Jaarverslag De12Landschappen 2011 Vastgesteld door het bestuur van De12Landschappen d.d. 28 maart 2012

Transcriptie

1 Jaarverslag 2011

2 Jaarverslag De12Landschappen 2011 Vastgesteld door het bestuur van De12Landschappen d.d. 28 maart 2012 << Jaarverslag2011 pagina2 De inhoudsopgave is klikbaar, u kunt meteen naar de gewenste pagina. Onderaan elke pagina kunt u op << klikken om terug te gaan naar de inhoudsopgave.

3 Inhoud Voorwoord 4 Bestuursverslag 6 1. Profiel De12Landschappen 8 2. Natuurbeheer is maatschappelijke taak Geld voor natuur en landschap blijft aandachtspunt Hoeder flora en fauna en natuurgebieden Handvatten natuurkwaliteit Samenwerken noodzaak voor natuurbehoud Relaties Zichtbaar zijn Werkorganisatie Twaalf Landschappen, één platform 30 Bijlagen: Organogram werkorganisatie per Samenstelling bestuur De12Landschappen per Overzicht hectaren en donateurs provinciale Landschappen 39 Begroting Financieel verslag Bijlagen: Overzicht van de OBN/EGM projecten per << Jaarverslag2011 pagina3

4 Voorwoord Mijn landschap, natuur dichtbij In het jaar 2011 werden de eerste effecten van het beleid van het kabinet Rutte zichtbaar. In hoog tempo werden zekerheden ontregeld en afspraken teruggedraaid. De bekende natuurdossiers als EHS, Natura 2000 en beheersubsidieregeling, vroegen uiteraard ook in 2011 onze aandacht, maar de setting waarin de bijbehorende gesprekken zich afspelen, was een radicaal andere. De extreme bezuinigingen op natuur en landschap en de verharding van stellingnames maken enerzijds de landelijke belangenbehartiging belangrijker dan ooit, anderzijds vraagt het om herbezinning op onze werkwijze en doet het meer dan te voor een beroep op samenwerking. Samenwerking tussen natuur- en milieuorganisaties, samenwerking met anders sectoren (landbouw, recreatie), en niet in de laatste plaats een intensivering van de samenwerking met de regionale overheden. Naast de genoemde natuurdossiers vroegen in 2011 vooral de ontwikkelingen rond de verdergaande decentralisering (vastgelegd in het onderhandelingsakkoord), de nieuwe natuurwet en de EU-uitspraak over grondaankoopsubsidiëring om onze aandacht. De voltooiing van de decentralisatie lijkt nabij te zijn. Hoe dat financieel zal uitpakken voor de provincies is nog niet geheel duidelijk, wel helder is dat natuur voortaan vooral op de provinciale begroting zal drukken, en dat de beschikbare middelen in het algemeen fors lager zullen zijn dan de afgelopen jaren. Overigens zullen de gevolgen van de decentralisatie sterk tussen provincies verschillen, naast het gegeven dat provinciale ambities ongetwijfeld ook zullen verschillen. Al met al genoeg uitdaging voor de toekomst. Voor de provinciale Landschappen, maar ook voor het samenwerkingsverband. De12Landschappen heeft in het verslagjaar wederom naast natuur ook ingezet op landschap. De combinatie van politieke en publieke aandacht blijft nodig om het herstel en behoud van het landschap op de agenda te houden. Het jaar 2011 kende ook de nodige ontwikkelingen op het gebied van water en klimaat. De extreem natte herfst en winter boden een prachtige podium voor het promoten van klimaatbuffers, een succesvolle functiecombinatie. De12Landschappen heeft in het verslagjaar wederom naast natuur ook ingezet op landschap. De combinatie van politieke en publieke aandacht blijft nodig om het herstel en behoud van het landschap op de agenda te houden. Door De12Landschappen zijn diverse initiatieven rond streekfondsen en streekrekeningen geïnitieerd. Ook heeft De12Landschappen samen met anderen aan de wieg gestaan van het eind 2011 opgerichte Platform Landschap: het faciliteren van de ontmoeting van spelers in het landelijk gebied. Op het gebied van het erfgoed hebben we de eerste verkenningen rond de collectief te behartigen belangen verkend. Als samenwerkingsverband hebben we in 2011, ondanks de tegenwind, opnieuw een significante bijdrage kunnen leveren aan het realiseren en behouden van natuur en landschap in Nederland. Hoe we dat hebben aangepakt leest u in dit jaarverslag. Ik wens u veel inspiratie! Dr ir H.H. (Hank) Bartelink, directeur De12Landschappen << Jaarverslag2011 pagina4

5 << Jaarverslag2011 pagina5

6 << Jaarverslag2011 pagina6

7 Samenwerking centraal Diverse zaken vroegen in 2011 onze bestuurlijke aandacht, vooral de drastische bezuinigingsmaatregelen die de rijksoverheid zich ten doel heeft gesteld; meer dan 2/3 van het natuurbudget verdwijnt. Daarmee is tevens een zekere scherpte in de discussies ontstaan, ook in de bestuurlijke gesprekken. Dat is te betreuren, zeker, maar voor dit moment hebben we er als natuurorganisaties maar mee om te gaan. Het samenwerkingsverband De12Landschappen heeft zich de afgelopen maanden ingespannen om ondanks die turbulentie de belangen van de provinciale Landschappen zo goed mogelijk te blijven behartigen. Onder andere door bij politiek, bestuurders en beleidsmakers zijn visie op natuur & landschap kenbaar te maken. Ook erfgoed vormde steeds vaker onderdeel van de boodschap. Het bestuur van de koepel heeft daarbij nadrukkelijk aangegeven welke koers in zijn ogen gevaren dient te worden, en welke positie de Landschappen daarbij innemen. Immers, niet alleen de boodschap, ook de vormt telt. Voor provinciale Landschappen blijft gelden dat men openstaat voor dialoog; samenwerken in het landelijk gebied is en blijft een groot goed. Binnen dat gegeven heeft het bestuur vanuit zijn rol nadrukkelijk het belang van natuur en landschap voor een gezonde maatschappij uitgedragen, en bij herhaling gewezen op de desastreuze gevolgen van ondoordachte, overhaaste en onmatige bezuinigingen. Maar natuurlijk waren er ook dit jaar weer verschillende zaken die op een positieve manier aandacht kregen. Zo zijn de provinciale Landschappen, samen met Landschapsbeheer Nederland, de samenwerking aangegaan met RTL Nederland, met als doel kinderen hernieuwd kennis te laten maken met de natuur: een heel mooi project, waar u in 2012 ongetwijfeld het een en ander van mee zult krijgen. Intern konden we de discussie over de visie en strategie afronden. Ook de komende tijd is er genoeg te doen. De afronding van de decentralisatie zal nog heel wat voeten in aarde hebben. Waarbij het gat dat de terugtredende rijksoverheid achterlaat, mede gevuld moet worden door ondernemende provinciale Landschappen. Hoe en wat, dat zal een gezamenlijke ontdekkingsreis moeten zijn. Veel energie zal opgaan aan de afronding van de herijkte EHS, aan het stikstofvraagstuk (PAS) in Natura 2000 gebieden, aan de inrichting van grote stukken natuur, aan het investeren in samenwerking in de streek, en niet in de laatste plaats aan het nadenken over onze ambities en rollen de komende jaren. Voor het delen van ervaringen en het uitwisselen van kennis, en naar buiten toe, voor het behartigen van belangen, het samenwerken en het zichtbaar blijven, is en blijft ons samenwerkingsverband cruciaal. Ook de komende tijd is er genoeg te doen. De afronding van de decentralisatie zal nog heel wat voeten in aarde hebben. Waarbij het gat dat de terugtredende rijksoverheid achterlaat, mede gevuld moet worden door ondernemende provinciale Landschappen. Met dank aan Veel activiteiten van het samenwerkingsverband De12Landschappen waren mede succesvol door de goede samenwerking met andere partijen. Een bijzonder woord van dank is daarbij op zijn plaats voor de Nationale Postcode Loterij en de Rabobank. Graag wil ik hen, namens het bestuur van De12Landschappen, nadrukkelijk bedanken voor de financiële ondersteuning én hun betrokken partnerschap. Mr A. (Arjen) van der Meer, voorzitter De12Landschappen << Jaarverslag2011 pagina7

8 1 Profiel De12Landschappen Missie De12Landschappen (Stichting Unie van Provinciale Landschappen) is het samenwerkingsverband van de twaalf provinciale Landschappen. De missie van de stichting is bij te dragen aan de doelstellingen van de twaalf Landschappen, door deze te faciliteren en te ondersteunen en landelijk hun belangen te behartigen, en zodoende een significante bijdrage te leveren aan het behoud, de ontwikkeling en het beheer van natuur, landschap en cultuurhistorisch erfgoed in Nederland. Doelen Door samen te werken (strategisch, tactisch, operationeel) behartigt De12Landschappen de gezamenlijke belangen van de twaalf Landschappen op bovenprovinciaal en landelijk niveau om zodoende de doelstellingen van de afzonderlijke Landschappen beter (eenvoudiger, sneller, efficiënter en effectiever) te kunnen realiseren en een grotere bijdrage te kunnen leveren aan de kwaliteit van natuur en landschap in Nederland. De werkzaamheden van de stichting worden uitgevoerd door de werkorganisatie van De12Landschappen. Onze kerntaken zijn: 1. Beleidsbeïnvloeding op bovenprovinciaal en nationaal niveau; 2. Relatiebeheer en fondsenwerving; 3. Faciliteren van de onderlinge samenwerking. Natuur en landschap dichtbij mensen Behoud en ontwikkeling van natuur en landschap zijn op termijn alleen duurzaam als er sprake is van betrokkenheid, bewustwording en vereenzelviging met natuur- en landschapsbelangen door burgers en overheden. De twaalf Landschappen spelen daarin een cruciale rol. Het is de taak van het samenwerkingsverband De12Landschappen om het nationale beleid mede vorm te geven en de twaalf provinciale Landschappen in staat te stellen hun regionale rol te vervullen. Andersom heeft De12Landschappen ook een luisterend oor om de regionale belangen door te vertalen naar onze landelijke positionering. Uitgangspunt in die regionale rol van de Landschappen zijn de intrinsieke waarden landschap dichtbij, eigen en mensgericht. De twaalf Landschappen staan voor het behoud en beheer van natuurterreinen, maar dragen ook mede zorg voor ons cultuurhistorisch landschap. De verbinding met cultuurhistorie is van groot belang voor inzicht in de driehoeksrelatie mens-cultuur-landschap. Alleen als we begrijpen hoe landschap is ontstaan, weten we wat nodig is om het te behouden en hoe we draagvlak kunnen genereren voor de instandhouding van het landschap. De twaalf Landschappen geven burgers een stem en betrekken ze actief door excursies, inspraakavonden en vrijwillige inzet. Het bieden van een platform voor burgerparticipatie maakt de Landschappen tot een aantrekkelijke gesprekspartner voor de lokale overheid. Het samenwerkingsverband De12Landschappen doet dat op haar beurt op nationaal niveau. Strategisch gesprekspartner Regionale binding, cultuurhistorie en mensgerichtheid bepalen in belangrijke mate het gezicht van De12Landschappen. Samenwerking met groene partners is een voorwaarde om onze doelen te bereiken. Op strategisch niveau participeert De12Landschappen daarom actief in (inter)nationale samenwerkingsverbanden. Zo kunnen de provinciale Landschappen daadwerkelijk van betekenis zijn in de << Jaarverslag2011 pagina8

9 ontwikkeling en het beheer van natuur. De12Landschappen manifesteert zich landelijk nadrukkelijk als gesprekspartner van (semi)overheden onder het motto: Wij staan voor natuur en landschap en doen dat graag samen met u. De12Landschappen investeert daarbij in zichtbaarheid en herkenbaarheid binnen het landelijke politieke en bestuurlijke speelveld. De koepel heeft niet tot taak zich te manifesteren naar het grote publiek; de zichtbaarheid naar burgers ligt bij de twaalf Landschappen. Landelijke positionering op basis van lokale kracht De provinciale Landschappen dragen samen zorg voor meer dan hectare natuurgebied en kunnen rekenen op de steun van meer Nederlandse gezinnen die lid of begunstiger zijn van een provinciaal Landschap. Dat maakt de twaalf Landschappen tot een factor van betekenis in de landelijke discussies over natuur en landschap én in de politieke belangenbehartiging. De kracht van ieder individueel Landschap zit in de lokale identiteit: een sterke regionale binding die tot uiting komt in bezit, maar ook in het samenspel met burgers en lokale overheden. Die couleur locale maakt het soms lastig voor het samenwerkingsverband om zich als één organisatie te manifesteren. De12Landschappen zoekt de uitdaging daarom in de overeenkomsten en de gedeelde belangen. Door de ambities van de twaalf Landschappen te identificeren en te cultiveren, kan het samenwerkingsverband zich helder positioneren als het gaat om dossiers die op landelijk niveau van belang zijn. Het belang van natuur De dalende waardering en het ontbreken van urgentie voor natuur en landschap in het politieke veld zijn verontrustend. Door de extreme hoogte van de bezuinigingen (circa 2/3 van het rijksbudget verdwijnt) en de verregaande decentralisatie, is het politiek-bestuurlijke landschap hevig aan het schuiven, met alle gevolgen van dien voor de beleidsmatige, financiële en beheersmatige werkelijkheid waarin de Landschappen (en dus de koepel De12Landschappen) de komende jaren hun weg zullen moeten vinden. De financiële krapte maakt dat vragen over samenwerking tussen organisaties (landelijk en regionaal) en over ondernemerschap van organisaties als de Landschappen, zich meer dan ooit opdringen. Daar zullen we in korte tijd op moeten anticiperen, soms niet anders kunnen dan reageren. De provincies zullen zich gezien de aanstaande verregaande decentralisatie meer dan ooit gaan << Jaarverslag2011 pagina9

10 Het samenwerkingsverband De12Landschappen heeft de afgelopen jaren aan kracht en landelijke zichtbaarheid gewonnen. Het is de ambitie van de samenwerkende Landschappen om die positie verder te versterken, zodat de belangen van de Landschappen op nationaal niveau optimaal behartigd worden. manifesteren op de dossiers over het landelijk gebied. Dat is op zich toe te juichen; de twaalf Landschappen zijn immers logische gesprekspartners, door hun intrinsieke regionale wortels, oriëntatie en gebondenheid. Het samenwerkingsverband De12Landschappen is op haar beurt bij uitstek in staat om te schakelen tussen regionale en landelijke beleidsvorming en -uitvoering. Door die verbindende rol zal de koepel ook in 2012 in staat zijn invloed uit te oefenen op de nationale beleidsagenda. De12Landschappen ziet het als haar taak om in landelijke fora te blijven hameren op het belang van een hoogwaardige natuur, bescherming van ons erfgoed, en een waardevol landschap. Door op landelijk niveau de noodzaak van investeringen in natuur en landschap over te brengen, kan het samenwerkingsverband toegevoegde waarde hebben en houden voor alle twaalf Landschappen. Kwaliteit borgen van natuur en landschap Vele studies en enquêtes laten zien dat investeren in natuur, landschap en water loont. Zowel in termen van ecologie, economie als bijvoorbeeld gezondheid. Investeren in behoud van natuur en landschap heeft daarmee een stevige maatschappelijke legitimiteit. Toch maakt de politiek momenteel andere keuzes en dat heeft verstrekkende gevolgen voor natuur en landschap. Een niet onbelangrijke verklaring voor de politieke tegenwind is het feit dat het natuurdossier van de burgers lijkt vervreemd. Dat heeft zijn weerslag op de aandacht voor het thema. En als burgers er niet mee bezig zijn, hoeft de politiek daarin ook geen kiezers tevreden te stellen. De toekomst is onzeker nu de overheid koerst op bezuinigingen van meer dan zestig procent. Deze plannen zijn zelfs in deze tijden van economische tegenwind draconisch te noemen en missen bovendien een visie op de toekomst. Het zal voor De12Landschappen ook in 2012 een grote uitdaging zijn om bestuurders en politici te blijven overtuigen van het grote belang van natuur en landschap. Wij blijven als organisatie de maatschappelijke belangen van natuur en landschap benadrukken. Het draait immers om veel meer dan een aantrekkelijke en gezonde leefomgeving; natuur en landschap bieden ook oplossingen voor water- en klimaatvraagstukken. Bovendien dragen bijvoorbeeld recreatie, leefruimte en investeringsklimaat bij aan sociaaleconomische baten. Op dit moment vragen bezuinigingen en decentralisatie bijna al onze aandacht. Dat laat onverlet dat het de taak van De12Landschappen moet zijn en blijven ook de komende jaren zich bij haar belangenbehartiging sterk te blijven maken voor de borging van natuur en natuurkwaliteit (EHS, Natura 2000, soortenbeleid), het borgen van de overheidsbijdrage voor natuur- en landschapsbeheer, het behoud van het cultuurhistorisch erfgoed en het beheer en behoud van het (cultuurhistorisch) landschap. Deze thema s vormen de core business van de twaalf Landschappen, en daarmee van de belangenbehartigingportefeuille van de koepelorganisatie. Ze raken immers direct aan de kwaliteit van natuur, erfgoed en landschap in streek en regio. En dus van de identiteit van de streek. Het samenwerkingsverband van de twaalf Landschappen staat voor de opgave deze zaken op de politieke en beleidsagenda s te houden dan wel krijgen, waar mogelijk landelijke positie te kiezen en zich daarbij steeds nadrukkelijk te manifesteren als belangenbehartiger van de provinciale Landschappen. Ons voornemen Het samenwerkingsverband De12Landschappen heeft de afgelopen jaren aan kracht en landelijke zichtbaarheid gewonnen. Het is de ambitie van de samenwerkende Landschappen om die positie verder te versterken, zodat de belangen van de Landschappen op nationaal niveau optimaal behartigd worden. Concreet betekent dit dat de komende jaren geïnvesteerd zal worden in het vergroten van de zichtbaarheid van de Landschappen, in het relatiebeheer van het samenwerkingsverband en in het verder versterken van de interne cohesie. Relatiebeheer krijgt meer urgentie, wat onder meer inhoudt dat nadrukkelijk gezocht zal worden naar meer samenwerking met landelijke partners en naar een versterkte extern communicatie. Ook zal het samenwerkingsverband blijven inzetten op het bij elkaar brengen van en faciliteren van interne discussies bij de twaalf Landschappen. Dit doet De12Landschappen niet alleen ten faveure van de Landschappen zelf (kennisuitwisseling), maar nadrukkelijk ook om als samenwerkingsverband beter in staat te zijn de standpunten van de Landschappen landelijk te verwoorden en uit te dragen. << Jaarverslag2011 pagina10

11 << Jaarverslag2011 pagina11

12 2 Natuurbeheer is maatschappelijke taak De beleidsbeïnvloeding en lobby stonden in 2011 vooral in het teken van de rijksbezuinigingen op natuur en landschap. Ruim 2/3 in onze sector! Terwijl de bezuinigingen op andere terreinen tot hooguit twintig, vijfentwintig procent oplopen. De extreme korting op de budgetten voor natuur en landschap wordt nauwelijks onderbouwd. De bezuinigingen gaan bovendien gepaard met het ontmantelen van beschermende (natuur) wetgeving, het uitkleden van de Ecologische Hoofdstructuur (EHS) en decentralisatie van taken en verantwoordelijkheden naar de provincies, die veelal te weinig budget hebben voor ontwikkeling en beheer van de groene omgeving. Kortom, veranderingen die alle natuur- en landschapsontwikkelingen in een nieuw daglicht plaatsen en die van ons extra inspanningen vragen bij het uitoefenen van onze maatschappelijke taak. De12Landschappen heeft vaak samen met partners binnen de politiek-bestuurlijke context op allerlei manieren een afwijzend standpunt geventileerd over de radicale bezuinigingen, het bevriezen van natuuraankopen, de gevolgen van de herijking en de nieuwe wetgeving. En waar mogelijk alternatieven aangedragen in de vorm van andere teksten, andere termijnen, andere afwegingen, e.d. We lichten enkele belangrijke activiteiten in 2011 op hoofdlijnen uit. Bezuinigingen en herijking De door het kabinet beoogde herijking van de EHS en het decentralisatieakkoord waarmee het natuurbeleid in handen moet komen van de provincies deed veel stof opwaaien. Namens de provincies kwam het Interprovinciaal Overleg (IPO) in september 2011 een convenant overeen met staatsecretaris Bleker. Om van kracht te worden, moest het akkoord door elke provincie worden ondertekend. Vier provincies deden dat (aanvankelijk) niet en één hield de besluitvorming aan. Reden daarvoor waren de forse bezuinigingen, waarbij het landelijke budget van 350 miljoen per jaar naar 100 miljoen zou worden teruggeschroefd. Ook de wijze waarop de staatssecretaris de onderhandelingen voerde, speelde een rol bij de beslissing het akkoord niet te bekrachtigen. << Jaarverslag2011 pagina12

13 De12Landschappen heeft haar zorgen over de gevolgen van de bezuinigingen op verschillende manieren geuit: via de media, per brief aan de staatssecretaris, in de reguliere overleggen met IPO, binnen het overleg Manifest Vitaal Platteland, in directe gesprekken met staatssecretaris Bleker, in mailwisseling met Kamerleden en in een rondetafelgesprek met de Tweede Kamercommissie voor Economische Zaken, Landbouw & Innovatie (EL&I). Bovendien heeft De12Landschappen op verzoek van onder andere enkele politieke partijen een factsheet geproduceerd om meer zicht te bieden op de gevolgen van de bezuinigingen. Samen met andere natuurgrondeigenaren is schriftelijke informatie aan de Tweede Kamer verstrekt als basis voor behandeling van het onderwerp natuurbeheer binnen de EL&I-begroting. Acties Hart voor Natuur Ook als één van de 29 deelnemende organisaties aan de coalitie Hart voor Natuur heeft De12Landschappen gepoogd het tij te keren. Met landelijke en regionale publiciteit is aandacht voor de draconische bezuinigingen gevraagd. Bovendien zijn activiteiten op touw gezet voor burgers en bestuur, zoals de goed bezochte wandelactie op 2 januari en een actiedag met politiek debat op 19 februari. Kritiek op Wet Natuur Zorgwekkend zijn de ontwikkelingen rondom de nieuwe Wet Natuur in wording. Deze wet vervangt de drie vigerende wetten (Natuurbeschermingswet, Flora- en Faunawet en de Boswet), maar volgens De12Landschappen en meer dan vijftig andere natuurorganisaties beschermt de nieuwe wet natuur en landschap absoluut niet. Eensgezind in onze kritiek brachten wij gezamenlijk een persbericht uit met de titel Nieuwe wet zoveelste aanslag op de natuur. Vooral in de laatste maanden van 2011 is veel tijd en energie gestopt in de wet in wording, zowel in de vorm van kritiek als in de vorm van inhoudelijke bijdragen. Kernboodschap was dat het concept terug naar de tekentafel moet. Waarbij wij onder andere onze diensten hebben aangeboden om mee te denken over een betere wetinhoud. Tot nog toe zijn dergelijke handreikingen onbeantwoord gebleven. Infrastructuur en Ruimte Het beleid van het kabinet Rutte is volledig gericht op onbelemmerde economische groei, met alle gevolgen van dien voor de kwaliteit van natuur en landschap. De12Landschappen heeft in het bijzonder gereageerd op de Structuurvisie Infrastructuur en Ruimte in een lobby gevoerd tezamen met ander natuur- en milieuorganisaties. Onderdeel daarvan was een persbericht, waarin helder is uitgelegd wat de negatieve gevolgen zijn van de gemaakte keuzen (titel: Structuurvisie voor ruimte leidt tot minder groen en meer auto s). De coalitie heeft bovendien haar zienswijze op het ontwerp van de structuurvisie verzonden aan minister Schultz en onder de aandacht gebracht van de Vaste Commissie Infrastructuur & Milieu van de Tweede Kamer. Geefwet In november 2011 is de Geefwet aangenomen. Deze wet beoogt met gunstiger aftrekvoorwaarden voor giften door particulieren en bedrijven aan Algemeen Nut Beogende Instellingen, zgn. ANBI s een klein stukje van de pijnlijke bezuinigingen in nagenoeg alle sectoren te niet te doen. De culturele sector slaagde erin hier een beperkt extra voordeel uit te slepen, het lukte andere sectoren niet deze betere voorwaarden breder te laten gelden. De12Landschappen heeft de lobby van de Nationale Postcode Loterij rond enkele andere voorwaarden in deze wet expliciet ondersteund. De soep kon uiteindelijk minder heet gegeten worden, dan hij eerder werd opgediend. Green Deals Om de pijn van de bezuinigingen te verzachten en om de samenwerking tussen de natuursector en het bedrijfsleven te bevorderen, heeft het kabinet Rutte de zogenoemde Green Deals geïntroduceerd. Insteek is het contractueel vastleggen van samenwerkingsverbanden ter besparing van energie en reductie van CO2 of voor de bevordering van biodiversiteit tussen bedrijven, de overheid en niet-gouvernementele organisaties (ngo s). De bijdrage van de overheid is puur gericht op het beperken van wet- en regelgeving. De samenwerkende provinciale Landschappen hebben in 2011 ingezet op een Green Deal voor tijdelijke natuur. Op tijdelijk braakliggende terreinen, bijvoorbeeld bij de ontwikkeling van woningbouw, infrastructuur of bedrijventerreinen, kunnen de natuurwaarden sterk stijgen door spontane processen. Het nadeel daarvan is dat zich mogelijk beschermde soorten op het terrein vestigen en dat kan leiden tot vertraging van de economische plannen of tot het eisen van natuurcompensatie. Om die risico s uit te bannen, kiezen ontwikkelaars vaak voor maatregelen die het ontstaan van natuurwaarden tegengaan. Deze Green Deal is opgezet om de kansen voor natuur en de relatie tussen ecologie en economie te verbeteren. Brussel informeren De Directie Natuur van de Europese Commissie in Brussel handhaaft de naleving door Nederland van de gemaakte afspraken over natuur, zoals de aanwijzingsbesluiten van Natura 2000 en het nationale beleid dat nodig is voor een goede uitvoering van Europees richtlijnen. Daarbij is informatie vanuit de Nederlandse natuur- en landschapsorganisaties welkom. De12Landschappen bracht daarom in 2011 samen met collega-natuurorganisaties diverse bezoeken aan de commissie in Brussel. Beheersubsidie Zuid-Hollands Landschap Het Tweede Kamer-overleg over natuur in september is aangegrepen om aandacht te vragen voor de dreigende totale beheersubsidiestop in 2011 voor Zuid-Hollands Landschap, omdat de provincie Zuid-Holland niet genoeg SNL-middelen had gereserveerd. Dit is Kamerbreed aangekaart << Jaarverslag2011 pagina13

14 door onze contacten bij de verschillende politieke partijen te benutten. In 2011 heeft dit nog niet tot een goede afwikkeling geleid, mede omdat de staatssecretaris dit ziet als een provinciale verantwoordelijkheid. Wel heeft de provincie laten blijken serieus naar een oplossing op zoek te zijn. Groene Lobby Werkt De12Landschappen participeerde in 2011 in het GLoW (Groene Lobby Werkt), een overleg van terreinbeheerders en andere belangrijke natuurorganisaties. In het GLoW worden lobbyplannen gesmeed en gezorgd voor synergie van de lobbyactiviteiten van de individuele participanten. De Groene 11 (waarin inmiddels vijftien organisaties verenigd zijn), waarborgt de afstemming buiten het GLoW door contacten met haar leden en in de politiek. Een voorbeeld was het bezoek van enkele tientallen boswachters van verschillende terreinbeheerders aan de Kamerfractie van Groen Links voor een debat met Kamerleden en voor het Algemeen Overleg Natuur in de vaste Kamercommissie. Dit kreeg ruim aandacht in de regionale en landelijke pers en haalde bovendien het NOS-journaal. De12Landschappen heeft haar zorgen over de gevolgen van de bezuinigingen op verschillende manieren geuit: via de media, per brief aan de staatssecretaris, in de reguliere overleggen met IPO, binnen het overleg Manifest Vitaal Platteland, in directe gesprekken met staatssecretaris Bleker, in mailwisseling met Kamerleden en in een rondetafelgesprek met de Tweede Kamercommissie voor Economische Zaken, Landbouw & Innovatie (EL&I). Masterclasses Voor de zogenoemde Groene Masterclasses was 2011 een bijzonder succesvol jaar. Een coalitie van zeven ngo s, waaronder De12Landschappen, organiseert sinds de zomer 2010 informatieve, vraaggestuurde Masterclasses Natuur voor fractiemedewerkers en Tweede Kamerleden. Een belangrijk kenmerk is dat ze organisatie(belangen)overstijgend zijn. De Masterclasses zijn gericht op positionering van het beleidsterrein, niet op profilering van de verschillende organisaties. Die opzet wordt door de doelgroep hoog gewaardeerd en levert goodwill op die met reguliere lobby niet te evenaren is. In 2011 werden in totaal zes sessies georganiseerd over respectievelijk het gemeenschappelijk landbouwbeleid, Natura 2000, natuurbeheer, visserijbeleid, mest en de Wet Natuur en omgevingsrecht. De12Landschappen organiseerde de sessie over natuurbeheer. Om het concept nog verder aan te scherpen, hebben de participanten eind 2011 de Masterclasses geëvalueerd. De resultaten zullen worden besproken in het Groene Directeuren Overleg, met het verzoek de financiële middelen en personele invulling beschikbaar te stellen voor het verder uitbouwen van de Masterclasses. Bezoeken door Kamerleden De12Landschappen faciliteerde verschillende bezoeken door Kamerleden aan provinciale Landschappen. Zo was Paul Terlinden (PVV) 11 maart te gast in de Duinen van Oostvoorne bij Het Zuid-Hollands Landschap, werden Jhim van Bemmel en Bart Brands (PVV) 3 augustus ontvangen in de Krimpenerwaard door Het Zuid-Hollands Landschap, brachten Kamerleden Eddy van Hijum en Pieter Omtzigt (CDA) 2 september een bezoek aan het Dal van de Mosbeek met Landschap Overijssel en waren Kamerlid Helma Lodders en fractiemedewerker Tim Koevoets (VVD) te gast bij It Fryske Gea in de Alde Feanen. << Jaarverslag2011 pagina14

15 3 Geld voor natuur en landschap blijft aandachtspunt Natuur en landschap lijken vanzelfsprekend, maar realisatie, beheer en onderhoud kosten geld. De kernvraag is: wie betaalt? Geld voor natuur en landschap is een structureel aandachtspunt dat uiteindelijk ons allemaal aangaat. In het verslagjaar stond het natuurbudget stevig ter discussie door de economische crisis en de dramatische bezuinigingen. Deze actualiteit plaatste onze inspanningen voor voldoende financiering in een nieuw perspectief. De12Landschappen had een rol in de volgende ontwikkelingen: Nieuw subsidiestelsel SNL Hoeveel geld is straks nog beschikbaar voor het beheer van natuur en landschap? Die vraag staat centraal in de discussies over decentralisatie. Door de bezuinigingen nemen de middelen voor het beheer van de EHS sterk af. Tegen die achtergrond is na zes jaar voorbereiding en enkele keren uitstel het nieuwe Subsidiestelsel Natuur- en Landschapsbeheer (SNL) in 2011 toch nog van kracht geworden. De12Landschappen heeft de afgegeven beschikkingen waarop zeer lang is gewacht juridisch tegen het licht gehouden. Daaruit blijkt dat ze in principe voor zes jaar zekerheid bieden, waarmee het terreinbeheer in deze onzekere tijden voorlopig toch wat lucht krijgt. De12Landschappen was actief betrokken bij de uitvoering van het SNL via deelname aan stuur-, advies- en taakgroepen door het IPO werden gecoördineerd. Ook intern is veel energie gestoken in het uitwisselen van informatie over en ervaringen met de aanvraag Streekrekening Een alternatieve manier om landschapsbeheer deels te financieren, is de streekrekening. Het idee erachter is geld geven zonder geld te geven. Institutionele organisaties en bedrijven storten hun financiële buffer op de streekrekening van de plaatselijke Rabobank, waarbij beide partijen een percentage van het gemaakte rentebedrag doneren aan een streekfonds. Het beschikbare geld komt ten goede aan streekplannen, zodat de zorg voor landschap dichtbij wordt verhoogd. De weg voor het openen van streekrekeningen werd geopend toen De12Landschappen en Rabobank Nederland in 2009 een convenant ondertekenden. In de afgelopen tweeënhalf jaar heeft de streekrekening bewezen een haalbaar en nuttig initiatief te zijn, goed voor de financiering van het land- << Jaarverslag2011 pagina15

16 Hoeveel geld is straks nog beschikbaar voor het beheer van natuur en landschap? schap én voor de maatschappelijke betrokkenheid. Eind 2011 waren zo n twintig streekfondsen operationeel (zie Europees landbouwbeleid Het gemeenschappelijk landbouwbeleid (GLB) van de Europese Unie staat aan de vooravond van significante veranderingen, door de toenemende vraag naar het leveren van maatschappelijke diensten met GLB-gelden. In het plan van de Europese Commissie wordt onder meer voorgesteld om minimaal zeven procent verplicht ecologisch grondgebruik te koppelen aan de premies die aan boeren wordt betaald uit de eerste pijler van het GLB. In het verslagjaar is volop maatschappelijk debat gevoerd over GLB en de nationale invulling van de twee pijlers vanaf De12Landschappen was bij een tweetal conferenties waarin van gedachten werd gewisseld over mogelijke en gewenste opties. Bovendien is op uitnodiging van het ministerie van Buitenlandse Zaken deelgenomen aan het Duits-Nederlands Landbouwforum over GLB in Bonn. Om tot een wensenlijstje te komen voor de vergroening van het GLB, heeft De12Landschappen ook deelgenomen aan overleg met groene organisaties. Uitgangspunt voor ons is dat de eerste pijler wordt gebruikt voor het handhaven van een bepaalde maat van basiskwaliteit in het landelijk gebied op het gebied van natuur, milieu en dierenwelzijn. Wij hechten er ook belang aan dat er middelen in de tweede pijler beschikbaar blijven voor agrarisch natuur- en landschapsbeheer. Samen met een vijftal organisaties is een brief gestuurd over GLB aan de Vaste Kamercommissie ELI. Ook EU-commissaris Kroes kreeg een inhoudelijke brief. Verder is in oktober met partnerorganisaties een persbericht verstuurd in reactie op de Nederlandse presentatie van de GLB-plannen van de Europese Commissie. Water en klimaat De politieke en publieke aandacht voor water en klimaat neemt nog steeds toe, zeker na de problemen die in 2011 ontstonden in het droge voorjaar (watervraag) en de natte zomer (waterafvoer). De weersextremen worden groter, waardoor vraag naar hydrologische aanpassingen toeneemt en ook het belang van natuur en landschap in de waterhuishouding groter wordt. Deze ontwikkelingen zijn verwoord in het Deltaprogramma 2012 dat op Prinsjesdag is gepresenteerd. Dit programma bevat maatregelen voor de waterveiligheid en zoetwatervoorziening, inclusief planning en een opgave van beschikbare middelen. Natuurlijke klimaatbuffers worden daarin ook benoemd. De aanname van de Deltawet in november was een andere mijlpaal, want hiermee krijgen het Deltaprogramma, de Deltacommissaris en het Deltafonds een wettelijke basis. Subsidiestromen lopen steeds meer langs de lijn van de klimaatadaptatie. De coalitie Natuurlijke Klimaatbuffers, waarvan De12Landschappen deel uitmaakt, is daar een sprekend voorbeeld van. Binnen deze coalitie zijn we met zeven natuurorganisaties twintig projecten gestart, met als doel Nederland klimaatbestendiger te maken door natuurvriendelijke waterveiligheidsmaatregelen. In 2011 hadden vier Landschappen klimaatbufferprojecten in uitvoering en is De12Landschappen begonnen met een strategisch project over de Markermeerdijk. Doel is om de natuurlijke klimaatbuffergedachte en de kennis uit andere projecten in te zetten bij beleids- en uitvoeringsprocessen. In 2011 zijn we ook gestart met het organiseren van een seminar over de klimaatbuffers op zandgronden. << Jaarverslag2011 pagina16

17 Bij het Jaarlijkse Deltacongres heeft de coalitie Natuurlijke Klimaatbuffers op de Deltaparade een overeenkomst voor samenwerking gesloten met EcoShape/ Building with Nature. Doel is het versterken van de uitwisseling van informatie, kennis en inzichten die zijn opgedaan in de projecten van beide partners. De samenwerking is strategisch gezien bovendien heel interessant, omdat Building with Nature stoelt op de samenwerking tussen bedrijven, onderzoeksorganisaties, overheden en ngo s. Waterschapslasten De lagere waterschapsheffingen die gelden voor natuurgebieden, leveren helaas niet alle terreinbeherende Landschappen voordeel op. De waterschappen hanteren namelijk geen eenduidige omschrijving. Sommigen zien bijvoorbeeld gras en akkers niet als natuur en anderen heffen op agrarisch gebieden die een natuurdoel hebben. De terreinbeheerders, verenigd in het Bosschap, gingen daarom in 2011 met de Unie van Waterschappen in gesprek over eenduidige interpretatie. Helaas liep dit op niets uit. Vervolgens is besloten om een aantal proefprocessen te voeren voor het verkrijgen van jurisprudentie. Leenfaciliteit EHS De discussie over de subsidieregeling voor grondaankoop ten behoeve van de realisatie van de Ecologische Hoofdstructuur (EHS) was in 2011 een belangrijk punt. Vooral de (juridische) implicaties van de regeling vergden veel aandacht. Eind 2010 is een nieuwe subsidieregeling voorgesteld en ter goedkeuring voorgelegd aan de Europese Commissie (EC). De EC deed 13 juli 2011 uitspraak en constateerde dat met de nieuwe regeling sprake is van toelaatbare staatssteun. De EC heeft echter ook uitgesproken dat natuurorganisaties als de provinciale Landschappen aan te merken zijn als ondernemingen. Met als risico dat een deel van de al verleende subsidie juridisch onhoudbaar kan blijken. Het ministerie van ELI overlegt met de EC om tot een oplossing te komen. In de tussentijd heeft een groep particulieren zich verenigd en de provincies verordonneerd de doorlevering van grond aan natuurorganisaties te stoppen. Hiermee is de doorlevering van gronden en daarmee de realisatie van de EHS volledig tot stilstand gekomen. Voor terreinbeherende organisaties is de EHS een zeer belangrijk dossier, zowel voor wat betreft de al gerealiseerde grondverwervingen, als de toekomstige ambities. De12Landschappen pleegt daarom (nog steeds) uitvoerig overleg met juristen en stemt intensief af met betrokken partijen. Bovendien is een dossier aangelegd met documenten over natuuraankopen in het verleden. De twaalf Landschappen hebben, conform Brusselse spelregels, een advocatenbureau gevolmachtigd om een nietigverklaring in te stellen bij het Gerecht van de Europese Unie tegen het besluit van de Europese Commissie van 13 juli Dit traject neemt naar verwachting jaren in beslag. << Jaarverslag2011 pagina17

18 << Jaarverslag2011 pagina18

19 4 Hoeder flora en fauna en natuurgebieden Het beheren en beschermen van gebieden en soorten staat centraal in het werk van de twaalf Landschappen. In het behoud van flora en fauna zijn zij mede afhankelijk van nationaal en Europees beleid en wet- en regelgeving. Als samenwerkingsverband richt De12Landschappen zich daarom in sterke mate op ontwikkelingen binnen dat veld, door middel van belangenbehartiging en beleidsbeïnvloeding. Belangrijke thema s in 2011 waren Natura 2000 en aanpak stikstof, druk op de realisatie van de EHS, behoud van biodiversiteit en tot slot aandacht voor ganzen- en weidevogelbeheer. Natura 2000 De12Landschappen heeft in 2011 actief meegewerkt aan activiteiten van het Regiebureau Natura Zo zijn bijdragen geleverd aan het communicatieplan, een boekwerk over de toekomst van Natura 2000 en aan bijeenkomsten die tot doel hadden het draagvlak voor Natura 2000 te bevorderen. Het bureau stopt na 2011, al is er nog geen sprake van een goede afronding van het Natura 2000-project. Het overgrote deel van de aanwijzingsbesluiten is nog niet genomen, mede samenhangend met het regeerakkoord en de voortslepende haalbaar-en-betaalbaar-discussie in de Tweede Kamer. Het plan van Bleker om instandhoudingsdoelen die niet als Europees vereist worden gezien te schrappen, evenals een aantal Natura 2000-gebieden, is een verslechtering van het beleid. In het verslagjaar heeft De12Landschappen in samenwerking met de Groene11 geholpen antwoorden te vinden op een aantal van de klachten die de VVDfractie ontving op het door haar ingestelde meldpunt Natura Dat was erop gericht ondernemers een platform te geven die stellen bij de uitoefening van hun bedrijf last te ondervinden van beperkingen die voortkomen uit weten regelgeving ter bescherming van Natura 2000-gebieden. PAS De voltooiing van de Programmatische Aanpak Stikstof (PAS) liet in 2011 op zich wachten. De PAS omvat bindende afspraken om de stikstofdepositie generiek te verminderen en biedt bovendien instrumenten om de stikstofdepositie te berekenen en herstelstrategieën om stikstofgevoelige habitats op de been te houden. Zo kan ook de ontwikkelruimte voor bedrijven worden bepaald. Uit analyse blijkt dat het stikstofprobleem in veel gebieden oplosbaar is, met het oog op de doelen voor instandhouding. Voor De12Landschappen en andere natuurorganisaties reden om in 2011 bij de politiek aan te dringen op het snel nemen van aanwijzingsbesluiten. Want door het niet aanwijzen van de Europees beschermde gebieden, stagneren de beheerplanprocessen. Met alle gevolgen van dien voor natuur, maar ook voor de ondernemers die daardoor in onzekerheid blijven. Het behoud van weidevogels in Nederland vraagt nog steeds een strategische aanpak. In het licht van de bezuinigingen en decentralisatie is een effectief en breed gedragen weidevogelaanpak alleen maar urgenter geworden. De12Landschappen heeft met collega-organisaties de Europese Commissie bezocht. Eén van de gespreksonderwerpen was de bovengenoemde trage aanwijzing van Natura 2000-gebieden. De commissie heeft op aandringen van het Europese parlement de Nederlandse regering op de vingers getikt over haar natuurbeleid. << Jaarverslag2011 pagina19

20 Biodiversiteit De12Landschappen heeft een bijdrage geleverd aan het begin 2011 verschenen boek De Nederlandse Biodiversiteit, een naslagwerk dat soorten beschrijft. Het boek benoemd ook de betekenis van natuurbeheer voor biodiversiteit en de specifieke rol daarin van terreinbeheerders als de twaalf Landschappen. Andere stappen die in 2011 zijn gezet voor biodiversiteit waren het (mede) ondertekenen van de Intentieverklaring voor het platform Biodiversiteit & Bedrijfsleven (via IUCN) en het sluiten van een Green Deal voor tijdelijke natuur op braakliggende terreinen. Weidevogels Het behoud van weidevogels in Nederland vraagt nog steeds een strategische aanpak. In het licht van de bezuinigingen en decentralisatie is een effectief en breed gedragen weidevogelaanpak alleen maar urgenter geworden. De12Landschappen is participant van het Weidevogelverbond. Ondanks het niet halen van een aantal doelstellingen, is toch besloten door te gaan in 2011 met het verbond (waarbij Landschap Noord-Holland ons vertegenwoordigde). Aan staatssecretaris Bleker is, samen met een aantal groene organisaties, een brief gestuurd om het belang van goed weidevogelbeleid te benadrukken. Vragen zijn er ook: want wat zijn de gevolgen voor het weidevogelbeheer van het voorstel om voor agrarisch natuurbeheer vooral GLB-middelen uit de eerste pijler in te zetten? Wij vrezen dat hierdoor geen sprake meer is van effectief weidevogelbeleid. Nederland Ganzenland Broedende ganzenpopulaties hebben de afgelopen jaren tot veel discussies geleid: moeten terreinbeheerders om schade te voorkomen juist wel of geen maatregelen nemen? Een sluitend beleid is nog niet vastgesteld en om in 2011 problemen in het terreinbeheer te voorkomen, is eind 2010 een voorlopige Richtlijn Ganzenbeheer opgesteld voor het beheer en de communicatie bij Landschappen, Staatsbosbeheer en Natuurmonumenten. De Landschappen konden in het voorjaar feedback geven op de richtlijn. De input is gebruikt om de eigen Ganzenvisie eind 2011 helemaal af te ronden. In 2011 heeft de samenwerking tussen 7 partijen, waaronder De12Landschappen, geleid tot de totstandkoming van een breed gedragen voorstel voor de aanpak van de ganzenproblematiek. Die coalitie, bekend geworden onder de naam Ganzen-7, heeft haar voorstel, genaamd Nederland Ganzenland, met succes onder de aandacht van de politiek kunnen brengen. De Kamer heeft in het najaar aan staatssecretaris Bleker de opdracht meegegeven datgene te doen wat nodig is om de Ganzen-7 haar voorstel te kunnen laten realiseren; of tenminste besluitvorming die Nederland Ganzenland onmogelijk zou maken (zoals zekere bepalingen in de nieuwe natuurwet), achterwege te laten. << Jaarverslag2011 pagina20

21 5 Handvatten natuurkwaliteit Vitaliteit is een voorwaarde voor duurzame natuur en landschap. De twaalf Landschappen richten zich in hun beheer daarom op aandacht voor kwaliteit door het herstellen, in stand houden en verbeteren van natuurwaarden. Het samenwerkingsverband De12Landschappen stuurde op haar beurt in 2011 bewust op kwaliteit door aandacht voor monitoring, certificering, effectgerichte maatregelen en kennisuitwisseling. Monitoring Sturen op natuurkwaliteit vraagt om een werkbaar systeem, want zonder inzicht is het lastig om gerichte (financiële) impulsen aan de natuur te geven. De manier waarop informatie beschikbaar komt, staat nog steeds ter discussie. Wel heeft de overheid zich verbonden aan de Index Natuur en Landschap, een systeem voor kwaliteitsturing. Ter overbrugging van de kosten voor monitoring stelde het IPO, in overleg met onder andere De12Landschappen, een modelbrief op waarmee provincies afspraken konden maken met terreinbeheerders. Zo kon provinciaal geld onder meer worden ingezet voor pilots om het nieuwe natuurkwaliteitsysteem te testen die in 2012 wordt ingevoerd. Meerdere Landschappen hebben in het verslagjaar meegewerkt aan deze pilots. Op verzoek van het IPO participeerde De12Landschappen in het project Uitrol Monitoring 2012, samen met andere terreinbeherende organiaties (TBO s). De aanpak was gericht op implementatie van het monitoringsysteem dat vanaf 2012 is verbonden aan het SNL. Georganiseerde workshops in oktober konden rekenen op een grote deelname vanuit de provinciale Landschappen. In de workshops zijn antwoorden en oplossingen gezocht en werden aanpak en organisatie besproken. Daarbij was ook aandacht voor de mogelijkheden van gebiedssamenwerking en de rolverdeling tussen TBO s en provincies. Het idee hierachter is dat certificering bijdraagt aan kwaliteitsverbetering van de natuur, omdat het recht doet aan de professionaliteit van beheerders en het bovendien kosten uitspaart, bijvoorbeeld voor intensieve controle subsidievoorschriften. Certificering De invoering van het nieuwe Subsidiestelsel Natuur- en Landschapsbeheer (SNL) gaat samen met het vrijwillig certificeren van natuurbeheerders. Het idee hierachter is dat certificering bijdraagt aan kwaliteitsverbetering van de natuur, omdat het recht doet aan de professionaliteit van beheerders en het bovendien kosten uitspaart, bijvoorbeeld voor intensieve controle subsidievoorschriften. Certificering van de provinciale Landschappen was al langer een thema binnen het samenwerkingsverband, maar in juni 2011 kwam met vertraging een concrete opdracht van het IPO om het ingediende Plan van Aanpak Certificering uit te voeren. Voor een efficiënte uitvoering is vervolgens een projectwerkgroep onder secretariaat van De12Landschappen aan de slag gegaan, waarbij het samenwerkingsverband de informatievoorziening en afstemming rond het kwaliteitshandboek verzorgde. Eind 2011 zijn een voortgangsverslag en een eerste proeve van het gezamenlijke kwaliteitshandboek aan het IPO geleverd. Effectgerichte Maatregelen Bedoeld als overlevingsstrategie voor het herstellen en in stand houden van de natuurwaarden, was het pakket Effectgerichte Maatregelen (EGM) een uitkomst voor gebieden waar de milieukwaliteit nog niet voldeed aan de eisen van een vitale natuur. Helaas is de overheidsregeling per 2010 geschrapt, omdat er geen budget meer voor is. De12Landschappen heeft sinds 1996 de één-loketfunctie hierin vervuld en waar nodig uitstel van projecten aangevraagd. Ook zijn in 2011 een groot aantal projecten afgerond. Bovendien is in 2011, net als in 2009, weer een boekje geschreven over beleidsmonitoring, met dit keer het accent op de faunabemonstering in de EGM. << Jaarverslag2011 pagina21

22 6 Samenwerken noodzaak voor natuurbehoud Natuur en landschap zijn een zaak van ons allemaal. Om die reden heeft De12Landschappen samenspel met andere partijen hoog in het vaandel staan, vooral met andere landelijke spelers die actief zijn in beleidsbeïnvloeding. Partnerships zijn een voorwaarde voor succesvol behoud van natuur en landschap. Een noodzaak zelfs, zo werd in 2011 extra benadrukt door de bezuinigingen. Strategische samenwerking speelde in het verslagjaar daarom een belangrijke rol. Met wie en hoe De12Landschappen dit heeft ingevuld, wordt op hoofdlijnen weergegeven. Strategische allianties De12Landschappen probeert haar doelen zo efficiënt en doeltreffend mogelijk te bereiken. Het uitwisselen van informatie met partners is daarom waardevol, vooral om standpunten af te stemmen en te ontwikkelen. De12Landschappen steekt veel energie in het bouwen en onderhouden van strategische allianties, om gezamenlijk op te treden richting beleidsmakers, politiek en publiek. Belangrijke strategische partners in 2011 waren: Natuurmonumenten, Staatsbosbeheer, Landschapsbeheer Nederland, Vogelbescherming Nederland, Federatie Particulier Grondbezit, Stichting Natuur & Milieu, Land- en Tuinbouworganisatie Nederland (LTO) en steeds vaker ook RECRON en ANWB. Kennisuitwisseling Een belangrijk instrument voor het sturen op kwa- liteit is kennis. Binnen de overleg- en besluitvormingscultuur van De12Landschappen is daarom altijd aandacht en ruimte om te sparren en kennis uit te wisselen, bijvoorbeeld tijdens bezoeken en overleggen. Het samenwerkingsverband heeft in 2011 ook, samen met externe partners, diverse themabijeenkomsten georganiseerd voor de provinciale Landschappen. Daarnaast was de Beheerdersdag in september 2011 georganiseerd door De12Landschappen, Landschapsbeheer en de Unie van Bosgroepen een waardevol moment voor kennisuitwisseling tussen ruim 250 terreinbeheerders en beleidsmakers van groene en andere aanwezige organisaties. Om kennis breed te ontsluiten, is in 2011 vanuit de werkgroep Kennis voor Natuur een goede portal voor natuurkwaliteit gelanceerd ( om zo de samenhang tussen alle bestaande websites over natuur en natuurbeheer inzichtelijk te maken. Onderdeel van de portal is de wiki natuurbeheer, waar beheerders onderling vragen en antwoorden kunnen uitwisselen. Binnen de werkgroep Kennis voor Natuur hebben we ons ook gezamenlijk ingezet voor het behoud van de veldwerkplaatsen, die door de sector hoog worden gewaardeerd. Samenwerkend vanuit het Bosschap hebben we als terreinbeheerders financiering gevonden voor maximaal vijftien veldwerkplaatsen in Een communicatiebureau verzorgde de organisatie, maar momenteel wordt onderzocht of de terreinbeheerders dat voortaan ook zelf kunnen oppakken. BOA s De overheid zet in op professionalisering van groene BOA s (buitengewoon opsporingsambtenaren), zo bleek in Dat betekent: meer opleidingen volgen, die bovendien duurder uitvallen. Door het tijdsbeslag en de financiële consequenties dreigen veel BOA s hun werk te moeten staken. Een werkgroep van het Bosschap, met deelname van De12Landschappen, heeft gepoogd meer duidelijkheid te krijgen van het ministerie van Justitie. Ook is in 2011 een brief naar minister Opstelten gestuurd om aandacht te vragen voor de onevenredige verzwaring van de BOA-taken en de gevolgen daarvan voor het toezicht in natuurgebieden. Momenteel wordt op verschillende manieren naar oplossingen gezocht, zoals het delen van BOA s. De rol van De12Landschappen is het coördineren en het stroomlijnen van de informatiebehoefte van de verschillende Landschappen. << Jaarverslag2011 pagina22