De onontkoombaarheid van de hoop. Eerste Vlaamse Hersteldag De Vooruit - Gent 3 december 2013 Stephan De Bruyne

Transcriptie

1 De onontkoombaarheid van de hoop Eerste Vlaamse Hersteldag De Vooruit - Gent 3 december 2013 Stephan De Bruyne

2 Is de psychiatrie ten dode opgeschreven?

3 W T

4 W T

5 W 03/12/2013 T

6 Grote redders in nood

7 Grote redders in nood Wij weten en kunnen alles

8 Hoe kan je het onderscheid maken tussen hulpverleners en patiënten in een psychiatrische kliniek?

9 Hoe kan je het onderscheid maken tussen hulpverleners en patiënten in een psychiatrische kliniek? Niet iedereen van de patiënten denkt dat hij God is

10 Redders in nood Wij weten en kunnen alles U vraagt, wij draaien

11 Herstellen doe je zelf

12 Redders in nood Wij weten en kunnen alles U vraagt, wij draaien U vraagt, wij draaien door!

13

14 De mondige cliënt Ik heb me jarenlang gedeinsd gehouden. Mijn medicatie geslikt, stress vermeden. Een strak dag- en nachtritme aangehouden. Me als een brave patiënt en een brave burger gedragen. Maar nu wil ik aan het werk en nu helpt dat brave mij niet meer. Ik wil risico s durven nemen, ik wil een psychiater die dat samen met mij aandurft, de medicatie verminderen waardoor ik s ochtends uit mijn bed kan komen. En die me stimuleert om dingen op te pakken, in plaats van voorschrijft dat ik als kasplantje dit leven moet uitzitten. (Ervaringsdeskundige)

15 De mondige organisatie Zorgverleners hebben echt iets met mensen. Ze worden bezield door een eigen beleving en bewogenheid. Maar hoe blijft die bezieling levend wanneer de werkdruk steeds toeneemt en managementprincipes toenemend druk uitoefenen op de sector? (Myriam De Keyser, Wat bezielt de dokter?)

16 De mondige maatschappij De druk wordt steeds groter om de geestelijke gezondheidszorg te zien als een soort garage, waarin mensen zo snel mogelijk worden opgelapt om weer terug te kunnen naar hun baan en misschien hun gezin. (Darian Leader, Wat is waanzin?)

18 Het verlangen naar juiste woorden

19 Paternalisme Een paternalistische houding van hulpverleners, waarbij de de cliënt als een onmondige patiënt wordt bejegend die niet zelf kan bepalen wat goed voor hem is, wakkert vaak gevoelens van minderwaardigheid en incompetentie aan. De cliënt wordt hierdoor vaak onnodig klein gemaakt. (Korevaar en Droës)

20 Paternalisme Het gebruik van externe machts- en dwangmiddelen werd teruggebracht, maar het geweld is nog steeds aanwezig in het opleggen van een levensvisie. MORELE STURING (Darian Leader, Wat is waanzin?)

21 Paternalisme De clinicus die zijn eigen normen en waarden op de patiënt probeert te enten wordt als de kolonisator die de inboorlingen probeert te onderrichten uiteraard voor hun eigen bestwil PSYCHISCH KOLONIALISME (Darian Leader, Wat is waanzin?)

23 Gewone mensen

24 Gewon(d)e mensen

25 De kracht van kwetsbaarheid Kwetsbaarheid vormt de kern van alle emoties en gevoelens. Als we voelen zijn we kwetsbaar. Als we geloven dat kwetsbaarheid hetzelfde is als zwakte, geloven we in feite dat voelen hetzelfde is als zwakte. Als we ons gevoelsleven afsluiten uit angst dat de prijs te hoog is, lopen we weg voor datgene wat ons leven juist richting en zin geeft. (Brené Brown)

26 De kracht van kwetsbaarheid In die zin hebben mensen met een psychiatrische achtergrond de samenleving veel te leren, want ze zijn daar al geweest, ze zijn dikwijls alles al kwijtgeraakt, ze hebben niks meer te verliezen. Onze maatschappij, waarin de norm voor wat normaal is steeds strenger en veeleisender wordt, heeft nood aan die kwetsbaarheid. (Madeleine Prinsen)

27 De kracht van kwetsbaarheid We zijn allemaal kwetsbaar. Die kwetsbaarheid kan je afdekken of de rug toekeren. Je kunt haar ook omarmen: als ik me in mijn kwetsbaarheid kan laten zien, ben ik onkwetsbaar geworden. Ik hoef immers niets meer te verbergen. (Madeleine Prinsen)

28 Empowerment en kwetsbaarheid zijn geen tegengestelden: ze horen bij elkaar.

29 Bepaalde beperkingen zijn ook echte beperkingen. Je moet die op één of andere manier in je leven integreren. Het idee dat die beperkingen zouden moeten wegvallen om gelukkig te zijn is een vals idee. (Toon Vandevelde)

30 De schoonheid van imperfectie

31 Imperfectie is een doel. Perfectie is louter een streven (Ivon Cutler)

32 We moeten niet enkel streven naar betere mensen, maar vooral naar het behoeden van de mogelijkheid om anders te zijn. (John Stuart Mill)

33 Psychische diversiteit Als er één ding duidelijk is geworden tijdens mijn opname, dan is het dit: genezing is een illusie, maar wij kunnen van onze eigen afwijkingen leren genieten. (Arnon Grunberg)

34 Psychische diversiteit Het streven hier is zeker normaliteit?, vraag ik. Om te beginnen is het verschil tussen patiënten en niet-patiënten flinterdun, zegt de dokter, en verder moeten patiënten juist niet naar normaliteit streven. Ik wil zeggen dat niemand naar normaliteit moet streven, maar dat slik ik in. (Arnon Grunberg)

35 Cave psychiatrisering De DSMbilisering en decontextualisering van het lijden brengt een vervaging met zich mee van de grens tussen normale en pathologische vormen van psychisch lijden (Paul Verhaeghe)

37 De kunst van het falen

38 Success is going from failure to failure without losing enthusiasm. (Winston Churchill)

39 Gelukkiger leven Blij zijn omdat het leven ons goede kaarten heeft gegeven, vergt niet veel levenskunst. Klagen omdat het leven ons geen goede kaarten heeft gegeven, getuigt evenmin van veel levenskunst.

40 Gelukkiger leven Een echt groot speler kan met alle kaarten spelen en vindt plezier in het spel zelf. Hij heeft het niet nodig om te winnen. Wie het nodig heeft om te winnen, is geen echte winnaar. Een echt winnaar wint altijd. (Gerbert Bakx)

41

42 Try again. Fail again. Fail better (Samuel Beckett)

43 Bereidheid om te falen is een voorbode van groei!

44 If you re not failing every now and again, it s a sign you re not very innovative. (Woody Allen)

45 Recovery is discovery!

46 Marge Simpson I don t hate you for failing, I love you for trying

47 De onontkoombaarheid van de hoop

48 Jullie zijn de ontdekkingsreizigers van het gebrek. (Luc Henau)

49 Ze willen je geen valse hoop geven. Maar een zieke die denkt dat er geen enkele kans op verbetering is, gaat heel anders om met zijn ziekte dan iemand die ergens een sprankeltje hoop ziet.

50 De mens is een dwerg als hij nadenkt en een reus als hij droomt.. (Hölderlin)

51 Hoop Hoop is ergens voor werken omdat het goed is, niet alleen omdat het kans van slagen heeft. Hoop is niet hetzelfde als optimisme, evenmin de overtuiging dat iets goed zal aflopen. Het is wel de zekerheid dat iets zinvol is, ongeacht de afloop, ongeacht het resultaat. (Vaclav Havel)

52 Er bestaat geen grote daad zonder de droom die hem draagt. (Pierre Mertens)

53 Hoop Hoop is niet een loterijbriefje waarmee je op de sofa gaat zitten om je gelukkig te voelen. Hoop is een bijl waarmee je deuren kunt openen. Hoop roept op tot actie (Rebecca Solnit)

54 Moeten wij alle hoop laten varen?

55 Waarheen moet de hoop dan varen?

56 Herstelondersteuning biedt hoop en ondersteunt het zoeken naar nieuwe perspectieven.

57 Hoop en herstel Herstel van patiënten moet altijd als een optie openstaan. Het perspectief van uitbehandeling, van niets meer kunnen doen, wordt overal verlaten. België zal niets anders kunnen dan dit traject volgen. (Philippe Delespaul)

58 Hoop en herstel Het doel van psychiatrische behandeling moet verschuiven van symptoomverbetering naar persoonlijk herstel en sociale participatie. De vraag is dus: hebben cliënten straks een leven? In plaats van: hebben cliënten straks weinig symptomen? (Jim van Os)

59 De Kleine Prins Als je een schip wil bouwen, moet je werklui niet opdragen hout te verzamelen. Je moet niet het werk verdelen en orders geven. Leer in plaats daarvan mensen eerst te verlangen naar de eindeloze zee. (Antoine de Saint-Exuperie)

60 Een kleine mooie ritselende revolutie

61 Lucebert Ik draai een kleine mooie ritselende revolutie af en ik val en ik ruis en ik zing

62 Caminante, no hay camino, se hace camino al andar. Reiziger, er is geen pad, je moet het pad al gaande banen (Antonio Machado)

63 De man in de arena Het is niet de criticus die telt; niet degene die ons erop wijst waarom de sterke man struikelt, of wat de man van de daad beter had kunnen doen. De eer komt toe aan de man die daadwerkelijk in de arena staat, zijn gezicht besmeurd met stof, zweet en bloed; die zich kranig weert; die fouten maakt en keer op keer tekortschiet, omdat dat nu eenmaal onvermijdelijk is;

64 De man in de arena Die desondanks toch probeert iets te bereiken; die groot enthousiasme en grote toewijding kent; die zich helemaal geeft voor de goede zaak; Die, als het meezit, uiteindelijk de triomf van een grootse verrichting proeft en die, als het tegenzit en als hij faalt, in elk geval grote moed heeft getoond. (Theodore Roosevelt)

65 Het probleem is dat, als je geen enkel risico neemt, je nog meer riskeert.. (Erica Jong)

66 Als hulpverleners en cliënten veranderen zullen leiders volgen. (Mike Slade)

67 Our greatest glory is not in never falling, but in rising every time we fall

68 Kenmerkend voor een groot mens is de minachting voor grootse dingen en een voorkeur voor het gewone. (Seneca)

69 The sex was so good that even the neighbours had a cigarette.

70 Op weg naar herstel

71 Ofwel vinden we een weg, ofwel maken we er één. (Hannibal)

72 Noodzakelijk veranderingen om zorg herstelondersteunend te maken 1. Draagvlak 2. Kennis 3. Omslag in bejegening 4. Aandacht voor maatschappelijke rollen 5. Geduld (Brouwers,e.a.)

73 Gras groeit niet sneller door er aan te trekken.

74 De cliënt moet veranderen van een lijdend object in een leidend subject!

75 De wakkere hulpverlener

76 De wakkere hulpverlener Het meest bepalend voor de uitkomst van een behandeling is de kwaliteit van de relatie tussen cliënt en hulpverlener en niet de geleverde interventie zelf. (Alain Topor)

77 De wakkere hulpverlener Werkzame factoren: Warmte Vriendelijkheid Eerlijkheid Respect Oprechte belangstelling Plezierige omgang Hoopvol zijn (Alain Topor)

78 Don t walk in front of me, I may not follow. Don t walk behind me, I may not lead. Walk beside me and be my friend.

79 Misschien moeten we wat meer gek doen om niet gek te worden?

80 De wakkere hulpverlener De hulpverlener deprofessionaliseert en de patiënt dechronificeert: hulpverlener en patiënt worden beiden gewone mensen. (Detlev Petry)

81 De grootste uitdaging voor elk van ons is niet om te leren, maar om te ontleren. (Gloria Steinem)

82 De wakkere hulpverlener Het gaat er om de traditionele verhouding tussen behandelaar en cliënt los te laten, waarbij de behandelaar zich kwetsbaar op moet stellen door af te stappen van de rol van degene die weet wat best is voor de cliënt.

83 De wakkere hulpverlener Het subjectieve persoonlijke herstelproces slaat nogal eens paden in waartegenover de hulpverlener vanuit zijn professionele achtergronden onwennig staat of waarbij hij zelfs bedenkingen heeft. Niettemin dient dit proces op een aandachtige, niet beoordelende of veroordelende manier de ruimte te krijgen. (W. Boevink)

84 Don t be your client next obstacle!

85 De wakkere hulpverlener Ik apprecieer een joviale, professionele relatie met het juiste evenwicht tussen afstand en nabijheid. Niet verkeerd begrijpen: er is afstand nodig, anders is de veiligheid weg. Maar te veel afstand is niet OK. Een hulpverlener die zich als passieve rots opstelt, herleidt je tot een echte psychiatrische patiënt.

86 Doe niet mee aan de cultuur van de afstand. Doe niet mee aan een steriele psychiatrie.

87 De wakkere hulpverlener Wat is dat toch, die stiel van ons, altijd weer een nieuw wankel evenwicht zoeken tussen afstand en nabijheid, tussen betrokkenheid en laten zijn, tussen verantwoordelijkheid geven en nemen, tussen begrenzen en ruimte geven?goede zorg is evenwichtskunst tussen betutteling en onverschilligheid, tussen paternalisme en laissez-faire. (Joris Vandenberghe)

88 Van mens tot mens Het is soms vastzitten in angst, onvermogen om het oude los te laten. Het nieuwe dat nog te nieuw is. Vallen, veel vallen en proberen weer verder te gaan, waarheen het ook gaat. De juiste afstand zoeken. Maar ik ben niet alleen. Er is die hand. Op de juiste afstand. Niet te ver, niet te dichtbij. ELKE

89 De wakkere hulpverlener We zouden dat supporteren kunnen noemen: zo helpen en ondersteunen dat mensen ook in de hele kleine stappen die ze zetten, steeds uitgedaagd worden om er zelf voor te gaan vanuit de eigen drive. Dat vraagt van ons hulpverleners subtiliteit en discipline, want de verleiding om het over te nemen kan groot zijn. (Walter Krikilion)

90

91

92 De wakkere hulpverlener balanceert tussen enerzijds een grote nederigheid en anderzijds het besef van zijn cruciale rol in het individuele herstelproces.

93

94 De wakkere psychiater

95 De wakkere psychiater Ik denk dat het gevaar schuilt in de routine. Dat men je gaat zien als het zoveelste geval van een acute psychiatrische patiënt. Een soort van objectivering van het unieke individu waardoor de mens op zich en zijn waardigheid in het gedrang komen. Terwijl het verhaal van de patiënt, hoe bizar ook, vergeten wordt.

96 Een goede psychiater heeft een spreekkamer en geen preekkamer.

97 De wakkere psychiater in de zorg is het precies alles of niets. Dus ofwel wordt je geholpen, 100% volgens de regels van de zorginstituten. Ofwel val je uit de boot. Er is geen middenweg.

98 Willen wij een psychiatrie die werend is of een psychiatrie die wervend is?

99 De wakkere psychiater Nu heeft de familie in veel geestelijke gezondheidsvoorzieningen in Vlaanderen echter nog steeds geen volwaardige structurele plaats en opdracht als verzorger gekregen, en missen ze zelf de nodige ondersteuning. Voor mij is dat echt zonde van de gemiste kansen en van de verloren energie. (Moeder en familievertegenwoordiger Similes)

100

101 De wakkere psychiater Het allerergste bijverschijnsel van medicatie is de verleiding voor de arts om het bij medicijnen te laten. (Darian Leader, Wat is waanzin?)

102

103 Geketend en getekend Laten we streven naar een humane psychiatrie die geen letsels nalaat, zodat er na een psychiatrische opname niet geldt wat voor soldaten opgaat na een oorlog: de soldaten zijn uit de oorlog, maar de oorlog is nog lang niet uit de soldaten. Dus hopelijk niet: de patiënten zijn uit de psychiatrie, maar de psychiatrie is niet uit de patiënten! (Wie is van goud?)

104 De wakkere psychiater Het gevaar bestaat dat we de psychiatrische hulpverlening reduceren tot het behandelen van breinen. Psychiatrische hulp enkel als techniek vergroot de vervreemding die ze verondersteld wordt te verhelpen. (Marc Eneman)

105 De wakkere psychiater Zingeving heeft altijd iets van hoop. Het heeft te maken met de wil om voort te leven ondanks de breuklijnen en de scherven die we op onze weg vinden. Zingeving is het telkens opnieuw op zoek gaan naar betekenis en hier kracht in vinden. (Walter Krikilion)

106 Man is not destroyed by suffering, he is destroyed by suffering without meaning. (Viktor Frankl)

107

108 Happy end

109 Een kleine ritselende revolutie Van medisch model naar herstelgericht model Van alwetende naar dienstbare hulpverlener Van beheersing naar bezieling Van aanvarings- naar ervaringsdeskundigheid

110 Een kleine ritselende revolutie Van klachten naar krachten Van behandelen naar onderhandelen Van gehoorzaamheid naar gelijkwaardigheid Van pessimisme naar hoop

111 Quatre-mains Hulpverleners zijn deskundig in psychopathologie, behandelen herstelmogelijkheden, patiënten in hun specifieke ervaringen. Leggen we die kennis naast elkaar ontstaat de mogelijkheid om de diagnose te overstijgen en in te zetten op een verhaal van kracht en herstel. (Ann Callebert)

112 Quatre-mains Laat ons partners in crime zijn. (Ann Callebert)

113 De patiënt en de hulpverlener De timmerman schaaft het hout en het hout schaaft de timmerman. De timmerman en het hout beschaven elkaar. (Leonard Nolens, Dagboek van een dichter)

114 Constructeurs des portes, laissez à l homme, au dessus de sa tête, trois fois sa hauteur de vide: nous sommes plus grands que nous sommes. (Jacques Dupin)

116 De psychiatrie is ten dade opgeschreven!

117 Laten we de arena betreden!

118 Vrijheid is wat je doet met wat jou is aangedaan. (Jean-Paul Sartre)