Vakboekje Veilig Funderen

Transcriptie

1 Vakboekje Veilig Funderen Veilig, gezond en milieutechnisch verantwoord werken in de funderingsbranche Nederlandse Vereniging Aannemers Funderingswerken

2 Dit is een uitgave van de NVAF, Harderwijk De projectgroep Vakboekje Veilig Funderen is onderdeel van de werkgroep arbeidsomstandigheden en milieu van de NVAF. De projectgroep bestaat uit: J. van Hoff, Van Halteren Infra bv M. Kouwenhoven, Vroom Funderingstechnieken bv (co-redacteur) W.H. van Anen, AKA H. de Koning, NVAF (eindredacteur) A.P. Scheltinga, Kuipers Funderingstechnieken bv / Gebr. van t Hek bv / A.P. Scheltinga Organisatieadvies (eindredacteur en samensteller) Met dank aan de klankbordgroepleden: R. Alink, Sterk Heiwerken bv, A.P. Kleiberg, Gebr. de Koning bv E. Revoort, Funderingstechnieken Verstraeten bv W.A.M. Verbruggen, Hakkers bv A. Verhoef, Verhoef Funderingstechnieken bv E. Waltjen, Woud Wormer bv J.H. van der Wal, Vroom Funderingstechnieken bv Met dank aan de volgende leden van de Technische Commissie Funderingsmachines van de NVAF: R.J. van t Hek, Gebr. van t Hek bv J. Ouwendijk, Funtec J. Hermes, IHC Fundex P. Uilenbroek, TCVT Het Vakboekje Veilig Funderen is mede mogelijk gemaakt door de projectgroep Arbocatalogus bestaande uit: Ingezonden VGM-informatie * en fotografie** Altenburg Funderingstechniek bv * Advano Heiwerken bv */** Bauer Funderingstechniek bv ** Hei- en waterwerken Van Dieren bv */** Franki Grondtechnieken bv ** Funderingstechniek Heeg bv */** Hakkers bv */** Van Halteren Infra bv */** Heijmans Funderingstechnieken bv ** Gebr. van t Hek bv */** P. & G. Hooghwerff bv * Kandt Aannemings- en Funderingsbedrijf bv */** BV Aannemingsbedrijf De Klerk ** Aannemingsbedrijf Gebr. de Koning bv */** N. Kraaijeveld bv* Kuipers Funderingstechnieken bv */** Max Bögl Nederland bv ** Terracon Funderingstechniek bv */** Verhoef Funderingstechnieken bv */** Fundex Funderingstechnieken Verstraeten bv ** Volker Staal en Funderingen bv ** Voorbij Funderingstechniek bv */** Vroom Funderingstechnieken bv */** De Waalpaal bv Funderingstechnieken */** Wedam bv ** Woud-Wormer bv */** Copyright fotomateriaal: Thea van den Heuvel Fotografie ( pag 269 en pag 89 Ton Borsboom Fotografie ( pag 20 Concrete Bouw Fotografie ( pag cover, 126, 160 en 263 Foto Miché ( pag 26, 236 en 238 Gitte Spinder ( pag 36 Vormgeving en productie: Drukkerij De Bunschoter BV - Bunschoten 1 e druk, 2012 ISBN: Copyright NVAF, Harderwijk Meer informatie: Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of op enig andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgevers. Uitgevers en degenen die aan deze publicatie hebben meegewerkt, hebben een zo groot mogelijke zorgvuldigheid betracht bij het samenstellen van deze uitgave. Nochtans moet de mogelijkheid niet worden uitgesloten dat er toch fouten en onvolledigheden in deze uitgave voorkomen. Ieder gebruik van deze uitgave en gegevens daaruit is geheel voor eigen risico van de gebruiker en uitgevers sluiten, mede ten behoeve van al degenen die aan deze uitgave hebben meegewerkt, iedere aansprakelijkheid uit voor schade die mocht voortvloeien uit het gebruik van deze uitgave en de daarin opgenomen gegevens.

3 Voorwoord Voor je ligt het Vakboekje Veilig Funderen, een initiatief van de werkgroep arbeidsomstandigheden en milieu van de Nederlandse Vereniging Aannemers Funderingswerken (NVAF). Ondanks de vele inspanningen die de gehele bouwsector levert om ongevallen te voorkomen, is deze sector nog steeds risicovol. Ook de funderingsbranche, die vaak voorin het bouwproces haar werkzaamheden uitvoert, heeft hiermee te maken. Met het Vakboekje Veilig Funderen wordt op een overzichtelijke manier inzicht gegeven in de vele VGM-aspecten en risico s binnen de funderingsbranche met als doel (bijna-)ongevallen, incidenten en (milieu-) schades verder te voorkomen. In feite is het Vakboekje Veilig Funderen een praktische en veiligheidskundige uitwerking van de Arbocatalogus Funderingen. De arbocatalogus is te vinden op Door de heldere opzet kan het Vakboekje Veilig Funderen op alle aanwezige niveaus worden toegepast. Het Vakboekje Veilig Funderen is vooral bedoeld voor werknemers (inclusief zzp-ers, onderaannemers, uitzendkrachten, stagiairs). Maar ook voor directieleden, VGMcoördinatoren, preventiemedewerkers, opdrachtgevers, aannemers, constructeurs en architecten is het Vakboekje Veilig Funderen een onmisbaar stuk gereedschap om veilig(er) te werken. Dit boekwerk kan tevens dienen als belangrijke schakel in het blijvend voldoen aan de Arbowet, VCA- en VCU-eisen. Ook kan het als naslagwerk gebruikt worden voor bijvoorbeeld toolboxmeetings, bij de introductie van nieuwe werknemers en als praktijkboek VGM binnen de opleidingen machinist funderingsmachine en funderingswerker en aanverwante opleidingen. Natuurlijk kan dit boekje niet alle voorschriften en risico s beschrijven. Ontwikkeling van nieuwe technieken, veranderende wetgeving, nieuwe VGM-inzichten en voorgevallen incidenten zullen op de voet worden gevolgd en waar nodig worden verwerkt. Daarnaast zal de werkgroep arbeidsomstandigheden en milieu altijd open staan voor welke mogelijke verbetering dan ook. Op deze manier blijft aandacht voor VGM aansluiten bij de praktijk en zal het leiden tot minder ongevallen. Met uitgifte van dit Vakboekje Veilig Funderen onderstrepen de NVAF, haar leden en de gehele funderingsbranche het belang van veilig werken en het verder verbeteren van haar VGMprestaties en die van bij haar werk betrokken derden. Namens de NVAF werkgroep arbeidsomstandigheden en milieu, ing. Arno Scheltinga Leeswijzer Het Vakboekje Veilig Funderen is geschreven voor werknemers in de funderingsbranche en voor iedereen die op welke manier dan ook in aanraking komt met het toepassen van funderingstechnieken. De voorschriften en beschreven risico s zijn ontleend aan wetgeving, relevante maatschappelijke normen en waarden en diverse branchespecifieke richtlijnen. Dit boekwerk kan zonder meer dienen als bedrijfseigen VGM-voorlichting en instructie. In hoofdstuk 1 worden de algemene VGM-regels besproken. Ook worden diverse algemene VGM-onderwerpen besproken. In hoofdstuk 2 en 3 zijn standaard risicoinventarisaties/-evaluaties (RIE s) opgenomen van de meest voorkomende werkzaamheden en bijzondere werkomstandigheden. Middels duidelijke tabellen worden de meest voorkomende gevaren/risico s benoemd en benodigde beheersmaatregelen aangegeven. Tevens is per gevaar/risico aangegeven waar meer informatie hierover te vinden is. Hoofdstuk 4 geeft een overzicht van de standaard functierisicoinventarisaties en evaluaties (FRIE s) van de belangrijkste operationele functies binnen de funderingsbranche. Ook hier wordt middels duidelijke tabellen per risico een inschatting gegeven van het feitelijke risico, de benodigde beheersmaatregelen en onder wiens (eind-)verantwoordelijkheid dit valt. In hoofdstuk 5 zijn algemene informatie en diverse algemene en specifieke adviezen opgenomen over veilig en milieutechnisch verantwoord werken. In hoofdstuk 6 zijn de wettelijke voorschriften ten aanzien van veilig en milieutechnisch verantwoord werken beschreven. Dit boekje is een handig naslagwerk. Houd dit daarom altijd binnen handbereik. Bij vragen of discussie over veiligheid kun je altijd de uitvoerder, projectleider of andere leidinggevenden raadplegen.

4 Inhoudsopgave Voorwoord Leeswijzer 1 Veilig werken in de funderingsbranche 1.1 Wat is VGM-verantwoord werken? Algemene VGM-instructies Taak Risico Analyse en VGM-plannen Startwerkbespreking en LMRA Werken op een project Toolboxmeeting en werkoverleg Werkplekinspectie Werken bij en met derden Periodieke TCVT-keuringen Opstellingskeuringen Begaanbaarheid van het werkterrein Medische keuringen en PAGO/PMO 27 2 Standaard RIE s: De werkzaamheden 2.1 Laden en lossen Het (de-)monteren van funderingsmachines en (hulp)kranen Hijsen Prefab heipalen Grondverwijderende (verbuisde) (buis)schroefpaal Palen met groutinjectie/steunvloeistof Grondverdringende paal in de grond gevormd Stalen buispalen geheid, geschroefd, gedrukt, gepulst, getrild Damwanden Verankeringsconstructies/groutankers Diepwanden Houten palen Trekken van palen Voorboren Stempelframes Onderhoud en reparatie Het (de-)monteren van hulpconstructies (hulpbruggen en werkplatforms) Koppensnellen (handmatig en machinaal) 89 3 Standaard RIE s: Bijzondere werkomstandigheden 3.1 (Semi-)besloten ruimten/bouwkuipen Traversen (brugwagens) Op/met drijvend materieel (pontons) Aan of bij het water Langs of op de openbare weg In binnenstedelijk gebied en publieke ruimte Langs, op of tussen het spoor en metrobaan In de nabijheid van hoogspanningsmasten Met meerdere funderingsmachines in elkaars valbereik Verontreinigd(e) grond(water) Buitengewone weersomstandigheden Zwaar transport Werken met het verstelbaar werkplatform ( lift ) Werken in aanvliegroutes Werken in gebieden met explosiegevaar Functie-risicoinventarisaties en -evaluaties (FRIE s) 4.1 Machinist grote funderingsmachine Machinist kleine funderingsmachine (< 30 ton en < 10mtr segment) Funderingswerker bij een grote funderingsmachine Funderingswerker bij een kleine funderingsmachine (< 30 ton en < 10 mtr. segment) Shovel-, kraan- en minigraafmachinist en werfwerknemer Chauffeur funderingsmachine/-materieel/-materialen (Onderhouds-)monteur Overig eigen personeel Bouw-, hei- en VGM-toezichthouders Overig personeel derden, omstanders en bezoekers Maatregelen per risico Gevaarlijke stoffen Lawaai Onveiligheid Trillingen Fysieke belasting Werkdruk Beeldschermwerk 145

5 5 VGM-verantwoord werken 5.1 Arbeidshygiënische strategie Arbeidsmiddelen Wettelijke aspecten Juist gebruik voorkomt ongevallen Stabiliteit van machines Orde en netheid Hygiëne Werkplekhygiëne en DME Persoonlijke hygiëne Milieuhygiëne Wat is fysieke belasting Tillen en dragen Duwen en trekken Klauteren en klimmen Persoonsbegaanbaarheid Werkhouding en beweging Fysische belasting Geluid Trillingen en schokken Verlichting en daglicht Klimaat Straling Lasers Gebruik van PBM Beschermende kleding Hoofdbescherming Voetbescherming Gehoorbescherming Handbescherming Oogbescherming Adembescherming Valbescherming Signalerende kleding Overige PBM Veiligheids- en gezondheidssignalering Calamiteitenpreventie en bedrijfshulpverlening Bedrijfshulpverlening Bedrijfsongevallen, incidenten en gevaarlijke situaties Eerste hulp bij ongevallen Brand en brandbestrijding Psycho-sociale arbeidsbelasting Ongewenste omgangsvormen Werkdruk Opleidingen Vakopleidingen VGM-opleidingen Veilig van en naar je werk Gezonde leefstijl Veilig werken in verontreinigd(e) grond(water) Gevaren van wind en onweer Aanrijdinggevaar en intern transport Stoten, snijden, klemmen en knellen Lassen, branden, slijpen en snijden Onderhoudswerkzaamheden Voorkomen van kabel- en leidingschade Richtlijn zorgvuldig graafproces Verantwoordelijkheden De proefsleuf Afwijkende ligging van kabels en leidingen Bovengrondse kabels, leidingen en obstakels Veilig hijsen Veilig hijsen, zetten en trekken van damwand Arbo- en milieuwetgeving en certificering 6.1 De Arbowet De arbocatalogus Verplichtingen van de werkgever Verplichtingen van de werknemer ZZP-ers en bij het werk betrokken derden Rol van de Inspectie SZW (voorheen Arbeidsinspectie) Milieuwetgeving Europese richtlijnen Normen VGM Checklist Aannemers (VCA) VGM Checklist Uitzendbureaus (VCU) Milieuzorg, NEN-ISO en CO 2 -reductie Kwaliteitszorg en NEN-ISO Geraadpleegde literatuur 270 Afkortingen 271