Emotie.. dirigent van de logica?

Transcriptie

1 Emotie.. dirigent van de logica? 1.Inleiding. Zoals men een kwaliteitslabel toekent aan een bepaald product (duurzaamheid, materiaalkeuze, ), heeft men steeds getracht om ook de mens te meten. Voor organisaties kan het nuttig zijn, te weten hoeveel waarde een werknemer vertegenwoordigt. Jarenlang hebben organisaties blindelings vertrouwd op een meetsysteem, dat een cijfer kleefde op de rationele capaciteiten van een mens : IQ of intelligentiequotiënt. In de realiteit zag men echter, dat een hoog IQ-cijfer, geen garantie was voor het bereiken van een succesvolle carrière. Andere factoren speelden een aanzienlijke rol : omgaan met mensen, motiveren, overtuigen, respecteren, intuïtie, luisteren, beslissingen en risico nemen, Piaget ( had al gesuggereerd dat er verschillende soorten intelligentie bestaan. Met het idee van emotionele intelligentie als uitgangspunt hebben onderzoekers een emotioneel quotiënt of EQ gedefinieerd, dat deze intelligentie kan meten. Vier parameters zijn daarbij essentieel: 1. de aanleg de eigen emotionele toestand en die van anderen te herkennen; 2. de aanleg het natuurlijk verloop van emoties te begrijpen; 3. de aanleg om redelijk over de eigen emoties en die van anderen na te denken; 4. de aanleg de eigen emoties te sturen. De ratio steunt op zekerheid : logische stappen, wetenschappelijk denken, meetbaarheid. Uit deze ratio zijn wonderbaarlijke ontdekkingen en toepassingen gegroeid. Mensen met een hoog IQ zijn meesters in deze vorm van denken. Emotie (Latijn : emovere, bewegen van) is minder grijpbaar en controleerbaar. Emotie beweegt op instinct, intuïtie : grillige stappen, intuïtief denken, ongrijpbaar, onvoorspelbaar. Uit deze beweging van emotie ontstaan kunst, poëzie, muziek, intuïtieve ontdekkingen, empathie, oorlog, vrede, liefde, haat. Kortom alles wat als onredelijk mag benoemd worden, maar toch diep menselijk is. Zoals verder in deze syllabus zal blijken, worden alle beslissingen, alle handelingen of niethandelingen eerst gescand door emotie : - is een handeling niet tegenstrijdig aan ons overlevingsmechanisme, normen en waarden - met welke kracht mag een handeling uitgevoerd of verhinderd worden. 1

2 2.Emotie en overlevingsdrang. Hoe mooi of pijnlijk emoties ook kunnen zijn, toch hebben deze maar één basisfunctie : overleven. Emotie is een energieregelaar. De aard van de gebeurtenissen in jouw bewustzijnsveld, zal de kracht van jouw antwoord bepalen. Dit proces wordt gestuurd door het emotioneel geheugen. Emotie is beweging. Verstarde en opgekropte emoties kunnen leiden tot explosie (razernij) of implosie (depressie). Emotie regelt snelheid van een reactie. Een reactie die niet overwogen is, maar als spontaan wordt ervaren. In sommige levensbedreigende situaties is elke overweging tijdsverlies. Een paar voorbeelden : Woede, kwaadheid. Een emotie die kracht geeft (geleidelijk of explosief). Woede is een (laatste ) poging om een toestand te behouden. Verdriet. Een emotie die kracht ontneemt. Verdriet verplicht je om tijd te nemen voor jezelf : aanvaarding van nieuwe toestand, verlies, rouwproces. Walging. Krachtige weigering om onveilig voedsel te nuttigen : giftig; bedorven Krachtige weerzin naar bepaalde handelingen (pijn, pijnlijke herinneringen) of personen.. Angst. Deze emotie kent meerdere energiepatronen : onbeweeglijk, verdoofd blijven staan (fright) aanvallen (fight) vluchten (flight) schijndood (faint) Vreugde. Harmonisch energiepatroon, herstellend. Jaloers. Fijne energie, groot uithoudingsvermogen. In de yoga-wetenschap spreekt men eerder over energie (prana) dan over emotie. Er zijn twee basisstromen, aantrekking en afstoting : vreugde-verbazing-woede wensen meer en verdriet-walging-angst wensen minder. 2

3 3.De anatomie van emotie. Confrontatie met leven...normen/bevestiging...bedreiging basis-emotie (instinct, intuïtie) motivatie (argumentatie-ratio/bewust-onbewust) keuze maken actie... Korte eenvoudige verduidelijking van informatieverwerking : laterale verwerking : samenwerking tussen linker hersenhelft (auditief-logica) en rechter hersenhelft (visueel-ruimtelijk). focus verwerking : samenwerking tussen voorste deel hersenen(organisatie-actie) Prefrontaalcortex en achterste deel hersenen (analyseren-herkennen) Zintuiglijke cortex Zintuigen registreren een gebeurtenis. Onze zintuigen geven informatie aan Thalamus. Thalamus : een deel van de hersenen dat zintuiglijke signalen omzet in hersentaal. Vanuit de thalamus kennen we twee circuits : a. Lang circuit : informatie wordt doorgestuurd naar zintuiglijke cortex, waar beelden of geluiden geanalyseerd, herkend en beoordeeld worden : is die informatie onrustbarend of ongevaarlijk? Pas dan vertrekt er verdere informatie naar de amygdala. Amygdala zijn twee amandelvormige klompjes van hersenverbindingen, één aan elke kant van de hersenen, zijkant hoofd. Amygdala geeft een passende respons aan hersenen en lichaam : hier wordt de kracht van emotie bepaald. Hoe we verder reageren wordt bepaald door de prefrontaalcortex. Prefrontaalcortex bevindt zich achter voorhoofd : gebieden waar doelgerichte handelingen gepland en georganiseerd worden. b. Kort circuit : deze informatie wordt tegelijkertijd rechtstreeks doorgestuurd naar de amygdala (korter circuit). Amygdala bezit ook een geheugenfunctie, waar vooral gebeurtenissen met een sterk emotioneel karakter (agressie, onderdrukking, dominantie ) opgeslagen worden, alsook levensbedreigende gebeurtenissen (slangen, giftig voedsel, ). Amygdala reageert snel bij herkenning van een sterk emotionele gebeurtenis en alarmeert hersenen en lichaam, voor de zintuiglijke cortex informatie doorgeeft en voor de prefrontaalcortex een passende actie organiseert. 3

4 Voor en nadelen van beide circuits : - lang circuit + betere verwerking van informatie, juister antwoord op gebeurtenis - tijdverlies in noodsituaties - kort circuit + heel snel, handig tijdens noodsituatie - slordige informatieverwerking, kans op onjuiste antwoorden. Op deze manier kan je begrijpen dat zeer vlugge beelden (niet bewust waarneembaar), gebruikt in reclame en onderzoeken, amygdala kunnen beïnvloeden zonder een bewuste herkenning.. 4

5 4.Emotie en ratio. Ontmoeting met de oer-koe in een natuurpark. Confrontatie met lichaam : waarneming, zintuigen Confrontatie met denken : normen, waarden, wereldbeeld, racisme,... Confrontatie met gevoel : emotioneel geheugen, angst, vreugde Buddhi : motivatie, keuze maken, nemen van initiatief Actie langs emotie : de kracht, vorm Actie langs denken : normen, wereldbeeld Actie langs lichaam : actiezintuigen Emotionele intelligentie : bewust zijn van eigen emotie en denkpatronen, via Buddhi. 5. Emotie en persoonlijkheid. Mensen willen zich verbonden voelen met andere mensen. Deze verbondenheid kan je op verschillende manieren ontwikkelen. Inzicht in deze stijlen laat toe dat je communicatie vlotter, effectiever en directer wordt. Het gevoel profiel. Confrontatie afronden met een goed gevoel. Het denk profiel. Confrontatie afronden met een goed plan. Het lichaam profiel. Confrontatie afronden met een goede knuffel. Het kosmos profiel. Confrontatie afronden na een duidelijk begrijpen. 5

6 6.Complexe gevoelens, een poging tot definiëren. aangemoedigd geïntrigeerd narrig stralend aangevallen geïrriteerd neerbuigend te neer aarzelend gekweld nerveus teder afgemat gekwetst netelig teleurgesteld afgescheiden gelukkig niet gehoord tevreden afgewezen gelukzalig niet gesteund toegenegen alert gemanipuleerd niet gewenst treurig angstig gemeen niet gezien triest avontuurlijk geprikkeld niet serieus trots bang geraakt nieuwsgierig uitgelaten bedreigd geraakt onbehaaglijk uitgeput bedroefd geschokt onbekommerd veilig bedrogen geschrokken onbezorgd verbaasd bedrukt gespannen onder druk gezet verbijsterd behaaglijk gestimuleerd onderbroken verbluft behulpzaam getergd onderdrukt verdoofd bekommerd getiranniseerd ongeduldig verdrietig beschaamd gevoelig ongelukkig verfrist betrokken gevoelig ongemakkelijk verlangend beverig gewaardeerd ongerust vermoeid bevreesd gewantrouwd onrustig verontrust bezield geweldig onstuimig verontwaardigd bezorgd glorieus ontgoocheld verraden bitter haatdragend onthutst verrukt blij heerlijk ontroerd verschrikkelijk boos hoopvol ontspannen verslagen bruisend hulpeloos ontsteld versterkt chagrijnig in t nauw ontzet vertrouwd dankbaar in de steek onzeker verveeld dolblij ingelijfd op mijn nummer vervreemd gezet doodsbang intens opgelaten vervuld eenzaam jaloers opgelucht verwaarloosd ellendig jolig opgesloten verwachtingsvol energiek kalm opgetogen verward enthousiast knorrig opgewekt verwonderd erkentelijk koel optimistisch voldaan extatisch koud overheerst vredig futloos kwaad overstuur vreugdevol geagiteerd levendig overweldigd vrij geamuseerd liefdevol overwerkt vurig 6

7 geanimeerd lyrisch paniekerig wanhopig geboeid machteloos perplex wantrouwig gebruikt melancholisch sceptisch warm gecharmeerd melancholisch schuldig weemoedig gedeprimeerd misbruikt sereen zacht gefrustreerd miserabel slaperig zachtmoedig gehinderd mishandeld smartelijk zalig geïnspireerd mistroostig somber zelfverzekerd geïnteresseerd moe sprankelend zelfvoldaan geïntimideerd moedeloos stil zenuwachtig zorgeloos zwierig 7.Literatuur We zijn ons brein Mijn geest van vlees en bloed De derde chimpansee De bonobo en de 10 geboden Dick Swaab Luc Crevits Jared Diamond Frans De Waal 7

8 Andere thema s : gezag en respect, zonder woorden hechting, basis van een kwaliteitsvolle opvang buiten-gewone karaktertjes : begrijpen en bijsturen relatiebehendigheid stressbehendigheid communicatie-lichaamstaal bij het leiden communicatie-lichaamstaal bij het begeleiden mindwellness, hou je denken in topvorm.. coachingsvaardigheden teamoverleg activeren Gaublomme Hendrik teamcoach creatief therapeut - yogadocent Livierenstraat Brakel Uitwisseling ivm deze syllabus is van harte welkom bij de auteur : info@namaskara.be Overname en reproductie mits toestemming en bronvermelding. 8