BUITEN DE SPITS NAAR SCHOOL ONDERWIJS ONDERZOEKT OPLOSSINGEN VERDER IN DEZE KRANT: Vaart in groot onderhoud Diepenring. 7. kaart.

Transcriptie

1 Vaart in groot onderhoud Diepenring. 7 Leek en Groningen is de doorstroming verbeterd op de rotondes bij Hoogkerk Fietsroute Groningen-Ten Boer Tussen Groningen en Ten Boer is een Fietsroute Plus aangelegd. Dit is een extra De trolleybus in breed en comfortabel de fietspad. stad. 3 tweede helft 2016 Kraneweg De Kraneweg is gereconstrueerd. Beno vertelt. 10/ Bouwwerkzaamheden Forum en oostwand Grote Markt Aan de oostkant van de Grote Markt komt het Groninger Forum. Dit zorgt voor bouwverkeer. Er wordt een overdekte fietsenstalling en een parkeergarage onder het gebouw aangelegd Kabels en leidingen Aanpak Ring Zuid Op diverse plaatsen langs het traject worden kabels en leidingen verlegd ter voorbereiding op de ombouw van de zuidelijke ringweg Aanleg opstelterrein de Vork Het opstelterrein voor treinen aan de zuidzijde van het Hoofdstation Groningen wordt verplaatst naar de gemeente Haren. GRONINGEN BEREIKBAAR 25 DE INFORMATIEKRANT VAN GRONINGEN BEREIKBAAR NR. 10 JULI mei-sept 2017 Binnenstadsvisie westzijde De herinrichting van de westzijde van de binnenstad maakt dit gebied veiliger en toegankelijker voor voetgangers en fietsers Helperzoomtunnel In het verlengde van de Helper Brink komt een tunnel die Helpman en het Europapark met elkaar verbindt. 9 maart-sept 2017 Aanleg en uitbreiding P+R-terreinen Bij Meerstad komt een P+R-terrein en P+R Hoogkerk wordt uitgebreid. De uitbreiding van het aantal P+R-terreinen verbetert de bereikbaarheid van de stad /2017 Aanpak Diepenring In combinatie met groot onderhoud wordt de diepenring heringericht. 11 1e helft 2017 Aanpak rotondes Driebond Er worden extra rijstroken aangelegd voor een betere doorstroming op de rotondes. 12 zomer 2017 Parkweg en Paterswoldseweg De riolering van de Parkweg en Paterswoldseweg wordt vervangen. Westpoort legenda Drachten 23 A7 auto bus fiets trein parkeren+ reizen recent afgeronde projecten projecten in uitvoering geplande projecten Hoogkerk 9 N372 Reitdiep 1 Vinkhuizen Hoendiep Deze kaart is voortdurend in ontwikkeling. Versie: juli 2017 tarkenborghkanaal Peizerweg De projecten op deze kaart bestaan uit maatregelen om de bereikbaarheid van Groningen de komende jaren te verbeteren en (bouw-)werkzaamheden die de bereikbaarheid beïnvloeden. Voor een compleet overzicht van alle projecten en werkzaamheden kunt u terecht op de website 13 zomer 2017 Oostersluis De Oostersluis wordt gerepareerd na de aanvaring in UMCG-Noord/Bloemsingel Aan de noordkant van het UMCG wordt een busknooppunt gerealiseerd. 19 um Zonnelaan Verbeteringen slimme fietsroute De Slimme Route voor fietsers richting Zernike wordt aangepast en veiliger gemaakt Fietspad langs noordelijke ringweg Door de aanleg van dit fietspad worden de Fietsroutes Plus vanuit Winsum en Zuidhorn verbonden met de stedelijke routes en de Zernike Campus. 3 7 N361 Eikenlaan Paterswoldseweg Martini Ziekenhuis 10 Hoornse Meer Fietspad langs spoorlijn Groningen - Sauwerd 12 E Van Ketwich Verschuurlaan A28 UMCG Mede door de aanleg van dit fietspad ontstaan er rechtstreekse fietsverbindingen tussen de dorpen ten noorden van Groningen en tussen de noordwestelijke stadswijken Aanpak Ring Zuid De zuidelijke ringweg gaat de komende jaren Assen Damsterdiep Verlengde Hereweg Beijum Europaweg Zernike Science Noorderhoogebrug Park Alle projecten in Universiteitscomplex Selwerderhof 9 kaart. 18/19 Selwerd Paddepoel 17 UMCG- Beatrixoord Haren 11 ingrijpend op de schop om de bereikbaarheid van stad en regio en de doorstroming op de weg te verbeteren Onderdoorgang Paterswoldseweg Vanaf 2020 rijdt op het traject Groningen- Leeuwarden elk uur een extra sneltrein. Daarom wordt de spoorwegovergang bij de Paterswoldseweg vervangen door een onderdoorgang Euvelgunne 6 Lewenborg 9 2 Stadsweg Middelbert Winschoterdiep Aanpak Hoofdstation Het Hoofdstation Groningen krijgt meer sporen en perrons. Ook worden er nieuwe tunne aangelegd voor voetgangers, fietsers en bussen en komt er een nieuwe ondergrondse fietsenstalling aan de zuidkant van de sporen Extra zijperron Europapark Station Europapark krijgt een extra zijperron ONDERWIJS ONDERZOEKT OPLOSSINGEN SCHOLIEREN VAN HET ALFA-COLLEGE EN NOORDERPOORT GAAN IN DE OCHTENDSPITS MET DE BUS NAAR HUN SCHOOL AAN DE BOUMABOULEVARD. FOTO: SIESE VEENSTRA. BUITEN DE SPITS NAAR SCHOOL HOE KUNNEN SCHOLIEREN EN STUDENTEN 'S OCHTENDS OP TIJD, SNEL EN VEILIG NAAR SCHOOL, ZONDER DAT DE WEGEN, TREINEN EN BUSSEN OVERVOL ZIJN? EEN MOGELIJKE OPLOS- SING IS HET LESROOSTER ZO AANPASSEN, DAT DE LEERLINGEN BUITEN DE OCHTENDSPITS KUNNEN REIZEN. GRONINGEN BEREIKBAAR, ARRIVA EN HET OV-BUREAU GRONINGEN DRENTHE STELLEN DAARVOOR GEZAMENLIJK GELD BESCHIKBAAR AAN MIDDELBARE EN MBO-SCHOLEN IN GRONINGEN. DE EERSTE ONDERWIJSINSTELLIN- GEN ONDERZOEKEN NU AL DE MOGELIJKHEDEN. VERDER IN DEZE KRANT: ZOMERWERKZAAMHEDEN A28 EN A7 3 SPITSTREIN GRONINGEN-ASSEN 8 NIEUWE BRUG IN DE STAD: KATTENBRUG 12 FIETSROUTE PLUS GRONINGEN-HAREN 13 BEDRIJVEN HELPEN SPITS TERUG TE DRINGEN 15 ZUIDHORN IS ER KLAAR VOOR 17 PRIJSPUZZEL 20 In de stad Groningen gaan zo n leerlingen naar het voortgezet onderwijs en het mbo. 66% reist tussen 7.00 en 9.00 uur. Van hen gaat 38% met de trein en bus tijdens de spits. In het openbaar vervoer is het 's ochtends op bepaalde trajecten druk. De verwachting is dat het nog drukker wordt tijdens de ombouw van de zuidelijke ringweg en het stationsgebied. Groningen Bereikbaar, Arriva en het OV-bureau Groningen Drenthe stimuleren scholen om de lessen buiten de ochtendspits te laten beginnen. Mbo- en vo-scholen kunnen een voorstel indienen om het lesrooster aan te passen voor een aantal klassen of leerlingen. Daarbij moeten de lessen vóór 7.45 uur of na 9.00 uur starten. De financiële bijdrage is maximaal euro. ALFA-COLLEGE EN NOORDERPOORT "De eerste scholen onderzoeken de mogelijkheden", vertelt Hans Vooges van Groningen Bereikbaar. "Het Alfa-college en Noorderpoort willen samen een pilot houden op de locatie Boumaboulevard, aan de zuidkant van de stad, dicht bij de zuidelijke ringweg. Het is de bedoeling dat de lessen daar in de loop van het nieuwe schooljaar later beginnen, in eerste instantie met een beperkt aantal studenten en klassen." Fitim Ismaili, directeur Facilities van Noorderpoort: "Nu beginnen de vroegste lessen om of uur, maar we willen ernaartoe dat meer lessen om uur of zelfs nog later van start gaan. Op die manier willen we de drukste ochtendspits ontlasten." SPITSBATTLE Ook Terra MBO Groningen en het Gomarus College kijken wat mogelijk is. Twee scholieren van het Gomarus College, Timo Hakvoort en Jesse van der Zeijden, ontwierpen een nieuw rooster. Daarin beginnen alle lessen na uur. Door te werken met blokuren van 50 en 40 minuten (aaneengesloten lessen in hetzelfde vak) zijn leerlingen niet later uit. Het tweede lesuur kan 10 minuten korter, omdat geen tijd verloren gaat aan het wisselen van lokaal. Timo en Jesse wonnen met dit idee de Spitsbattle van Groningen Bereikbaar: een wedstrijd voor goede oplossingen voor minder volle bussen en treinen in de ochtendspits. Het Gomarus College onderzoekt of zo'n rooster haalbaar is. SAMENWERKING De regeling Anders Roosteren en de Spitsbattle zijn voorbeelden van acties om Groningen bereikbaar te houden tijdens de komende grootschalige werkzaamheden aan wegen en spoor. In de regio Groningen- Assen werken onderwijsinstellingen, scholieren, studenten, overheden en vervoerders daarvoor al zo'n drie jaar samen. De grote onderwijsinstellingen in Groningen ondertekenden eind juni een intentieverklaring. Daarin spraken zij af om maatregelen te nemen die bijdragen aan een minder drukke ochtendspits. De OV-bedrijven hebben al geïnvesteerd in langere treinen en extra bussen. Spreiding van reizigers moet zorgen voor een betere benutting van die capaciteit.

2 2 OOSTERSLUISBRUG IN DE ZOMERMAANDEN GEREPAREERD DE OOSTERSLUISBRUG IN GRONINGEN WORDT KOMENDE ZOMER GEREPAREERD. DE WERK- ZAAMHEDEN BEGINNEN OP 14 JULI EN DU- REN TOT EN MET 28 AUGUSTUS. TIJDENS DE REPARATIE PERIODE IS DE ZUIDELIJKE BRUG VOOR HET WEGVERKEER GESTREMD. HET VERKEER KAN DAN GEBRUIK MAKEN VAN DE NOORDELIJKE BRUG. TEGEN DIE TIJD WORDT EEN ALTERNATIE- VE OMLEIDINGSROUTE GEADVISEERD. De scheepvaart is hierover geïnformeerd. Volgens Rijkswaterstaat kan de gerepareerde brug weer zo n 30 jaar mee. De zuidelijke brug bij de Oostersluis werd in de zomer van vorig jaar aangevaren door een binnenvaartschip. Dankzij tijdelijke herstelmaatregelen was de gehavende brug al snel weer toegankelijk voor auto s en fietsers. Het zwaardere en grotere verkeer moet sinds die tijd gebruik maken van de andere brug. OOSTERSLUISBRUG RUSTIG Rijkswaterstaat heeft er bewust voor gekozen de definitieve herstelwerkzaamheden in de rustige zomermaanden te plannen. Zo ondervinden het wegverkeer en de omwonenden de minste hinder. Om de overlast nog verder te beper ken, vindt de reparatie van het brugdek plaats in een werkplaats. TERUGPLAATSEN Het brugdek wordt in het weekend van 14 juli verwijderd en in het weekend van 25 augustus weer teruggeplaatst. Mocht het te hard waaien om de werkzaamheden uit te kunnen voeren, dan worden de werkzaamheden verplaatst naar het daarop volgende weekend. Tijdens beide weekenden is de hoofdvaarweg Lemmer-Delfzijl ter plaatse voor de scheepvaart gestremd. DE ZUIDELIJKE BRUG VAN DE OOSTERSLUIS IS VANWEGE REPARATIEWERKZAAMHEDEN GESTREMD VAN 14 JULI TOT 28 AUGUSTUS FOTO: JEROEN VAN KOOTEN. WERKZAAMHEDEN VOOR VEILIGER N360 GRONINGEN - DELFZIJL DEZE ZOMER WORDEN ER MAATREGELEN GENO MEN OM DE N360 TUSSEN GRONINGEN EN DELFZIJL VEILIGER TE MAKEN. OOK DE DOORSTROMING VAN HET VERKEER WORDT VERBETERD. BIJ RUISCHERBRUG WORDT HET FIETSPAD AANGEPAST, ZODAT EEN NIEUWE OPRIT VOOR AUTO S ONTSTAAT. FOTO: ALEX WIERSMA. Op de weg tussen Groningen en Delfzijl is het op een aantal punten erg druk, bijvoorbeeld bij de stad Groningen. Daarnaast zijn er op het traject enkele onveilige kruisingen waar relatief veel ongelukken gebeuren. Op plekken waar de N360 door de bebouwde kom loopt, wordt bovendien vaak te hard gereden. RUISCHERBRUG Om de weg veiliger te maken, laat de Provincie Groningen sinds mei van dit jaar werkzaamheden uitvoeren aan het stuk weg tussen Ruischerbrug en het begin van de bebouwde kom van Groningen. Hier wordt een stukje van het fietspad aangepast, zodat er ook auto s gebruik van kunnen maken. Vanaf hier kunnen ze dan de N360 oprijden, waardoor er vanaf de huizen minder aansluitingen op de N360 nodig zijn. Dat komt de veiligheid ten goede. Tijdens de werkzaamheden is er een omleiding voor fietsers. Zij kunnen gebruik maken van de nieuwe Fietsroute Plus over de Stadsweg. Ook bij het begin van de bebouwde kom van Groningen wordt de weg deze zomer anders ingericht. Daarmee moet het voor automobilisten duidelijker worden dat ze de bebouwde kom binnenrijden. De nieuwe inrichting moet eraan bijdragen dat auto s hier minder hard rijden. Voor deze werkzaamheden wordt enkele weekenden in juli de weg gestremd. Het verkeer wordt dan omgeleid. De werkzaamheden zitten er in augustus van dit jaar op. ROTONDES Dit jaar beginnen ook de voorbereidende werkzaamheden voor de aanleg van een rotonde bij de Fledderbosweg in Garmerwolde. Ook gaat de aanleg van start van een rotonde bij de Eestumerweg in Ten Post. Verder komt er een rotonde bij de Eekwerder weg bij Wirdum. De aanleg van deze drie rotondes moet volgend jaar klaar zijn. KLAAR Een deel van de aanpassingen aan de N360 is al klaar. Zo is vorig jaar de kruising bij de Dorpsweg in Garmerwolde aangepast. Ook werden er toen aanpassingen gedaan in de bebouwde kom in Ten Boer en Appingedam. Bovendien is de oversteek voor fietsers bij het kruispunt met de Oude Rijksweg in Ten Boer inmiddels onder handen genomen.

3 3 GROOT ONDERHOUD AAN A28 EN A7 RIJKSWATERSTAAT VOERT DEZE ZOMER ASFALTE RINGSWERKZAAMHEDEN UIT OP DE A28 EN DE A7. DEZE WEGEN WORDEN IN DE ZOMER- MAANDEN ONDER HANDEN GENOMEN, OMDAT HET DAN RUSTIGER IS OP DE WEG. A28 De werkzaamheden op de A28 lopen van half juli tot de eerste week van oktober. Tijdens de werkzaamheden wordt het verkeer deels via de andere rijbaan geleid. Er wordt steeds gefaseerd op een deel van het traject aan de weg gewerkt. Daarbij wordt IN DE ZOMER ZIJN ER WERKZAAMHEDEN OP DE A7. AFBEELDING: PROVINCIE GRONINGEN. A28 Groningen Westerbroek Haren A7 Hoogezand -Sappemeer onder andere het asfalt en de geleiderail vervangen. Het werk gaat zestien uur per dag en zeven dagen per week door. A28: GRONINGEN-ZUID WITTE MOLEN V.V. De werkzaamheden op de A28 beginnen op vrijdag 21 juli op het traject tussen Witte Molen en Groningen-Zuid. Op 6 augustus is het werk aan dit stuk weg klaar. Van 11 tot en met 25 augustus wordt vervolgens de andere zijde van dit traject aangepakt, de weg van Groningen-Zuid naar Witte Molen. N33 Zuidbroek Veendam N33 A7 Beerstertunnel Winschoten A28: WITTE MOLEN DE PUNT V.V. Tussen 25 augustus en 8 september wordt het traject op de A28 tussen De Punt en Witte Molen aangepakt. Hetzelfde traject, maar dan in zuidelijke richting, wordt tussen 8 september en 17 september onder handen genomen. A28: DE PUNT NOORD-WILLEMSKANAAL Van 21 september tot en met 3 oktober wordt er op de A28 gewerkt aan het weg gedeelte tussen De Punt en de brug over het Noord-Willemskanaal. A7: BEERSTERTUNNEL BIJ WINSCHOTEN Ook op de A7 wordt deze zomer gewerkt. Vanaf eind augustus tot halverwege september worden er overdag verschillende werkzaamheden uitgevoerd aan de Beerster tunnel bij Winschoten. A7: WESTERBROEK ZUIDBROEK Als laatste is de A7 tussen Westerbroek en Zuidbroek aan de beurt. Hier wordt de hele maand oktober gewerkt aan een nieuwe asfaltlaag en een nieuwe geleiderail. De werkzaamheden zijn s avonds en s nachts en in de weekenden. A7 Witte Molen De Punt Brug Noord-Willemskanaal A28 Groningen A7 Haren N34 OOK OP DE A28 WORDT ER DEZE ZOMER AAN DE WEG GEWERKT. AFBEELDING: PROVINCIE GRONINGEN. NIEUWE OP- EN AFRIT VOOR BUSSEN BIJ P+R HOOGKERK OP- EN AFRIT P+R HOOGKERK WERKZAAMHEDEN VRIJHEIDSPLEIN SPECIAAL VOOR DE BUS KOMT ER EEN OP- EN AFRIT BIJ P+R HOOGKERK. BUSCHAUFFEUR WIEBRAND WIERSEMA IS ER BLIJ MEE. HET IS EEN GROTE VERBETERING. Het vele busverkeer dat P+R Hoogkerk aandoet, moet nu via een omslachtige route van het P+R-terrein naar de A7 rijden, en omgekeerd. Om deze routes voor de bus te verbeteren en te verkorten, krijgt de bus een eigen op- en afrit op de A7. Deze komen ter hoogte van de Eemsgolaan en zijn niet bedoeld voor ander verkeer. De nieuwe open afrit worden uiterlijk oktober 2017 in gebruik genomen. ROTONDE Buschauffeur Wiebrand Wiersema is vooral blij dat hij minder vaak over de dubbele rotonde hoeft. Begrijp me goed, een rotonde is magnifiek voor het verkeer. En als je een keertje verkeerd rijdt, kun je dat op een rotonde makkelijk herstellen. Maar als buschauffeur moet je behoorlijk draaien aan het stuur. Dat is een flinke belasting voor je lichaam. Dus ik juich deze op- en afrit wel toe. Ook scheelt het natuurlijk een hoop tijd als je al eerder de A7 af kunt en er ook weer sneller op kunt. Dat is vooral fijn voor de passagiers. WERKZAAMHEDEN IN OMGEVING ZUIDELIJKE RINGWEG BUSCHAUFFEUR WIEBRAND WIERSEMA OP P+R HOOGKERK. FOTO: JEROEN VAN KOOTEN. HET VERLEGGEN VAN RIOLERING BIJ HET VRIJHEIDSPLEIN, VANUIT DE LUCHT GEZIEN. FOTO: RIJKSWATERSTAAT. OP DIVERSE PLEKKEN LANGS DE ZUIDELIJKE RINGWEG ZIJN DEZE ZOMER WERKZAAMHEDEN. Van 6 tot en met 14 augustus 2017 zijn er werkzaamheden bij de onderdoorgangen onder het spoor ter plaatse van de Esperantokruising en ter plaatse van de Helperzoomtunnel in Groningen. In die periode rijden er geen treinen tussen Assen/ Nieuweschans/Veendam en Groningen. Als voorbereiding hierop zijn er in de periode eind juli tot medio augustus stremmingen van lokale wegen rond de Esperantokruising, zoals de Helperzoom. Verder wordt nog steeds gewerkt aan het verleggen van kabels en leidingen, onder andere voor water, elektriciteit en telecommunicatie. Ook moet een deel van het riool worden verlegd. In de zomer en de tweede helft van 2017 gaat dit werk volop door. Kijk voor actuele planningen op de website > Actuele werkzaamheden.

4 4 TIJDELIJKE WEGEN SCHEIDEN VERKEER VAN WERKZAAMHEDEN BIJ OMBOUW RING ZUID OMBOUW ZUIDELIJKE RINGWEG GRONINGEN Tussen 2017 en 2021 gaat de zuidelijke ringweg van Groningen op de schop. De ombouw moet ervoor zorgen dat het verkeer vlotter doorstroomt en dat alle bestemmingen in de stad beter bereikbaar worden. De weg wordt beter ingepast in de omgeving. Dat verbetert de leefbaarheid. De weg wordt ook veiliger ingericht. Tussen de Hereweg en het Oude Winschoterdiep wordt de weg verdiept aangelegd. Hier bovenop komen drie deksels, waarop een nieuw park wordt aangelegd: het Zuiderplantsoen. TIJDELIJK KRUISPUNT JULIANAPLEIN TIJDELIJKE WEG OP NOORDBAAN TIJDENS DE OMBOUW VAN DE ZUIDELIJKE RINGWEG LEGT AANNEMER COMBINATIE HEREPOORT TIJDELIJKE WEGEN AAN. AFBEELDING: COMBINATIE HEREPOORT. HOE KUN JE EEN WEG VERNIEUWEN TERWIJL HET VERKEER MOET BLIJVEN DOORRIJDEN? COMBINATIE HEREPOORT KIEST VOOR HET AANLEGGEN VAN VIER TIJDELIJKE WEGEN, DIE HET VERKEER OM DE WERKZAAMHEDEN HEEN LEIDEN. DAT BETEKENT DAT WE DE BOUW- WERKZAAMHEDEN EN HET VERKEER LANGDURIG VAN ELKAAR SCHEIDEN, LEGT OMGEVINGS- MANAGER BERT KRAMER VAN COMBINATIE HEREPOORT UIT. PLANNING Vanaf eind 2017 wordt een deel van de noordbaan van de zuidelijke ringweg uitgebouwd tot tijdelijke weg. Deze tijdelijke weg loopt vanaf ongeveer de Zuiderbegraafplaats tot aan de parallelweg van de Europa weg. In beide richtingen krijgt de tijdelijke weg twee versmalde rijstroken. Vanaf het voorjaar van 2018 gaat het verkeer over deze tijdelijke weg rijden. Daarna kan de zuidbaan van de zuidelijke ringweg worden afgebroken. Op de plek die hierdoor vrijkomt, bouwt Combinatie Herepoort het verdiepte weggedeelte. De planning is dat in het voorjaar van aanleg op-/afritten bus P+R Hoogkerk bouw Helperzoomtunnel hoofdwerkzaamheden bouw Julianaplein bij Brailleweg, fietsvallei bouw verdiepte weggedeelte hoofdwerkzaamheden het verkeer door de verdiepte ligging kan rijden. Daarna wordt de tijdelijke weg op de noordbaan weer afgebroken. DE PLANNING VAN DE OMBOUW VAN DE ZUIDELIJKE RINGWEG IN HOOFDLIJNEN. bouw Julianaplein ter hoogte van Noord-Willemskanaal en verbinding zuidelijke ringweg-a28 VOORDELEN Het aanleggen van tijdelijke wegen heeft volgens Kramer veel voordelen. Voor automobilisten is de verkeerssituatie de komende jaren stabiel. Ze worden niet om de haverklap geconfronteerd met een nieuwe situatie. Dat is veel veiliger. Voor de omgeving is het voordeel dat we sneller kunnen bouwen. We hoeven onze bouwmethode niet aan te passen aan het passerende verkeer. De bouw van het verdiepte weggedeelte bijvoorbeeld, kan daardoor een jaar korter duren dan eerst gedacht. Dat betekent een jaar minder hinder voor het verkeer en een jaar minder overlast voor de omwonenden. JULIANAPLEIN Ook bij het ombouwen van het Julianaplein wordt het verkeer via een tijdelijke weg om de werkzaamheden geleid. Vanaf het voorjaar van 2019 tot het voorjaar van 2021 maakt het verkeer gebruik van een tijdelijk kruispunt aan de zuidoostkant van het huidige Julianaplein. Dit tijdelijke kruispunt krijgt de vorm van een T-splitsing, met verkeerslichten. Er komt een tijdelijke brug over het Noord-Willemskanaal voor het verkeer vanuit en naar de richting Drachten. Direct naast het tijdelijke kruispunt wordt het nieuwe Julianaplein gebouwd. Het verkeer vanaf de A28 richting het centrum (en omgekeerd) hoeft dan al niet meer via dit verkeersplein. Daarom kan dit kruispunt minstens zo veel verkeer verwerken als het huidige Julianaplein. In het voorjaar van 2021 is het vernieuwde Julianaplein volledig open voor verkeer. DEELGEBIED WEST DEELGEBIED JULIANAPLEIN DEELGEBIED ZUIDER- PLANTSOEN DEELGEBIED OOST Meer weten? Kijk voor de plannen, de werkzaamheden en het laatste nieuws op TOE- EN AFRIT OOSTERPOORT DEFINITIEF DICHT DE OMBOUW VAN DE ZUIDELIJKE RINGWEG IN GRONINGEN LEVERT DE EERSTE NIEUWE ROUTES OP. Op 26 juni 2017 is de toerit op de zuidelijke ringweg bij de wijk Oosterpoort definitief dichtgegaan. Eind juli volgt de definitieve afsluiting van de afrit bij de Oosterpoort. Het verkeer kan voortaan gebruikmaken van de Europaweg. Op de noordbaan van de zuidelijke ringweg gaat aannemer Combinatie Herepoort een tijdelijke weg aanleggen. Tot eind dit jaar ondervindt het verkeer op de ringweg hier nog niet veel hinder van. facebook.com/aanpakringzuid twitter.com/aanpakringzuid instagram.com/aanpakringzuid

5 5 TOCH FIETSTUNNEL TUSSEN RIVIERENBUURT EN ZWEMBAD DE PAPIERMOLEN FIETSTUNNEL PAPIERMOLEN IMPRESSIE VAN DE FIETSTUNNEL, GEZIEN VANUIT DE MERWEDESTRAAT. BRON: COMBINATIE HEREPOORT. LANG LEEK HET NIET MOGELIJK, MAAR HET IS TOCH GELUKT. COMBINATIE HEREPOORT HEEFT EEN OPLOSSING BEDACHT WAARDOOR ER EEN FIETSTUNNEL KAN BLIJVEN TUSSEN DE RIVIERENBUURT EN ZWEMBAD DE PAPIER MOLEN IN GRONINGEN. HET PLAN MOET NOG DEFINITIEF WORDEN VASTGESTELD. De bestaande fietstunnel tussen de Rivierenbuurt en De Papiermolen leek te sneuvelen in de ombouw van de zuidelijke ringweg. Knelpunt is dat de ringweg op deze plek breder wordt. Bovendien komt hier een nieuwe verbindingsweg te liggen tussen de Brailleweg en de Hereweg. Daardoor moet een nieuwe fietstunnel veel langer worden dan de bestaande. Projectbureau Aanpak Ring Zuid kwam na uitvoerig onderzoek tot de conclusie dat er in de nieuwe situatie onvoldoende ruimte was voor een fietstunnel. Een voetgangersbrug leek het hoogst haalbare. Tot teleurstelling van de omwonenden. Aannemer Combinatie Herepoort, die de plannen voor de zuidelijke ringweg omzet in een definitief ontwerp, zag een oplossing. Zij kwam met het idee de nieuwe verbindingsweg te verhogen en de Maaslaan en de Merwedestraat te verlagen. Na veel pas- en meetwerk blijkt het alsnog mogelijk een fietstunnel te maken die sociaal veilig is en goed in de omgeving past. De geplande voetgangersbrug kan dan komen te vervallen. De gemeente Groningen is bereid de extra kosten van 4 miljoen te betalen. Het aangepaste plan voor de fietstunnel wordt nog vrijgegeven voor inspraak, via een wijziging op het Tracébesluit. De fietstunnel kan in worden gebouwd. BOUWEN HELPERZOOMTUNNEL GEEN DAGELIJKS WERK REGELMATIGE TREINREIZIGERS TUSSEN GRONINGEN EN ASSEN OF WINSCHOTEN HEBBEN WAARSCHIJNLIJK AL GEMERKT DAT ER BIJ DE HELPERZOOM IN GRONINGEN GEWERKT WORDT. HIER BOUWT COMBINATIE HEREPOORT AAN DE HELPERZOOMTUNNEL, EEN NIEUWE TUNNEL VOOR AUTO S EN FIETSERS ONDER HET SPOOR DOOR. HOOFD UITVOERING IS GEERT EGBERT TURKSMA. HET IS EEN MOOIE KLUS. De toekomstige Helperzoomtunnel vervangt de spoorwegkruising bij de Esperantostraat, die om veiligheidsredenen moet sluiten. Het verkeer kan straks door de tunnel om vanuit de wijk Helpman (Helperzoom) naar het Europapark (Duinkerkenstraat) te gaan, of omgekeerd. Vrachtwagens mogen er niet doorheen. De planning is dat de Helperzoom tunnel voor de zomer van 2018 open gaat. VOORBOUWEN In januari 2017 is aannemer Combinatie Herepoort begonnen met de aanleg. In de eerste maanden is het bouwterrein bouwklaar gemaakt en is onder andere een nieuwe ingang gemaakt voor de kinderwerktuinen aan de Helperzoom. Turksma: In juni hebben we damwanden geplaatst waar de uiteinden van de tunnel komen. Binnenkort beginnen we aan de kant van de Duinkerkenstraat met het voorbouwen van de tunnel naast het spoor. Pas als deze helemaal klaar is, leggen we hem op zijn plek. Dat zal in het voorjaar van 2018 gebeuren. Dan moet natuurlijk wel het treinverkeer tijdelijk worden stilgelegd. Ook in augustus en november ligt het treinverkeer enkele dagen stil en kunnen we werkzaamheden in de buurt van het spoor uitvoeren. GEERT EGBERT TURKSMA VAN COMBINATIE HEREPOORT OP DE BOUWPLAATS VAN DE HELPERZOOMTUNNEL. FOTO: JEROEN VAN KOOTEN BIJZONDER Hoewel het voor Turksma al zijn vierde tunnel in drie jaar tijd is, blijft het toch iets bijzonders. Het is geen dagelijks werk, zoals het aanleggen van een zebrapad. De tunnel wordt zo n ton zwaar, dus het is een megaklus. We werken hier bovendien in een stedelijke omgeving. Dat betekent dat we de werkzaamheden zo moeten uitvoeren dat de overlast voor HELPERZOOM- TUNNEL WESTERHAVEN het verkeer en de omwonenden zo beperkt mogelijk blijft.

6 6 BUSSEN OVER WEST VIA NIEUWE HALTE WESTERHAVEN/AWEG DE STADSBUSSEN IN HET WESTELIJKE DEEL VAN DE BINNENSTAD VAN GRONINGEN GAAN VANAF ZONDAG 3 SEPTEMBER 2017 EEN NIEUWE ROUTE RIJDEN. DE BUS VERDWIJNT UIT DE ASTRAAT, DE BRUGSTRAAT EN MUNNEKEHOLM. DEZE INGREEP MOET HET GEBIED AANTREKKELIJKER, TOEGAN- KELIJKER EN GEZELLIGER MAKEN. VOETGANGERS EN FIETSERS KRIJGEN MEER RUIMTE. DE BUSSEN RIJDEN STRAKS VIA DE WESTERHAVEN/AWEG. HIER WORDT EEN NIEUWE CENTRUMHALTE AANGELEGD. Centrumhalte West is de naam van het nieuwe busstation bij de Westerhaven en de Aweg. Op deze halte stoppen de bussen die vanaf het Hoofdstation naar het westelijke deel van de stad gaan, en omgekeerd. Vanaf het Hoofdstation rijden de bussen via het Zuiderdiep en de Eeldersingel naar de Westerhaven. Daarna rijden de bussen door richting Zernike, Vinkhuizen en Hoogkerk. AUTOVERKEER De aanpassing van de busroute heeft ook gevolgen voor het autoverkeer en de fietsers. Voor auto s wordt de rijrichting op de Westerhaven omgedraaid. Automobilisten die vanaf de Paterswoldseweg of de Eeldersingel komen, kunnen via de Eendrachtskade en de Hoendiepskade naar de Westersingel. Deze aanpassing maakt de kruising bij de Eendrachtsbrug overzichtelijker. De parkeergarage Westerhaven is vanuit noordelijke richting bereikbaar via een nieuwe parallelweg naast de busbaan. HOV buslijnen Overige buslijnen Trein OV knoop Bushalte Voetgangersgebied Nieuwe busroute Hoofdstation- Centrumhalte West DE TOEKOMSTIGE BUSROUTES IN EN ROND DE BINNENSTAD. DE BUS VANAF HET HOOFDSTATION NAAR HET WESTEN VAN DE BINNENSTAD GAAT VIA HET HEREPLEIN, HET GEDEMPTE ZUIDERDIEP, DE STATIONSSTRAAT, HET HOENDIEP EN DE WESTERHAVEN (DE BLAUWE LIJN IN DE AFBEELDING). OOK DE BUSSEN DE ANDERE KANT OP RIJDEN DEZE ROUTE. KAART: GEMEENTE GRONINGEN. PROEF MET PENDELBUS BINNENSTAD Ook voor wie minder goed ter been is, blijft de binnenstad per openbaar vervoer goed te bereiken. Vanaf de nieuwe Centrumhalte West gaat als proef een pendelbus rijden via de Brugstraat en het Akerkhof naar het Zuiderdiep. Hiervoor komen aparte bushaltes. De pendelbus rijdt continu heen en weer, zonder dienstregeling. De dienst is gratis voor houders van een WMO- of Stadjerspas. Andere reizigers betalen per rit 0,50. De OV-chipkaart is in de pendelbus niet geldig. IN HET WESTELIJKE DEEL VAN DE BINNENSTAD VERANDEREN OOK DE AUTOROUTES. BRON: GEMEENTE GRONINGEN. A-weg Hoendiepskade Westerhaven P Westerhaven IMPRESSIE VAN DE NIEUWE BUSHALTE OP DE AWEG/HOENDIEPSKADE, MET RECHTSBOVENIN WINKELCENTRUM WESTERHAVEN. BRON: GEMEENTE GRONINGEN. Eendrachtskade bestaande rijrichting gewijzigde rijrichting Eeldersingel

7 7 BRUGSTRAAT WORDT EEN HEEL MOOI EN GEZELLIG STUKJE BINNENSTAD TINEKE EN MENNO PLAGMEIJER ZIJN DE EIGENA- REN VAN BAKKERIJ BROODJE VAN EIGEN DEEG IN DE BRUGSTRAAT IN GRONINGEN. TINEKE HEEFT ALS VOORZITTER VAN DE ONDERNEMERS- VERENIGING ASTRAAT, BRUGSTRAAT EN MUNNEKEHOLM MEEGEDACHT OVER DE NIEUWE INRICHTING VAN DEZE STRATEN, NU DE BUS HIERUIT VERDWIJNT. Broodje van Eigen Deeg is een Franse bakkerij, vertelt Tineke. Dat betekent dat het brood op ambachtelijke Franse wijze wordt gebakken. Daarbij kiezen we voor zuivere grondstoffen, zonder toevoeging van hulpstoffen. We zijn elke dag open van zeven tot zeven uur en kunnen altijd vers brood aanbieden. ONVEILIG Tineke is blij dat de bus in het westelijke deel van de stad andere routes gaat rijden. De Brugstraat vind ik nu erg onveilig. Elke dag rijden er maar liefst fietsers voor onze deur langs. Daarmee is dit een van de drukste fietsstraten van de stad. Verder zijn er veel voetgangers, helemaal sinds de Primark is geopend op de Westerhaven. En ondanks de verkeersregels komt er ook veel gemotoriseerd verkeer voorbij. Voor buschauffeurs is het lastig om door deze straat te rijden. Bij de Abrug kunnen de bussen elkaar niet passeren. Ze moeten daar op elkaar wachten. Veel fietsers zijn ongeduldig en laveren er tussendoor. Dat leidt regelmatig tot ongelukken. TINEKE EN MENNO PLAGMEIJER VOOR HUN FRANSE BAKKERIJ BROODJE VAN EIGEN DEEG IN DE BRUGSTRAAT. FOTO: JEROEN VAN KOOTEN. GELE STEENTJES Als de bus niet meer door de Astraat, Brugstraat en Munnekeholm rijdt, kunnen deze straten opnieuw worden ingericht. De gemeente wil voetgangers en fietsers meer ruimte geven. De straat krijgt de bekende gele steentjes. Ondernemers in het gebied werden uitgenodigd mee te denken over het herinrichten van de straten. Als ondernemers willen we een straat waar je niet alleen doorheen gaat, maar waar je met plezier verblijft. Voor de veiligheid moet de straat goed verlicht zijn. En we willen dat er een oplossing komt voor het fiets parkeren. BRUGSTRAAT Natuurlijk heeft niet elke ondernemer hetzelfde belang. De horecaondernemers willen zo veel mogelijk ruimte voor terrassen. Maar de winkeliers willen dat hun zaak goed bereikbaar en zichtbaar is. Zelf vind ik het ook belangrijk dat de bakkerij zonder drempels toegankelijk blijft. UITVOERING De ondernemers voelen zich gehoord door de gemeente Groningen. We hebben veel ruimte gekregen om mee te denken. De gemeente stond open voor onze ideeën en heeft een deel daarvan in de plannen opgenomen. Ook zijn we goed op de hoogte gehouden van de plannen. De komende tijd moeten we zien of de plannen zo kunnen worden uitgevoerd als we hebben bedacht. Als dat lukt, wordt het een heel mooi en gezellig stukje stad. VAART IN GROOT ONDERHOUD DIEPENRING PLANNING AANPAK DIEPENRING WEGGEDEELTE PERIODE St. Jansstraat tot Walstraat maandag t/m vrijdag Walstraat tot W.A. Scholtenstraat dinsdag t/m vrijdag W.A. Scholtenstraat tot Oude Ebbingestraat maandag t/m vrijdag Deklaag Buitenring 1e fase zaterdag t/m zondag Oude Ebbingestraat tot Marktstraat maandag t/m vrijdag Kruisingsvlak Oude Ebbingebrug zaterdag t/m zondag Marktstraat Oude Boteringestraat maandag t/m vrijdag Oude Boteringestraat tot Oude Kijk in t Jatstraat maandag t/m vrijdag Deklaag Buitenring zaterdag t/m zondag (afhankelijk v/d weersomstandigheden) Deze planning is onder voorbehoud. Kijk voor de actuele planning op: HET SCHUITENDIEP IS AL OPNIEUW INGERICHT. FOTO: JEROEN VAN KOOTEN. ER WORDT VAART GEMAAKT MET DE AANPAK VAN DE WEGEN OP DE STAD-GRONINGER DIEPENRING. STEEDS MEER DELEN VAN DE WEG OM HET NOORDELIJKE EN OOSTELIJKE DEEL VAN DE BINNENSTAD ZIJN AL ONDER HANDEN GENOMEN. EIND DIT JAAR MOET ALLES KLAAR ZIJN. De Diepenring wordt aangepakt omdat de weg hard toe was aan groot onderhoud. Bovendien moet de weg klaar zijn voor mogelijk extra verkeer, als straks de ombouw van de zuidelijke ringweg in volle gang is. De gemeente Groningen heeft ervoor gekozen niet alleen het wegdek te vernieuwen, maar ook de weg anders in te richten. In plaats van twee rijstroken voor al het verkeer, krijgt de Diepenring één rijstrook voor auto s en een brede fietsstrook. Dat bevordert de doorstroming en verhoogt de verkeersveiligheid. Het aantal parkeerplekken langs de Diepenring blijft vrijwel gelijk. VAN BRUG TOT BRUG Van oktober 2016 tot april 2017 is gewerkt aan de binnenzijde van de Diepenring. Sinds mei is de buitenring aan de beurt. De werkzaamheden zijn steeds van brug tot brug. Het verkeer wordt met borden omgeleid. SCHUITENDIEP

8 8 BOUW STATIONSHAL ASSEN VAN START OP STATION ASSEN GAAT AANNEMER HEGEMAN NA DE BOUWVAK STARTEN MET DE BOUW VAN DE STATIONSHAL OP HET DEK VAN DE NIEUWE FIETSENKELDER. HET STATION IS ROND DE ZOMER VAN 2018 KLAAR. MET DE VERBOUWING VAN STATION, SPOREN EN STATIONSPLEIN IN ASSEN IS MEER EN SNELLER TREINVERKEER NAAR GRONINGEN MOGELIJK. Van 16 t/m 30 april 2017 reden er geen treinen tussen Groningen en Hoogeveen. In deze periode zijn de sporen, wissels en bovenleiding rond station Assen vernieuwd. Ook is de nieuwe perrontunnel onder het spoor geplaatst, is het middenperron verbreed en is er een nieuw perron 1 gebouwd. Het nieuwe perron is nodig voor de spitstrein die vanaf 4 september 2017 tussen Assen en Groningen gaat rijden. AUTOTUNNEL Sinds begin mei is het noordelijke deel van de autotunnel voor het station gereed. Er wordt nu gewerkt aan de bouw van het zuidelijke deel van de tunnel. Naar verwachting is de tunnel in april 2018 klaar. DRIE LAGEN Het nieuwe stationsgebouw wordt in drie lagen gebouwd. De afgelopen maanden is gewerkt aan de onderste laag, de fietsenkelder. Deze kelder biedt straks plaats aan 2500 fietsen. Vanuit de fietsenkelder komt er een trap naar de stationshal. Fietsers kunnen straks vanuit de fietsenkelder direct via een trap of een lift naar de perrontunnel. Boven op de fietsenkelder wordt de stationshal gebouwd. Boven het station komt een indrukwekkende houten, driehoekige luifel die het oostelijk en westelijk deel van de stad symbolisch met elkaar verbindt. Om deze luifel te kunnen realiseren, rijden er in het weekend van 18 en 19 november geen treinen tussen Hoogeveen en Groningen. Naar verwachting is het station rond de zomer van 2018 gereed. NIEUW STATIONSPLEIN Wanneer het station gereed is, wordt de openbare ruimte vernieuwd: boven op het dek van de autotunnel wordt een nieuw Stationsplein ingericht. Dit plein leidt bezoekers van Assen richting het centrum. Daarnaast komt er een nieuw busstation, dat in 2019 gereed zal zijn. WERKZAAMHEDEN AAN HET SPOOR BIJ ASSEN IN APRIL, IN DE TREINVRIJE PERIODE. IN HET MIDDEN DE INGANG VAN DE VREDEVELDSETUNNEL (FIETSTUNNEL). RECHTS DE INGANG NAAR DE TOEKOMSTIGE FIETSENKELDER, WAAR HET STATIONSGEBOUW BOVENOP KOMT. FOTO: GUIDO VAN DEN BERG. ZES TREINEN PER UUR IN SPITS TUSSEN GRONINGEN EN ASSEN VANAF 4 SEPTEMBER RIJDEN ER IN DE SPITS ZES IN PLAATS VAN VIER TREINEN PER UUR TUSSEN GRONINGEN EN ASSEN. SPOORBOEKLOOS REIZEN, NOEMT NS REGIODIRECTEUR INEKE VAN GENT DAT. ALS JE JE TREIN MIST, BEN JE NET OP TIJD VOOR DE VOLGENDE. Op het traject Groningen-Assen rijden elke dag zo n mensen. Per uur rijden er nu vier treinen: twee keer de Sprinter ( stoptrein ) en twee keer de Intercity ( sneltrein ). Vooral in de spits is het in die treinen druk, zegt Van Gent. We verwachten dat tijdens de ombouw van de zuidelijke ringweg in Groningen veel automobilisten een alternatief zoeken. Die mensen willen we verleiden voor het OV te kiezen, door in de spits twee extra treinen te laten rijden. NIEUW PERRON De spitstreinen gaan in de ochtend- en avondspits heen en weer rijden tussen Hoofdstation Groningen en station Assen en stoppen onderweg bij Groningen Europapark en Haren. Op het station van Assen is speciaal voor de spitstrein een nieuw perron gebouwd. De spitstrein vertrekt elk half uur. Net als bij alle andere treinen meten we hoeveel reizigers er gebruik van gaan maken. Als het nodig is, kunnen we iets bijstellen. Voor mij is de spitstrein geslaagd als deze gezien wordt als een goed en duurzaam alternatief voor de auto en bijdraagt aan een betere bereikbaarheid van Groningen en Assen. RIJDEND KANTOOR De trein is volgens Van Gent juist voor de zakelijke reiziger interessant. Zelf reis ik natuurlijk ook veel met de trein. Ik zeg wel eens gekscherend dat de trein mijn rijdende kantoor is. Je kunt er prima werken. CAMPAGNE NS zet een grootscheepse campagne op om reizigers voor de trein te verleiden. Elk huishouden binnen ongeveer 6 km van het station van Assen, Groningen Europapark, Haren of Groningen krijgt een folder in de bus met kortingsacties. Op 4 september gaat de spitstrein met alle OV-partners feestelijk van start. NS-REGIODIRECTEUR INEKE VAN GENT. FOTO: JEROEN VAN KOOTEN.

9 9 NIEUWE DIENSTREGELING BUSSEN STAD GRONINGEN PER 3 SEPTEMBER 2017 VANAF ZONDAG 3 SEPTEMBER 2017 GAAT ER EEN NIEUWE DIENSTREGELING IN VOOR BUSSEN ROND DE STAD GRONINGEN. ER ZIJN DRIE OPVALLENDE VERANDERINGEN. IN HET WESTEN VAN DE BINNENSTAD GAAN DE BUSSEN EEN ANDERE ROUTE VOLGEN. VERDER GAAN ER MEER BUSSEN RIJDEN LANGS DE NIEUWE P+R-TERREINEN BIJ REITDIEP EN MEERSTAD. BINNENSTAD-WEST De lijnen 7, 8, 9, 35, 39, 88, 139 en 637 gaan per 3 september via de Westerhaven en Eeldersingel rijden. Op dit moment rijden ze via het Akerkhof. Op het kruispunt van de Westerhaven en de Aweg komt een nieuwe centrumhalte. P+R REITDIEP Q-link 1 (groen) gaat vanuit Zuidhorn via P+R Reitdiep en UMCG Noord naar het Hoofdstation. Daarmee blijft het mogelijk om vanuit bijvoorbeeld Selwerd en Paddepoel zonder overstap met de bus naar de binnenstad te reizen. Lijn 64 (Hoofdstation, Oosterparkwijk, Korrewegwijk en Station Noord) komt hierdoor te vervallen. Nieuw is de Q-link 2 (lichtgroen), die gaat rijden tussen P+R Reitdiep en station Groningen Europapark via het UMCG. P+R MEERSTAD Q-link 5 (paars) gaat P+R Meerstad bedienen. Deze bus rijdt minstens vier maal per uur vanaf P+R Haren via Hoofdstation, Grote Markt, UMCG naar Ikea, Driebond en P+R Meerstad. Deze bus komt niet meer op station Groningen Europapark. Meer over de nieuwe centrumhalte leest u op pagina 6 en 7. Kijk op pagina 14 voor meer informatie over de nieuwe P+R-terreinen. Meer informatie over alle wijzigingen per 3 september is beschikbaar op qbuzz.nl/gd. CONTOUREN OPSTELTERREIN DE VORK ZICHTBAAR DE VORK AANNEMER OOSTERHUIS B.V. LEGT ZAND OP HET TOEKOMSTIGE OPSTELTERREIN DE VORK BIJ HAREN. FOTO: PRORAIL. OP HET TERREIN 'DE VORK' BIJ HAREN WOR- DEN DE EERSTE CONTOUREN ZICHTBAAR VAN HET NIEUWE OPSTELTERREIN VOOR TREINEN. DE AANNEMER IS IN JANUARI BEGONNEN MET HET AANVOEREN VAN ZAND. DIT ZAND WORDT GEBRUIKT OM DE GROND OP TE HOGEN EN VOOR TE BELASTEN. ZO WORDT DE ONDER- GROND STEVIG GENOEG OM ER VOLGEND JAAR TREINSPOREN OP TE LEGGEN. Het opstelterrein voor treinen aan de zuidkant van het Hoofdstation Groningen gaat verhuizen naar Haren. Het wordt verplaatst naar De Vork (Essen-Haren), in de splitsing tussen de sporen naar Assen en Winschoten. Het nieuwe opstelterrein komt tegen het huidige Bedrijventerrein Zuidoost aan te liggen. Dat biedt de kans om het nieuwe opstelterrein zo in te passen dat het zicht op het industrieterrein vanuit de omgeving voor het grootste deel wordt beperkt. WANDELPARK Naast het opstelterrein in Haren komt een wandelpark. Namens Groningen Spoorzone presenteerde ProRail samen met de Provincie Groningen hiervoor een aangepast plan tijdens een inloopbijeenkomst in Haren op 11 mei. Vanwege de vele archeologische vondsten op deze plek, wordt het wandelpark ingericht als een archeologisch wandelpark, waarbij de archeologie zo veel als mogelijk in de grond bewaard blijft. PERIODES ZONDER TREINVERKEER IN AUGUSTUS, SEPTEMBER EN NOVEMBER 2017 SOMMIGE WERKZAAMHEDEN BIJ HET SPOOR KUNNEN ALLEEN WORDEN UITGEVOERD ALS HET TREINVERKEER STILLIGT. IN APRIL DIT JAAR WAS ER BIJVOORBEELD EEN PERIODE ZONDER TREIN- VERKEER TUSSEN GRONINGEN EN HOOGEVEEN IN VERBAND MET WERKZAAM HEDEN BIJ STATION ASSEN. IN 2017 ZIJN ER BIJ GRONINGEN NOG DRIE VAN ZULKE PERIODES. REIZIGERS KUNNEN DAN GEBRUIK MAKEN VAN BUSSEN. Van 6 tot en met 13 augustus is er geen treinverkeer mogelijk tussen Groningen en Assen. Er wordt gewerkt bij de Esperantokruising in de stad Groningen. Hier moeten onder andere kabels en leidingen worden verlegd als voorbereiding op de ombouw van de zuidelijke ringweg. De periode wordt ook benut voor voorbereidende werkzaamheden op de plek waar de Helperzoomtunnel komt. Van vrijdag 29 september tot en met zondag 1 oktober rijden er geen treinen tussen Groningen en Buitenpost. In dit weekend wordt bij Zuidhorn de nieuwe spoorbrug over het Van Starkenborghkanaal aangesloten op het spoor. In het weekend van 18 en 19 november rijden er geen treinen tussen Groningen en Hoogeveen vanwege werkzaamheden bij het spoor op station Assen. Op het oostelijke deel van het station komt een luifel. Verder zijn er werkzaamheden bij de Esperantokruising in de stad Groningen en bij de Helperzoomtunnel. BUSSEN Treinreizigers kunnen in de treinvrije periodes gewoon op reis gaan. De NS en Arriva zetten bussen in om de passagiers snel van het ene naar het andere station te vervoeren. De reis duurt hierdoor wel iets langer dan normaal. Plan vooraf je reis op en WERKZAAMHEDEN AAN HET SPOOR BIJ DE HELPERZOOMTUNNEL IN DE TREINVRIJE PERIODE VAN MAART FOTO: COMBINATIE HEREPOORT.

10 10 GRONINGEN LIEP MET TEGENWOORDIG RIJDEN ER IN NEDERLAND ALLEEN NOG IN ARNHEM TROLLEYBUSSEN, MAAR OOIT REDEN ZE OOK IN GRONINGEN. STERKER NOG, DE STAD HAD NEGENTIG JAAR GELEDEN DE LANDELIJKE PRIMEUR EN ZEVENTIG JAAR GELEDEN REED ER OOK DE EERSTE TROLLEYBUS VAN GEHEEL NEDER- LANDS FABRICAAT. Door: Beno Hofman De invoering van de trolleybus in Groningen is indirect het gevolg van de slechte toestand van de straten. Vlak voor zijn pensionering in 1923 laat directeur Gemeentewerken Mulock Houwer overal in de stad wegdekken fotograferen. De kiekjes tonen zijn inziens duidelijk aan dat er snel wat moet gebeuren. Het oordeel van Mulock Houwers opvolger, de voormalig genie-kapitein Schut, is nog vernietigender. Deze vindt de toestand van de straten zo abominabel dat ze binnen de kortst mogelijke tijd verbeterd moeten worden. De Oude Boteringestraat krijgt eind 1924 als eerste een nieuw wegdek. Daarna is het de beurt aan de tramstraten, met als belangrijke vraag: moet Groningen verder met de tram? TRAM Hoewel er inmiddels een succesvol begin is gemaakt met autobusexploitatie, ziet het gemeentebestuur voor de belangrijke noord-zuidlijn 1 toch meer voordelen in de tram. Het college van B&W komt in maart 1925 met een voordracht betreffende vernieuwing en verlegging der trambanen. Naar aanleiding van het voorstel praat de gemeenteraad ook over de toekomst van de andere tram lijnen. Op 7 december van dat jaar besluit de raad op voorstel van B&W tramlijn 2 en 4 op te heffen als de betreffende straten worden vernieuwd. Het vervangende verkeersmiddel is dan nog niet duidelijk. DE EERSTE RIT VAN DE TROLLEYBUS IN DE STAD IN 1927 TREKT VEEL BEKIJKS. HIER IN DE BRUGSTRAAT. FOTO: GRONINGER ARCHIEVEN, FOTOGRAAF ONBEKEND. DE TROLLEYBUS OP DE GROTE MARKT ZUIDZIJDE OP EEN REGENACHTIGE DAG IN DE JAREN 30, MET EEN DOORKIJKJE NAAR DE DER AA-KERK. FOTO: GRONINGER ARCHIEVEN, FOTOGRAAF ONBEKEND. TROLLEYBUS Het gemeentebestuur blijkt te denken aan de railloze tram of trolleybus. Een aantal leden van het gemeentebestuur, onder wie wethouder Catz en burgemeester Bosch van Rosenthal, en de directeuren Schut van Gemeentewerken en Schmidt van het Trambedrijf, reizen naar Engeland om de trolleybus in de praktijk te zien. Op voorstel van B&W besluit de gemeenteraad op 31 mei 1926 tot eene proefneming. Nadat op 5 juli is besloten dat de proef zal worden genomen op lijn 2, begint de aanleg van de bovenleidingen. Aangezien de tramrails inmiddels zijn verwijderd, wordt er voorlopig met gewone bussen gereden. Op 7 juni 1927 vindt de eerste proefrit van de trolleybus plaats en twintig dagen later gaat de dienstregeling in. Tussen het eindpunt van de Kraneweg en de Grote Markt rijden de eerste trolleybussen van Nederland. Omdat de trolley een succes blijkt, wordt de lijn in oktober 1928 verlengd naar de Meeuwerderweg. Ondanks de groei van het aantal buslijnen in de stad blijft lijn 2 voorlopig de enige met trolleybussen. NEDERLANDS FABRICAAT Direct na de oorlog ontwikkelt Electro-Smit met DAF en Verheul een trolleybus van geheel Nederlands fabricaat en ontstaan ook in Rotterdam en Arnhem trolleybusplannen. In de nacht van 12 op 13 november 1947 vindt in Groningen een proefrit plaats met de trolleybus van eigen bodem. Door de oude bovenleiding verloopt deze niet zo gladjes, maar twee jaar later gaat het met nieuwe leidingen beter en op 12 januari 1950 heeft lijn 1 van de Grote Markt naar Helpman de primeur. Nog dezelfde maand gaan de nieuwe trolleys ook rijden op lijn 3 en eind april op lijn 2. Inmiddels rijden in Arnhem ook trolleybussen, Nijmegen volgt in EINDE De toename van het autoverkeer maakt het de trolleybus in de jaren zestig echter moeilijker. In Groningen wordt het

11 11 TROLLEYBUS VOOROP DE NIEUWE TROLLEYBUS RIJDT OVER DE EBBINGEBRUG, BEGIN JAREN 50. FOTO: GRONINGEN ARCHIEVEN, ANSICHT, FOTOGRAAF ONBEKEND. vroegtijdige einde ingeluid als de Oosterbrug moet worden vervangen. Na rijp beraad besluit de gemeenteraad op de nieuwe brug geen bovenleiding aan te brengen, zodat op 8 juni 1963 voor het laatst een trolley rijdt op dit deel van lijn 2. Kort daarna valt het besluit helemaal te stoppen met de trolleybus. Aanvankelijk is de geplande einddatum 1 januari Op 17 mei 1964 verdwijnt de trolley, als gevolg van vernieuwing en verbreding van het kruispunt Westersingel - Astraat, ook al op het andere deel van Groningens oudste trolleybuslijn. Vanwege de toenemende hinder van het andere verkeer, wordt besloten de trolleybusexploitatie ook op de lijnen 1 en 3 eerder te stoppen. De laatste rit wordt gepland op 12 november 1965, maar het einde komt nog drie dagen daarvoor doordat een kraanwagen de bovenleiding ten zuiden van de Herebrug kapot rijdt. Studenten van Vindicat zorgen desondanks voor een gepast afscheid. Met de directie van het Vervoerbedrijf houden ze op 30 november een minuut stilte bij de plaats waar de bovenleiding een paar weken eerder sneuvelde. DRUKTE BIJ HET BUSSTATION AAN DE NOORDZIJDE VAN DE GROTE MARKT IN FOTO: GRONINGEN ARCHIEVEN, FOTOGRAAF ONBEKEND.

12 12 DIEPENRING KRIJGT ER EEN BRUG BIJ: KATTENBRUG IN HET VERLENGDE VAN HET GEDEMPTE KATTENDIEP IN GRONINGEN WORDT VOLGEND JAAR DE KATTENBRUG AANGELEGD. DEZE BRUG WORDT EEN BELANGRIJK ONDERDEEL VAN DE NIEUWE OOSTELIJKE BUSROUTE DOOR DE BINNENSTAD. DIE NIEUWE BUSROUTE IS NOOD- ZAKELIJK OM DE GROTE MARKT EN DE AANLOOP- STRATEN AANTREKKELIJKER TE MAKEN VOOR VOETGANGERS EN FIETSERS. De nieuwe Kattenbrug moet de doorstroming van het verkeer en openbaar vervoer vanaf het Gedempte Kattendiep verbeteren. Tegelijkertijd moet de nieuwe brug de iets verderop gelegen Steentilbrug ontlasten. Dat komt de veiligheid op en rond die brug ten goede, aldus projectmanager Herman Lubbers van de gemeente Groningen. Bussen en ook auto s kunnen in de toekomst vanaf het Gedempte Kattendiep dus rechtdoor naar de oostelijke kade van het Schuitendiep en vice versa. Het stuk weg tussen de Steentilbrug en de toekomstige Kattenbrug aan de binnenstadzijde van de Diepenring wordt hierdoor een stuk rustiger. En dat biedt perspectief: de rijstrook zou dan versmald kunnen worden, zodat de kades mogelijk verbreed of anders ingericht kunnen worden. Als gemeente willen we samen met bewoners, ondernemers en gebruikers gaan bekijken hoe we deze plek kunnen inrichten en welke ideeën er zijn om meer met het water en de kades te doen, aldus Lubbers. Medio volgend jaar wordt begonnen met de bouw van de Kattenbrug. Medio 2019 moet de brug klaar zijn. Ook fietsers en voetgangers kunnen straks gebruik maken van de nieuwe brug. KATTENBOOGJE Overigens lag er heel vroeger over het Kattendiep ook al een brug: het Kattenboogje. Deze werd gesloopt toen het Kattendiep in 1877 gedempt werd. De naam KATTENBRUG BUSSEN EN AUTO S DIE VANAF HET GEDEMPTE KATTENDIEP KOMEN, KUNNEN IN DE TOEKOMST RECHTDOOR OVER DE DIEPENRING HEEN. FOTO: JEROEN VAN KOOTEN. Kattenbrug heeft trouwens niets te maken met poezen. Katten zijn verdedigingswerktuigen die op de stadsmuren stonden. WETHOUDER PAUL DE ROOK: OOSTKANT VAN DE STAD VERDIENT BETERE TOEGANG OOSTERHAMRIKKADE KANSEN Het is de hoogste tijd dat we de bereikbaarheid van de oostzijde van de stad gaan aanpakken, reageert wethouder Paul de Rook. De oostkant van de stad verdient een betere toegang. Denk alleen maar aan alle ontwikkelingen hier, zoals de uitbreiding van het UMCG en het bloeiende Ebbingekwartier. Tegelijkertijd willen we kansen benutten om de woon- en leefomgeving te verbeteren. Daarom maken we een plan voor het hele gebied: Aanpak Oosterhamrikzone. Met dit plan willen we niet alleen de stad en de wijken beter bereikbaar maken, maar ook slimme en veilige fietsverbindingen aanleggen, net als op de Korreweg. Verder willen we meer groen, meer bedrijvigheid en aantrekkelijke wandel- en fietspaden. Zodat het ook in de toekomst prettig is om in dit deel van de stad te wonen en te werken. HART VAN DE OOSTERHAMRIKZONE IS HET OOSTERHAMRIKKANAAL, HIER GEZIEN VANUIT DE STAD RICHTING HET OOSTEN. FOTO: AANPAK OOSTERHAMRIKZONE. EEN NIEUWE VERBINDING VOOR AUTO S, FIETSERS EN BUSSEN TUSSEN DE OOSTELIJKE RINGWEG EN DE BINNENSTAD VAN GRONINGEN. DAT MOET HET PROJECT AANPAK OOSTERHAM- RIKZONE OPLEVEREN. ONDER ANDERE BINNEN- STAD-OOST EN HET UMCG WORDEN ZO BETER TE BEREIKEN. DE GEMEENTE GRONINGEN WERKT IN DIT PROJECT NAUW SAMEN MET PROVINCIE GRONINGEN, RIJKSWATERSTAAT EN GRONINGEN BEREIKBAAR. Dagelijks hebben bewoners, bezoekers, ondernemers en instellingen last van oponthoud op belangrijke invalswegen aan de oostkant van de stad. Op de Petrus Campersingel, de Europaweg en het Damsterdiep staat het geregeld vast. Dit leidt ook tot sluipverkeer door de wijken en zet de leefbaarheid onder druk. NIEUWE VERBINDING De gemeenteraad van Groningen heeft daarom in juni 2016 besloten dat er in de Oosterhamrikzone een nieuwe verbinding met de oostelijke ringweg nodig is. Er zijn drie varianten die verder worden uitgewerkt. De verschillen tussen de varianten zitten onder meer in de exacte plek van de busbaan, de autoverbinding en de fietsverbinding, in de inrichting van de openbare ruimte en in de inrichting van de kades van het Oosterhamrikkanaal. VIJF ONDERDELEN Het plan Aanpak Oosterhamrikzone bestaat uit vijf samenhangende onderdelen: de verbinding van de Oosterhamrikzone met de oostelijke ringweg, een fietsvriendelijke Korreweg, het vervangen van de Gerrit Krolbrug, een plan voor de brug over de busbaan en een verkeersplan. De planning is dat de gemeenteraad in 2018 een besluit neemt over de verschillende onderdelen. De werkzaamheden kunnen dan starten in 2020 en zijn in 2023 afgerond. Kijk voor nieuws, achtergrondverhalen en relevante documenten op de website Of kom naar het tijdelijke informatiecentrum aan de Oosterhamrikkade 119. De actuele openingstijden staan op de website.

13 13 COMFORTABELER FIETSEN TUSSEN HAREN EN GRONINGEN WONEN IN HAREN, WERKEN IN DE STAD GRONINGEN. DAN HEB JE VERSCHILLENDE MANIEREN OM NAAR JE WERK TE REIZEN. OM HET FIETSEN AANTREKKELIJKER TE MAKEN, WERKEN GEMEENTEN GRONINGEN EN HAREN SAMEN AAN DE FIETSROUTE PLUS GRONINGEN-HAREN. Een Fietsroute Plus is een fietspad dat breder en comfortabeler is dan een gewoon fietspad. De Fietsroute Plus tussen Groningen en Haren loopt straks via de bestaande en veelgebruikte route vanaf de Jachtlaan in Haren tot aan de Helperzoom in de stad. Het is de bedoeling om de fietsroute vanaf Haren uiteindelijk door te trekken naar Zuidlaren en eventueel ook De Punt. HAREN Het eerste deel van de fietsroute is al klaar. In Haren is de Jachtlaan ingericht als fietsstraat. Hier krijgt de fietser de ruimte en is de auto te gast. Ook de Kromme Elleboog en de Kerklaan tot aan de Prof. Dr. J.C. Schoute laan worden ingericht als fietsstraat. Vanaf de Prof. Dr. J.C. Schoutelaan wordt het vrijliggende fietspad langs de Kerklaan opnieuw ingericht. van het spoor). De planning is dat dit deel van de Fietsroute Plus in 2018 klaar is. FIETSROUTES PLUS De Provincie Groningen en de Regio Groningen-Assen betalen mee aan de Fietsroute Plus. Zij willen het gebruik van de fiets stimuleren, omdat fietsen goed is voor de gezondheid en duurzamer dan autorijden. Het is de bedoeling dat ook andere kernen binnen een straal van 15 kilometer een fietsverbinding naar de stad Groningen krijgen. Er liggen al Fietsroutes Plus naar de stad vanuit Zuidhorn en Bedum. Er komen ook Fietsroutes Plus vanuit Ten Boer, Winsum en Leek. A28 Martinitoren Hereweg IN DE FIETSSTRAAT IN HAREN IS DE AUTO TE GAST. FOTO: JEROEN VAN KOOTEN. FIETSOMLEIDINGEN KUNNEN BETER GRONINGEN Aan de kant van de gemeente Groningen loopt de fietsroute via de Saaksumborg naar de Helperzoom. Op de Helperzoom komt een vrijliggend fietspad in beide richtingen, aan de oostzijde van de weg (dus aan de kant Helperzoom DE FIETSROUTE PLUS TUSSEN GRONINGEN EN HAREN. AFBEELDING: PROVINCIE GRONINGEN. AANLEG FIETSSNELWEG GRONINGEN-ASSEN BEGINT NA DE ZOMER ONLOSMAKELIJK VERBONDEN AAN WERK- ZAAMHEDEN IN DE STAD: OMLEIDINGEN. NIET ALLEEN VOOR AUTO S, MAAR ZEKER OOK VOOR FIETSERS. DAARAAN IS IN GRONINGEN NOG WEL HET EEN EN ANDER TE VERBETE- REN, ALDUS WIM BORGHOLS. HIJ IS BEHALVE VOORZITTER VAN DE FIETSERSBOND AFDE- LING GRONINGEN, OOK LID VAN DE DENK- EN DOETANK VAN GRONINGEN BEREIKBAAR EN LID VAN DE WERKGROEP FIETS. Een goede fietsomleiding is logisch, niet langer dan noodzakelijk en wordt ver van tevoren aangekondigd. Als fietser wil je graag zo vroeg mogelijk op je route worden geïnformeerd over de omleiding, zodat je nog op tijd kunt beslissen om een andere route te nemen. Helaas is dit in de stad Groningen niet altijd het geval. Het valt ons op dat omleidingsborden vaak gericht zijn op het autoverkeer. Dan staat er dat er een weg is opgebroken, maar blijkt dat je er als fietser nog wel langs kunt. BETERSCHAP Vindt Borghols dat er bij de huidige werkzaamheden voldoende aandacht voor de fietsers is? Groningen Bereikbaar heeft beterschap beloofd. We hebben de eerste borden specifiek op fietsers gericht al gezien. Vorige zomer dacht ik dat het echt beter zou gaan worden, maar ik ben nu weer wat voorzichtiger. Enkele leden van de Werkgroep Fiets testen op vrijwillige basis omleidingsroutes, door deze langs te fietsen en opmerkingen door te geven aan Groningen Bereikbaar. Borghols benadrukt dat dit niet een taak voor de Fietsersbond is. Het is mooi dat vrijwilligers dit willen doen, maar het hoort eigenlijk bij het project. Dat is verantwoordelijk voor een duidelijke en goed bewegwijzerde fietsroute. ZUIDELIJKE RINGWEG Hoe ziet Borghols de komende ombouw van de zuidelijke ringweg? De ombouw is een groot project dat niet is bedoeld voor fietsers, maar waar fietsers wel heel veel mee te maken krijgen. Als Fietsersbond hebben we nu goed contact met de aannemer, Combinatie Herepoort. Dit overleg wekt vertrouwen, maar we houden het project scherp in de gaten. HET EERSTE DEEL VAN DE FIETSSNELWEG GRONINGEN-ASSEN KOMT AAN DE OOSTZIJDE VAN HET NOORD-WILLEMSKANAAL. FOTO: PROVINCIE GRONINGEN. DE AFSTAND TUSSEN GRONINGEN EN ASSEN IS HEMELSBREED 25 KILOMETER. VOOR STEEDS MEER MENSEN IS DIE AFSTAND PER FIETS GOED TE DOEN, VOORAL DOOR DE KOMST VAN ELEK- TRISCHE FIETSEN EN SNELLE SPEED PEDELECS. DAAROM WERKEN DE PROVINCIES GRONINGEN EN DRENTHE EN DE GEMEENTEN GRONINGEN, HAREN, TYNAARLO EN ASSEN AAN EEN FIETS- SNELWEG TUSSEN DE PROVINCIEHOOFDSTEDEN. De fietssnelweg is in de eerste plaats gericht op forensen en scholieren, maar ook geschikt voor sport en recreatie. Het eerste gedeelte van de fietssnelweg tussen Groningen en Assen wordt eind 2017 aangelegd. Het gaat om het gedeelte van het fietspad langs de oostzijde van het Noord-Willemskanaal, tussen de Van Ketwich Verschuurlaan in de stad Groningen en de fietstunnel onder de A28 bij P+R Haren. Het gedeelte tussen de tunnel en de Witte Molen in Haren volgt in Dit deel van de fietssnelweg wordt vier meter breed en uitgevoerd in beton. AANSLUITEN De fietssnelweg wordt een aanvulling op het bestaande fietsnetwerk. De route moet aansluiten op P+R s en op andere knooppunten en routes in de binnensteden van Assen en Groningen. Dit jaar gaan de betrokken partijen de plannen voor de rest van de fietssnelweg samen met de omgeving verder uitwerken. WIM BORGHOLS VAN DE FIETSERSBOND AFDELING GRONINGEN IS KRITISCH OP FIETSOMLEIDINGEN. FOTO: JEROEN VAN KOOTEN.

14 14 TWEE NIEUWE P+R-TERREINEN ROND DE STAD STEEDS MEER BINNENSTADBEZOEKERS EN FORENSEN PARKEREN HUN AUTO OP EEN VAN DE P+R-TERREINEN ROND DE STAD GRONINGEN. DIT JAAR KOMEN ER TWEE P+R-TERREINEN BIJ: ZERNIKE (VOOR AUTO MOBILISTEN UIT DE RICHTING ZUIDHORN EN NOORDOOST- FRIESLAND) EN MEERSTAD (VOOR AUTO- MOBILISTEN UIT DE RICHTINGEN HOOGEZAND EN DELFZIJL). Op de P+R-terreinen kunnen automobilisten hun auto gratis parkeren en met de bus of de fiets verder reizen. Bijvoorbeeld naar de binnenstad van Groningen of naar andere belangrijke bestemmingen in de stad. 200 PARKEERPLAATSEN 1, min. elke 30 minuten 19 min. stoptrein Arriva Leeuwarden-Groningen elke 30 minuten Zuidhorn 13 km ZUIDHORN 300 PARKEERPLAATSEN 1, 2, 9 19 min. 5 km elke 15 minuten N PARKEERPLAATSEN 10 min. 4,3 km 3, 4, 12, 61, 65, 163 elke 5 minuten N46 N361 REITDIEP KARDINGE MEERSTAD GRONINGEN 400 PARKEERPLAATSEN 5, min. 4 km elke 10 minuten LEGENDA bestaand in ontwikkeling open vanaf september 2017 reistijd bus tot centrum reistijd trein tot centrum Wie verder reist met de bus, kan met de OV-chipkaart inchecken of een Eurokaartje aanschaffen. Voor 6 euro koop je een retourtje voor maximaal vijf personen. A7 Hoogkerk HOOGKERK EUROPAPARK A28 4, 8, 133 enz. buslijnen afstand fiets tot centrum frequentie richting centrum Groningen Bereikbaar stimuleert het gebruik van de P+R-terreinen om de verkeersdrukte in de spits te verminderen. Dat is vooral van belang als de ombouw van de zuidelijke ringweg van start gaat. Leek LEEK 200 PARKEERPLAATSEN N PARKEERPLAATSEN HAREN / A PARKEERPLAATSEN Haren fietskluis aanwezig OV-fietskluis aanwezig 740 PARKEERPLAATSEN 22 min. 14,8 km 10 min. 4,6 km 13 min. 6,6 km 10 min. 2,6 km 3, 85 elke 10 minuten open vanaf , 4, 8, 17, 85, 86, , 304 elke 5 minuten uitbreiding (1000 pl) gereed in , 6, 25, 26, 312 elke 10 minuten 2, 12, 171, 174, 178 elke 10 minuten P+R REITDIEP VERVANGT KLEINERE P+R ZERNIKE BIJ DE GRONINGER STADSWIJK REITDIEP, LANGS DE FRIESESTRAATWEG (N355), IS EEN P+R-TERREIN GEOPEND VOOR 300 AUTO S. P+R REITDIEP IS VOORNAMELIJK BEDOELD VOOR AUTOMOBILISTEN UIT DE RICHTING ZUIDHORN EN NOORDOOST-FRIESLAND. HET NIEUWE TERREIN IS IN DE PLAATS GEKOMEN VAN HET KLEINERE P+R ZERNIKE, DAT VRIJWEL ELKE DAG VOL WAS. Vanaf 3 september rijdt Q-link lijn 1 twee keer per uur richting Zernike, UMCG Noord en de binnenstad. De nieuwe Q-link lijn 2 rijdt dan vier keer per uur richting Zernike, het UMCG, P+R Euroborg en station Groningen Europapark. FACILITEITEN Langs de N355 staan informatiepanelen waarop automobilisten kunnen zien of er nog plek vrij is. Het P+R-terrein is uitgerust met digitale panelen met actuele informatie over de bustijden, een overdekte wachtruimte, fietsenstallingen, fietskluizen en toiletten. Ook zijn er fietsenstallingen en fietskluizen (voor bedrijven) om de reis voort te zetten met de fiets. Vanaf het Reitdiep is het centrum circa 5 kilometer fietsen. ZONNEPANELEN Op de overkapping van het splinternieuwe P+R-terrein worden 1400 zonnepanelen geïnstalleerd. Mogelijk komen er later nog 400 zonnepanelen bij. De energie die de panelen opleveren, gaat terug naar het net. Ook komen er laadpunten voor elektrische auto s en voor de elektrische bussen van Qbuzz. P+R REITDIEP BIEDT RUIMTE AAN 300 AUTO S. FOTO: JEROEN VAN KOOTEN. P+R MEERSTAD ALTERNATIEF VOOR BINNENSTAD BEZOEKERS UIT HOOGEZAND EN DELFZIJL LANGS DE OOSTELIJKE RINGWEG VAN GRONINGEN, TER HOOGTE VAN DRIEBOND, KOMT P+R MEERSTAD. BEGIN SEPTEMBER GAAT HET NIEUWE TERREIN OPEN. P+R MEERSTAD BIEDT EEN GOED ALTERNATIEF VOOR PARKEREN IN DE BINNENSTAD VOOR BEZOEKERS UIT DE RICHTINGEN VAN HOOGEZAND EN DELFZIJL. Het terrein komt langs de Driebondsweg en krijgt plek voor 400 auto s. Zodra het in gebruik wordt genomen, gaan verschillende bussen de P+R aandoen. Zo rijdt Q-link lijn 5 vanaf 3 september zes keer per uur vanaf P+R Meerstad via het UMCG, de Grote Markt en het Zuiderdiep naar het Hoofdstation. Daarna rijdt de bus nog door richting P+R Haren. PANELEN Automobilisten op de A7 uit de richting Hoogezand kunnen op digitale informatiepanelen zien of er nog vrije parkeerplekken zijn. Op de P+R komt een digitaal paneel met actuele informatie over de bustijden, een overdekte wachtruimte en toiletten. Ook zijn er fietsenstallingen en (voor bedrijven) fietskluizen. Vanaf Meerstad is het ongeveer 4 kilometer fietsen naar het centrum.

15 15 UIT DE SPITS BEDRIJVEN, SCHOLEN EN ANDERE ORGANISATIES IN EN OM GRONINGEN DENKEN MEE OVER HET TERUGDRINGEN VAN DE DRUKTE TIJDENS DE SPITS. DRIE OPVALLENDE VOORBEELDEN. JEROEN VAN DER JAGT (KPN): MEDEWERKERS MOTIVEREN OM THUIS TE WERKEN KPN INFORMEERT HAAR MEDEWERKERS OVER DE OMBOUW VAN DE ZUIDELIJKE RINGWEG EN DE GEVOLGEN DAARVAN. OOK STIMULEERT KPN TELEWERKEN EN WERKEN VANAF THUIS. KPN heeft op verschillende vestigingen in de stad, waaronder De Borg bij het Hoofdstation en de Reitemakersrijge, in totaal zo n mensen aan het werk. De meesten van hen wonen in de buurt en gaan dus met de fiets of het openbaar vervoer naar hun werk. We vinden het belangrijk om de medewerkers, in nauwe samenwerking met Groningen Bereikbaar, zo goed mogelijk op de hoogte te houden van de komende werkzaamheden aan de zuidelijke ring en de consequenties daarvan, aldus Jeroen van der Jagt, directeur Noord-Oost Nederland. Dat gebeurt onder andere door het organiseren van speciale informatiemarkten en door het uitdelen van de kranten van Groningen Bereikbaar. Dat KPN zijn medewerkers al jaren stimuleert om tijd- en plaatsonafhankelijk te werken, komt nu extra goed uit. Het kan natuurlijk niet bij elke functie, maar we motiveren onze medewerkers om deels vanuit huis of een andere locatie te werken. Ze worden daarbij technisch zo veel mogelijk gefaciliteerd. Als ict-bedrijf zorgen we ervoor dat iedereen vanaf elke locatie toegang heeft tot de benodigde applicaties. Zo hebben veel medewerkers een eigen conferencecallnummer en voor vergaderingen is videoconferentie een optie, aldus Van der Jagt, die zelf veel vanuit de trein werkt. Elkaar fysiek ontmoeten blijft belangrijk, maar door een deel van de vergaderingen of afspraken via de telefoon of video te plannen, kunnen we een steentje bijdragen aan het ontlasten van de spits. JAAP DOESBURG (DOESBURG AUTOVERHUUR): AUTODELERS KUNNEN PER FIETS NAAR HUN WERK MET DE FIETS, HET OPENBAAR VERVOER OF CARPOOLEND NAAR JE WERK, EN TOCH OVERDAG OVER EEN AUTO BESCHIKKEN? DAT KAN ALS JE GAAT AUTODELEN, LEGT JAAP DOESBURG VAN DOESBURG AUTOVERHUUR UIT. Steeds meer werknemers kiezen ervoor met de bus of op de fiets naar hun werk te gaan, zeker sinds de opkomst van de elektrische fiets. Maar wat doe je dan als je een keer een auto nodig hebt, bijvoorbeeld voor een externe vergadering of afspraak? Het huren van een auto is dan natuurlijk een optie, maar een deelauto is makkelijker en goedkoper, aldus Doesburg. Een deelauto is, de naam zegt het al, een auto die je deelt met anderen. Denk aan een groep bedrijven of particulieren, bijvoorbeeld de bewoners van een bepaalde straat of buurt. Wij als verhuurder zetten de auto op een afgesproken plek neer, waarna de deelnemers de auto op afroep kunnen gebruiken. Via een speciale app is het mogelijk de auto te reserveren en vervolgens ook te ontgrendelen. Het grote voordeel van een deelauto? Je betaalt naar gebruik, waarbij het ook mogelijk is de auto heel kort te gebruiken. Deelnemers betalen per uur en per kilometer. Wij zorgen voor het onderhoud en beheer van de auto. De deelnemers hebben er verder geen omkijken naar. Met een deelauto snijdt het mes aan twee kanten, aldus Doesburg. De spits wordt ontlast en medewerkers zitten niet meer vast aan hun auto. JOS NIJHOF (ALFA-COLLEGE) EN FITIM ISMAILI (ROC NOORDERPOORT): VEEL WINST TE BEHALEN MET ANDERS ROOSTEREN OM DE DRUKKE OCHTENDSPITS TE ONTLASTEN, HEBBEN HET ALFA-COLLEGE EN NOORDERPOORT BESLOTEN OM BIJ WIJZE VAN PROEF DE ROOSTERS AAN TE PASSEN, ZODAT DE EERSTE LESSEN LATER OP DE OCHTEND BEGINNEN. Nu beginnen de vroegste lessen om of uur, maar we willen toe naar een situatie waarin er meer lessen om uur of zelfs nog later van start gaan. Op die manier willen we de drukste ochtendspits ontlasten, aldus Fitim Ismaili, directeur Facilities van het ROC Noorderpoort. Het gaat in eerste instantie om een pilot bij een aantal opleidingen van deze scholen aan de zuidkant van de stad, daar waar het zwaartepunt van de overlast ligt. In het geval van Noorderpoort gaat het dan om Automotive en Logistiek aan de Bornholmstraat en Gastvrijheid en Toerisme aan de Boumaboulevard. Ook de vestiging van het Alfa-college aan de Boumaboulevard doet mee aan de pilot. In hoeverre de maatregel de ochtendspits zal ontlasten, is lastig te voorspellen, zegt Jos Nijhof, Hoofd Facilitair Bedrijf van het Alfa-college. Zo n 80 procent van de studenten reist met het openbaar vervoer, dus er is ongetwijfeld veel winst te behalen door anders te roosteren. Maar aantallen noemen is lastig. Per periode, week en zelfs dag verschilt wat er haalbaar is, aldus Nijhof. Volgens Nijhof zijn studenten in ieder geval voorstander van het later beginnen. Het biedt hen de mogelijkheid om de dag rustig te starten. Of juist vóór het begin van de lessen als bijvoorbeeld vakkenvuller in een supermarkt aan de slag te gaan.

16 CREATIEVE OPLOSSINGEN IN APRIL DAAGDE GRONINGEN BEREIKBAAR STUDENTEN, SCHOLIEREN, DOCENTEN EN ANDERE MEDEWERKERS VAN GRONINGSE ONDERWIJSINSTELLINGEN UIT OM EEN CREATIEVE OPLOSSING TE BEDENKEN VOOR HET VOLLE OV IN DE OCHTEND- SPITS. DRIE DEELNEMERS VERTELLEN WAT ZIJ HEBBEN BEDACHT. 16 TIMO HAKVOORT EN JESSE VAN DER ZEIJDEN SCHOLIEREN GOMARUS COLLEGE, WINNAARS SPITSBATTLE NIEUWE LESROOSTERS EN BEGINNEN OM 10 UUR Veel van de leerlingen op onze school maken gebruik van het openbaar vervoer. Van hen hoorden we altijd veel verhalen over drukte in de bus of de trein. Toen we gingen nadenken over hoe je daar iets aan zou kunnen doen, kwamen we op het idee voor een helemaal nieuw lesrooster. Eentje waarbij iedereen pas om uur hoeft te beginnen, maar s middags toch om dezelfde tijd naar huis kan. Om dat mogelijk te maken, zou je op school moeten gaan werken met blokuren van 50 en 40 minuten, dus steeds aaneengesloten lessen in hetzelfde vak. Het tweede lesuur kan dan 10 minuten korter, omdat je geen tijd kwijt bent aan het wisselen van lokaal. Door later in de ochtend te beginnen, hoeven al die leerlingen niet tegelijk te reizen met de studenten en de mensen die naar hun werk gaan. Dat zorgt niet alleen voor minder volle bussen en treinen, het geeft ons ook nog de mogelijkheid ietsje langer uit te slapen en extra fris aan onze schooldag te beginnen! WALTER BARGMANN (28) STUDENT VASTGOED HANZEHOGESCHOOL GRONINGEN DIENSTREGELING AFSTEMMEN OP COLLEGEROOSTERS Toevallig zat ik net in een overvolle bus richting de Zernike Campus toen ik de oproep las om mee te doen aan de Spitsbattle! En dat was om elf uur s morgens, dus ver buiten de officiële spitstijden. Het probleem van bomvolle bussen komt dus niet alleen in de ochtend- en avondspits voor. Het is ook erg afhankelijk van de verschillende lesen collegeroosters. Als student van de Hanzehogeschool heb ik inzicht in alle roosters van mijn medestudenten. Hoe handig zou het zijn als vervoersbedrijven de lestijden ook kunnen inzien? Dan kunnen ze hun dienstregelingen aanpassen op basis van die informatie. Zo voorkom je niet alleen bomvolle bussen, maar kun je ook veel beter inschatten wanneer je als vervoerder extra bussen moet laten rijden. Nu zie je s ochtends soms vlak achter elkaar drie lege bussen voorbijrijden en komt er een uur daarna ineens een propvolle bus langs. Als je slim inspeelt op de roosters, kun je dat voorkomen. Daar bewijs je niet alleen de busreizigers een dienst mee, je bent er zelf als OV-bedrijf ook bij gebaat. HINDRIK HEEREMA (36) E-LEARNING SPECIALIST HANZEHOGESCHOOL GRONINGEN HELFT VAN HET ONDERWIJS AANBIEDEN IN LIVESTREAMS De oplossing voor de bomvolle bussen s ochtends? De helft van het onderwijs online aanbieden, via een livestream! De ene klas van een bepaald studiejaar is tijdens een les fysiek aanwezig, terwijl een andere klas van datzelfde jaar die les vanuit huis, via een livestream, meekijkt. Het zou wat te optimistisch zijn om te zeggen dat er dan s ochtends de helft minder studenten in de bus of trein zit. Maar de Hanzehogeschool telt studenten. Als je het online onderwijs op grote schaal aanbiedt, moet het haalbaar zijn om studenten uit de dagelijkse spits te halen. En dan heb ik het alleen nog maar over de Hanze. Ook de Rijksuniversiteit en mbo-instellingen zouden meer met livestreams kunnen doen. Er zijn voordelen te over. Niet alleen ontlast je op deze manier de spits, ook houden docenten meer tijd over voor de begeleiding van studenten. Studenten kunnen vlak voor een tentamen de lessen nog eens terugkijken, bijvoorbeeld op YouTube. Digitalisering van het onderwijs is sowieso al de toekomst, dus waarom niet nu al beginnen met het online aanbieden van colleges?

17 17 ZUIDHORN VOORBEREID OP AANPAK ZUIDELIJKE RINGWEG GRONINGEN ROND DE STAD GRONINGEN BEREIDEN GEMEENTEN ZICH VOOR OP DE OMBOUW VAN DE ZUIDELIJKE RINGWEG. ZO OOK ZUIDHORN. WETHOUDER HENK BAKKER VERTELT WAT ZUIDHORN OP IETS MEER DAN TIEN KILOMETER VAN GRONINGEN DOET OM GOED BEREIKBAAR TE ZIJN. Per trein ben je in negen minuten vanuit Zuidhorn in Groningen. Maar ook fietsers, e-bikers, automobilisten en busreizigers kunnen steeds beter uit de voeten in en rond Zuidhorn. Deze forensenplaats met zo n zevenduizend inwoners wil de bereikbaarheid de komende jaren verder verbeteren. Daarom wordt er hard gewerkt aan een upgrade van de P+R bij het station, aan de Fietsroute Plus, het nieuwe busstation, de spoorbruggen en de komst van extra sneltreinen tussen Leeuwarden en Groningen. Ook onderzoekt de Provincie Groningen de mogelijkheden om de verkeersveiligheid en de doorstroming op de N355 te verbeteren. Zo zijn we goed voorbereid op de naderen de aanpak van de zuidelijke ringweg in Groningen. Reizigers kunnen straks vanuit Zuidhorn zonder problemen naar Groningen, vertelt wethouder Henk Bakker van de gemeente Zuidhorn. STATIONSPARK Zuidhorn is steeds meer in trek bij mensen die in Groningen werken, maar graag landelijk willen wonen. Vorig jaar werden er meer dan honderd koopwoningen gebouwd, vooral voor jonge gezinnen. Mede daardoor groeit Zuidhorn, dat steeds meer de functie heeft van hub (overstappunt). Veel mensen uit bijvoorbeeld Friesland die in Groningen werken, laten hun auto staan in Zuidhorn en rijden per trein, bus of fiets verder naar de stad. WETHOUDER HENK BAKKER ZET ZICH IN VOOR HET VERDER VERBETEREN VAN DE BEREIKBAARHEID VAN ZUIDHORN. FOTO: JEROEN VAN KOOTEN. Omdat Zuidhorn groeit, moeten wij onze voorzieningen aanpassen. Daarbij ben ik zelf nog het meest trots op ons vernieuwde Stationspark. Hier kunnen studenten de bus pakken naar de Zernike Campus Groningen, en we hebben veel parkeerplaatsen waar mensen hun auto kunnen stallen. Ook het busstation is heringericht en de stationsomgeving aangepast, aldus Bakker. LOPEND ENERGIE OPWEKKEN Maar het mooiste komt nog. Zuidhorn krijgt als eerste gemeente van Nederland straks een unieke vorm van energieopwekking dankzij de piëzo-techniek. Mensen die over speciale tegels lopen, wekken daarmee energie op, die gebruikt kan worden voor bijvoorbeeld straatverlichting, aldus de wethouder. De proef met de tegels vindt waarschijnlijk na de zomer plaats. EVEN WENNEN, MAAR IK VIND HET OV NU HARTSTIKKE FIJN DRIE WEKEN LANG GRATIS MET HET OPEN- BAAR VERVOER NAAR JE WERK REIZEN, OM TE BEKIJKEN HOE DAT BEVALT. SASKIA EMMELKAMP DEED DE TEST EN NU IS ZE OM. Saskia Emmelkamp reisde jarenlang altijd met de auto van haar woonplaats Heiligerlee (bij Winschoten) naar haar werk bij Webhelp op Bedrijvenpark Hoogkerk. Tot ze een mailtje kreeg van haar werkgever met het aanbod om drie weken lang gratis het OV te proberen. Dat leek me leuk. Ik was altijd gewend met de auto te reizen, maar de laatste tijd werd het steeds drukker en waren er meer ongelukken. Regelmatig moest ik bellen dat ik later kwam omdat ik in de file stond. De eerste dagen met de bus en de trein moest ik wel even wennen. Zoals ik al had verwacht, was ik langer onderweg dan met de auto. Vaak dacht ik: ik was nu al thuis geweest. En ook vond ik het in het begin best vermoeiend. Maar toen ik er eenmaal aan gewend was, vond ik het hartstikke fijn. Je stapt zo van de trein in de bus en omgekeerd. Na de test kreeg ik een aanbod van mijn werkgever en daar ben ik mee akkoord gegaan. Mijn volledige reiskosten worden nu vergoed, dat heeft de doorslag gegeven. En ik heb er geen last van dat ze de zuidelijke ringweg gaan veranderen. Als je met het openbaar vervoer reist, hoef je nergens op te letten. Behalve dat ik niet moet vergeten uit te checken! SASKIA EMMELKAMP STAPT BIJ HET HOOFDSTATION VAN GRONINGEN OVER VAN DE BUS OP DE TREIN. FOTO: JEROEN VAN KOOTEN.

18 18 PROJECTENKAART: WERKZAAMHEDEN PROJECTENKAART: WERKZAAMHEDEN IN 1 mei november 2016 Aanpak rotonde Hoogkerk en kruising Eemsgolaan Ten behoeve van het openbaar vervoer tussen Leek en Groningen is de doorstroming verbeterd op de rotondes bij Hoogkerk Fietsroute Groningen-Ten Boer Tussen Groningen en Ten Boer is een Fietsroute Plus aangelegd. Dit is een extra breed en comfortabel fietspad. 3 tweede helft 2016 Kraneweg De Kraneweg is gereconstrueerd Bouwwerkzaamheden Forum en oostwand Grote Markt Aan de oostkant van de Grote Markt komt het Groninger Forum. Dit zorgt voor bouwverkeer. Er wordt een overdekte fietsenstalling en een parkeergarage onder het gebouw aangelegd Kabels en leidingen Aanpak Ring Zuid Op diverse plaatsen langs het traject worden kabels en leidingen verlegd ter voorbereiding op de ombouw van de zuidelijke ringweg Aanleg opstelterrein de Vork Het opstelterrein voor treinen aan de zuidzijde van het Hoofdstation Groningen wordt verplaatst naar de gemeente Haren. 7 mei-sept 2017 Binnenstadsvisie westzijde De herinrichting van de westzijde van de binnenstad maakt dit gebied veiliger en toegankelijker voor voetgangers en fietsers Helperzoomtunnel In het verlengde van de Helper Brink komt een tunnel die Helpman en het Europapark met elkaar verbindt. 9 maart-sept 2017 Aanleg en uitbreiding P+R-terreinen Bij Meerstad komt een P+R-terrein en P+R Hoogkerk wordt uitgebreid. De uitbreiding van het aantal P+R-terreinen verbetert de bereikbaarheid van de stad /2017 Aanpak Diepenring In combinatie met groot onderhoud wordt de diepenring heringericht. Westpoort legenda Drachten 23 A7 auto bus fiets trein parkeren+ reizen recent afgeronde projecten projecten in uitvoering geplande projecten Hoogkerk 9 N372 Reitdiep 1 Van Starkenborghkanaal 9 Vinkhuizen Hoendiep Zernike Science Park Deze kaart is voortdurend in ontwikkeling. Versie: juli 2017 Noorderhoogebrug Universiteitscomplex Paddepoel Peizerweg De projecten op deze kaart bestaan uit maatregelen om de bereikbaarheid van Groningen de komende jaren te verbeteren en (bouw-)werkzaamheden die de bereikbaarheid beïnvloeden. Voor een compleet overzicht van alle projecten en werkzaamheden kunt u terecht op de website 19 Winsum Zonnelaan 3 7 N361 Selwerderhof Selwerd Eikenlaan Paterswoldseweg 17 Martini Ziekenhuis 10 Hoornse Meer 12 Eemshaven Van Ketwich Verschuurlaan A28 UMCG As 11 1e helft 2017 Aanpak rotondes Driebond Er worden extra rijstroken aangelegd voor een betere doorstroming op de rotondes. 12 zomer 2017 Parkweg en Paterswoldseweg De riolering van de Parkweg en Paterswoldseweg wordt vervangen. 13 zomer 2017 Oostersluis De Oostersluis wordt gerepareerd na de aanvaring in UMCG-Noord/Bloemsingel Aan de noordkant van het UMCG wordt een busknooppunt gerealiseerd Verbeteringen slimme fietsroute De Slimme Route voor fietsers richting Zernike wordt aangepast en veiliger gemaakt Fietspad langs noordelijke ringweg Door de aanleg van dit fietspad worden de Fietsroutes Plus vanuit Winsum en Zuidhorn verbonden met de stedelijke routes en de Zernike Campus Fietspad langs spoorlijn Groningen - Sauwerd Mede door de aanleg van dit fietspad ontstaan er rechtstreekse fietsverbindingen tussen de dorpen ten noorden van Groningen en tussen de noordwestelijke stadswijken Aanpak Ring Zuid De zuidelijke ringweg gaat de komende jaren

19 19 IN EN ROND GRONINGEN EN ROND GRONINGEN Beijum 2 Stadsweg Garmerwolde Eemskanaal N360 Delfzijl 23 vanaf 2018 Fietsroutes plus De plannen voor een aantal Fietsroutes Plus, extra brede en comfortabele fietspaden tussen stad en regio, worden momenteel uitgewerkt. Het gaat om routes van en naar Haren (vanaf 2018), Winsum (vanaf 2018) en Leek (vanaf 2018) Gerrit Krolbrug De oude Gerrit Krolbrug wordt vervangen door een nieuwe brug. 24 Lewenborg 25 juli-september 2017 Onderhoud A28 Het asfalt op de A28 wordt vernieuwd Middelbert 26 vanaf 2020 Aanpak Oosterhamrikzone Tussen de oostelijke ringweg en de binnenstad is een nieuwe verbinding nodig voor auto s, fietsers en bussen. Deze verbinding verbetert de doorstroming van het verkeer en de verkeersveiligheid. Damsterdiep Meerstad Euvelgunne Engelbert Europaweg 8 A7 Winschoten Verlengde Hereweg 23 6 Winschoterdiep sen UMCG- Beatrixoord Haren ingrijpend op de schop om de bereikbaarheid van stad en regio en de doorstroming op de weg te verbeteren Onderdoorgang Paterswoldseweg Vanaf 2020 rijdt op het traject Groningen- Leeuwarden elk uur een extra sneltrein. Daarom wordt de spoorwegovergang bij de Paterswoldseweg vervangen door een onderdoorgang Aanpak Hoofdstation Het Hoofdstation Groningen krijgt meer sporen en perrons. Ook worden er nieuwe tunnels aangelegd voor voetgangers, fietsers en bussen en komt er een nieuwe ondergrondse fietsenstalling aan de zuidkant van de sporen. Aanpassing sporen tussen Hoofdstation Groningen en opstelterrein de Vork Er komt een vierde spoor tussen het nieuwe station Groningen Europapark en het Hoofdstation Groningen. Dat is nodig omdat er in de toekomst meer treinen gaan rijden Extra zijperron Europapark Station Europapark krijgt een extra zijperron.

20 EVENEMENTENKALENDER GRONINGEN GRONINGEN WERKT OP DIVERSE PLEKKEN AAN DE WEG. DAT LEIDT HIER EN DAAR TOT OPONTHOUD VOOR HET VERKEER. MAAR HET IS OOK DEZE ZOMER ZEKER DE MOEITE WAARD DE STAD TE BEZOEKEN. WIN EEN OV-CHIPKAART MET REISTEGOED! U kunt uw oplossing uiterlijk 17 juli 2017 mailen naar info@groningenbereikbaar.nl t.a.v. puzzel of per post versturen naar Groningen Bereikbaar, Oosterstraat 56a, 9711 NX Groningen. Onder de inzenders verloten we drie OV-chipkaarten: één met 100 euro tegoed, twee met 50 euro op de kaart. Maximaal één prijs per persoon en iedereen kan één keer meedingen naar de prijs. De winnaars krijgen bericht. WOORDZOEKER Streep in het diagram de woorden weg die eronder staan. De woorden staan in alle richtingen. Sommige letters worden vaker gebruikt. De overgebleven letters vormen een zin. Die zin is de oplossing. 20 SUPPEN BIJ HET HOGE DER A TIJDENS ZOMERWELVAART FOTO: MARKETING GRONINGEN. TOT EN MET 12 NOVEMBER: RIJK IN GRONINGEN IN GRONINGER MUSEUM In het Groninger Museum is momenteel de expositie Rijk in Groningen: Borgen en Stadspaleizen, te zien. De expositie toont de grootste adellijke schatten uit die tijd. 7 TOT EN MET 9 JULI: DE CULINAIRE VERLEIDING Tijdens dit gezellige foodfestival staat het Noorderplantsoen in Groningen helemaal vol met foodtrucks en eetkraampjes TOT EN MET 16 JULI: DICHTERS IN DE PRINSENTUIN Dichters in de Prinsentuin is het grootste poëziefestival van Nederland. Dit jaar is de 20e editie met meer dan tachtig dichters. AFRIT ASSEN AUTO BESTEMMING BIJRIJDER BRUG BUS CHAUFFEUR DRENTHE E-BIKE EINDPUNT FIETS FILE FORENS HALTE KAART KRUISING LOPEN OMLEIDING ONDERWEG OPRIT PERRON REIZIGER RINGWEG ROUTE SLUIS SNELWEG STATION PERSBELANGEN STOEP THUIS TREIN TUNNEL WEGWERKERS WERKZAAMHEDEN ZEBRAPAD 28 TOT EN MET 30 JULI: ZOMERWELVAART De historische Hoge en Lage der A zijn het decor van dit maritieme zomerfestival. Aan de kades liggen oude kotters, maar ook aan wal is van alles te doen TOT EN MET 13 AUGUSTUS: PARADIGM FESTIVAL Het Paradigm Festival staat te boek als een van de meest veelzijdige en vernieuwende elektronische-muziekfestivals van Nederland TOT EN MET 27 AUGUSTUS: NOORDERZON Noorderzon, in het Noorderplantsoen, is hét zomerfestival van het jaar, met veel muziek, voorstellingen en nog meer gezelligheid. Voor een uitgebreid overzicht van de evenementen kijkt u op de website van Uit Groningen: Alle genoemde data en locaties zijn onder voorbehoud. ER GAAT NIETS BOVEN GRONINGEN LOKET VERKEER & WERKZAAMHEDEN VRAGEN OVER: WERKZAAMHEDEN VERKEERSPROJECTEN DE BEREIKBAARHEID VAN GRONINGEN? TELEFOON: (050) LOKETVERKEER.WERKZAAMHEDEN@GRONINGEN.NL COLOFON DEZE KRANT IS EEN UITGAVE VAN DE SAMENWERKINGSORGANISATIE GRONINGEN BEREIKBAAR. OOSTERSTRAAT 56A, 9711 NX GRONINGEN, TELEFOON: (050) , INFO@GRONINGENBEREIKBAAR.NL, WEBSITE: EINDREDACTIE: GRONINGEN BEREIKBAAR - TEKST: BROUWER COMMUNICEERT, PERSBUREAU TAMMELING, BENO HOFMAN, KIRSTEN NOYONS - ONTWERP: LA COMPAGNIE - OPMAAK: PROVINCIE GRONINGEN - FOTO S: JEROEN VAN KOOTEN, SIESE VEENSTRA, GUIDO VAN DEN BERG, ALEX WIERSMA, RHC GRONINGER ARCHIEVEN, COMBINATIE HEREPOORT, MARKETING GRONINGEN, RIJKSWATERSTAAT, PRORAIL, AANPAK OOSTERHAMRIKZONE. ILLUSTRATIES: ALLES IN BEELD (MACHTELT DE VRIES), PROVINCIE GRONINGEN, GEMEENTE GRONINGEN, AANPAK OOSTERHAMRIKZONE, OV-BUREAU GRONINGEN DRENTHE, GRONINGEN BEREIKBAAR. PUZZEL: PERSBELANGEN. OPLAGE: EXEMPLAREN - DRUK EN VERSPREIDING: NDC MEDIAGROEP