie met het hoogste aantal aanvragen, gevolgd door Zuid Holland en Gelderland. Antillen Buitenland 1 mm = 20 octrooiaanvragen Figuur 5: Nederlandse aanvragen 2005 verspreid over de provincies Spreiding Nederlandse aanvragen per provincie (2005) Provincie Aantal Per inwoners Provincie Aantal Per inwoners 1 Noord Brabant 496 2,06 8 Friesland 53 0,82 2 Zuid Holland 441 1,28 9 Drenthe 45 0,93 3 Gelderland 334 1,69 10 Groningen 39 0,68 4 Noord Holland 297 1,14 11 Flevoland 21 0,58 5 Utrecht 216 1,84 12 Zeeland 20 0,53 6 Overijssel 147 1,33 - Antillen 7 0,39 7 Limburg 108 0,95 - Buitenland Tabel 3: Aantal Nederlandse aanvragen (2005) per provincie Octrooicentrum Nederland 20 februari 2007 pagina 8

10 4: Aanvragen naar branches Octrooiaanvragen en de vindingen waar octrooi voor wordt aangevraagd, zijn onder te verdelen in branches. 1 Door de bedrijven die de aanvragen doen in te delen, kunnen ook octrooiaanvragen aan de branches worden toegewezen, zo ontstaat een beeld van: Welke branches octrooiaanvragen hebben ingediend (industry of manufacturers); Voor welk branches bepaalde vindingen bestemd zijn (sectors of use). De cijfers voor Nederland worden afgezet tegen de cijfers van alle EP-aanvragen. Daardoor worden voor Nederland sterke, en minder sterke, branches zichtbaar (uitgedrukt in aantallen octrooiaanvragen). In de tabellen in dit hoofdstuk zijn 3 cijfers vermeld: Aantal NL : Aantal EP-octrooiaanvragen in 1995 t/m 2004 door ondernemingen/uitvinders met hun domicilie in Nederland, in de genoemde branche Aandeel NL : Aandeel van de genoemde branche in het totaal aantal octrooiaanvragen tussen 1995 en 2004 door ondernemingen/uitvinders met hun domicilie in Nederland EP index : Geïndexeerde verhouding tussen Nederland en totaal van de EP-aanvragen (binnen de branche), gebaseerd op het totaal van 1995 t/m Een index van bijvoorbeeld 140 duidt erop dat er in Nederland relatief 40% meer aanvragen zijn. De resultaten in de tabellen 4 t/m 7 zijn gesorteerd op de EP index. 4a: Octrooiaanvragen afkomstig van bepaalde branches (industry of manufacturers) Uit welke branches zijn de bedrijven die octrooien aanvragen afkomstig? Branches waarin Nederland het relatief goed doet (index > 125) In verhouding tot Europa zijn relatief veel van de Nederlandse octrooiaanvragen afkomstig van: Fabrikanten van voedselmiddelen Fabrikanten van schoonmaakmiddelen Agrarische sector Fabrikanten van radio, televisie, elektronica Het is niet toevallig dat de grootste Nederlandse octrooiaanvragers (Philips en Unilever) in deze branches actief zijn. In aantallen is het aantal aanvragen uit de agrarische sector bijzonder klein. Aantal Aandeel EP NL NL index 15 Vervaardiging van voedingsmiddelen en dranken , Vervaardiging van zeep-, was-, reinigings- en onderhoudsmiddelen , Vervaardiging van audio- en videoapparaten , Vervaardiging van audio-, video- en telecommunicatieapparaten en benodigdheden , Landbouw, jacht en dienstverlening voor de landbouw en jacht 46 0, Vervaardiging van elektronische componenten ,4 141 Tabel 4: Branches waaruit relatief veel Nederlandse aanvragen afkomstig zijn 1 volgens de zogeheten ISIC-indeling (International Standard Industrial Classification welke van de VN afkomstig is De brancheindeling is hiërarchisch. Wij geven hier ook de hiërarchische cijfers weer. Bijvoorbeeld branche nummer 32 (Vervaardiging van audio-, video- en telecommunicatieapparaten en benodigdheden) is onderverdeeld in branches 321 (Vervaardiging van elektronische componenten), 322 (Vervaardiging van zendapparaten voor televisie en radio en van apparaten voor lijntelefonie en -telegrafie) en 323 (Vervaardiging van audio- en videoapparaten). Deze laatste 3 vormen samen branche 32. De aantallen aanvragen in branches 321, 322 en 323 tellen op tot het aantal aanvragen in branche 32. Octrooicentrum Nederland 20 februari 2007 pagina 9

11 Branches waarin Nederland het relatief slecht doet (index < 75) In verhouding tot Europa zijn relatief weinig Nederlandse octrooiaanvragen afkomstig van: Bedrijven in de metaalindustrie Fabrikanten van transportmiddelen Aantal Aandeel EP NL NL index 271 Vervaardiging van ijzer en staal en van ferro-legeringen 137 0, Vervaardiging van metalen in primaire vorm 194 0, Vervaardiging van kleding; bereiden en verven van bont 35 0, Vervaardiging van transportmiddelen (geen auto's, aanhangwagens en opleggers) 179 0, Vervaardiging van uurwerken 26 0, Vervaardiging van auto's, aanhangwagens en opleggers 951 1, Vervaardiging van rollend spoor- en tramwegmaterieel 61 0, Vervaardiging van non-ferrometalen 42 0, Vervaardiging van vlieg- en ruimtevaartuigen 48 0,1 30 Tabel 5: Branches waaruit relatief veel Nederlandse aanvragen afkomstig zijn 4b: Octrooiaanvragen bestemd voor bepaalde branches (sectors of use) Voor bedrijven in welke branches zijn de octrooiaanvragen in eerste instantie bestemd? Branches waarin Nederland het relatief goed doet (index > 125) In verhouding tot alle EP-aanvragen zijn relatief veel Nederlandse octrooiaanvragen bestemd voor: Fabrikanten van voedselmiddelen Fabrikanten van schoonmaakmiddelen Primaire sector (agrarisch, visserij) Fabrikanten van radio, televisie en aanverwanten Organisaties in olie en gas In aantallen zijn de aanvragen die bestemd zijn voor voedingsmiddelenindustrie en de vervaardiging van radio & televisie het grootst. Uit deze aanvragen blijkt de sterke positie van Nederlandse multinationals in een aantal branches. Bedrijven als Philips, Unilever en Shell klinken duidelijk door in deze resultaten. Aantal Aandeel EP NL NL index 15 Vervaardiging van voedingsmiddelen en dranken , Vervaardiging van zeep-, was-, reinigings- en onderhoudsmiddelen 845 1, Vervaardiging van audio- en videoapparaten , Visserij, kweken van vis en schaaldieren 180 0, Tuinbouw (geen fruitteelt) 124 0, Bosbouw en dienstverlening voor de bosbouw 103 0, Aardolie- en aardgaswinning en dienstverlening voor de aardolie- en aardgaswinning 645 1, Vervaardiging van audio-, video- en telecommunicatieapparaten en -benodigdheden , Logies-, maaltijden- en drankenverstrekking 303 0, Landbouw, jacht en dienstverlening voor de landbouw en jacht , Aardolie- en steenkoolverwerkende industrie; bewerking van splijt- en kweekstoffen 526 0,9 140 Tabel 6: Branches waarvoor relatief veel Nederlandse aanvragen bestemd zijn Octrooicentrum Nederland 20 februari 2007 pagina 10

12 Branches waarin Nederland het relatief slecht doet (index < 75) In verhouding tot Europa zijn relatief weinig van de Nederlandse octrooiaanvragen bestemd voor: Bedrijven in de metaalindustrie Fabrikanten van transportmiddelen Aantal Aandeel EP NL NL index 749 zakelijke dienstverlening 254 0, Vervaardiging van landbouwchemicaliën 241 0, Vervaardiging van glas, aardewerk, cement-, kalk- en gipsproducten 461 0, Openbaar bestuur, overheidsdiensten en verplichte sociale verzekeringen 262 0, Vervaardiging van leer en lederwaren (geen kleding 88 0, Vervaardiging van producten van metaal (geen machines en transportmiddelen) 793 1, Vervaardiging van papier, karton en papier- en kartonwaren 482 0, Vervaardiging van transportmiddelen (geen auto's, aanhangwagens en opleggers) 323 0, Vervaardiging van ijzer en staal en van ferro-legeringen 151 0, Gieten van metalen 49 0, Gieten van ijzer en staal 49 0, Vervaardiging van kleding; bereiden en verven van bont 68 0, Vervaardiging van metalen in primaire vorm 273 0, Vervaardiging van vlieg- en ruimtevaartuigen 141 0, Vervaardiging van auto's, aanhangwagens en opleggers , Vervaardiging van rollend spoor- en tramwegmaterieel 92 0, Vervaardiging van non-ferrometalen 73 0,1 45 Tabel 7: Branches waarvoor relatief weinig Nederlandse aanvragen bestemd zijn Octrooicentrum Nederland 20 februari 2007 pagina 11

13 5: Aanvragen naar technologiegebied (IPC-klasse) De octrooiorganisaties hanteren een classificatiesysteem om een uitvinding onder te brengen in een technologiegebied. Alle octrooidocumenten worden volgens deze classificatie gerubriceerd. Dit vergemakkelijkt het zoeken naar soortgelijke octrooien bij het beoordelen van de nieuwheid van een octrooiaanvraag. Dit classificatiesysteem is de zogenaamde International Patent Classification (IPC), die in totaal uit ongeveer ingangen bestaat. De basis voor deze ingangen wordt gevormd door de acht hoofdcategorieën die binnen de IPC worden onderscheiden. A B C D E F G H Menselijke levensbehoeften Bewerkingen; Transport Chemie; Metallurgie Textiel; Papier Vaste constructies Werktuigbouwkunde; Verlichting; Verwarming; Wapens; Explosieven Meet- en regeltechniek Elektriciteit Nederlandse aanvragen versus EP-aanvragen* In onderstaande grafiek is aangegeven welk percentage van de aanvragen deel uitmaakt van een hoofdcategorie. In vergelijking tot alle EP-aanvragen zijn Nederlandse aanvragen: relatief vaak in te delen in de categorieën Meet- en regeltechniek en Elektriciteit; relatief weinig terug te vinden in de categorieën Bewerking en transport en Werktuigbouwkunde, verlichting, verwarming, wapens en explosieven. Menselijke levensbehoeften 35% 30% Meet- en regeltechniek Electriciteit 25% 20% 15% 10% 5% 0% Bewerkingen; Transport Chemie; Metallurgie Werktuigbouwkunde; Verlichting; Verwarming; Wapens; Explosieven Textiel; Papier EP Nederland Vaste constructies Figuur 6: Aanvragen Nederland en EP-totaal verdeeld over de IPC-hoofdcategorieën Octrooicentrum Nederland 20 februari 2007 pagina 12

14 5a: De 25 technologiegebieden waarin Nederland relatief de meeste aanvragen doet (in verhouding tot EP-totaal ( )) Geïndexeerd is het aandeel van een IPC-klasse in de Nederlandse aanvragen gedeeld door het aandeel van dezelfde IPC-klasse in het totaal van de EP-aanvragen. De navolgende tabellen zijn gesorteerd op index. Nederland doet relatief veel aanvragen in: Zuivel Voedselbewerking Lampen Elektronica De grootste aanvragers van Nederland (Philips en Unilever) komen duidelijk naar voren in dit schema. Korte omschrijving IPCklasse Aantal Index 1 Eetbare oliën of vetten (margarine, bak- en braadvetten) A23D Maken van zuivelproducten; Melkmachines A01J Elektrische gloeilampen H01K Röntgentechniek en apparatuur H05G Slachten A22B Behandelen, bijv. conserveren, van bakproducten A21D Zuivelproducten (melk, boter, kaas) A23C Verwerken van vlees, gevogelte of vis A22C Vetzuren; Wassen; Kaarsen C11C Wasmiddelen; Zeep C11D Bewerken van voedingsmiddelen A23P Behandelen of chemisch modificeren van rubbers C08C Bleken, chemisch reinigen of wassen van vezelgoed D06L Eiwitsamenstellingen voor voedingsmiddelen A23J Stofferen van ramen of deuren; Gordijnen A47H Afstemmen of kiezen van resonantiecircuits H03J Produceren, raffineren van vetten of oliën C11B Koffie; Thee A23F Cacao; Chocolade; Snoepgoed; IJs A23G Stereosystemen H04S Elektrische ontladingsbuizen of ontladingslampen H01J Machines voor het behandelen van fruit, groenten of bloembollen A23N Koken, aanpassen van voedingswaarden of fysisch behandelen van 23 voedingsmiddelen A23L Tuinbouw; Kweken van groenten, bloemen, e.d. A01G Fotomechanisch produceren van oppervlakken, bijv. voor 25 halfgeleiderinrichtingen G03F Tabel 8: IPC-klassen waarin Nederland meer aanvragen doet dan gemiddeld Octrooicentrum Nederland 20 februari 2007 pagina 13

15 5b: De 25 technologiegebieden waarin Nederland relatief de minste aanvragen doet (in verhouding tot EP-totaal ( )) Alleen klassen met minimaal 10 octrooiaanvragen in de onderzoeksperiode worden in de onderstaande tabel vermeld. Nederland scoort relatief slecht op: Vervoersmiddelen Metaal Motoren en aanverwante klassen Omschrijving IPCklasse Aantal Index 1 Remsystemen B60T Voertuigbanden B60C Uitlaatapparatuur en geluidsdempers voor machines of motoren F01N Regelen van verbrandingsmotoren F02D Draaien; Boren B23B Reinigen, repareren, onderhouden van voertuigen B60S Luchtbehandeling voor passagiers of goederenruimten in voertuigen B60H Schaatsen; Ski s of rolschaatsen A63C Opstellen, bevestigen van krachtbronnen voor voertuigen B60K Toevoeren van brandbare mengsels aan verbrandingsmotoren, Carburatoren F02M Organische kleurstoffen; Beitsen; Lakken C09B Cyclisch werkende kleppen voor machines of motoren F01L Gieten van metalen B22D Gereedschap voor bevestigen, verbinden, losmaken of vasthouden B25B Brillen; Zonnebrillen of veiligheidsbrillen G02C Sorteren, testen, wisselen, uitgeven van geld en waardepapieren G07D Gereedschap voor het schuren, slijpen, polijsten of scherpen B24D Zuigers; Cilinders; Afdichtingen F16J Legeringen C22C Maken van non-wovens; Watten; Vullingen D04H Koelmachines, koelinstallaties of koelsystemen F25B Machines voor schuren, slijpen of polijsten B24B Verbrandingsmotoren F02B Kopiëren of regelen van machinegereedschap B23Q Pompen F04D Tabel 9: IPC-klassen waarin Nederland minder aanvragen doet dan gemiddeld Octrooicentrum Nederland 20 februari 2007 pagina 14

16 5c: Verdeling Nederlandse aanvragen over technologiegebieden In tabel 9 is de verdeling van aanvragen uit Nederland over de 10 grootste IPC-klassen, weergegeven. In Nederland bevatten de grootste 10 IPC-klassen 37,5% van alle aanvragen. De grootste IPC-klasse in Nederland is beeldcommunicatie. De samenhang met Philips is duidelijk. Preparaten met een medisch, tandheelkundig of cosmetisch doel vormen een belangrijke klasse (bijna 6%). In verhouding tot alle EP-aanvragen (daar is de klasse verantwoordelijk voor bijna 8%), doet Nederland echter relatief weinig aanvragen. Tabel 10: Aandeel per IPC-klasse in de Nederlandse aanvragen (10 grootste IPC-klassen) Voor alle EP-aanvragen samen bevatten de 10 grootste IPC-klassen, 34% van alle aanvragen. Vindingen in chemische technologieën behoren wel tot de grootste Omschrijving IPCklasse Aandeel 1 Televisie; Telefax e.d. H04N 6,2% 2 Medicijnen; Cosmetica A61K 5,8% 3 Digitale computers G06F 4,8% 4 Opslaan van informatie G11B 3,6% 5 Zenden van digitale informatie H04L 3,4% 6 Halfgeleiderinrichtingen H01L 3,2% 7 Wasmiddelen; Zeep C11D 2,9% 8 Elektrische ontladingsbuizen of ontladingslampen H01J 2,7% 9 Micro-organismen of enzymen, Genetische manipulatie C12N 2,7% 10 Zenden; Zendsystemen H04B 2,2% Omschrijving IPCklasse Aandeel 1 Medicijnen; Cosmetica A61K 7,7% 2 Digitale computers G06F 4,5% 3 Onderzoeken of analyseren door het bepalen van chemische of fysische eigenschappen G01N 3,3% 4 Chemie: Heterocyclische verbindingen C07D 3,0% 5 Micro-organismen of enzymen, Genetische manipulatie C12N 2,9% 6 Halfgeleiderinrichtingen H01L 2,8% 7 Zenden van digitale informatie H04L 2,7% 8 Televisie; Telefax e.d. H04N 2,7% 9 Chemie: Acyclische of carbocyclische verbindingen C07C 2,3% 10 Peptiden; Proteïnen C07K 2,2% Tabel 11: Aandeel per IPC-klasse in alle EP-aanvragen (10 grootste IPC-klassen) Octrooicentrum Nederland 20 februari 2007 pagina 15

17 5d: De snelst groeiende gebieden binnen de Nederlandse octrooiaanvragen (Gebaseerd op IPC-klasse) Wat zijn de snelst groeiende technologieën waar de Nederlandse octrooiaanvragen betrekking op hebben? Om antwoord te krijgen op deze vraag worden de Nederlandse octrooiaanvragen in de jaren 2000 t/m 2004 vergeleken met die van de jaren 1995 t/m Voor alle technologiegebieden met gemiddeld minimaal 5 aanvragen per jaar is (aan de hand van de IPC-klasse) vastgesteld hoe het aantal aanvragen in de periode 2000 t/m 2004 zich verhoudt tot het aantal in 1995 t/m Deze stijging/daling is vervolgens geïndexeerd. In de tabel zijn de resultaten gerangschikt op deze index. Voorbeeld: Apparatuur voor lichamelijk oefening. In de periode 2000 t/m octrooiaanvragen, met een index van 371. In de jaren 1995 t/m 1999 zijn er dus 14 aanvragen geweest. De grootste geïndexeerde stijging doet zich voor bij turbines (met name Alstom Power). Ook het perforeren, snijden e.d. laat een opvallende groei zien, vaak gaat om precisiewerk (o.a. Stork). Daarnaast zijn ook diverse gebieden op het gebied van fotografie en holografie snel gestegen, deze zijn met name van belang in de halfgeleiderindustrie (ASML). Nederlandse aanvragen zijn sterk gestegen op het gebied van energievoorziening (turbines en windmotoren). Handaangedreven voertuigen is een opvallende stijger. Naast kinderwagens als Bugaboo vallen hier ook rollators onder. Omschrijving Aantal IPCklasse aanvragen Turbines; Stoomturbines F01D Perforeren; Ponsen; Uitsnijden; Uitstansen B26F Maken van dozen, kartons, enveloppen of tassen B31B Fotoapparatuur, projecteren of bekijken van foto s G03B Vaten voor het opslaan van gassen F17C Bovenkleding; Beschermende kleding A41D Fotomechanisch produceren van oppervlakken, bijv. voor halfgeleiderinrichtingen G03F Apparatuur voor lichamelijke oefening A63B Stereosystemen H04S Eiwitten/ proteïnen voor voedingsmiddelen A23J Machines voor snijden, perforeren, ponsen of uitstansen B26D Therapeutische medicijnen A61P Windmotoren F03D Legeringen C22C Handaangedreven voertuigen, bijv. handkarren of kinderwagens B62B Tabel 12: IPC-klassen met de snelste groei in aantal Nederlandse aanvragen Octrooicentrum Nederland 20 februari 2007 pagina 16

18 De technologiegebieden waar het aantal Nederlandse aanvragen in de periode sterk is gedaald, zijn in Tabel 13 opgenomen. Voorbeeld: Maken van zuivelproducten en Melkmachines. In de periode 1995 t/m octrooiaanvragen, met een index van 38. In de jaren 2000 t/m 2004 zijn er dus 35 aanvragen geweest. Onder deze dalers zijn opvallend veel technologiegebieden in de primaire sector (landbouw, bosbouw). Omschrijving Aantal IPCklasse aanvragen Verwerken van geoogste producten; Hooipersen, stropersen, Dorsmachines A01F Leidingkoppelingen; Stroomafnemers H01R Maken van zuivelproducten; Melkmachines A01J Planten; Zaaien; Bemesten A01C Steroïden C07J Produceren, raffineren van vetten of oliën C11B Aandrijfkoppelingen; Remmen F16D Maken van artikelen uit kunststoffen of plastische substanties B29D Verbindingen in de organische chemie C07F Chemische kenmerken bij het maken van kunstdraden, kunstvezels D01F Bewerken van grond in de landbouw of bosbouw A01B Condensatoren, schakelinrichtingen e.d. H01G Systemen voor het regelen van elektrische of magnetische variabelen G05F Verwerken van vlees, gevogelte of vis A22C Suikers C07H Tabel 13: IPC-klassen met de grootste daling in aantal Nederlandse aanvragen Octrooicentrum Nederland 20 februari 2007 pagina 17

19 5e: De snelst groeiende technologiegebieden in Nederland, vergeleken met de Europese octrooiaanvragen (gebaseerd op IPC-klasse) In de tabellen 13 en 14 zijn de resultaten vermeld die duiden op de groei van IPC-klassen in Nederland versus de groei van alle EP-landen samen. Voor 14 opeenvolgende jaren hebben we per jaar bekeken of het aantal Nederlandse aanvragen relatief sneller groeit dan de Europese aanvragen in totaal. Naarmate het getal in kolom D hoger is, is dit technologiegebied vaker sneller dan gemiddeld in Nederland gegroeid, dan in vergelijking tot alle Europese aanvragen. Kolom E geeft aan hoe vaak de groei in Nederland in de afgelopen 4 jaar hoger was dan voor alle Europese aanvragen. De samenstelling van de klassen laat een tamelijk diffuus beeld zien. Mogelijk ook veroorzaakt doordat kleinere klassen, met weinig vindingen, veel groei laten zien. Bijvoorbeeld ten behoeve van schoeisel, huishoudelijke verwarming en glasbehandeling. Onderdelen ten behoeve van de halfgeleiderindustrie en Beeldcommunicatie zijn grote klassen die ook gedurende veel jaren een snelle groei vertonen. Aantal IPCklasse Omschrijving aanvragen ( ) Jaren met groei + (max. 14) Jaren met groei + (laatste 4) A B C D E G03F Fotomechanisch produceren van oppervlakken, bijv. voor halfgeleiderinrichtingen H04N Televisie; Telefax e.d A43B Speciaal schoeisel; Delen van schoeisel H03M Coderen; Decoderen C03C Samenstelling of oppervlaktebehandeling van glas F24D Huishoudelijke verwarming E01F Voorzieningen rond wegen A61P Therapeutische medicijnen A23P Vormen of bewerken van voedingsmiddelen C07K Peptiden; Proteïnen D21H Pulpsamenstellingen B63B Schepen of andere vaartuigen H05G Röntgentechnieken -apparatuur G11B Informatieopslag op gegevensdragers C09K Kleurstoffen, verven, kleefmiddelen e.d. voor diverse toepassingen C08B Polysacchariden E04H Gebouwen voor een specifiek doel; Masten; Tenten B26B Handsnijgereedschap B41M Drukprocessen E02B Waterbouwkunde A23F Koffie; Thee Tabel 14: IPC-klassen die in Nederland sneller groeien dan binnen EP-totaal Octrooicentrum Nederland 20 februari 2007 pagina 18

20 De sectoren die in verschillende jaren achterblijven in groei t.o.v. EP, zijn hieronder weergegeven. Dit zijn veelal kleinere gebieden (in aantal aanvragen). Vaak gaat het daarbij om huishoudelijke apparaten. Aantal IPCklasse Omschrijving aanvragen ( ) Jaren met groei + (max. 14) Jaren met groei + (laatste 4) A B C D E H04B Zenden F16H Overbrengingen (bijv. tandwielen) F23D Branders C12M Apparaten voor de microbiologie of de enzymologie G01G Wegen E05F Middelen om deuren/ramen te sluiten/openen F21K Lichtbronnen A61M Medische spuiten, inhalers, catheters e.d. t.b.v. toedieningen C07H Suikers A01B Bewerken van grond in de landbouw of bosbouw C08C Behandelen of chemisch modificeren van rubbers F24C Huishoudelijke kachels of fornuizen F25D Koelkasten; Koelruimten; IJskasten F04B Verdringingsmotoren voor vloeistoffen; Pompen F16F Veren; Schokdempers F01L Cyclisch werkende kleppen voor machines of motoren Tabel 15: IPC-klassen die in Nederland langzamer groeien dan binnen EP-totaal Octrooicentrum Nederland 20 februari 2007 pagina 19

21 6: In Nederland geldende octrooien Voor de analyses hebben we gebruik gemaakt van octrooiaanvragen. Deze aanvragen kunnen in octrooien resulteren (niet alle aanvragen leiden tot een octrooi). Het uiteindelijke octrooi geeft de aanvrager een monopolie op de vinding in een bepaalde periode (tot maximaal 20 jaar). Hoeveel octrooien zijn er eigenlijk geldig in Nederland? 6a: Aantallen octrooien in Nederland Ultimo 2006 zijn er in totaal circa octrooien in Nederland van kracht, bijna meer dan een jaar eerder. Het aantal nieuwe octrooien dat in 2006 in Nederland van kracht geworden is, bedraagt ruim Dat is 50% meer dan in 2000, maar wel lager dan in het topjaar Het aantal nieuwe Nederlandse octrooien blijft de jaren tussen 2000 en 2006 min of meer gelijk (rond de 2.500). Het aantal Europese octrooien dat in Nederland geldt, is echter sterk gestegen. Van minder dan in 2000, tot ruim in In 2006 bedroeg het aantal Europese octrooien dat in Nederland levend is, circa ,0% ,0% ,0% 70,0% ,0% 50,0% 40,0% Europees octrooi Nederlands octrooi % Europees octrooi % Nederlands octrooi 30,0% ,0% 10,0% ,0% Figuur 7: Aantal nieuwe in Nederland geldende octrooien per jaar Het aandeel van de Europese octrooien (octrooien die in Nederland gelden, maar door het Europees Octrooi Bureau worden verleend) neemt steeds verder toe. Van circa 80% in 2000 tot rond 90% in Het aandeel Nederlandse octrooien neemt tussen 2000 en 2006 af van circa 20% tot rond de 10%. Octrooicentrum Nederland 20 februari 2007 pagina 20

22 6b: Sectoren met de meeste van kracht zijnde octrooien De octrooien die in Nederland van kracht zijn, zijn verder uit te splitsen naar technologie, op basis van de IPC-klasse (International Patent Classification). In tabel 16 zijn de grootste IPC-klassen opgenomen (uitgedrukt in aantal van kracht zijnde octrooien in Nederland). Octrooien in de medische wetenschap vormen de belangrijkste groep. Daarnaast zijn vooral de chemie en in iets minder mate de elektronica gebieden met relatief veel octrooien. Tabel 16: IPC-klassen met grootste aandeel in octrooien in Nederland Een verdere verfijning van de resultaten levert tabel 17 op. De top 10 van octrooien bestaat vrijwel volledig uit octrooien met betrekking tot medische of chemische vindingen. Omschrijving IPCklasse totaal In % v.h. 1 Medische of veterinaire wetenschap; Hygiëne A61 10,5% 2 Organische chemie C07 9,8% 3 Organische macromoleculaire verbindingen C08 6,1% 4 Vervoeren; Verpakken; Opslaan B65 4,5% 5 Elektrische basiselementen H01 4,0% 6 Elektrische communicatietechniek H04 3,6% 7 Meten; Testen G01 3,6% 8 Landbouw; Bosbouw; Veeteelt; Visserij A01 3,1% 9 Biochemie; Microbiologie; Genetische Manipulatie C12 2,9% 10 Fysische of chemische processen B01 2,8% Omschrijving IPCklasse totaal In % v.h. 1 Medicijnen; Cosmetica A61K 4,9% 2 Chemie: Heterocyclische verbindingen C07D 4,0% 3 Chemie: Acyclische of carbocyclische verbindingen C07C 3,4% 4 Verpakkingen; Containers C07D 2,1% 5 Micro-organismen of enzymen, Genetische manipulatie C12N 1,8% 6 Macromoleculaire verbindingen met koolstof C08F 1,8% 7 Macromoleculaire verbindingen zonder koolstof C08G 1,6% 8 Protheses; Orthopedische middelen A61F 1,6% 9 Onderzoeken of analyseren door het bepalen van chemische of fysische eigenschappen G01N 1,5% 10 Scheiden van materialen; Destillatie; Condensatie e.d. C07K 1,3% Tabel 17: Verdere verfijning grootste IPC-klassen naar aandeel in octrooien in Nederland Octrooicentrum Nederland 20 februari 2007 pagina 21