Mariska Gerritsen, Fontys Docent beeldende vormgeving

Transcriptie

1 Mariska Gerritsen, Fontys Docent beeldende vormgeving

2 Inhoudsopgave Tekening Lieselot pagina 3 Suzanne haar portfolio pagina 6 Kennismaking pagina 9 Pagina 2

3 Tekening van Lieselot Yolanda (docent) had bij Lieselot (leerling) advies gegeven om de vloer uit de tekening te knippen en de vloer te markeren op een apart vel en dan onder de eerste tekening te leggen. Dit had ze gedaan maar de uitvoering zag er redelijk uit. Het was gedaan zoals Yolanda had verteld, maar ook niet meer dan dat. Het was te zien dat het niet met liefde en overtuiging was gedaan. Ze had zich er makkelijk van af gemaakt. Nu zat er een meisje (Denise) naast haar dat een andere opleiding gaat doen en dus met deze opleiding gaat stoppen. Ze zei tegen Yolanda, kun je hier iets positiefs over zeggen? Yolanda wist hier meteen correct op te reageren door tegen haar te zeggen: Doe eens niet zo negatief. Dit is hartstikke goed dat ze dat heeft gedaan. Zo zie je het verschil met toen de vloer er nog niet uitgeknipt was. Dit is toch veel beter zo. Ik vond dit een super opmerking van Yolanda om meteen korte metten te maken met de opmerking van de negatieve leerling die er naast zat! Lieselot had immers haar best gedaan en haar inzet getoond. Dit zijn momenten waar ik veel van kan leren. Ik zou denk ik snel geneigd zijn om meteen over Lieselot haar tekening, advies te geven. Dit zou de negatieve opmerking van Denise bevestigen om dat de tekening echt niet goed was. Goed om te zien hoe Yolanda dit heeft aangepakt, dit voorval ga ik zeker onthouden. Het zal vast wel vaker voorkomen dat je met twee leerlingen tegelijk rekening moet houden met je antwoord. Als jonge docent zoek je vaak het probleem bij jezelf. Andere valkuilen voor een beginnend docent zijn onder andere: Te veel afwijken van het lespatroon/onderwijsstijl van je voorganger en andere collega s. Dat je de gedragsregels van de school niet kent. Zorg voor positieve verwachtingen zodat je geen muur van weerstand op bouwt met de leerling. Leer de namen. Begin niet met praten voor de klas stil is, anders houdt je geen stem meer over. Als je boos bent, laat je boze emoties niet aan de klas merken. Zorg dat je weet welk gedrag je wel of niet toestaat. Een heel ander probleem waar je tegen aan kunt lopen is het te veel helpen van de leerling omdat je aardig gevonden wilt worden. Je bereikt er weinig mee, het wordt zelfs disfunctioneel. De leerlingen op het Sint Lucas zijn eigenlijk allemaal creatief. Dus werken ze liever met hun handen dan lesstof uit hun hoofd te leren. Het zijn meer doeners dan denkers. De reproductie gerichte leerstijl van het vele lesstof in je hoofd stampen en veel toetsen maken zal hen niet direct aanspreken. Ze zullen de betekenisgerichte stijl meer waarderen. Alleen de hoofdzaken bestuderen en daarbij hun eigen mening en conclusies meer in verband brengen. Ze leren dan vanuit persoonlijke interesses. Dan is er nog de toepassingsgerichte stijl en dat is wat nog het beste past bij de creatieve leerlingen. Hierbij wil de leerling concrete informatie en voorbeelden. Om zo te weten of ze er iets aan hebben in de praktijk. Pagina 3

4 Binnen Sint Lucas proberen ze de lesstof ook zo veel mogelijk aan te laten sluiten bij de praktijkvakken. Zo kun je ook nog kijken naar de attitude en gedrag die bepalen wat voor voorkeur van leren je hebt. Hierboven zie je dat in een schema staan. Hierbij wordt onderscheidt gemaakt in: Doeners Zij gaan het liefst zo snel mogelijk aan de slag. Ze leren het beste in de praktijk, door het te doen. Dromers Zij observeren graag en reflecteren dit. Ze hebben het liefst dat ze zelf kunnen meemaken hoe het in de praktijk uit pakt. Ze zien steeds weer nieuwe ingangen en oplossingen. Dromers leren makkelijk door identificatie. Denkers Ze zijn het liefst bezig met het vertalen van observaties in theorieën. Ze zijn graag intellectueel bezig en goed in redeneren. Beslissers gaan het liefst de theorieën zelf uitproberen en ermee experimenteren. Ze hebben het liefste een beknopte kennismaking waarna ze deze in een oefensituatie kunnen verwerken. Pagina 4

5 Als docent is het fijn om te weten welke leerlingen doeners, denkers, beslissers of dromers zijn. Dan kun je er rekening mee houden bij het maken van groepjes. Om bijvoorbeeld zo veel mogelijk van de verschillende types bij elkaar te zetten en ze hun manier van werken aan elkaar uit te laten leggen. Over leerstijlen wordt verschillende informatie verstrekt. Zo zegt Gielens dat een leerstijl je eigen manier van opvatten en verwerken is. Dit is je natuur, zo ben je. Je leerstijl wordt bepaald door je aard. Gielens beredeneert dit vanuit de onderbouw. Jan vermunt bekijkt dit vanuit de universiteit en HBO. Hij heeft hier een hele andere opvatting over. Vermunt beweerd dat je leerstijl wordt gevormd door je omgeving. In het volwassen onderwijs is er Kalf, die zegt dat de leerstijl wordt bepaald door de volwassenen. Er is dus niet een enkele leerstijl die als goed wordt bestempeld. Je moet vooral kijken welke leerstijl bij jou past en voor jou werkt. Overigens heeft ook nog eens elke docent invloed op de doceerstijl. Zo heeft onze docent, Jan Plasman een convergente (logische) doceerstijl doordat hij strategisch werkt en duidelijke schema s en aantekeningen op het bord maakt. Het tegenovergestelde van een convergente denker is een differgente denker. Deze zal liever denken vanuit hypothese en houden van open vragen. Ze zijn vaak veld onafhankelijk. Mocht een leerstijl niet werken dan is er altijd nog de HAVLOT methode. Deze zal ik even verder uitleggen: HA Staat voor algemeen. Blader eens globaal door het boek. Bekijk de diverse hoofdstukken, indeling, illustraties, enz. V Vragen stellen. Wat weet ik al over dit onderwerp, waar gaat het over en hoe pak ik het leren aan? L Lees de tekst nauwkeurig en kritisch door. Zoek moeilijke woorden op en maak aantekeningen als dat nodig is. O Overhoor jezelf. Ga na of je begrijpt wat er staat. Er zijn een aantal manieren waarop je dit kunt doen: Mondeling uitreksel; Hardop aan jezelf vertellen Schriftelijk uitreksel; Sterk verkort opschrijven Schema; overzicht in een opslag Overhoorvragen; maak zelf toetsvragen zoals de docent het zou doen T staat voor totaal. Maak je de stof eigen. Hoe kun je de stof toepassen in de praktijk? Lees de moeilijke stukken nog even door. De leerstof uitleggen aan anderen of er over discussiëren. Pagina 5

6 Suzanne haar portfolio Er zijn een aantal leerlingen die naar de design Academie willen en hiervoor hun portfolio moeten tonen. Hiervoor kwam een mevrouw van de Design Academie, speciaal naar sint Lucas om dit groepje leerlingen te spreken en hun portfolio te bekijken. Zij zou dan beslissen of je aangenomen wordt op de Design Academie of niet. Dit was een andere mevrouw dan voorgaande jaren. Zo waren er die dag ook twee leerlingen van de interieuropleiding bij. Een heel goede leerling en een iets minder goede leerling Suzanne Beeks. De goede leerling had enorm haar best gedaan voor haar portfolio en er nog extra schilderwerk aan toegevoegd omdat ze dacht dat dit wel gewaardeerd zou worden op de Design Academie. Het tegen gestelde bleek waar, deze goede leerling werd afgewezen! Suzanne had meer geluk en was toegelaten. De docenten van Sint Lucas begrepen het niet. Het afgewezen meisje was immers veel beter. Ze dachten dat het misschien kwam door dat er nu een andere mevrouw van de Design Academie was dan de jaren hiervoor. Nu had ik een les portfolio voorbereid voor de tweedejaars en hiervoor zocht ik nog een aantal voorbeeld portfolio s. Toevallig hoorde ik Suzanne tegen een andere leerling vertellen dat ze aangenomen was bij de Design Academie aan de hand van haar portfolio. Toen heb ik haar gevraagd of ik die mocht zien. Dat mocht, ik heb hem met haar toestemming op mijn laptop opgeslagen en ik mocht hem gebruiken als voorbeeld voor de tweede jaars. Dit vertelde ik later aan de andere docenten en die waren erg nieuwsgierig en wilde het ook graag zien. Toen ik het hen liet zien waren ze erg verbaasd dat het zo goed was. In de lessen had Suzanne een heel ander beeld van haar zelf neergezet. In haar map zat ook veel eigen werk en dan vooral productontwerp. In haar port folio communiceert ze dus iets heel anders dan in de lessen. Ik denk dat er in de communicatie met Suzanne toch een storing is gekomen. Waardoor de docenten niet weten dat productontwerp haar meer aanspreekt. Doordat de docenten weten dat zij een minder sterke leerling is, zijn ze misschien al bevooroordeeld over haar. Niet bewust, maar echt zonder dat ze het zelf in de gaten hebben. Als Suzanne niet verteld of laat zien dat ze liever productontwerp doet dan zullen de docenten er ook nooit achter komen en blijft deze communicatie geheel achterwegen. Dit zou toch echt zonde zijn. Het zou zelfs zo erg kunnen worden dat er onterecht selffulfilling prophecy optreedt. Dat kan als Suzanne een houding aan neemt waardoor een reactie wordt uitgelokt. En zich vervolgens bevestigd in deze mening en haar houding niet meer veranderd. Of te wel, dat zij het opgeeft om te communiceren hoe goed ze is en niet meer haar best gaat doen om het tegendeel te bewijzen. Gelukkig is het zo ver niet gekomen en ziet het er ook niet uit dat dit gaat gebeuren. Zo zie je dus al hoe makkelijk er een fout in de communicatie kan ontstaan. En dan heb ik het in dit voorbeeld alleen nog maar over analoge en digitale communicatie gehad met Suzanne Pagina 6

7 zelf. Dus de gesprekken met haar en haar gezichtsuitdrukkingen. Het zou ook kunnen zijn dat er sprake is van Inconsistentie in 1 communicatiekanaal. In dit geval wordt dan de analoge communicatie van Suzanne, verkeerd geïnterpreteerd door de docenten. Er zou nog sprake kunnen zijn van paradoxale opdracht, dat de analoge en digitale communicatie niet overeenstemmen. Maar ik geloof niet dat dat bij Suzanne het geval is. Bij haar is het eerder zo dat ze niet zo veel digitale communicatie laat zien. Een aantal van deze punten komen aan bod in de axioma s van Paul Watzlawick. In de leeromgeving is het altijd erg druk en niet altijd tijd om met een leerling te spreken. Je spreekt leerlingen vooral omdat je iets wilt vragen. Bij Sint Lucas worden veel praktijklessen in de leeromgeving gegeven. Misschien past deze leerstijl niet zo goed bij deze leerling. Leerstijl wil zeggen, de manier van omgang met de leerstof en leeractiviteiten. Het kan zijn dat een andere situatie beter zou werken voor haar en je dan meer toezicht hebt op de individuele leerling. Het kan ook zijn dat Suzanne zich erg heeft ontwikkeld tijdens haar stage. Daar heeft ze dat wat ze geleerd heeft, meteen kunnen toepassen in het werk. Hierdoor onthoud je het beter en zie je direct resultaat of het werkt. Pagina 7

8 De roos van leary zie je op bovenstaand plaatje en zou inzicht kunnen geven op leerlingen en docenten. Om het gedrag te analyseren. In elk partje van het schema kun je vanuit het middelpunt inkleuren zo ver als je vindt dat dit partje van toepassing op die persoon is. Als je dat hebt gedaan krijg je in een oogopslag meer inzicht in het gedrag van die persoon. De Roos gaat uit van actie en reactie, oorzaak en gevolg, zenden en ontvangen. Het laat zien welk gedrag het oproept en hoe deze is te beïnvloeden. Dus niet om het karakter vast te stellen maar gedrag en gedragspatronen. Ieder mens heeft alle gedragingen in zich maar niet evenveel. De roos is verdeeld door assen. De horizontale as staat voor de relatie die je met de ander hebt. De verticale as staat voor de opstelling tegenover de ander. De roos van Leary kan een handig hulpmiddel zijn om iemand beter te begrijpen. Pagina 8

9 Kennismaking De leerlingen hebben de opdracht om een bezinningsruimte voor de paters van kasteel Stapelen te ontwerpen. Ze hadden vorige les hun ontwerp aan de paters gepresenteerd. De docent (Henk) had van elke leerling aantekeningen gemaakt en besprak dit nu met de leerling. Dit werkte heel motiverend. Ze weten nu waar ze meer aan moeten werken en wat de sterke punten van hun ontwerp zijn. Wat me opviel was dat een leerling (Evy) nogal de leiding over de rest leek te hebben doordat ze regelmatig haar mening liet horen of in ieder geval iets moest zeggen. Ik kreeg hierdoor de indruk dat ze een hele goede leerling was die respect van de andere had verworven waardoor haar mening belangrijk was. Inmiddels weet ik dat ze eerst een andere opleiding binnen Sint Lucas heeft gedaan en daarna nog deze opleiding is gaan doen. Waarschijnlijk komt het daardoor dat de andere leerlingen een beetje tegen haar op kijken. Op de dag van de kennismaking wist ik dat nog niet. Deze les verliep door circulair communiceren door de docent. Alle vragen en antwoorden verlopen via hem terwijl er telkens tussendoor een andere leerling aan het woord is. Telkens werd er gevraagd om iets te vertellen over hun ontwerp. De docent was ook bezig met relationeel communiceren door niet alleen te zeggen of het ontwerp goed of slecht was maar vooral ook wat er goed of minder goed aan was. Zo kan de leerling er meer van leren. Nu was dit gedrag van Evy geen probleem. Ze was niet vervelend. Ik miste op dat moment een stukje communicatie waardoor ik me af vroeg wat er speelde. Als het gedrag van Evy erger zou zijn of op een negatieve manier zou worden geuit. Dan kan het de orde in de klas verstoren. Daar was nu geen sprake van. Evy is in ieder geval zeker niet de zondebok van de klas maar juist erg geliefd bij haar medeleerlingen. Als nieuwe leerlingen in het eerste jaar komen, krijgen zij vaak veel begeleiding. Als nieuwe leerling goed opgevangen en ingeleid worden kan dat problemen voorkomen. Bij brugklassers en hun ouders is die behoefte ook nog groot. Ouders vinden het ook belangrijk dat een school veel begeleiding heeft voor hun kinderen. Leerlingbegeleiding is in feite alles wat de school voor of met de leerling doet. Evy is nu al zo lang als leerling op Sint Lucas dat ze weinig begeleiding nodig heeft en zelfs de andere leerlingen advies geeft. Tenzij er problemen voordoen zal ze geen behoefte nodig hebben aan extra leerlingbegeleiding. Dit is heel goed want dat betekent dat Evy al heel goed, zelfstandig kan werken. Ze is niet afhankelijk van de helper (docent). Om een leerling die wel veel hulp nodig heeft iets zelfstandiger te maken. Zou je ze zelf mee kunnen laten denken naar een oplossing, in plaats van deze direct op te leggen. Ze werken dan samen aan het probleem. Als er opnieuw een probleem voor doet dan gaan leerling en docent weer opnieuw samenwerken. Tips om een klas stil te krijgen en houden als de orde verstoord is: De lichtknop plotseling gebruiken, daar zullen ze direct op reageren zonder dat je je stem hoeft te verheffen. De Pagina 9

10 radio uit zetten betekent dat de docent iets gaat vertellen en je stil moet zijn. De radio kan ook helpen in een drukke klas. Door te zeggen jongens, ik hoor de radio niet meer, dan kan deze net zo goed uit. Aan de linkerkant is het stil, bedankt jongens. Dit werkt heel positief. In het begin autoritair (streng) zijn. Later kun je de teugels iets laten vieren door minder streng te zijn maar leerlingen zullen zich dan goed blijven gedragen. Evy is ook een mentorleerling van Henk. Dit betekent dat Henk nog drie aandachtsvelden van begeleiding heeft. Dit zijn studiebegeleiding, keuzebegeleiding en persoonlijk-sociale begeleiding. Vaak hebben scholen ook afzonderlijke functionarissen als een decaan of schoolpsycholoog aangesteld. Om mentor te kunnen zijn moet je een aantal eigenschappen bezitten. Een hiervan is echt zijn. Daarmee word bedoeld dat je je niet anders moet voordoen dan je werkelijk bent. Nog een dergelijk eigenschap is het kunnen inleven in de leerling. De leerling aanvoelen zonder die gevoelens over te nemen. De derde eigenschap is respecteren. De leerling moet het gevoel hebben dat de docent voor hem open staat zodat de leerling daar terecht kan met zijn verhaal. Evy heeft dus ook contact met Henk tijdens de lesoverstijgende lessen, de mentoruren. Hier kunnen leerlingen terecht met hun persoonlijke problemen en kun je externe taken verwijzen. Zo heb je als docent meer contact met de leerling. Bij ernstige problemen van leerling hoor je op de hoogte te zijn waar je een leerling naar toe kun door verwijzen. De kleinere problemen kun je prima zelf bespreken met de leerling, de eerste lijn ben je dus zelf als mentor. Voor het doorverwijzen kun je verwijzen naar de 2 e lijn binnen de school. Echt ernstige problemen die binnen school niet opgelost kunnen worden, worden doorverwezen naar de 3 e lijn. Naar instanties buiten de school. Pagina 10