HET COLLEGE VAN BURGEMEESTER EN WETHOUDERS,

Transcriptie

1 RIS134738_30-JAN-2006 Gemeente Den Haag Ons kenmerk BFA/ RIS RISICOFINANCIERING HET COLLEGE VAN BURGEMEESTER EN WETHOUDERS, gezien bijgaande toelichting. Besluit: 1. de externe fraude- en berovingverzekering met ingang van 1 januari 2006 te beëindigen. De verzekering wordt in eigen beheer genomen, de premiebetaling van de diensten gehandhaafd op het niveau van 2005 en de risico s worden af gedekt uit de bestemmingsreserve Assurantiën; 2. in te stemmen met de uitkomsten en conclusies van de uitgevoerde scenario analyse en de (uitgebreide) brand-, aansprakelijkheids-, kunst en motorrijtuigenverzekering te handhaven. De eigen risicodekking in de bestemmingsreserve Assurantiën wordt aangepast aan de situatie waarbij de fraude verzekering in eigen beheer uitgevoerd wordt; 3. de (uitgebreide) brandverzekering van schoolgebouwen te continueren onder de bestaande randvoorwaarden; 4. in te stemmen met het afsluiten van een verzekering van de constructie en de installaties van het Souterrain; 5. bij nieuwe infrastructurele objecten een risico analyse uit te voeren en afhankelijk van de uitkomsten over te gaan tot het geheel of gedeeltelijk verzekeren. Den Haag, 17 januari 2005 Het college van burgemeester en wethouders de secretaris de burgemeester N. van Mourik, lo. B.J. Bruins, lo. Postadres: Postbus , 2500 DJ Den Haag Telefoon: Bezoekadres: Spui 70, Den Haag Fax: Internetadres:

2 BFA/ Toelichting op collegebesluit verzekeringen 1. Inleiding Op 25 oktober 2005 heeft het college naar aanleiding van de nota van wethouder SISS over de verzekering van het Souterrain, besloten voor nu akkoord te gaan met het niet verzekeren van het Souterrain. Aanvullend is besloten: De Facilitaire Dienst en de Directie Financiën van de Bestuursdienst zullen in overleg met de Dienst Stadsbeheer een nader voorstel maken in relatie tot een eerder door het college genomen besluit met betrekking tot het verzekeren van (school)gebouwen. Dit overleg heeft inmiddels plaatsgevonden. Alle aspecten rond het verzekeren van de contructie en de installaties van het souterrain zijn nogmaals tegen het licht gehouden. De partijen zijn tot de onderstaande conclusies gekomen. De directeur van de Facilitaire Dienst is namens het college gemandateerd om de verzekeringen voor de gemeente Den Haag af te sluiten. Binnen de dienst is deze taak ondergebracht bij het Bureau Gemeentelijk Risicomanagement (BGR). Het beheer van de verzekeringsportefeuille vindt plaats op basis van kennis van de verzekeringsmarkt en de resultaten van risico-analyses. In deze notitie wordt inzicht gegeven in de omvang van de verzekeringsportefeuille van de gemeente en de gehanteerde beleidsuitgangspunten ten aanzien van het beheersen van de risico s. In het bijzonder wordt ingegaan op een aantal mogelijke verzekeringsscenario s met bijbehorende risicotoleranties en de consequenties voor een aantal specifieke portefeuilles zoals de verzekering van schoolgebouwen, grote kunstwerken zoals het souterrainproject en de fraudeverzekering. 2. Verzekeringsportefeuille gemeente Den Haag. Huidige situatie De gemeente Den Haag heeft momenteel 2.3 mld aan eigendommen verzekerd, de gemeentelijke aansprakelijkheid is tot een bedrag van 45 mln verzekerd. Daarnaast zijn de voertuigen voor 2.5 mln. verzekerd en geldt voor de fraudeverzekering een dekking van 10 mln. daarmee zijn echter niet de financiële gevolgen van alle risico s afgedekt. Voor terrorisme schade bijvoorbeeld neemt de gemeente met haar verzekerde objecten deel aan nationale dekking van 1 mld. van de Nederlandse Herverzekerings-maatschappij voor Terrorisme schade NV (NHT) en worden er in de huidige verzekeringsportefeuille substantiële eigen risico s geaccepteerd. De gemeentelijke verzekeringsportefeuille is als volgt: Tabel 1 Risicoprofiel Dekking (Uitgebreide) brandverzekering 2,3 mld. 2.3 mld. Aansprakelijkheidsverzekering Volledige aansprakelijkheid 45 mln. Motorrijtuigen Volledige aansprakelijkheid 2.5 mln. Fraude Volledige aansprakelijkheid 10 mln. Overige Volledige aansprakelijkheid 1.8 mln.

3 BFA/ De gemeente draagt eigen risico omdat er een goed inzicht is in het schadeverloop en omdat zij in staat is om de gemiddelde schadelast (over de afgelopen 10 jaar gemiddeld 2 mln. per jaar) zelf te dragen. Het huidige eigen risico vertaalt zich in een gunstiger premie ten opzichte van helemaal geen eigen risico omdat een verzekeraar immers naast de bedragen benodigd voor eventuele schade-uitkering ook winst-, reserverings- en kostenopslagen in de premie doorberekent. De volgende tabel geeft inzicht in de te betalen externe premie, de mogelijke schade en het geaccepteerde eigen risico in de huidige portefeuille. Tabel 2 Situatie 2005 Externe premie Mogelijke schade Eigen risico (Uitgebreide) brandverzekering Aansprakelijkheidsverzekering Motorrijtuigen Fraude Overige De fraude en berovingsverzekering De fraude en berovingsverzekering van de gemeente Den Haag is ondergebracht bij de Onderlinge Verzekeringen Overheid u.a. (OVO). Omdat de polisvoorwaarden en de gestelde regels rond de administratieve organisatie bij schaden door de OVO zo strikt geïnterpreteerd worden dat fraude praktisch van dekking is uitgesloten, heeft een nadere afweging van het voortzetten van deze verzekering plaatsgevonden. Daarbij is ook in aanmerking genomen dat de OVO voor 2006 aangegeven heeft dat door een aantal relatief forse fraude schaden van andere gemeenten in de afgelopen jaren de premiebetaling aan deze verzekering in 2006 met 25% zal toenemen en uitkomen op een bedrag van Uit de analyse komt naar voren dat de te betalen premie niet zal opwegen tegen het financiële risico dat de gemeente loopt indien de verzekering beëindigd wordt. Onderzocht is in hoeverre de mogelijke fraude schade die momenteel nog 10 mln. bedraagt (zie tabel 1) bijgesteld moet worden. Uit de analyse komt naar voren dat bij de diensten momenteel afdoende maatregelen getroffen zijn en dat de te verwachten schade gemaximaliseerd kan worden op 2.5 mln. Voorgesteld wordt daarom de externe verzekering met ingang van 1 januari 2006 te beëindigen, de verzekering in eigen beheer te nemen, de premiebetaling van de diensten te handhaven op het niveau van 2005 en de risico s tot een bedrag van 2.5 mln. af te dekken uit de bestemmingsreserve Assurantiën. Verdeling dekking eigen risico s Ook de verdeling van de dekking van de eigen risico s zoals die momenteel zijn opgenomen in de Bestemmingsreserve Assurantiën is aan een schouw onderworpen.

4 BFA/ Gelet op de opzegging van de fraudeverzekering en een schouw van het mogelijke schadeverloop wordt voorgesteld het eigen risico als volgt te herverdelen. (Uitgebreide) brandverzekering Aansprakelijkheidsverzekering Motorrijtuigen Fraude Overige Totaal (Uitgebreide) brandverzekering Recent heeft er voor de gemeentelijke verzekeringen (waaronder de brandverzekering en de verzekering tegen uitgebreide gevaren) een Europese aanbesteding plaatsgevonden. De onderhandelingen in deze aanbesteding hebben er toe geleid dat de gemeente een bedrag van bespaart op de verschillende verzekeringspremies voor de nieuwe polis, die is afgesloten voor de periode van 1 oktober 2005 tot 30 september Met deze premieverlaging is de bodem in de markt bereikt. Een verdere verlaging met daaraan gekoppeld een hoger eigen risico is niet meer haalbaar. 3. Mogelijke risicoscenario s De gemeentelijke verzekeringsportefeuille is de afgelopen periode nader onderzocht. FAD/BGR heeft daartoe voor de grootste risico s (brand, aansprakelijkheid, kunst en motorrijtuigen) combinaties van eigen risico en premieverwachting in scenario s vergeleken. Het is een gegeven dat de korting niet lineair toeneemt naar verhouding tot de verhoging van het eigen risico. Het is dus niet zo, dat een verdubbeling van het eigen risico een halvering van de premie betekent. Verzekeraars zullen namelijk bij hogere eigen risico s toch een minimaal premievolume eisen om hun risico te kunnen afdekken, hun schadereserveringen voor calamiteiten te kunnen doen en om hun herverzekerings-programma te kunnen inkopen. Er is dus altijd sprake van een optimum, dat wordt bepaald door de omstandigheden in de verzekeringsmarkt op het moment van plaatsing van het risico, alsmede het specifieke schadepatroon en het risicoprofiel van de gemeente Den Haag. De volgende mogelijkheden zijn onderzocht: Scenario 1: Voortzetting huidige verzekeringsprogramma Scenario 2: Verhoging van het eigen risico met 25% Scenario 3: Verhoging van het eigen risico met 50% Scenario 4: Risicotolerantie van 100%, ofwel het rijksmodel (niet verzekeren) Scenario 5: Risicotolerantie van 100%, exclusief de brandverzekering (alleen brand verzekeren)

5 BFA/ Scenario 1: Voortzetting van het huidige verzekeringsprogramma De verwachte situatie per 1 januari 2006 is in tabel 3 weergegeven. Daarbij is rekening gehouden met de verlaagde premie voor de (uitgebreide) brandverzekering en het voornemen de fraudeverzekering in eigen beheer uit te voeren. Tabel 3 Situatie 2006 Externe premie Mogelijke schade Eigen risico (Uitgebreide) brandverzekering Aansprakelijkheidsverzekering Motorrijtuigen Fraude Overige De gemeente Den Haag plukt momenteel de vruchten van een gunstig premie- en schadeverloop over de afgelopen 4 jaar. Het gunstige schadeverloop waarbij de bijdragen van de diensten aan BGR de gedecla-reerde schaden overtroffen, resulteerde in een groei van de Bestemmingsreserve Assurantiën van de gemeente naar het door de gemeenteraad vastgestelde maximum van 5.4 mln. Bij voortzetting van de huidige situatie en een ongewijzigd schadeverloop zouden in de komende jaren de bijdragen van de diensten kunnen dalen tot het niveau van de werkelijke kosten. Scenario 2: Eigen risico verhogen met 25 % Scenario 2 houdt in dat de gemeente het huidige eigen risico's met 25% gaat verhogen. Naar verwachting zal dit voor de aansprakelijkheids-, motorrijtuigen- en de overige verzekeringen leiden tot een premie reductie van 15%. Voor de eigendommen verzekeringen is een verdere verlaging naar verwachting niet meer haalbaar. Op korte termijn kan ca aan externe premie bespaard worden. Hier staat wel tegenover dat het totale eigen risico met ca toeneemt. Aangezien er meer schades intern door de gemeente dienen te worden afgehandeld, moet er rekening gehouden worden met een personeelsuitbreiding met 2 fte s (ca ). Per saldo een voordeel van , een voordeel dat echter noodzakelijk is om de bestemmingsreserve op het gewenste niveau te brengen. In tabel 4 is deze situatie uitgewerkt. Tabel 4 Situatie 2006 Externe premie Mogelijke schade Eigen risico Premiebesparing Toename eigen risico (Uitgebreide) brandverzekering Aansprakelijkheidsverzekering Motorrijtuigen Fraude Overige Scenario 3: Eigen risico verhogen met 50 % Scenario 3 houdt in dat de gemeente het huidige eigen risico's met 50% gaat verhogen. Naar alle waarschijnlijkheid zal dit leiden tot een premiereductie van 20%. Op korte termijn wordt dan ca aan externe premie bespaard.

6 BFA/ Hier staat wel tegenover dat het totale eigen risico met ca toeneemt. Hierdoor dient de bestemmingsreserve verhoogd te worden naar Aangezien er meer schades intern door de gemeente dienen te worden afgehandeld, moet ook hier rekening gehouden worden met een personeelsuitbreiding met 2 fte s (ca ). Per saldo een voordeel van , een voordeel dat echter noodzakelijk is om de bestemmingsreserve op het gewenste niveau te brengen. In tabel 5 is deze situatie uitgewerkt. Tabel 5 Externe premie Mogelijke schade Eigen risico Premiebesparing Toename eigen risico (Uitgebreide) brandverzekering Aansprakelijkheidsverzekering Motorrijtuigen Fraude Overige Scenario 4: Risicotolerantie 100% niet verzekeren/ Scenario 5: Alleen de brandverzekering De scenario s die uitgaan van helemaal niet verzekeren of op grote onderdelen niet verzekeren (scenario 4 en 5) vragen om een vergelijking tussen de gemeente en het rijk. Ook het rijk sluit voor grote infra-structurele projecten, b.v. de Betuwelijn en voor de bouw van schepen en bepaalde kunst verzekeringen af. Maar ook dan neemt het rijk grote risico s door de meeste gebouwen, het wagenpark, fraude, enz. niet te verzekeren. Het rijk kan dit doen omdat haar risico's veel meer gespreid zijn, en omdat zij het zich veroorloven naar verhouding meer beklemd vermogen beschikbaar te houden voor risicodekkingen. Uiteraard is er ook bij de gemeente sprake van risicospreiding. Dit zowel naar soorten risico s (brand, aansprakelijkheid, fraude etc.), als naar spreiding van verzekerde objecten over de hele stad. Echter met een calamiteit, zoals een grote brand in het stadhuis - met een verzekerde waarde van 307 mln. het grootste risico - dient in de omvang van het weerstandsvermogen rekening gehouden te worden. Zeker bij scenario s 4 en 5 speelt de omvang van dit beklemd vermogen een doorslaggevende rol, terwijl de relatief beperkte premiebesparing ook hie r wegvalt vanwege de noodzaak om de bestemmingsreserve uit te breiden. Conclusies De conclusie van de scenariovergelijking is dat de voortzetting van het huidige verzekeringsprogramma voor brand, aansprakelijkheid, kunst en motorrijtuigen de voorkeur verdient. De huidige verzekeringsportefeuille is, zeker door de nieuwe (sterk verlaagde) premie voor de eigendommen verzekeringen optimaal. De andere scenario s leiden tot een verdere verhoging van de bestemmingsreserve Assurantiën. Voordelige verschillen tussen premie en kosten zijn nodig om de bestemmingsreserve op het gewenste niveau te brengen.

7 BFA/ Specifieke onderwerpen 4.1 Schoolgebouwen Bij de begrotingsretraite 2004 heeft het college aan de FAD en de Directie Financiën van de Bestuursdienst nadere informatie gevraagd over het al dan niet voortzetten van de opstalverzekering voor scholen. Deze vraag is meegenomen in de hierboven uitgewerkte scenario-analyse van de brandverzekeringen. Daarbij zijn, zoals reeds bij punt 3 is aangegeven, varianten onderzocht die naar het voorbeeld van het Rijk uitgaan van niet verzekeren of op grote onderdelen niet verzekeren. Onderzocht is of het niet verzekeren van schoolgebouwen naar rijksmodel voordelen heeft. Uit dit onderzoek is gebleken, dat de gemeente een fors weerstandsvermogen dient aan te houden om schaden uit eigen middelen te kunnen dekken. Ook bij alle andere gemeenten in Nederland zijn de schoolgebouwen om die reden verzekerd. Bij het al dan niet verzekeren dient er altijd rekening gehouden te worden met een calamiteit. Het stadhuis, met een verzekerde waarde van 307 mln., is in de gemeentelijke portefeuille het grootste risico. Maar ook een grote brand in een school kan tot een aanzienlijke schade leiden (hoogste waarde schoolgebouw 25.0 mln. = minimale verhoging van het weerstandsvermogen). In het recente verleden veroorzaakte de brand in een schoolgebouw aan het Colijnplein meer dan 3 mln. schade. Ook de verzekerbaarheid is aan de orde. Er is reden om aan te nemen dat een specifiek pakket van alleen scholen (of grotendeels bestaand uit scholen), onverzekerbaar zou zijn. Juist de schaalgrootte van de gemeentelijke gebouwenportefeuille maakt het risico beheersbaar en verzekerbaar. Bovendien is een cumulatie van schaden in enig jaar niet ondenkbaar. Gelet op de aanwezige waarden in het scholenbezit van 266 objecten is de kans, dat in enig jaar de schadelast de betaalde premie vele malen zal overstijgen, latent aanwezig. Het voorzetten van de verzekering van schoolgebouwen is daarom aanbevelenswaardig. Voorgesteld wordt daarom de verzekering van schoolgebouwen te continueren onder de bestaande randvoorwaarden. 4.2 De verzekering van grote kunstwerken Op 25 oktober jl heeft het college naar aanleiding van de nota van wethouder SISS over de verzekering van het Souterrain, besloten voor dat moment akkoord te gaan met de zienswijze voor dit project geen verzekering van de constructie en de installaties af te sluiten. De Facilitaire Dienst is samen met de Directie Financiën van de Bestuursdienst en de Dienst Stadsbeheer gevraagd een nader voorstel te doen. Uitgangspunt in de notitie van de Dienst Stadsbeheer van 25 oktober aan het college is dat in het souterrain, door de preventie-eisen die voortvloeien uit het verkrijgen van de benodigde vergunningen, de risico s aanzienlijk zijn beperkt waardoor de afweging is gemaakt te kiezen voor het niet verzekeren van het souterrain.

8 BFA/ Om tot een nadere afweging te komen is onderzocht op welke wijze andere gemeenten omgaan met het verzekeren van tunnels. Amsterdam, Rotterdam en Den Haag handelen op hoofdlijnen gelijk bij het verzekeren van grote infrastructurele objecten. Wegtunnels worden in alle drie de gemeenten niet verzekerd. Sommige specifieke objecten vergelijkbaar met het Souterrain worden in Amsterdam en Rotterdam nagenoeg gelijk behandeld. Ten aanzien van de metrotunnels gaan beide grotendeels gelijk om met dit fenomeen. In Amsterdam zijn de installaties tegen brand verzekerd, de constructieve delen zijn als gevolg van de ramp in Londen voorlopig in dekking gegeven. Een definitief besluit hierover moet nog genomen worden. In Rotterdam zijn de metrostations geheel tegen brand verzekerd, de constructie van de tunnels is tot een bedrag van 22 mln. verzekerd. Om een gefundeerde keuze voor de gemeente Den Haag te maken is een drietal scenario s onderzocht: Scenario 1: het souterrain niet verzekeren Scenario 2: de constructie en de installaties verzekeren met een beperkt eigen risico Scenario 3 de constructie en de installaties verzekeren met een hoger eigen risico Scenario 1: het souterrain niet verzekeren Dit scenario is in de nota aan het college van 25 oktober jl. beschreven. Kernpunt van het betoog is dat door de preventie-eisen die voortvloeien uit het verkrijgen van de benodigde vergunningen, de risico s aanzienlijk zijn beperkt en kleiner zijn dan het geen door de gemeente kan worden gedragen. Scenario 2: de constructie en de installaties verzekeren tegen een beperkt eigen risico De constructie en installaties van het souterrain verzekeren tegen een jaarpremie van , waarbij een eigen risico van geldt. De uitkering per gebeurtenis is maximaal 100 mln. Als gevolg van de vele preventieve maatregelen zijn de kosten van de verzekering van de constructie en de installaties van het souterrain relatief laag, dit omdat het souterrain deel uitmaakt van de totale verzekeringsportefeuille van de gemeente en de spreiding van het risico voor de verzekeraar groot is. Scenario 3: de constructie en de installaties verzekeren tegen een hoger eigen risico De constructie en installaties van het souterrain verzekeren tegen een jaarpremie van , waarbij een eigen risico van geldt. De uitkering per gebeurtenis is eveneens maximaal 100 mln. Bij dit scenario is de bodem in de markt bereikt. Een verdere verlaging van de premie, waarbij een nog groter eigen risico door de gemeente genomen wordt, is niet haalbaar.

9 BFA/ Afweging Het afsluiten van een verzekering voor het souterrain (maar ook voor andere installaties die bij de gemeente in beheer zijn) is alleen zinvol als het risico dat wordt gelopen groter is dan de draagkracht van de organisatie die het risico loopt. De draagkracht van de gemeente Den Haag kan in dit geval gelijk gesteld worden aan het weerstandsvermogen van de gemeente dat ca. 30 mln. bedraagt. Naar schatting zal een ramp van beperkte omvang in het Souterrain dit weerstandsvermogen reeds te boven gaan. Maar ook een naar omvang beperkte brand zal al snel een schade hebben van vele miljoenen, het geen met de concentratie van auto s, elektriciteit en mensen zeker niet mag worden uitgesloten. Een klein ongeluk kan in dit geval grote gevolgen hebben. In het souterrain komen vele risico s samen: Er rijden trams met alle daarvoor benodigde elektrische voorzieningen, er komt veel publiek samen, er is een ondergrondse parkeergarage en bij brand zal de tunnelconstructie als schoorsteen functioneren. Voldoende elementen die tot risico s kunnen leiden, waarbij de kosten van de verzekering meer dan opwegen tegen de omvang van de schade indien een calamiteit plaats vindt. Conclusie Voorgesteld wordt de constructie en de installatie van het souterrain te verzekeren en daarbij voor scenario 2 te kiezen. Dit scenario verdient de voorkeur boven scenario 3 omdat door een marginaal hogere premie het eigen risico aanzienlijk beperkt wordt. In lijn hiermee wordt voorgesteld om bij nieuwe infrastructurele objecten een risico analyse uit te voeren en afhankelijk van de uitkomsten over te gaan tot het geheel of gedeeltelijk verzekeren. Voor de bij de gemeente in beheer zijnde andere infrastructurele projecten en installaties zoals de rioolgemalen en verkeerslichteninstallaties blijft de huidige gedragslijn van niet verzekeren gehandhaafd. 4.3 Terrorisme De gemeente neemt met haar verzekerde objecten deel aan nationale dekking van 1 mld. van de Nederlandse Herverzekeringsmaatschappij voor Terrorisme schade NV (NHT). De vraag is of deze dekking indien zich verschillende calamiteiten voordoen, voldoende dekking geeft voor de risico s die de gemeente loopt. Dit omdat ook gemeentelijke objecten uit oogpunt van terrorisme dreiging risico gevoelig zijn en terrorisme in de reguliere verzekeringen is uitgesloten. Op basis van een door FAD/BGR nader te verrichten onderzoek naar o.a. hoe terrorismeverzekering bij het rijk, de provincie en andere grote steden geregeld is, zal het college hierover nader worden geïnformeerd.