c U R Civieltechnisch Centrum Uitvoering Research en Regelgeving JRÏSNETI Kennisnetwerk Risicomanagement Risicobeheersing in de uitvoering

Transcriptie

1 c U R JRÏSNETI Civieltechnisch Centrum Uitvoering Research en Regelgeving Kennisnetwerk Risicomanagement rapport Risicobeheersing in de uitvoering

2 Postbus AK Gouda CU Telefoon RISICOBEHEERSING IN DE UITVOERING Civieltechnisch Centrum Uitvoering Research en Regelgeving Kennisnetwerk Risicomanagement

3 Dit rapport is onder de volgende trefwoorden opgenomen in het CUR-infobestand: risico-analyse risicomanagement R1SMAN uitvoering Auteursrechten Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of op enig andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de CUR. Het is toegestaan overeenkomstig artikel 15a Auteurswet 1912 gegevens uit deze uitgave te citeren in artikelen, scripties en boeken, mits de bron op duidelijke wijze wordt vermeld, alsmede de aanduiding van de maker, indien deze in de bron voorkomt. " CUR/RJSNET-rapport 'Risicobeheersing in de uitvoering' Stichting CUR, Gouda, augustus 2003". Aansprakelijkheid De CUR en degenen die aan deze publicatie hebben meegewerkt, hebben een zo groot mogelijke zorgvuldigheid betracht bij het samenstellen van deze uitgave. Nochtans moet de mogelijkheid niet worden uitgesloten dat er toch fouten en onvolledigheden in deze uitgave voorkomen. Ieder gebruik van deze uitgave en gegevens daaruit is geheel voor eigen risico van de gebruiker, en de CUR sluit - mede ten behoeve van al degenen die aan deze uitgave hebben meegewerkt - iedere aansprakelijkheid uit voor schade die mocht voortvloeien uit het gebruik van deze uitgave en de daarin opgenomen gegevens, tenzij de schade mocht voortvloeien uit opzet of grove schuld zijdens de CUR en/of degenen die aan deze uitgave hebben meegewerkt. ISBN

4 VOORWOORD Bij de voorbereiding en de realisatie van civieltechnische werken speelt risicomanagement een belangrijke rol. Het is evident dat in elke fase van de voorbereiding en de uitvoering risico's aan de orde zijn. Wat echter vaak ontbreekt, is een systematische aanpak om met die risico's om te gaan. Enkele kenmerkende uitspraken zijn: het risico moet liggen bij degene die het risico het best kan beheersen; risico's verdelen naar redelijkheid. Risicomanagement biedt de mogelijkheid de risico's te beheersen en vormt daarmee een essentieel onderdeel van het ontwerp of de voorbereiding en uitvoering van een project. In 1996 is door een samenwerkingsverband van bedrijven' een methode ontwikkeld voor risicomanagement bij grote infrastructuurprojecten. De ontwikkelde methode is de RISMANmethode 2 en is gericht op het benoemen en kwantificeren van risico's enerzijds en het benoemen en kwantificeren van beheersmaatregelen anderzijds. Er is binnen zowel ontwerpende als uitvoerende partijen behoefte om een handvat te hebben voor toepassing van risicomanagement binnen de verschillende fasen van voorbereiding en realisatie. In 2001 is al een eerste publicatie verschenen over de risicoverdeling in contracten (RISMAN-publicatie 01). Het voorliggende rapport handelt over de risicobeheersing in de uitvoering en sluit nauw aan bij het gelijktijdig verschenen rapport over risicobeheersing in het ontwerp. Om dat zichtbaar te maken zijn de inleidende hoofdstukken van beide publicaties vrijwel gelijkluidend. Deze serie publicaties heeft de methode RISMAN als basis en draagt daar dus ook de kenmerken van. Op het moment van verschijnen van deze publicatie was de werkgroep 'Risicobeheersing in de uitvoering' als volgt samengesteld: ir. W.O. Molendijk, voorzitter GeoDelft ir. R.W.S.M. de Haas ProRail ir. A.B.C. Hauser Delta Marine Consultants ir. M.K. Karelse Grontmij Verkeer & Infrastructuur (voorheen Aveco de Bondt) ir. W.L.M. Lamers RWS-Bouwdienst (voorheen Aveco de Bondt) ir. J.P. Vercouteren ARCADIS Articon ing. J. Wyrdeman Gemeentewerken Rotterdam ir. A.J.van Leest, corr.lid CROW ing. A. Jonker, coördinator CUR Deze bedrijven zijn Gemeentewerken Rotterdam, ProRail (voorheen Railinfrabeheer), Rijkswaterstaat, TU Delft en Twynstra Gudde. Risman: Risicomanaaament

5 Tijdens de levensduur deelgenomen: ir. M. Leuven ir. N.H. Róvekamp van deze werkgroep hebben de volgende personen eveneens D&2 Consult (voorheen Det Norske Veritas) HBG Civiel Het rapport is samengesteld door Witteveen + Bos. augustus 2003 Het bestuur van de CUR

6 INHOUD VOORWOORD 3 SAMENVATTING V SUMMARY 9 1. INLEIDING Algemeen Doel Leeswijzer Case RISMAN-METHODIEK: IN HET KORT Wat is 'risico'? Wat is risicomanagement? KENMERKEN VAN DE UITVOERING Risicomanagement in relatie tot de uitvoering Risicomanagement en kwaliteit Veiligheid en Gezondheid Betrokken partijen bij de uitvoering Wat is de invloed van contractvormen op risicomanagement? HOE INVENTARISEER IK RISICO'S? Inleiding Indeling risico's in categorieën Risico's in het uitvoeringsproces Risico's tijdens de uitvoering van 'het werk' Ervaringsdatabase Overdrachtsrisico' s STAPPENPLAN VOOR RISMAN IN DE UITVOERING Inleiding Stap 1: Vaststellen aanpak risicomanagement Stap 2: Opstellen risico-inventarisatielijst Onderkennen risico's Risicoregistratie Stap 3: Selecteren en prioriteren Kwantificering Stap 4: Kiezen beheersmaatregelen Stap 5: Uitvoeren beheersmaatregelen Stap 6: Evalueren en beheren beheersmaatregelen 36

7 6. HET INVOEREN VAN RISICOMANAGEMENT Inleiding Wie doet wat binnen het risicomanagement? Succesfactoren Externen Risico-inventarisatielijst Do's: Voorwaarden en suggesties voor het goed invoeren van RISMAN Don'ts 42 BIJLAGE I: CHECKLIST REALISATIEFASE 44 BIJLAGE II: KANS- EN GEVOLGKLASSEN 47 BIJLAGE III: VERANTWOORDELIJKHEDEN RISICOMANAGEMENT IN DE UITVOERING 48