Rapport Gemeentelijke Ombudsman

Transcriptie

1 Rapport Gemeentelijke Ombudsman Overlast van fietsen Stadsdeel Amsterdam Centrum 24 november 2006 RA Samenvatting Verzoeker woont in Amsterdam Centrum, op een plek waar vaak georganiseerde groepen fietsers afstappen voor een bezoek aan een café. Het gevolg is dat de stoep geblokkeerd wordt door de fietsen, wat een gevaarlijke situatie tot gevolg heeft. Naast de directe overlast van de fietsen ondervindt verzoeker ook overlast van het cafébezoek: mensen drinken op straat en de muziek is overduidelijk hoorbaar doordat de deuren open staan. Verzoeker dient in 2002 een klacht in bij het stadsdeel. Er volgt een gesprek met een medewerker van het stadsdeel, die verzoeker vraagt waarom hij niet verhuist. Verzoeker vindt dit niet gepast. De klacht is gegrond, maar het stadsdeel zegt geen mogelijkheden te hebben om op te treden. De overlast blijft. In 2004 ziet verzoeker dat de verantwoordelijke stadsdeelwethouder zijn ergernis uitspreekt over de fietsenchaos in de stad. Hij neemt weer contact op met het stadsdeel om op de situatie in zijn straat te wijzen, maar zonder succes: het stadsdeel blijft van mening dat er geen mogelijkheden bestaan om de overlast te bestrijden. Verzoeker vraagt de ombudsman een onderzoek in te stellen. Anders dan het stadsdeel is de ombudsman van mening dat er wel degelijk mogelijkheden bestaan om de overlast binnen de perken te houden. Zowel de Algemene Plaatselijke Verordening als de Algemene wet bestuursrecht bieden hiervoor handvatten. De beslissing om niet te handhaven, geeft volgens de ombudsman blijk van een onjuiste belangenafweging door het stadsdeel. Zowel de behandeling van de klacht over overlast als de bejegening van verzoeker bij het gesprek over zijn klacht voldoen niet aan de eisen die hierbij aan het stadsdeel gesteld mogen worden. De ombudsman ziet aanleiding een aanbeveling aan dit rapport te verbinden. Oordeel De onderzochte gedragingen zijn niet behoorlijk. Aanbeveling De ombudsman verzoekt het Dagelijks Bestuur van het stadsdeel op zo kort mogelijke termijn te onderzoeken op welke wijze de overlast op de betreffende locatie verminderd en de verkeersveiligheid bevorderd kan worden en vervolgens passende maatregelen te treffen.

2 Aantal pagina s: 2/7 Verzoek Het verzoek tot onderzoek is op 14 februari 2005 op het spreekuur ingediend en betreft de gemeente Amsterdam, Stadsdeel Centrum. Het gevraagde onderzoek heeft betrekking op: - de behandeling van een klacht over overlast van fietsen; - de bejegening tijdens een gesprek in kader van klachtbehandeling Bevindingen Achtergrond van het verzoek Verzoeker ondervindt in zijn straat overlast van groepen toeristen op de fiets die recreatieve stadsroutes en puzzeltochten fietsen. De groepen maken een stop om het café op de hoek te bezoeken en parkeren hun fietsen op de stoep. Hierdoor moeten voetgangers uitwijken naar de straat. Verzoeker dient hierover in 2002 een klacht in en in juni 2003 hoort hij van het stadsdeel dat zijn klacht gegrond is. Volgens het stadsdeel is er echter geen mogelijkheid om op te treden tegen de overlast. In mei 2004 ziet verzoeker een uitzending van AT5. Daarin spreekt de verantwoordelijke stadsdeelwethouder zijn ergernis uit over de fietsenchaos in het centrum. Naar aanleiding van de uitzending neemt verzoeker weer contact op met het stadsdeel. De wethouder laat weten dat er meerdere klachten ontvangen zijn. Het probleem heeft zijn aandacht. Verzoeker constateert dat er geen actie ondernomen wordt en dient in augustus 2004 opnieuw een klacht in. Op 25 augustus 2004 komt een medewerker van de sector Openbare Ruimte bij verzoeker thuis om zich van de situatie ter plekke op de hoogte te stellen. Hij deelt verzoeker onder meer mee dat hij zelf in Amsterdam- Oost woont en daar last heeft van de treinen, dat hij de aanwezigheid van fietsgroepen wel gezellig zou vinden en dat verzoeker woonduur genoeg heeft en dus zou kunnen verhuizen. Verzoeker is 70 jaar woonachtig op dat adres en wil niet verhuizen. Hij ervaart de toon van de betrokken medewerker als onaangenaam. Op 4 oktober 2004 neemt het stadsdeel nog een keer telefonisch contact met verzoeker op. Op 22 oktober 2004 krijgt hij schriftelijk antwoord op zijn klacht. Er worden in deze brief geen maatregelen aangekondigd ter beperking van de overlast. Verzoeker heeft niet de indruk dat hij serieus genomen wordt. Deze indruk wordt bevestigd wanneer hij in januari 2005 de stadsdeelwethouder hoort vertellen dat fietsen niet aan gemeentelijke gebouwen en niet doorgangsbelemmerend mogen worden neergezet. Omdat de overlast aanhoudt, wendt verzoeker zich in februari en juni 2005 tot de ombudsman. Bij zijn bezoek toont hij de ombudsman foto s (Zie bijlage A), waarop duidelijk te zien is dat het trottoir tegenover zijn woning geblokkeerd is door fietsen en dat de fietsers op straat bij het café staan te drinken. Ook hiertegen wordt niet opgetreden terwijl dit voor nieuwe problemen zoals geluidsoverlast zorgt.

3 Aantal pagina s: 3/7 Tevens overlegt hij artikelen uit het Stadsdeelnieuws Amsterdam Centrum waarin de stadsdeelvoorzitter verklaart te hechten aan handhaving in de horeca, en uit de Echo waarin de stadsdeelvoorzitter wijst op het gevaar dat ontstaat wanneer voetgangers geen gebruik kunnen maken van het trottoir en de rijweg moeten gebruiken. De ombudsman vraagt het stadsdeel op 21 februari 2005 om een reactie. Hij stelt daarbij de vraag hoe de mededeling van het stadsdeel dat er geen mogelijkheden zijn om op te treden tegen de overlast zich verhoudt tot artikel 10.6 onder b van de APV. Dat artikel stelt dat het niet toegestaan is de doorgang op het voetpad te belemmeren door het plaatsen van fietsen. reactie van het stadsdeel Het stadsdeel reageert in juli 2005 als volgt. De medewerker van het stadsdeel die verzoekers klacht van augustus 2004 heeft behandeld, heeft daarop achtereenvolgens contact opgenomen met verzoeker, de organisatoren van de fietsexcursies, het café en de buurtregisseur. De conclusie van deze gesprekken was dat de groepen fietsers natuurlijk overlast opleveren, namelijk de overlast die willekeurig welke groep zou opleveren. Het stadsdeel bestrijdt niet dat er sprake is van overlast, maar merkt op dat het ieder vrij staat om met een groep te gaan fietsen. Artikel 10.6.b APV (dat stelt dat men de fiets niet zo mag parkeren dat de doorgang belemmerd wordt) geldt voor iedereen die een fiets parkeert in Amsterdam. Handhaving van dit artikel wordt echter mondjesmaat toegepast, bijvoorbeeld bij het Centraal Station. De situatie in verzoeksters straat is van een andere orde; het betreft korte bezoeken aan het café door de deelnemers aan de fietsexcursie. Bij het handhaven van de APV gelden dan bijzondere eisen. Er moet niet alleen gedurende een bepaalde termijn voorzien zijn in een continue aanwezigheid van toezichthouders. Daarnaast moet er ook een onderbouwing van de bijzondere omstandigheid gegeven worden die in verzoekers straat tot het handhaven noopt en niet in de rest van de binnenstad. De buurtregisseur kent geen andere klachten in de buurt; het nuttigen van consumpties op de openbare weg noemt hij een uitzondering. Hij wijst extra capaciteitsinzet voor handhaving van de hand. Ook het stadsdeel is niet bekend met andere klachten over de overlast door hinderlijke geparkeerde fietsen. Het stadsdeel bestrijdt dat verzoekers klacht in 2004 niet serieus genomen zou zijn. Naar aanleiding van de klacht hebben diverse gesprekken plaatsgevonden met alle betrokkenen en de klacht is op 22 oktober 2004 beantwoord. Het stadsdeel kan zich voorstellen dat verzoeker teleurgesteld is over de conclusie van deze brief. Over het gesprek op 25 augustus 2004 meldt het stadsdeel dat de medewerker verzoeker de gelegenheid heeft geboden zijn hele verhaal te vertellen; er is inderdaad geïnformeerd naar mogelijke verhuisplannen. De medewerker heeft in de gaten gehad dat deze opmerking in verkeerde aarde viel. De opmerking was echter in vergelijkende zin bedoeld: elke plek waar je woont heeft voor- en nadelen. De betreffende medewerker was op 25 augustus pas twee weken in dienst; enige onbekendheid met de materie en daardoor veroorzaakte mogelijke onhandigheid in een gesprek kan niet worden uitgesloten. De medewerker heeft aan het eind van het gesprek de toezegging gedaan uit te zoeken wat de mogelijkheden zijn om de overlast te beperken. Vervolgens heeft de medewerker gesproken met de organisator van de fietsexcursies. Die beloofde de gidsen van de fietsexcursies nogmaals te instrueren voor wat betreft de grootte van de groepen, het geluid en het stallen van fietsen. Daarna zijn de mogelijkheden met de buurtregisseur besproken. Gebleken is dat de afspraak geen fietsen hinderlijk op de stoep te zetten niet meer bij alle gidsen bekend is.

4 Aantal pagina s: 4/7 Het stadsdeel zegt toe nogmaals contact op te nemen met de organisatoren van de fietsexcursies om de afspraken over het stallen van fietsen te bevestigen. Reacties op bevindingen Het resultaat van het onderzoek is als verslag van bevindingen naar verzoeker en naar het stadsdeel gestuurd teneinde een nadere reactie mogelijk te maken. De reactie van het stadsdeel is hierboven weergegeven. De reactie van verzoeker is, voor zover relevant, opgenomen in het verslag. Hoorzitting De ombudsman acht het zinvol om verzoeker en een vertegenwoordiger van het stadsdeel uit te nodigen voor een hoorzitting. Deze vindt plaats op 14 september Verzoeker vertelt dat de situatie nog steeds onveranderd is. De deelnemers aan de fietsexcursies stoppen bij het nabijgelegen café telkens in groepen van ongeveer 20 personen. Het betreft op een door -de - weekse dag vier of vijf groepen, die om circa 10.15, 11.30, 14.00, uur, uur stoppen voor een café bezoek. Het is een continue komen en gaan van fietsgroepen. Verzoeker ervaart al vanaf 1997 het probleem. Hij heeft het sindsdien onder de aandacht gebracht van het stadsdeel. Hij heeft inmiddels al met vier buurtregisseurs hierover gesproken. Zowel het stadsdeel als de buurtregisseurs melden altijd niets te kunnen doen tegen de overlast. Inmiddels is er een conflict ontstaan tussen verzoeker en de eigenaar van het café, die uiteraard belang heeft bij het bezoek van de fietsers. De oorzaak daarvan is het feit dat verzoeker klaagt over de situatie. Het gaat verzoeker in de eerste plaats om de verkeersonveilige situatie. Tevens benadrukt verzoeker nogmaals dat er niet alleen geen handhaving plaatsvindt van de APV, maar ook van horeca wetgeving. De deuren van het café staan open waardoor er geluidsoverlast is en er ontbreekt een vergunning om buiten drank aan te bieden. Het stadsdeel meldt dat fietsen geparkeerd op de stoep weliswaar hinderlijk geparkeerd kunnen zijn, maar dat het uiterst moeilijk is om daartegen op te treden. Er kan in principe voor gekozen worden een agent van de reinigingspolitie of een gewone agent te laten posten in de straat. Belemmering vormt dat het stadsdeel de fietseigenaar op grond van de Algemene wet bestuursrecht het eerst de mogelijkheid moet geven om een einde te maken aan de situatie (aan het parkeren) voordat het stadsdeel handhavend opgetreden kan. Een andere complicerende factor is dat de fietsen in verzoekers straat altijd tijdelijk geparkeerd zijn. Het stadsdeel benadrukt niet onwelwillend jegens verzoeker te zijn. Men heeft geprobeerd hem tegemoet te komen door de organisatie van de fietsgroepen aandacht te vragen voor de situatie. Wat betreft de geluidshinder door café - bezoekers adviseert het stadsdeel verzoeker in de toekomst om de horeca overlastlijn te bellen. Verzoeker constateert dat er niet alleen in zijn straat, maar in de hele Jordaan een fietsparkeerprobleem is. De straten zijn smal en er zijn weinig parkeermogelijkheden. In zijn straat staan twee rekken die plaats bieden voor amper tien fietsen. Verderop in zijn straat is er nog een fietsenrek en in een nabijgelegen straat nietjes. Die parkeermogelijkheid biedt niet eens genoeg ruimte voor de

5 Aantal pagina s: 5/7 fietsen van de bewoners, laat staan voor bezoekers. Verzoeker wijst het stadsdeel op een muur in een nabijgelegen straat, die in aanmerking zou kunnen komen voor nietjes / fietsparkeermogelijkheid. recente ontwikkelingen Op 2 oktober meldt verzoeker de ombudsman het volgende. Op zaterdag 30 september waren er weer groepen fietsers aanwezig in zijn straat voor het café. Er was opnieuw sprake van hinderlijk geparkeerde fietsen en geluidsoverlast. Verzoeker heeft conform het advies van het stadsdeel de horeca overlast lijn gebeld. Dat had effect; de geluidsoverlast nam aanmerkelijk af. Op zondagavond 1 oktober heeft een familielid van de café-eigenaar twee bakstenen door verzoekers ramen gegooid; de politie heeft deze persoon gearresteerd en verzoeker geadviseerd aangifte te doen van bedreiging, vernieling en poging tot het toebrengen van zwaar lichamelijk letsel. Wet- en Regelgeving Art. 5:24, lid 1 Algemene wet bestuursrecht: Een beslissing tot toepassing van bestuursdwang wordt op schrift gesteld. De schriftelijke beslissing is een beschikking. Art. 5:24, lid 3 Algemene wet bestuursrecht: De bekendmaking geschiedt aan de overtreder, aan de rechthebbenden op het gebruik van de zaak ten aanzien waarvan bestuursdwang zal worden toegepast en aan de aanvrager. Art. 5:24, lid 4 Algemene wet bestuursrecht: In de beschikking wordt een termijn gesteld waarbinnen de belanghebbenden de tenuitvoerlegging kunnen voorkomen door zelf maatregelen te treffen. Het bestuursorgaan omschrijft de te nemen maatregelen. Art. 5:24, lid 5 Algemene wet bestuursrecht: Geen termijn behoeft te worden gegund indien de vereiste spoed zich daartegen verzet. Art. 5:24, lid 6 Algemene wet bestuursrecht: Indien de situatie dermate spoedeisend is dat het bestuursorgaan de beslissing tot toepassing van bestuursdwang niet tevoren op schrift kan stellen, zorgt het alsnog zo spoedig mogelijk voor de opschriftstelling en voor de bekendmaking. Algemene Plaatselijke Verordening Artikel 10.6 APV verbiedt het parkeren van fietsen op zodanige wijze op een voetpad of trottoir, dat daardoor de doorgang op het trottoir wordt gehinderd ( ).

6 Aantal pagina s: 6/7 Behoorlijkheidsvereisten De ombudsman toetst de gedragingen en handelingen van gemeentelijke instanties aan zogenaamde behoorlijkheidsvereisten. In dit onderzoek is voor wat de behandeling van een klacht over overlast getoetst aan het redelijkheidsvereiste en voor wat betreft de bejegening getoets aan het vereiste van correcte bejegening. Overwegingen de behandeling van een klacht over overlast van fietsen Het redelijkheidsbeginsel houdt in dat het bestuursorgaan bij elk handelen (rechtshandelingen en feitelijke handelingen) alle relevante feiten en omstandigheden tegen elkaar afweegt. De uitkomst van die belangenafweging mag niet onredelijk zijn. Vast staat dat het stadsdeel verschillende belangen moest afwegen: het belang dat verzoeker tracht te verzekeren is de verkeersveiligheid (de doorloopmogelijkheden op de stoep) van voetgangers en overige weggebruikers. Daartegenover staat het belang dat fietsers hebben bij een passende mogelijkheid hun fietsen te parkeren. Ook staat vast dat verzoeker het stadsdeel herhaaldelijk heeft gevraagd om een oplossing voor de verkeersonveilige situatie op straat ten gevolge van de op de stoep geparkeerde fietsen. Het stadsdeel erkent dat er sprake is van overlast, maar treft geen maatregelen om deze tegen te gaan; dit is volgens het stadsdeel niet mogelijk. Dat er geen mogelijkheden zijn om handhavend op te treden, is niet juist. In de eerste plaats staan de eerder (onder wet- en regelgeving) genoemde artikelen in de APV en de Algemene wet bestuursrecht handhaving niet in de weg. Het standpunt van het stadsdeel dat er pas tot handhaving kan worden overgegaan nadat de overtreder (in dit geval: de fietser die zijn fiets op de stoep parkeert) middels een begunstigingstermijn zelf de mogelijkheid heeft gehad de illegale situatie te beëindigen gaat niet op: de Awb biedt immers de mogelijkheid om hiervan af te zien wanneer de vereiste spoed zich daartegen verzet. Uit de reactie van het stadsdeel blijkt overigens ook dat het er niet om gaat dat er niet gehandhaafd kan worden, maar dat het stadsdeel deze bevoegdheid mondjesmaat toepast. Hieruit blijkt dat het stadsdeel na een weging van belangen heeft besloten niet tot handhaving over te gaan. Daarnaast heeft de overlast (het dicht parkeren van fietsen op de stoepen / voetgangersgedeelten) tot gevolg dat de verkeersveiligheid van alle weggebruikers in het geding is. Voetgangers zijn gedwongen de rijbaan in plaats van de stoep te gebruiken. Daarom had het in de rede gelegen dat het stadsdeel verdere actie zou ondernemen ter bestrijding van de overlast. Dat had gekund door de organisatoren van de fietstochten en de eigenaar van het café eerst (middels een brief) te informeren over de met de APV strijdige situatie en hen de gelegenheid te bieden om binnen een redelijke periode passende maatregelen te treffen ter voorkoming van handhaving en tenslotte -bij geen gevolg - tot handhaving over te gaan. Dit geldt eens te meer nu vast staat dat de herhaaldelijke instructies aan de organisatoren van de fietsexcursies niet geleid hebben tot verbetering van het fietsstal gedrag en de klacht al enkele jaren bij het stadsdeel bekend is. Het is zeer goed te begrijpen dat verzoeker zich niet serieus genomen voelt, nu zijn overigens gegronde klacht, na jaren niet opgelost is.

7 Aantal pagina s: 7/7 Tenslotte moet vastgesteld worden dat de weigering van het stadsdeel om handhavend op te treden, heeft bijgedragen aan een escalatie van de situatie. de bejegening tijdens een gesprek in kader van klachtbehandeling Het vereiste van correcte bejegening houdt in dat bestuursorganen burgers respecteren en hen beleefd behandelen. Een correcte bejegening brengt onder meer met zich mee dat medewerkers sociale vaardigheden en inlevingsvermogen tonen. Dat betekent bijvoorbeeld dat van een medewerker met cliëntencontacten mag worden verwacht dat hij zich bewust is van het effect van zijn woordkeuze op de cliënt, zowel mondeling als schriftelijk. Dat geldt bij het behandelen van een klacht in het bijzonder omdat een klacht vaak voortkomt uit het feit dat bij de burger het idee leeft door de overheid niet begrepen of tekort gedaan te zijn. Vast staat dat het stadsdeel op verzoekers klacht heeft gereageerd door hem thuis in de gelegenheid te stellen zijn verhaal te doen. Hoewel de ombudsman de klachtbehandeling tot zover correct acht, is vast komen te staan dat er tijdens het gesprek geinformeerd is naar een verhuismogelijkheid. Bij een klacht over overlast getuigt het niet van inlevingsvermogen om een mogelijke verhuizing ter sprake te brengen. Dat de bedoeling was verzoeker erop te wijzen dat iedere woonplaats nadelen heeft doet daaraan niet af. Het gaat er niet zozeer om wat de bedoeling van een uitspraak is, maar hoe het op de burger overkomt. Dat de betreffende ambtenaar pas twee weken in dienst was en daardoor onvoldoende bekend was met de materie is misschien een verklaring, maar geen excuus. Gezien het bovenstaande ziet de ombudsman aanleiding een aanbeveling aan dit rapport te verbinden. Oordeel De onderzochte gedragingen zijn voor wat betreft: de behandeling van een klacht over overlast van fietsen: niet behoorlijk de bejegening tijdens een gesprek in kader van klachtbehandeling: niet behoorlijk Aanbeveling De ombudsman verzoekt Dagelijks Bestuur van het stadsdeel op zo kort mogelijke termijn te onderzoeken op welke wijze de overlast op de betreffende locatie verminderd en de verkeersveiligheid bevorderd kan worden en vervolgens passende maatregelen te treffen.