So you think you can recover?

Transcriptie

1 So you think you can recover? Stephan De Bruyne Gent 10 oktober 2015 Ups & downs Forum

2

3 Enthousiasme is één van de weinige stoornissen die de psychiatrie bijna altijd weet te genezen. Myrthe van der Meer

4 Ervaringsdeskundigen durven spreken. Durft de psychiatrie ook luisteren?

5 Inhoud De roemloze ondergang van hulpverleners Het pijnlijke failliet van de zorgfabriek De triomfantelijke terugkeer van de lobotomie Paniek bij de diagnostiek in de kliniek De onmetelijke schoonheid van faliekant falen Herbestemming van psychiatrische ziekenhuizen De getuigen van Jehova en het herstelmodel Op naar de toekomst met artikel 108

6

7

8

9

10

11

12 Toegevoegd leed Mijn opnamen in de psychiatrie hebben mij in diverse opzichten beschadigd. Als ik eraan terugdenk hoe onwaardig het soms was om psychiatrisch patiënt te zijn, dan wankelt het zelfrespect dat ik inmiddels heb. Als ik mij de vernedering herinner waar ik soms mee te maken kreeg, dan word ik zo kwaad dat ik vergeet dat dat tot het verleden behoort. Wilma Boevink

13 Geketend en getekend Laten we streven naar een humane psychiatrie die geen letsels nalaat, zodat er na een psychiatrische opname niet geldt wat voor soldaten opgaat na een oorlog: de soldaten zijn uit de oorlog, maar de oorlog is nog lang niet uit de soldaten. Dus hopelijk niet: de patiënten zijn uit de psychiatrie, maar de psychiatrie is niet uit de patiënten!

14

15

16

17

18

19 Pleidooi voor ongehoorzaamheid

20 Ongehoorzaamheid Ik heb me jarenlang gedeinsd gehouden. Mijn medicatie geslikt, stress vermeden. Een strak dagen nachtritme aangehouden. Me als een brave patiënt en een brave burger gedragen. Maar nu wil ik aan het werk en nu helpt dat brave mij niet meer. Ik wil risico s durven nemen, ik wil een psychiater die dat samen met mij aandurft, de medicatie verminderen waardoor ik s ochtends uit mijn bed kan komen. En die me stimuleert om dingen op te pakken, in plaats van voorschrijft dat ik als kasplantje dit leven moet uitzitten.

21 Ongehoorzamheid Je belangrijkste rol wordt die van patiënt. Overigens moet je die rol niet onderschatten. Daarvoor zijn wel degelijk vaardigheden nodig, zoals aanpassingsvermogen. Als patiënt moet je je voegen naar het ritme en de regels van de grote ziekenhuisorganisatie. Helaas is de grens tussen aanpassingsvermogen en lijdzaamheid niet altijd even scherp. Wilma Boevink

22 Morgen ben ik een leeuw Want ik leefde mijn dagen als een schaap terwijl alles in mij ernaar verlangde over de savannes te rennen. En ik liet mij drijven van de schaapskooi naar de omheining naar de stal als ze zeiden dat dat het beste was voor een schaap. En ik wist dat het fout was. En ik wist dat het niet eeuwig zou duren. Want ik leefde mijn dagen als schaap. Maar morgen ben ik altijd een leeuw. Arnhild Lauveng

23 OngehoorzaamheiD Het geolied functioneren van het systeem dreigt een doel te worden op zichzelf en mensen worden er slachtoffer van, zowel zorgdragers als zorgontvangers, de meest kwetsbare mensen het eerst. Vanlaere en Burggraeve

24 OngehoorzaamheiD Zorgdragers zijn verontwaardigd, ze voelen een vorm van morele weerzin. In dat (passieve) geraakt-zijn kan een kracht ontwikkelen om daadwerkelijk iets actief te veranderen. De woede maakt een soort tegenkracht vrij, namelijk een kracht tegen de depersonaliserende macht van het systeem. Vanlaere en Burggraeve

25 OngehoorzaamheiD Dus roep ik iedereen op, patiënt en hulpverlener, om zich te laten horen, al is het alleen maar om aan de hedendaagse maatschappijdruk van efficiëntie, cijfers en resultaten weerwerk te bieden en zo de volledige mens weer centraal te stellen. Ingrid Lammerant

26 Alleen als je onredelijk bent kun je dingen veranderen, omdat je niet accepteert hoe het is. Willemijn Verloop

27 Pleidooi tegen zekerheid

28 Pleidooi tegen zekerheid Zekerheid is prachtig maar ze maakt de wereld kleiner. Wie zijn onzekerheid prijsgeeft, verliest tegelijk schoonheid en verlangen. Wie zeker is weet niet wat hij mist. Wie de ware weg heeft gevonden is het spoor bijster. Rik Torfs

29 Pleidooi tegen zekerheid Hoe meer we over ons leven volledige controle trachten te verwerven, hoe verbetener we op zoek gaan naar keurige zekerheid, des te verder drijven we weg van wat waarachtig menselijk is. Rik Torfs

30 Pleidooi tegen zekerheid Vanwaar komt toch dat onnozele geloof dat we alles kunnen oplossen met meetbaarheid, stappenplannen, procedures, checklist en protocollen? Meegaan in de dominante cultuur van de rationaliteit is comfortabel, het biedt een schijnzekerheid: een procedure doorlopen is iets makkelijker dan dat dagelijkse, integrale werken met mensen en situaties waarbij je je betrokken voelt. Eddy Van Tilt

31 Pleidooi tegen zekerheid Zekerheid ontaardt zo gemakkelijk in fanatisme. Zekerheid is vernietigend voor nuance en tolerantie. Jan Terlouw

32 Le véritable voyage de découverte ne consiste pas à chercher de nouveaux paysages, mais à avoir de nouveaux yeux. Marcel Proust

33 Voor elk complex probleem is er een antwoord dat helder, eenvoudig en fout is (H.L.Mencken)

34 If you change nothing, nothing will change!

35 Cliënten zullen herstellen, zal ook de psychiatrie herstellen?

36 De psychiatrie is in vele bedjes ziek, alleen die bedjes afbouwen zal niet voldoende zijn..

37 Herbestemming psychiatrische ziekenhuizen

38 Gekken vindt men overal, zelfs in gestichten. (George Bernard Shaw)

39 Exodus van gekte

40

41 Johnnie Talker Johnnie Talker

42 FACT Keep Talking

43 Misschien zijn zorgwekkende zorgmijders wel zorgvuldige zorgzoekers? (Harry Gras)

44 FACT De vormverandering van institutie naar ambulante teams is geen garantie voor inhoudelijke vernieuwing, voor een herstelgerichte visie en het navenant handelen. Natuurlijk niet, want deze teams worden samengesteld uit huidige GGZ-medewerkers en dan zijn visieveranderingen niet automatisch inbegrepen. Wilma Boevink

45 Exodus van gekte

46 Invasie van normaliteit

47 Drempelverhogende zorg Wie is er hier dan de zorgmijder?

48 Invasie van normaliteit De gruwelijkste paradox binnen de psychiatrie is dat degenen die het hardst een psychiatrische behandeling nodig hebben, die vaak niet krijgen, terwijl degenen die wel behandeld worden, dat vaak niet nodig hebben (Allen Frances)

49 denormaliseren Sociale ontvaardigheidstrainingen Desassertiviteitscursussen Zelfbeeld minder stabiel maken Lucht aflaten uit grote ego s Leren ongelukkig zijn Leren leven met te weinig geld

50

51 She said, "You're strange, but don't change (Neil Young)

52

53 Eén van de vormen van gezondheid is ziekte. Een perfect mens, als die zou kunnen bestaan, zou de meest abnormale zijn die men kon vinden. Fernando Pessoa

54

55 John Legend Cause all of me Loves all of you Love your curves and all your edges All your perfect imperfections

56

57 Psychische diversiteit Psychiatrie is de spiegel van de wereld waarin we leven. Patiënten zijn de symptoomdragers van een ziektebeeld waaraan een hele maatschappij lijdt, en dus is er weinig verschil tussen patiënten en niet-patiënten (Dirk De Wachter)

58 Wij zijn eigenlijk allemaal psychiatrische patiënten Dirk De Wachter

59 De cliënt waant DE HULPVERLENER WAANT (zich alwetend)

60 Psychische diversiteit Verschillen tussen mensen horen niet achteloos te worden gereduceerd tot een lange lijst diagnoses die achteloos wordt ontleend aan een psychiatrisch handboek. Allen Frances

61 Psychische diversiteit Het streven hier is zeker normaliteit?, vraag ik. Om te beginnen is het verschil tussen patiënten en niet-patiënten flinterdun, zegt de dokter, en verder moeten patiënten juist niet naar normaliteit streven. Ik wil zeggen dat niemand naar normaliteit moet streven, maar dat slik ik in. (Arnon Grunberg)

62 Psychische diversiteit Als er één ding duidelijk is geworden tijdens mijn opname, dan is het dit: genezing is een illusie, maar wij kunnen van onze eigen afwijkingen leren genieten. (Arnon Grunberg)

63

64 Psychische diversiteit De clinicus die zijn eigen normen en waarden op de patiënt probeert te enten wordt als de kolonisator die de inboorlingen probeert te onderrichten uiteraard voor hun eigen bestwil PSYCHISCH KOLONIALISME (Darian Leader, Wat is waanzin?)

65 Psychische diversiteit Het gebruik van externe machts- en dwangmiddelen werd teruggebracht, maar het geweld is nog steeds aanwezig in het opleggen van een levensvisie. MORELE STURING (Darian Leader, Wat is waanzin?)

66 We moeten niet enkel streven naar betere mensen, maar vooral naar het behoeden van de mogelijkheid om anders te zijn. (John Stuart Mill)

67 Psychische kwetsbaarheid Kwetsbaarheid vormt de kern van alle emoties en gevoelens. Als we voelen zijn we kwetsbaar. Als we geloven dat kwetsbaarheid hetzelfde is als zwakte, geloven we in feite dat voelen hetzelfde is als zwakte. Als we ons gevoelsleven afsluiten uit angst dat de prijs te hoog is, lopen we weg voor datgene wat ons leven juist richting en zin geeft. (Brené Brown)

68

69 De kracht van kwetsbaarheid In die zin hebben mensen met een psychiatrische achtergrond de samenleving veel te leren, want ze zijn daar al geweest, ze zijn dikwijls alles al kwijtgeraakt, ze hebben niks meer te verliezen. Onze maatschappij, waarin de norm voor wat normaal is steeds strenger en veeleisender wordt, heeft nood aan die kwetsbaarheid. (Madeleine Prinsen)

70 De kracht van kwetsbaarheid We zijn allemaal kwetsbaar. Die kwetsbaarheid kan je afdekken of de rug toekeren. Je kunt haar ook omarmen: als ik me in mijn kwetsbaarheid kan laten zien, ben ik onkwetsbaar geworden. Ik hoef immers niets meer te verbergen. (Madeleine Prinsen)

71

72 Gelaagde mensen zijn boeiender dan geslaagde mensen

73 Cadzand Ik was te Cadzand aan het strand getuige van een misverstand, toen ik twee golven hoorde spreken precies voordat ze zouden breken. slaan! De ene riep: Het is gedaan, we zullen hier te pletter De ander zei beslist: Welnee, je bent geen golf, je bent de zee. Hein Stufkens

74

75 Weg met de wig Wij, de normalen versus zij, de gestoorden Wij, de gezonden Versus zij, de zieken Wij, de hulpverleners versus zij, de hulpvragers Wij, de wetenden versus zij, de onwetenden

76

77 Hoop So give me hope in the darkness that I will see the light Cause oh they gave me such a fright And I will hold on with all of my might Just promise me that we'll be alright. Mumford and Sons

78 Hoop Ontneem ons niet de hoop op beter tijden. Dit wil niet zeggen dat U niet realistisch mag zijn. Maar dat is iets anders dan ons terugdringen in invaliditeit. Wij verdienen meer nuancering. Realisme is niet hetzelfde als doemdenken. (Wilma Boevink)

79 Hoop Hoop is ergens voor werken omdat het goed is, niet alleen omdat het kans van slagen heeft. Hoop is niet hetzelfde als optimisme, evenmin de overtuiging dat iets goed zal aflopen. Het is wel de zekerheid dat iets zinvol is, ongeacht de afloop, ongeacht het resultaat. (Vaclav Havel)

80 Hoop Hoop is niet een loterijbriefje waarmee je op de sofa gaat zitten om je gelukkig te voelen. Hoop is een bijl waarmee je deuren kunt openen. Hoop roept op tot actie (Rebecca Solnit)

81 Hoop Als je een schip wil bouwen, moet je werklui niet opdragen hout te verzamelen. Je moet niet het werk verdelen en orders geven. Leer in plaats daarvan mensen eerst te verlangen naar de eindeloze zee. (De Kleine Prins, Antoine de Saint-Exupérie)

82 Hoop In het begin vielen de tips van de hulpverlening op dorre grond. Eerst moet het zin krijgen. Je moet je durven blootstellen aan hoop. Dan ontstaat er een groeiend gevoel dat je zelf invloed kan uitoefenen op je situatie, dat er herstelpotentie is. Dan kan je gaan ontdekken, verbinding maken, maar voorzichtig aanvliegen. Martijn Kole

83 Een kaart van de wereld waarop Utopia niet voorkomt, is het niet waard om om zelfs maar een blik op te werpen. Oscar Wilde

84 Jij ziet dingen om je heen en vraagt je af: Waarom? Maar ik droom van dingen die niet bestaan en vraag me af: Waarom niet? (George Bernard Shaw)

85 De mens is een dwerg als hij nadenkt en een reus als hij droomt.. Hölderlin

86 Er bestaat geen grote daad zonder de droom die hem draagt. (Pierre Mertens)

87

88

89

90

91 Het schip is het veiligst wanneer het in de haven ligt, maar daar zijn schepen niet voor gebouwd. (Paulo Coelho)

92 Het probleem is dat, als je geen enkel risico neemt, je nog meer riskeert.. (Erica Jong)

93 Laten we van onze mislukking een zege maken, een feitelijk en opgetrokken iets met zuilen, verhevenheid en geestelijke instemming. Fernando Pessoa

94 Marge Simpson I don t hate you for failing, I love you for trying

95 Ik heb niet gefaald. Ik heb gewoon manieren gevonden die niet werkten. Thomas Edison

96 risico De verantwoordelijkheid voor als er iets mis gaat wordt volledig bij de hulpverlening gelegd. Dit maakt dat de hulpverlening niet geneigd is risico s te nemen. Men opteert voor voorzichtigheid. Een spijtige evolutie vind ik. (Ingrid Lammerant)

97 Niets is zinloos. In het gebergte van de waarheid klimt men nooit tevergeefs: of je komt vandaag al hogerop, of het is een nuttige training voor je spieren, waardoor je morgen verder kunt klimmen. (Friedrich Nietzsche)

98 My faults have my respect and when we meet I rise and gently Kiss them on the lips Never will I abuse them with unkind words. All that is mine in this life I owe to them. (Thodoris Gonis)

99 Ever tried. Ever failed. No matter. Try again. Fail again. Fail better. Beckett) (Samuel

100

101 Nikos Navridis

102 If you re not failing every now and again, it s a sign you re not very innovative. Allen) (Woody

103 Success is going from failure to failure without losing enthusiasm. Churchill Winston

104 I feel Good! James Brown

105 I fail Good! James Brown 2.0

106 Our greatest glory is not in never falling, but in rising every time we fall Nelson Mandela

107 durven Vooroordelen zorgen voor een glazen plafond. Eénmaal je het label psychosegevoeligheid gekregen hebt, worden veel zaken onbereikbaar. Niet omdat ze onmogelijk zijn, maar omdat je de kans niet meer krijgt. (Jeroen Kleinen)

108 Durven Vroeger dacht ik dat mijn beperkingen mijn grenzen waren

109 Speel niet op veilig want dat is het gevaarlijkste wat je kan doen in het leven

110

111

112 Grote dingen worden bereikt door veel kleine dingen samen te brengen. Gogh) (Vincent Van

113

114

115

116

117 De krachttoren Is het herstel nabij?

118

119

120 Waar moeten cliënten van herstellen? Van trauma s en de traumatische ervaringen die gepaard gaan met het ondergaan van een psychische ziekte en bijkomende symptomen. Van zaken die met de behandeling van de ziekte te maken hebben zoals gedwongen opname, neveneffecten van medicatie, het krijgen van een ernstige diagnose, het verlies van privacy en controle tijdens een opname. Van negatieve prognoses die rond hun ziekte gegeven werden. Van stigma en sociale uitsluiting. 26/10/2015

121 RIP medisch model Een paternalistische houding van hulpverleners, waarbij de de cliënt als een onmondige patiënt wordt bejegend die niet zelf kan bepalen wat goed voor hem is, wakkert vaak gevoelens van minderwaardigheid en incompetentie aan. De cliënt wordt hierdoor vaak onnodig klein gemaakt. Korevaar en Droës

122 Herstel Het doel van psychiatrische behandeling moet verschuiven van symptoomverbetering naar persoonlijk herstel en sociale participatie. De vraag is dus: hebben cliënten straks een leven? In plaats van: hebben cliënten straks weinig symptomen? (Jim Van Os)

123 Herstel Focus klinisch herstel Focus persoonlijk herstel

124 herstel We breken een model open waarin het denken over pathologie en problematieken centraal staat en we gaan naar een veelzijdig model waarin de gebruiker en zijn herstel het vertrek- en middelpunt zijn. Nieuwe rol van de hulpverlener is: facilitator van de realisatie van wat voor de patiënt waardevol is. De ervaring van verbondenheid is de bron van herstel. Binnen die relatie toont en versterkt zich een dynamiek van krachten die het handelingsvermogen van de gebruiker verhoogt.

125 uitgangspunten Herstellen is mogelijk zonder het optreden van professionelen. Belangrijk is de betrokken aanwezigheid van personen die erin geloven. Herstel vertrekt niet van een visie op de oorzaken van de psychische ziekte Herstel met symptomen is mogelijk. Herstel verandert hun frequentie, duur en beleving.

126 uitgangspunten Herstel voelt niet aan als een lineair proces, het gaat met vallen en opstaan. Herstel van de gevolgen van de psychische aandoening is soms moeilijker dan herstel van de psychische ziekte op zich. Herstel van een psychische ziekte betekent niet dat de persoon niet echt psychisch ziek was. (Herstellen kan je zelf, Chantal Van Audenhove)

127 CHIME Connectedness Hope and optimism Identity Meaning and purpose Empowerment

128 De cliënt moet veranderen van een lijdend object in een leidend subject!

129

130

131 De triomfantelijke terugkeer van de lobotomie

132

133 Nucleus Therapeuticus Narcisticus

134

135

136 De grootste uitdaging voor elk van ons is niet om te leren, maar om te ontleren. Steinem) (Gloria

137 Techniek mag authenticiteit niet voor de voeten lopen Je moet de techniek hebben om hem te kunnen loslaten

138 Ontleren Pas als je alles kunt loslaten wat je in je in de loop van je leven als psychiater in je kop geduwd krijgt aan methodieken en protocollen, ben je bevrijd om het werkelijk belangrijke met mensen te doen. (Detlev Petry)

139 DOE GEWOON

140 Na de lobotomie De hulpverlener deprofessionaliseert en de patiënt dechronificeert: hulpverlener en patiënt worden beiden gewone mensen.. (Detlev Petry)

141 Na de lobotomie Taken voor de herstelgerichte hulpverlener: Ondersteun de ontwikkeling van hoop: creëren van perspectief door opnemen sociale rollen Ondersteun de ontwikkeling van een positieve identiteit Ondersteun de cliënt in het zoeken naar betekenis Nodig de cliënt uit tot het opnemen van persoonlijke verantwoordelijkheid (Slade, 2009)

142

143 De nieuwe hulpverlener balanceert tussen enerzijds een grote nederigheid en anderzijds het besef van zijn cruciale rol in het individuele herstelproces.

144 Ik zie misschien dingen die er niet zijn, maar jullie zien dingen niet die er wel zijn!

145 Na de lobotomie Ik apprecieer een joviale, professionele relatie met het juiste evenwicht tussen afstand en nabijheid. Niet verkeerd begrijpen: er is afstand nodig, anders is de veiligheid weg. Maar te veel afstand is niet OK. Een hulpverlener die zich als passieve rots opstelt, herleidt je tot een echte psychiatrische patiënt.

146 Pleidooi tegen een steriele psychiatrie.

147 Maximale empathie met een minimum aan afstand

148 Na de lobotomie Het subjectieve persoonlijke herstelproces slaat nogal eens paden in waartegenover de hulpverlener vanuit zijn professionele achtergronden onwennig staat of waarbij hij zelfs bedenkingen heeft. Niettemin dient dit proces op een aandachtige, niet beoordelende of veroordelende manier de ruimte te krijgen. (W. Boevink)

149 Quatre-mains De erkenning van ervaringsdeskundigheid De kennis over wat herstelbevorderend of herstelbelemmerend werkt komt vanuit verhalen en ervaring van cliënten De inzet van ervaringskennis en ervaringsdeskundigheid is dan ook essentieel in de overgang van klassieke zorg naar herstelondersteunende zorg

150 Quatre-mains Hulpverleners zijn deskundig in psychopathologie, behandelen herstelmogelijkheden, patiënten in hun specifieke ervaringen. Leggen we die kennis naast elkaar ontstaat de mogelijkheid om de diagnose te overstijgen en in te zetten op een verhaal van kracht en herstel. (Ann Callebert)

151

152 Quatre-mains Het is een hele omwenteling in de medische wereld om circulair, op een gelijkwaardige basis, te leren denken, spreken en handelen. Om ons los te weken uit een decennia lang bestaande machtsgreep van artsen en hulpverleners, om de patiënt te zien als een volwaardige gesprekspartner. Lieve Thienpont

153 Six-mains Nu heeft de familie in veel geestelijke gezondheidsvoorzieningen in Vlaanderen echter nog steeds geen volwaardige structurele plaats en opdracht als verzorger gekregen, en missen ze zelf de nodige ondersteuning. Voor mij is dat echt zonde van de gemiste kansen en van de verloren energie. (Moeder en familievertegenwoordiger Similes)

154 Goede zorg Wat is dat toch, die stiel van ons, altijd weer een nieuw wankel evenwicht zoeken tussen afstand en nabijheid, tussen betrokkenheid en laten zijn, tussen verantwoordelijkheid geven en nemen, tussen begrenzen en ruimte geven? Goede zorg is evenwichtskunst tussen betutteling en onverschilligheid, tussen paternalisme en laissez-faire. (Joris Vandenberghe)

155 herstelcommissaris

156 So you think you can recover? Van medisch model naar herstelgericht model Van alwetende naar dienstbare hulpverlener Van beheersing naar bezieling Van aanvarings- naar ervaringsdeskundigheid Van afzonderingen naar uitzonderingen

157 So you think you can recover? Van klachten naar krachten Van behandelen naar onderhandelen Van gehoorzaamheid naar gelijkwaardigheid Van pessimisme naar hoop Van opsluiting naar aansluiting

158 So you think you can recover? Van koopkracht naar hoopkracht Van patiënten bewaken naar herstelprocessen bewaken Van bandwerk naar kantwerk Van normalisering naar diversiteit Van preekkamer naar spreekkamer

159

160

161

162 De val van de muur "De val van de Berlijnse Muur toont aan dat dingen ten goede kunnen veranderen. Dromen kunnen uitkomen. Niets moet blijven zoals het is. Angela Merkel

163 Niets duurt voort behalve verandering Heraclites

164

165