Civieltechnisch Centrum Uitvoering Research en Regelgeving. MiIieu-effecten van. rapport demontabel bouwen

Transcriptie

1 Civieltechnisch Centrum Uitvoering Research en Regelgeving rapport MiIieu-effecten van demontabel bouwen

2 I u!i Postbus AK Gouda Telefoon MILIEU-EFFECTEN VAN DEMONTABEL BOUWEN Civieltechnisch Centrum Uitvoering Research en Regelgeving

3 Dit rapport is opgenomen in het CUR-infobestand onder de volgende trefwoorden: bouw- en sloopafval aard en hoeveelheden scheiding materialen slooptechnieken demontabel bouwen demontabele constructies demontabele systemen hergebruik, recycling milieu-effecten prefabricage utiliteitsbouw woningbouw Foto's - Copreal, ingenieursbureau voor efficiente bouwmethoden b. v. - Ingenieurs Architekten Associatie/J. Schepers, architekt hbo bna - P.L. Kuyt, Middelburg - SMT Bouw - TU Delft Auteursrechten "Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag warden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieen, opnamen of op enig andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de CUR. Het is toegestaan op grond van artikel 15a Auteurswet 1912, gegevens uit deze uitgave te citeren in artikelen, scripties en boeken, mits de bron op duidelijke wijze wordt vermeld, alsmede de aanduiding van de maker, indien deze in de bron voorkomt. "CUR-rapport Milieu-effecten van demontabel bouwen. Stichting CUR, Gouda, november 1994." Aansprakelijkheid "De CUR en degenen die aan deze publikatie hebben meegewerkt, hebben een zo groot mogelijke zorgvuldigheid betracht bij het samenstellen van deze uitgave. Nochtans bestaat de mogelijkheid dat toch fouten en anvalledigheden in deze uitgave voorkomen. Ieder gebruik van deze uitgave en gegevens daaruit is geheel vaar eigen risico van de gebruiker en de CUR sluit, mede ten behoeve van al degenen die aan deze uitgave hebben meegewerkt, iedere aansprakelijkheid uit voor schade die mocht voortvloeien uit het gebruik van deze uitgave en de daarin opgenomen gegevens, tenzij de schade mocht voortvloeien uit opzet of grave schuld zijdens de CUR en/of degenen die aan deze uitgave hebben meegewerkt. 11

4 VOORWOORD CUR-Preadviescommissie PD 17 "Demontabel bouwen" werd in 1992 ingesteld naar aanleiding van het verzoek van het Ministerie van VROM, in het kader van de toenmalige werkgroep 11 ubouwen en slopen" van het Milieuberaad Bouw, een advies op te stellen inzake de mogelijke voordelen van demontabel bouwen, De commissie heeft de mogelijkheden van demontabel bouwen onderzocht en de daarmee gemoeide inspanningen ten opzichte van traditionele bouwwijzen globaal gekwantificeerd. Met als uitgangspunten het beperken van afvalstromen en het besparen op schaarse grondstoffen en energie, zijn de meest relevante knelpunten in de techniek en regelgeving geanalyseerd en is bezien door welke nlaatregelen demontabel bouwen kan worden bevorderd. Preadviescommissie PD 17 udemontabel bouwen" was op het moment van het verschijnen van deze publikatie als volgt samengesteld: ir. 1. Stroband, voorzitter ir. G.J.M. Mars, secretaris P.1. Campfens ir. W. Colenbrander drs.ing. G.J. Koelstra ing. G.W. Straatsma Prof.Dipl.-Ing. J.N.J.A. Vambersky ing. B. van Weesep ir. G.B. Meijer, mentor ing. A.C. Fuchs, coordinator De commissiewerkzaamheden werden in directe zin vanuit het CUR-bureau begeleid door ir. C.A. van der Steen. De CUR spreekt haar dank uit aan het Ministerie van VROM voor de financiele bijdrage die dit onderzoek mogelijk heeft gemaakt. november 1994 Het bestuur van de CUR 3

5 INHOUD SAMENVATTING 6 SUMMARY 7 INLEIDING EN LEESWIJZER MILIEU-EFFECTEN VAN BOUWEN EN SLOPEN " 10 Toelichting op de gevolgde werkwijze Toelichting op de beschouwde aspecten, 10 Weergave van de resultaten BEOORDELING EN SELECTIE VAN EEN AANTAL MATERIALEN 16 Beschikbare gegevens Bouwdelen van beton Bouwdelen samengesteld uit combinaties van materialen 18 Metselwerk 19 Buitenkozijnen 20 Dakbedekking inclusief isolatiematerialen , 20 Gips, 21 Isolatie van gevels en vloeren , 22 Samenvatting hoeveelheden en effecten ECONOMISCHE ASPECTEN VAN DEMONTABEL BOUWEN Woningbouw 24 Utiliteitsbouw, I 5.2 MEERWAARDE VAN DEMONTABEL BOUWEN 29 Beknopte toelichting op huidig en voorgenomen beleid 29 Specifieke bijdrage van demontabel bouwen MOGELIJKHEDEN VOOR DEMONTABEL BOUWEN IN DE PRAKTIJK, 34 Inleiding , 34 Motieven voor demontabel bouwen 35 Scholen, 35 Ziekenhuizen 37 Kantoren Woningbouw 39 Overige bouwconstructies 41 Onderzoekprogramma's demontabei bouwen, 42 7 AFZETMARKT VOOR DEMONTABELE GEBOUWEN '"

6 7. 1 Kwalitatieve beschrijving Aanzet tot een kwantitatieve beschrijving AANBEVELINGEN 47 LITERATUUR

7 SAMENVATTING De bouw kan door demontabel bouwen een belangrijke bijdrage leveren aan een vermindering van de milieubelasting. Het opnieuw gebruiken van bouwdelen kan leiden tot een reductie van het verbruik van schaarse grondstoffen en daarnaast tot minder bouw- en sloopafval en minder energieverbruik. Deze vaststelling heeft geleid tot nader onderzoek van de mogelijkheden van demontabel bouwen, waarin de potentie hiervan wordt vastgesteld en wordt nagegaan door middel van welke instrumenten demontabel bouwen kan worden gestimuleerd. Het onderzoek, waarvan dit rapport de resultaten bevat, heeft zich gericht op de volgende hoofdzaken: 1. het nagaan van de mogelijkheden van demontabel bouwen en het globaal kwantificeren van de daarvoor benodigde inspanning ten opzichte van traditionele bouwwijzen; 2. het indicatief bepalen van te bereiken resultaten met betrekking tot het beperken van afvalstromen en het besparen op schaarse grondstoffen en energie; 3. het analyseren van de meest relevante knelpunten in de techniek en regelgeving; 4. het inschatten van de markt (actoren) die naar verwachting is te bereiken; 5. het aangeven van maatregelen die demontabel bouwen kunnen stimuleren. Het onderzoek heeft zich '.'ooralsnog voornamelijk beperkt de B&U-sector, aangezien soortgelijke gegevens van de GWW-sector moeilijk toegankelijk bleken. Het rapport gaat eerst in op de milieu-effecten van bouwen en slopen. Om dit meetbaar te maken is een inventarisatie gemaakt van de hoeveelheden meest gebruikte materialen per bouwdeel die jaarlijks in de B & U-sector worden toegepast. Daarbij is bij een aantal bouwdelen per materiaal indicatief aangegeven wat de milieu-effecten zijn bij volledig demontabel (her)bouwen en bij sloop. Op basis hiervan is per significante materiaalstroom nagegaan welke milieu-effecten zijn te verwachten in geval van demontabel bouwen. Tevens is, indien mogelijk, een indicatie gegeven van de daarvoor benodigde inspanningen. De resultaten zijn verzameld in een samenvatting van hoeveelheden en effecten per materiaalstroom. In het rapport wordt ook ingegaan op de economische effecten en wordt macro-economisch het verschil in kosten tussen traditionele en demontabele bouw gekwantificeerd. In hoofdstuk 5 van dit rapport wordt de rol van demontabel bouwen bezien tegen achtergrond van het overheidsbeleid, dat gericht is op preventie van bouw- en sloopafval. De mogelijkheden voor demontabel bouwen in de praktijk worden eveneens behandeld, waarbij voorbeelden worden gegeven van demontabele bouwsystemen. Het rapport besluit met een globale verkenning van de afzetmarkt voor demontabel bouwen. Daarbij wordt, aan de hand van de literatuur, nagegaan welke overwegingen bij opdrachtgevers een rol spelen om tot demontabe1 bouwen over te gaan. In dit verband is tevens een aanzet gegeven voor een kwantitatieve beschrijving van de markt voor demontabel bouwen, op basis van produktiecijfers van de marktsectoren. 6