Recht van de intellectuele eigendom

Transcriptie

1 Recht van de intellectuele eigendom Daan Pape Universiteit Gent 25 mei

2 1 Inleiding tot rechten 1.1 De verschillende soorten rechten Het objectief recht is een geheel van regels, voortvloeiende uit wetgeving, rechtspraak of gewoonten, die aan ieder individu of rechtssubject zijn subjectieve rechten toekent. Het subjectief recht is de interpretatie van het objectief recht tot regels die een individu toepast. De subjectieve rechten worden als volgt ingedeeld: 1. niet-private subjectieve rechten: politieke rechten: de burger neemt deel aan de politiek, staatsbestuur grondrechten: beschermen burgers tegen de overheid 2. private subjectieve rechten bestaan uit: (a) extra-patrimoniale rechten kunnen niet verkocht of overgeërfd worden. Men bezit deze rechten maar ze maken geen deel uit van het vermogen. Ze worden als volgt ingedeeld: familierechten: huwen, scheiden, ontkennen vaderschap, ouderlijke macht,... persoonlijkheidsrechten beschermen de fysieke, psychische en morele integriteit van een persoon, bv. recht op naam, afeelding, eer, geen fysiek contact zonder toestemming,... (b) patrimoniale- of vermogensrechten zijn wel een deel van het vermogen en kunnen dus verkocht of overgeërfd worden. Ze worden als volgt ingedeeld: zakelijke rechten geven een heerschappij over een zaak, zoals eigendomsrecht. vorderingsrechten geven aan een individu het recht om een prestatie (iets geven, doen of laten) te eisen van iemand anders. Zoals bijvoorbeeld schuldvordering. intellectuele eigendomsrechten rusten op industriële, literaire of artistieke creaties. Ze beschermen m.a.w. de immateriële voortbrengselen van de menselijke geest zoals uitvindingen, modellen en onderscheidingstekens. Sommige delen zou men ook kunnen onderbrengen bij het extra-patrimoniaal recht. Intellectuele eigendomsrechten worden op hun beurt nogmaals ingedeeld: 1. industriële eigendomsrechten beschermen industriëel interessante producten van de menselijke geest en regelt de concurrentiestrijd tussen bedrijven. Ze worden als volgt ingedeeld: merkenrecht: bv. fles coca cola tekeningen en modellen: uiterlijke kenmerken, minder gebruikt octrooirecht: patenten, uitvindingen, software kwekersrecht: zaaigoed en planten chipsrecht: topologie van elektronische chips bescherming benamingen van oorsprong, geografische- en herkomstaanduidingen bescherming van handelsnaam 2. auteursrechten in de ruimte zin (sensu latu) beschermt ongeveer alles en wordt als volgt ingedeeld: het eigenlijke auteursrecht: is het auteursrecht in de enge zin (sensu stricto) naburige rechten: het beschermen van auteursrechtelijke prestaties zoals zang. auteursrechtelijke bescherming van computerprogramma s de bescherming van databanken Hierbij moet worden opgemerkt dat domeinnamen en geheime kennis of know how (zoals recept coca cola) niet worden beschermd door het auteursrecht. 2

3 1.2 De intellectuele eigendomsrechten Deze rechten worden door de rechtspraak gecreëerd en de wetgever kan dus steeds nieuwe aanmaken. Men kan ze in twee richtingen bekijken: 1. monopolierechten: ze geven de houder een exclusief recht en dus heerschappij 2. verbodsrechten: door het monopolie wordt aan anderen exclusiviteit verboden. Men kan ze dus tegen elke derde inzetten ook als deze derde niet van het bestaan van deze rechten afweet. Door dit monopolisch karakter worden ze begrensd. Dit houdt het volgende in: beschermingsvoorwaarden: het te beschermen moet aan bepaalde voorwaarden voldoen. territorialiteitsbeginsel: er is alleen bescherming in het land waar de rechten werden aangevraagd. Hierbij geldt wel reciprociteit: ze beschermen buitenlanders als inwoners indien deze buitenlanders de inwoners ook in hun land beschermen. beperking in tijd: de rechten zijn begrensd in tijd (bv. octrooi 20 jaar) immaterile zaak: enkel creaties van de geest worden beschermd Dit maakt dat deze rechten een grote economische waarde hebben. Klassiek zijn er verschilpunten tussen het auteursrecht sensu latu en de industriële eigendomsrechten. Deze verschillen zijn echter aan het vervagen niet niet steeds meer correct. Wat volgt is een overzicht: auteursrecht sensu latu formaliteiten wordt automatisch verkregen, geen formaliteiten tijdsduur beschermingsfunctie toegekende rechten worden voor lange tijd toegekend vooral economisch en sociaal vermogens- en morele rechten beschermingsvoorwaarden eerder subjectief: de rechter kan interpreteren industriële eigendomsrechten formaliteiten zoals depot verrichten of aanvraag indienen nodig worden voor korte tijd toegekend zuiver economisch enkel vermogensrechten objectief: vastgelegd in de wet opmerkingen sommige industriële eigendomsrechten zoals bescherming van handelsnamen moeten ook geen formaliteiten vervuld worden sommige industriële eigendomsrechten, zoals merkrecht, kunnen oneindig worden verlengd dit verschil gaat niet meer op daar de auteursrechten ook een zeer grote economische rol hebben niet alle auteursrechten omvatten nog morele rechten (bv. producenten van databanken) soms bezit de rechter ook interpretatievrijheid voor industriële eigendomsrechten (bv. eigen karakter in tekeningenen modellenrecht) 3

4 Een creatie kan door meerdere I.E.-rechten worden beschermd maar steeds moeten alle beschermingsvoorwaarden vervuld zijn en de wetgeving mag de cumulatie niet uitsluiten. Omdat het nemen van zo veel mogelijk I.E.-rechten in meerdere landen veel formaliteiten met zich mee brengt en dus zeer duur is wordt dit echter bijna nooit gedaan. Het is eerder aangewezen een expert het beste beschermingsregime te laten bepalen. Belangrijk hierbij op te merken is dat één recht niet steeds een ander recht kan teniet doen. Zo kan bv. een producent het auteursrecht op de verpakking van zijn product niet aanwenden om het recht op reclame maken (merkrecht) van de wederverkoper teniet te doen. Een I.E.-recht bestaat pas wanneer een wetgever het in het leven roept en het geldt enkel binnen het gebied waarvoor deze wetgever bevoegd is. Als men in meerdere landen bescherming wilt, moet men in elk van deze landen de voorziene nationale procedure doorlopen. Dit brengt met zich mee dat in elk land formaliteiten moeten worden vervuld en taksen worden betaald. Dit is zeer duur en omslachtig. Hiervoor bestaan er meerdere oplossingen: 1. centralisering van de aanvraag: mogelijkheid om door één aanvraag de procedure in meerdere landen te starten 2. centralisering van de aanvraag en centrale verlening: centrale aanvraag en de verlening van het recht gebeurt door é én centrale organisatie 3. communautaire intellectuele rechten: centrale aanvraag en verlening en de rechten worden ook door één uniforme wetgeving beheerst. Er bestaan er nog maar drie: het gemeenschapsmerk, het gemeenschapsmodel en het communautair kwekersrecht. Een belangrijke uitzondering op het territorialiteitsbeginsel is de communautaire uitputting. Als men een exemplaar van zijn creatie in het verkeer brengt in een bepaald deel van de E.U. kan men niet verhinderen dat dit exemplaar in de E.U. begint te circuleren. Omtrent de intellectuele eigendom bestaan zeer veel internationale verdragen daar men niet alleen bescherming in eigen land wilt. Deze verdragen hebben één of meer van volgende doelstellingen: harmonisatie of overeenstemming van de bescherming minimum niveau van bescherming in de nationale wetgeving verplichten bescherming van buitenlanders te verplichten (dus afbouw reciprociteit- of wederkerigheidsbeginsel) centraliseren van de aanvraag Deze verdragen worden in twee grote categoriën ingedeeld: 1. bf algemene verdragen: geldend voor meerdere I.E.-rechten 2. bf specifieke verdragen: geldend voor één specifiek I.E.-recht Het WIPO/OMPI verdrag (World Intellectual Property Organisation / Organisation Mondiale de la Propriété Intellectuelle) van 14 juli 1967 is zo n verdrag. Hierdoor werd de Wereldorganisatie voor de Intellectuele Eigendom opgericht. Dit is een gespecialiseerde organisatie binnen het kader van de V.N. en tevens een functionele organisatie. Dit wil zeggen dat ze één taak heeft. Voor WIPO/OMPI is dit doel de bevordering van de bescherming van de intellectuele eigendom door onderlinge samenwerking van de staten, eventueel met medewerking van andere organisaties. De organisatie heeft volgende functies: harmonisatie van de nationale wetgeving op gebied van het I.E.-recht stimuleren van het sluiten van internationale overeenkomsten inzake I.E.-recht diensten leveren die de bescherming van het intellectuele eigendom in meerdere landen vergemakkelijkt zoals internationale aanvragen en registratie in meer dan 175 landen. 4

5 2 Auteursrecht en naburige rechten 2.1 Het auteursrecht Beschermingsvoorwaarden en het beschermde voorwerp Volgens de auteurswet worden werken van letterkunde of kunst beschermd. Naast enkele specifiek genoemde categoriën is dit een ruim, niets uitsluitend begrip. In het algemeen moeten volgende beschermingsvoorwaarden in acht genomen worden: concreetheid: enkel de concrete vorm, dus zintuigelijk waarneembaar (geur wordt nog betwist), wordt beschermd. originaliteit of oorspronkelijkheid: het moet door een mens gemaakt zijn en de maker moet zijn persoonlijke stempel op het werk gezet hebben. inspanning: een werk wordt pas beschermd als het een uitdrukking is van de inspanning van de auteur, de omvang van de inspanning is hierbij van geen belang. De artistieke waarde, nieuwheid, groote, genre, het voltooid zijn, strijdigheid met de openbare orde en goede zeden, doel,... zijn hierbij van geen belang. Men kan dus besluiten dat het auteursrecht zeer veel beschermd en het een soort vangnet vormt. De auteurswet vermeld wel enkele zaken die expliciet worden uitgesloten van bescherming: stijl: het is toegelaten een bepaalde stijl te volgen, zolang men niet letterlijk kopieert officiële akten van de overheid: dit omvat zeer weinig documenten (bv. wetten, vonnissen en arresten) geen persoonlijke inbreng: als de vormgeving louter technisch is bepaald, databanken,... Het creëren van een werk dat aan de berschermingsvoorwaarden voldoet wordt automatisch beschermd zonder enige formaliteit vanaf het moment dat de voorwaarden voldaan zijn. In een rechtzaak moet men dus wel kunnen bewijzen dat men de eerste was. Hiervoor zijn verschillende mogelijkheden: deponeren bij een notaris: de notaris geeft dan een authentieke datum wat bijna onweerlegbaar is. registratie bij de overheid: de overheid levert een authentieke datum met zelfde waarde als die van de notaris. Idepot: men geeft twee enveloppen met dezelfde inhoud(de creatie op papier). Ze prikken een authentieke datum inde enveloppes en houden één exemplaar bij. auteursrechtenvereniging bijvoorbeeld SABAM, er wordt echter geen authentieke datum afgeleverd. Volgende zaken staan los van het auteursrecht: 1. wettelijke depot 2. copyright c : heeft geen juridische betekenis in Europa, in Amerika heeft dit enkel als gevolg dat de schadevergoeding stijgt De beschermde personen De oorspronkelijke auteursrechthebbende is de natuurlijke persoon die het werk heeft gecreëerd en kan dus alleen een mens zijn. Om te bepalen wie de auteur van een werk is gaat de wet uit van een weerlegbaar vermoeden: Tenzij het tegendeel is bewezen wordt éénieder als auteur beschouwd wiens naam of letterwoord waarmee hij te identificeren is dusdanig op het werk, een reproductie of een publieke mededeling wordt vermeld. Letterwoord moet hier zeer ruim worden opgevat: psuedoniem, initialen, beeldmerken, stempels, logo s,... 5

6 Bij anonieme werken wordt geacht dat de uitgever de auteur is, dit kan een rechtspersoon zijn. In dit geval geldt het weerlegbaar vermoeden dan ook voor de rechtspersoon. Belangrijk hierbij op te merken is dat bij het auteursrecht voor software en databanken de rechten automatisch overgaan op de opdrachtgever. Voor werken die in opdracht worden gemaakt blijft het de uitvoerder die alle auteursrechten verkrijgt. De opdrachtgever kan deze rechten echter wel contractueel verwerven. Bij werken gemaakt door meerdere auteurs wordt men medeauteur of co-auteur van een auteursrechtelijk beschermd werk als: Een creative bijdrage werd geleverd door de co-auteur in kwestie die op zich zelf reeds auteursrechtelijk beschermd wordt. Er belangrijke verschillen zouden zijn aan het gezamelijke werk zonder het werk van de co-auteur in kwestie. Personen wie hun activiteit zich enkel beperkt tot de materile realisatie zonder eigen creatieve inbreng van het werk zijn geen co-auteurs. Er moet nu onderscheid gemaakt worden tussen twee soorten werken: ondeelbare werken: men kan de individuele bijdragen niet van elkaar onderscheiden. Volgende bepalingen gelden: Als er geen overeenkomst is tussen de auteurs kan men de auteursrechten enkel gezamenlijk uitoefenen. Ook al mag men geen rechten afzonderlijk uitoefenen, het blijft vrij om in eigen naam en zonder tussenkomst van de andere auteurs een rechtsvordering in te stellen wegens inbreuk op het auteursrecht en voor zijn deel schadevergoeding te eisen. deelbare werken: men kan de creaties van elke auteur in het werk onderscheiden. Wanneer deze werken in hun geheel worden geëxploiteerd zijn bovenstaande regels van toepassing. Echter hebben de auteurs wel het recht om hun individuele bijdrage afzonderlijk te exploiteren als dit de exploitatie van het gemeenschappelijke werk niet in het gedrang brengt De toegekende rechten Een auteur verkrijgt twee grote categorieën van rechten: vermogensrechten geven de mogelijkheid tot exploitatie van het werk en hierdoor inkomsten te verwerven. Ze bestaan uit een reproductierecht, publiek mededelingsrecht en een tentoonstellingsrecht. In verband met werken van beeldende kunst wordt het reproductierecht ruim opgevat en omvat dit onder andere een adaptatie-, een vertaal- en een distributierecht. Soms worden ook een aantal vergoedingsrechten ondergebracht. morele rechten beschermen de persoon van de auteur in relatie tot zijn werk. Ze bestaan uit een divulgatierecht, een recht op erkenning van vaderschap en een recht op integriteit. Het reproductierecht sensu strictu Een auteur heeft het absolute en exclusieve recht om zijn werk te verveelvoudigen of te laten verveelvoudigen of reproduceren. Onder een reproductie van het werk wordt elke nieuwe vastlegging van het werk in welke vorm dan ook verstaan, ook louter technisch bepaalde, tijdelijke reproducties zoals deze in computers bij browsing, caching, routing,... De algemene regel is dat voor iedere reproductie de toestemming van de auteur vereist is. Hierbij is van geen belang: de wijze van reproduceren, het doel van de reproductie, of het geheel of gedeeltelijk reproduceren, het permanent of tijdelijk reproduceren, het direct of indirect reproduceren en het getrouw of niet getrouw reproduceren. 6

7 Het distributierecht De auteur heeft het recht de distributie van het origineel of van kopieën, door verkoop of anders, toe te staan. Dit recht wordt door de communautaire uitputting beperkt. In de E.U. geldt het principe van vrij verkeer van goederen. Stel dat men een product in België voor prijs a verkoopt en in Italië voor de lagere prijs b. Dan kan de auteur niet verhinderen dat een derde partij de producten in Italië opkoopt om in België aan een prijs duurder dan b maar goedkoper dan a te verkopen. Het adaptatierecht De auteur heeft het exclusieve recht om toestemming te geven tot het bewerken, adapteren of te laten adapteren van zijn werk. Ook heeft de auteur het recht, zij het samen met de adaptator, het geadapteerde werk te exploiteren. Om een werk als een adaptatie te beschouwen moeten 2 voorwaarden vervuld zijn: 1. Er moeten concrete en originele vormelementen van het oorspronkelijke werk behouden worden. 2. Men moet een eigen vormgeving aan het werk toevoegen Het voortbouwen op een idee zonder elementen over te nemen is dus geen adaptatie. Ook als mijn zeer weinig aanpast zonder eigen vormgeving moet men van een reproductie spreken. Een adaptatie is bv. een verfilming van een boek. Het vertaalrecht De auteur heeft het exclusieve recht om toestemming te geven tot het vertalen van zijn werk. Dit houdt in dat hij zijn werk zelf mag vertalen of laten vertalen. Ook heeft de auteur het recht, zij het samen met de vertaler, de vertaling te exploiteren. Het bestemmingsrecht, het verhuur- en uitleenrecht De auteur heeft het exclusief recht op controle over het verder verhandelen en gebruik van zijn werk. Zo kan hij beslissen over distributiekanalen, of iets verkocht mag worden,... Dit kan echter geen afbreuk doen aan het communautair uitputtingsrecht. Ook moet men rekening houden met het feit dat dit recht in het buitenland niet altijd aanwezig is, zo kent Nederland geen bestemmingsrecht. Een auteursrechtelijk beschermd werk mag zonder de toestemming van de auteur niet verhuurd of uitgeleend worden. Onder deze termen verstaat de auteurswet het volgende: verhuren: het ter beschikking stellen voor een beperkte tijd van een werk tegen een direct of indirect economisch of commercieel voordeel. uitlenen: het ter beschikking stellen voor een beperkte tijd van een werk zonder een direct of indirect economisch of commercieel voordeel. Het uitlenen van een werk moet via een publiek toegankelijke instelling, zoals een openbare bibliotheek, gebeuren. Een uitzondering hierop is het uitlenen onder vrienden. Indien een vergoeding gevraagd wordt die niet hoger is dan nodig om de kosten van de uitlenende instelling te dekken wordt dit nog altijd uitlenen genoemd. Het publiek mededelingsrecht De auteur heeft het exclusieve recht om zijn werk in het openbaar mee te delen of te laten meedelen. Een mededeling is een reproductie in efemere vorm. Dit wil zeggen dat als een mededeling stopt er niets van de reproductie overblijft. De manier waarop deze reproductie wordt bekomen speelt geen rol. Voorbeelden zijn het voorlezen uit een boek, zingen van een lied,... 7

8 Onder medelen moet de beschikbaarheidsstelling van een werk voor een publiek op een door hen individueel gekozen plaats en tijd begrepen worden. Ook hier speelt het procédé geen belang en dus ook zaken zoals on demand en pay per view zijn mededelingen. Om te bepalen of een mededeling al dan niet publiek is wordt door de feitenrechter beslist. Er zijn in de loop der jaren echter twee voorwaarden duidelijk geworden die cumulatief vervult moeten zijn: 1. waarneembaar: de mededeling moet hoorbaar en/of zichtbaar zijn 2. openbaar: men moet ervan uitgaan dat een mededeling openbaar is vanaf dat ze niet valt onder één van de uitzonderingen waardoor ze besloten zou worden. Hierbij wordt volgend onderscheid gemaakt: niet kostenloze mededeling is altijd publiek ongeacht de kostprijs en of er direct of indirect betaald wordt voor de mededeling. Als men bv. betaald voor een restaurantdiner en er speelt achtergrondmuziek dan valt dit onder een niet kostenloze mededeling. kostenloze mededeling: om te bepalen of de mededeling publiek is of niet wordt naar het karakter van de mededeling gekeken. Als de mededeling binnen de familiekring of een groep mensen waartussen een familiale band gebeurt, beperkt en besloten is, is hij niet publiek. Volgende moet in acht genomen worden: besloten: de mededeling is niet zichtbaar en/of hoorbaar voor anderen. Bv. feestje in de tuin is niet besloten want de buren kunnen de muziek horen. beperkt: hoe dichter de band tussen de betrokkenen hoe meer betrokkenen er kunnen zijn om nog van beperkt te spreken. Van geen belang bij het maken van het onderscheid tussen publiek of privaat is de aard van het lokaal, of er een winstoogmerk is of niet, reclame, het doel, of de uitvoering geheel of gedeeltelijk is, de manier van uitvoering, of het publiek het op het zelfde moment bekeek en of het publiek het op de zelfde plaats bekeek. Auteursverenigingen zoals SABAM beschermt het werk van de auteur. Dit gebeurt door een tijdelijke overdracht van alle auteursrechten tot de auteursvereniging. Deze verenigingen sluiten ook wederkerigheidsovereenkomsten met buitenlandse verenigingen waardoor zij ook buitenlandse auteurs in ons land beschermen. Al deze bescherming maakt dat er zeer veel toestemmingen nodig zijn voor 1 presentatie. We nemen volgend voorbeeld. Een componist schrijft een stuk muziek. Als een orkest dit wil spelen moeten ze toestemming vragen. Als een tv station deze uitvoering wil uitzenden moeten ze daarvoor toestemming vragen. Wil een kabelmaatschappij de uitzending kopen om later weer te geven moet hiervoor nogmaals toestemming worden gevraagd. De vergoedingsrechten Deze niet exclusieve rechten, de auteur kan dus niet beslissen of hij deze zal uitvoeren of niet, worden door de auteurswet toegekend in ruil voor handelingen die hij als uitzondering op zijn vermogensrechten, zonder zijn toestemming, moet toestaan. Een voorbeeld hiervan is de reprografie of thuiskopie De eigenschappen van de vermogensrechten De duur van de vermogensrechten Het auteursrecht op een werk begint vanaf het moment dat dit werk aan de auteursrechtelijke beschermingsvoorwaarden voldoet. De basisregel is dat het auteursrecht op een werk tot 70 jaar na het overlijden van de auteur blijft bestaan. Hierbij moeten volgende bepalingen wel in acht genomen worden meerdere auteurs: het auteursrecht blijft bestaan tot 70 jaar na de dood van de langstlevende auteur 8

9 werken in delen waarvan de auteur niet bekend is: elk onderdeel krijgt een apparte termijn tot 70 jaar na de publiekmaking van dat onderdeel. anonieme werken of onder pseudoniem: als de auteur achter het pseudoniem zich bekend maakt geld de basisregel, anders gelden de auteursrechten tot 70 jaar nadat het werk op geoorloofde wijze publiek werd gemaakt nooit verschenen werken die na de dood van de auteur publiek werden: degene die ze publiek maakte krijgt 25 jaar auteursrechten vanaf het tijdstip dat het werk op geoorloofde wijze publiek werd gemaakt. Na de dood van de auteur gaan de rechten over op een aangeduid persoon (met inachtneming van het wettelijk voorbehouden erfdeel dat aan zijn erfgenamen toekomt). Als er geen persoon werd aangeduidt dan gaan de rechten over op de erfgenamen. De duur van de vermogensrechten Vermogensrechten van een auteur zijn roerende rechten. Dit wil zeggen dat ze overgaan bij erfopvolging en vatbaar zijn voor gehele of gedeeltelijke overdracht volgens de bepalingen van het Basis Wetboek De uitzonderingen op de vermogensrechten De uitzonderingen zijn later aan de auteurswet toegevoegd op basis van een Europese Richtlijn waarmee men de auteursweten in verschillende lidstaten wou harmoniseren. De uitzonderingen kunnen alleen worden ingeroepen nadat de auteur zijn divulgatierecht heeft uitgeoefend. Dit wil zeggen dat het werk op geoorloofde wijze publiek moet zijn gemaakt. Een minderheidsopvatting is dat de uitzonderingen niet kunnen worden toegepast op illegaal verkregen kopiën. De meerderheidsopvatting stelt dat de uitzonderingen op alle exemplaren van een werk dat op geoorloofde wijze publiek werd gemaakt. De uitzonderingen kan men niet gebruiken om een rechtzaak aan te spannen, maar enkel als verweer indien men wordt aangeklaagd. Ook zijn de uitzonderingen restrictief, dit wil zeggen dat in geval van twijfel het voordeel naar de auteur gaat. De rechter gebruikt een driestappentoets in abstracto om te interpreteren of een uitzondering aan de gestelde hypothese voldoet: 1. Uitzonderingen mogen slechts in bepaalde bijzondere gevallen worden toegepast. 2. Uitzonderingen mogen slechts worden toegepast indien er geen afbreuk wordt gedaan aan de normale exploitatie van werken of ander materiaal. 3. De wettige belangen van de rechthebbende mogen niet onredelijk worden geschaad. De rechter mag geen driestappentoets in concreto uitvoeren. Hiermee wordt bedoeld dat de driestappentoets geen controletoets mag zijn bij de concrete toepassing van een concrete uitzondering. De driestappentoets dient enkel gebruikt te worden wanneer het niet duidelijk is of een hypothese aan een uitzondering voldoet en een interpretatie van de rechter vereist is. Wat volgt is een overzicht van de uitzonderingen. Het citaatrecht Er mag ten behoeve van kritiek, polemiek, recentie, onderwijs, of wetenschap geciteerd worden zolang het citaat van eerlijk beroepsgebruik getuigd. Hierbij moet wel steeds de bron, dit is de titel van het werk, de uitgever en de plaats van uitgave, en de naam van de auteur worden vermeld indien dit mogelijk is. Men mag dus zoveel citeren als men wil, zolang het gebruik gerechtmatigd kan worden. De wijze waarop geciteerd wordt is onbelangrijk. 9

10 De technisch noodzakelijke kopie Een auteur kan zich niet verzetten tegen tijdelijke reproductiehandelingen van voorbijgaand of bijkomstige aard die een integraal en essentieel onderdeel vormen van een technisch procédé met als enig doel: doorgifte in een netwerk tussen derden door een tussenpersoon (routing, caching,...) rechtmatig gebruik van een beschermd werk (lezen, browsen,...). Waarbij met rechtmatig bedoeld wordt dat dit niet doorde wet wordt beperkt of is toegestaan door de rechthebbende. De handelingen en/of kopiën mogen zelf geen economische waarde bezitten. Het informatief citaatrecht Men mag korte fragmenten van op geoorloofde wijze publiek gemaakte auteursrechtelijke werken zonder de toestemming van de auteur of rechthebbenden aan het publiek meedelen indien dit gebeurt met het oog op informatie in een verslag dat over actuele gebeurtenissen handeld. Hierbij is het actueel zijn noodzakelijk. Enkel indien mogelijk moet een bronvermelding worden weergegeven. Deze uitzondering is vooral bedoeld voor dagelijkse verslaggeving. Werken tentoongesteld op publiek toegangkelijke plaatsen Men mag een auteursrechtelijk beschermd werk, dat op geoorloofde wijze openbaar werd gemaakt, tentoonstellen op een publieke plaats wanneer het doel van de reproductie of mededeling niet het werk zelf is. Bijvoorbeeld het versieren van een gebouw, kunstwerken in een station,... Uitvoeringen in het kader van schoolactiviteiten Op schoolactiviteiten, dit zijn alle activiteiten die eender welke onderwijsinstelling organiseert, mogen auteursrechtelijk beschermde werken worden megedeeld indien het evenement een privé-karakter heeft en kosteloos is. Met een privé-karakter wordt bedoeld dat de toegangsvoorwaarden van die aard zijn dat niet iedereen toegang heeft. De reproductie voor privé-gebruik Menmagzonderdetoestemmingvandeauteurwerken van beeldende kunstofkorte artikelen die op een grafische of soortgelijke dragen zijn vastgelegd reproduceren voor privé-gebruik als dit geen afbreuk doet aan de normale exploitatie van het werk. Onder privé-gebruik moet verstaan worden: privédoeleinden professionele doeleinden (bv. advocaat die artikel kopiëerd in verband met een zaak reproducties voor intern gebruik door een rechtspersoon De aard van de drager is hier van geen belang, zo mag men ook een artikel inscannen en opslaan op de harde schijf. Reproducties ter illustratie bij onderwijs of voor wetenschappelijk onderzoek Men mag zonder de toestemming van de auteur werken van beeldende kunst of korte artikelen die op een grafische of soortgelijke drager zijn vastgelegd reproduceren ter illustratie bij onderwijs of voor wetenschappelijk onderzoek. Hierbij moet de reproductie verantwoord worden door het onderzoek en mag er geen enkel doel tot winst aanwezig zijn. Ook mag de normale exploitatie van het werk niet in het gedrang komen. De drager waarop de fragmenten worden vastgelegd speelt geen rol. Ook lange-afstandsonderwijs valt onder deze regeling. Ook hier moet, indien mogelijk, een bronvermelding worden gemaakt. In de toekomst zal het zo zijn dat niet enkel werken die op een grafische drager zijn opgeslagen mogen worden gereproduceert, 10

11 maar om het even welke drager zal mogen worden gekopiëerd. In de wet wordt een speciale vermelding gemaakt voor de mededelingen over gesloten netwerken voor onderwijs of wetenschappelijk onderzoek. Met een gesloten netwerk wordt bedoelt dat het netwerk in beheer van de door de overheid officieel erkende onderwijsinstelling is en dat alle gebruikers een toegangsverificatie moeten ondergaan voor gebruik. De uitzondering van de thuiskopie De reproductie van geluids- en audiovisuele werken, die op geoorloofde wijze openbaar zijn gemaakt, is toegestaan zolang dit in de familiekring gebeurt en de reproducties enkel voor diezelfde familiekring bestemd zijn. De aard van de drager speel geen rol alsook de afkomst van het werk (legaal of illegaal). Daardoor mag men dus wels films en muziek downloaden/opnemen maar nooit beschikbaar stellen. In de toekomst zal dit op alle typen werk gelden. De karikatuur, parodie en pastiche Het is toegestaan om zonder toestemming van de auteur een karikatuur, parodie of pastiche van een op geoorloofde wijze openbaar gemaakt werk te maken, rekening houdend met de eerlijke gebruiken. Deze drie termen betekenen het zelfde en zijn enkel toegestaan als aan volgende voorwaarden is voldaan: De karikatuur moet zelf een origineel werk zijn. De karikatuur moet een humorisch karakter bezitten tegenover het origineel Er mag geen verwarring ontstaan met het origineel, enkel noodzakelijke elementen voor de spot mogen worden overgenomen. De karikatuur mag niet kwetsend zijn voor de auteur en mag het origineel niet afbreken. De karikatuur mag niet bedoeld zijn om de commerciële exploitatie van het origineel in welke zin dan ook tegen te gaan. Reproducties met het oog op het bewaren van het culturele en wetenschappelijk patrimonium Het is toegestaan voor voor publieke bibliotheken, musea of andere archieven om enkele reproducties te maken van auteursrechtelijk beschermde werken met als doel het het bewaren voor culturele en wetenschappelijk doeleinden zolang dit geen afbreuk doet aan de normale exploitatie van het werk en er geen commerciële belangen zijn. De auteur kan toegang tot de materialen krijgen indien hij de bewaring in acht neemt en een vergoeding betaald voor het werk van de instelling. De aard van de drager waarop de reproducties terechtkomen speelt ook hier geen rol. Redevoeringen Het is toegestaan bepaalde fragmenten van een auteursrechtelijk beschermd werk in redevoeringen te gebruiken. Onder redevoeringen worden verstaan: openbare terechtzittingen, rechtscolleges, politieke vergaderingen, Het dwingend karakter van de uitzonderingen De bovenstaand besproken uitzonderingen zijn van dwingend recht. Dit wil zeggen dat het contractueel niet mogelijk is deze uitzonderingen nietig te verklaren. Ook kan men geen beroep doen op buitenlandse regels die gunstiger zijn voor de rechthebbenden. Ook kunnen gebruikers niet instemmen om een vergoeding te betalen voor handelingen die door een uitzondering zijn toegestaan. Contractueel afwijken van uitzonderingen kan wel wanneer werken publiek beschikbaar zijn gesteld op zodanige wijze dat ze voor het publiek eender waar en wanneer toegankelijk zijn. Zo kan men bijvoorbeeld verhinderen dat een privé kopie wordt genomen van een on demand uitzending. 11

12 2.1.7 De morele rechten van een auteur De morele rechten van een auteur beschermen de band die bestaat tussen hem en zijn werk. Deze rechten zijn onvervreemdbaar en bestaan uit 3 onderverdelingen: het divulgatierecht, het recht op erkenning van vaderschap en het recht op integriteit. Het divulgatierecht De auteur heeft het recht om in volle onafhankelijkheid te beslissen of zijn werk geschikt is om openbaar te worden gemaakt. Ook kan bij beslissen waar en onder welke voorwaarden dit wordt gedaan. Eenmaal dit recht uitgeoefend is voor een werk vervalt het. Het recht op erkenning van vaderschap De auteur heeft het recht om het vaderschap van zijn werk op te eisen of te weigeren. Een auteur kan dus gelijk wanneer het vaderschap opeisen of het vaderschap van iemand anders aanvechten. Hij mag zijn werk echter evengoed anoniem of onder een speudoniem publiceren. Het recht op integriteit De auteur heeft het recht om zich te verzetten tegen elke misvorming, verminking of andere aantasting van zijn werk die zijn eer of reputatie kan schaden. Dit gaat zowel over materiële wijzigingen als wijzigingen aan de geest van het werk. Zo kan een auteur zich verzetten als de context waarin zijn werk wordt gebruikt misplaatst is of afbreuk doet aan zijn werk. De problematiek die zich hieromtrent voordoet is het recht op integriteit van werken van bouwkunst/beeldende kunst. Volgende regels moeten in acht genomen worden: Vernietiging van het werk: privé mag men doen wat men wil met het werk. Publiek moet er echter een belangenafweging tussen de belangen van auteur en eigenaars worden gedaan door de rechter. Wijzigen van het werk: er moet altijd een belangenafweging worden uitgevoerd De eigenschappen van de morele rechten Morele rechten zijn onvervreemdbaar en kunnen dus nooit worden weggenomen, zelfs niet met een contract. Ze zijn niet voor afstand vatbaar en gelden ten opzichte van éénieder. De rechten worden niet overgeërfd maar kunnen wel worden vertegenwoordigd door de erfgenamen in naam van de overleden auteur (in nomine auctoris), in overeenstemming met zijn wil. De rechten blijven even lang bestaan als de vermogensrechten, dus ook na zijn dood. Ze komen evenwel niet in het patrimonium van de erfgenamen terecht. 2.2 De regels inzake auteurscontracten Een auteur kan op twee wijzen over zijn vermogensrechten beschikken: 1. Overdragen van de vermogensrechten. Dit is vergelijkbaar met een verkoop, de rechten worden definitief overgedragen aan de koper. De rechten moeten minimaal voor 1 land geldig zijn. 2. Verlenen van een gebruiksrecht of een licentie is vergelijkbaar met een huur-verhuur. Men kan de rechten al dan niet exclusief verhuren en staat ze dus niet af. De duur van de huur kan men zelf bepalen en de rechten zijn opsplitsbaar te verhuren. In wat volgt worden algemene regels voor auteurscontracten beschreven. Deze regels gelden enkel voor contracten tussen een auteur en een willekeurige partij. Onder auteur moet hier de persoon die het werk maakte of zijn ergenamen worden verstaan. Deze regels gelden dus niet voor contracten die niet over een specifiek werk gaan of als de auteur geen contracterende partij is. 12

13 Het geschrift als bewijsregel Alle auteurscontracten moeten schriftelijk worden bewezen door middel van een akte. Indien er geen akte beschikbaar is kan men enkel door bekentenis of eed het contract bewijzen. Men kan echter nooit aan de hand van vermoedens of getuigenissen een contract aantonen, zelfs niet als het volgens het Belgisch Wetboek wel mag. Het is wel toegelaten het geschrift pas op te stellen na een mondelinge overeenkomst. Puur mondelinge afspraken zijn toegelaten voor een bedrag van maximaal 375 euro. De omvang van de verleende rechten De vermogensrechten van een auteur kunnen zeer precies geformuleerd worden. Zo kan men ze opdelen in het reproductierecht en het publiek mededelingsrecht. Het reproductierecht kan worden opgesplitst in... Voor elke exploitatiewijze moet de reikwijdte van de overgedragen rechten uitdrukkelijk worden bepaald. Er is dus een specifiëringsplicht wat wil zeggen dat in het auteurscontract zeer specifiek moet wordne aangeduidt welke rechten wordne overgedragen. In de praktijk blijkt dit soms zeer moeilijk. Interpretatie van de auteurscontracten Als een auteur afstand doet van de materiële drager (corpus mechanicum) wil dit niet zeggen dat de auteursrechten mee worden overgedragen. Enkel het tentoonstellingsrecht wordt mee weggegeven. Ook dienen het auteursrecht en de exploitatiewijzen ervan restrictief te worden geïnterpreteerd. In geval van onduidelijkheid zal men dus voor de auteur kiezen. De vergoeding van de auteur In een auteurscontract moet verplicht een clausule over de vergoeding van de auteur worden opgenomen. Men kan in deze clausule voor elke soort vergoeding kiezen: forfaitair (vast bedrag), proportioneel (afhankelijk bedrag) of zelfs geen vergoeding. De exploitatieplicht De wet bepaalt dat de verkrijger van het exploitatierecht een verplichting tot het exploiteren van het werk overeenkomstig de eerlijke beroepsgebruiken heeft. Met overeenkomstig de eerlijke beroepspraktijken wordt bedoeld dat de medecontractant zich op een correcte manier moet opstellen tegenover de auteur. Deze dwingende gedragsnorm impliceert dus niet steeds dat tot daadwerkelijke exploitatie moet worden overgegaan. De duur van auteurscontracten In elk auteurscontract moet voor elke exploitatatiewijze afzonderlijk de duur van de overdracht uitdrukkelijk worden bepaald. Deze duur kan in tijd worden uitgedrukt (bv. 5 jaar) of in een andere grootheid (bv exemplaren). Ook kan worden geschreven dat de rechten voor zolang ze gelden worden overgedragen. Het bepalen van de geografische ruimte Hoewel het niet uitdrukkelijk is vermeld in de auteurswet, is het aan te raden om voor elke exploitatiewijze afzonderlijk de geografische rijkweidte waarvoor de rechten worden verleend te vermelden. Clausules met betrekking tot toekomstige werken Het is mogelijk om te contracteren over werken waarop nog geen auteursrecht rust (omdat ze nog niet bestaan, of omdat ze nog niet materieel zijn,...) Hierbij moet wel opgemerkt worden dat dit voor beperkte tijd geldt, hoelang dit is wordt bij betwisting door de rechter bepaald. Ook is het verplicht om het genre en de soort van de toekomstige werken te vermelden. Men dient bij dit soort toekomstcontracten ook steeds alle andere regels in acht te nemen. 13

14 Contracteren over toekomstige exploitatievormen Clausules waarin over toekomstige exploitatatievormen wordt gecontracteerd zijn nietig indien de exploitatievorm nog niet bestaat of nog niet praktisch toepasbaar is. De auteur moet de toekomstige exploitatatietechniek kennen vooraleer hierover afspraken kunnen worden gemaakt Auteursrechtelijk beschermde werken gemaakt in uitvoering van een arbeidsovereenkomst of statuut Ook hier blijft de basisregel dat degene die het auteursrechtelijk werk tot stand brengt alle auteursrechten krijgt, dus ook als dit gebeurt in opdracht van de werkgever. In de auteurswet zijn enkele regels opgenomen die het voor de werkgever mogelijk maken in het bezit te komen van de vermogensrechten op het werk. De morele rechten blijven altijd van de auteur. De volgende regels gelden enkel voor werken die tot stand gebracht zijn binnen het kader van de werknemer zijn arbeidsovereenkomst of statuut, dus werken die de auteur maakte omdat hij/zij daarvoor in dienst was genomen. Steeds moet de overdracht van de vermogensrechten schriftelijk worden vastgelegd. Dit kan zowel in de arbeidsovereenkomst, het statuut of een ander document. Als er echter geen schriftelijke vastlegging is gebeurt kunnen deze rechten nooit autmatisch overgaan naar de werkgever. In het overdrachtscontract moet duidelijk staan welke vermogensrechten worden overgedragen. Het is echter niet vereist om alle mogelijke exploitatiewijzen op te sommen. Hierdoor kunnen de clausules veel algemener zijn dan bij een gewoon auteurscontract. Wel blijven deze clausules restrictief geïnterpreteerd en zal dus in het voordeel van de auteur worden beslist in geval van betwisting. In vergelijking tot alle andere auteurscontracten is het hier wel toegestaan om te contracteren over toekomstige exploitatievormen zij het onder enkele voorwaarden: Men moet uitdrukkelijk zijn over het feit dat ook voor toekomstige exploitatievormen een contract wordt gesloten. Men moet bepalen dat de werknemer/ambtenaar recht heeft op een aandeel van de winst van de toekomstige exploitatie. Dit kan forfaitair of proportioneel zijn maar de grootte van de vergoeding moet duidelijk vermeld zijn. De algemene regel die stelt dat de duur waarvoor de rechten worden verleend moet worden vermeldt, hier niet van toepassing is. Men kan er dus vanuit gaan dat het contract op alle toekomstige werken toepasbaar is. Ook volgende regels moeten in dit soort contract niet worden opgenomen: exploitatieplicht: de werkgever kan zelf kiezen of het werk al dan niet wordt geëxploiteerd. vergoedingsplicht: men gaat ervan uit dat de wernemer sowieso betaald wordt. Er is dus geen plicht ten opzichte van de werkgever om een extra vergoeding te betalen. Er kunnen zogenaamde collectieve overeenkomsten plaatsvinden, zoals een collectieve arbeidsovereenkomst. Daarin wordt zeer algemeen beschreven dat welke vermogensrechten overgaan op de werkgever voor alle werken die in het kader van de arbeidsovereenkomst of het statuut worden gemaakt. Er kan eventueel wat specifieker op de modaliteiten en omvang worden ingegaan Auteursrechtelijk beschermde werken gemaakt in opdracht De regels voor werken gemaakt in opdracht zijn het zelfde zoals hierboven. Er is echter één verschil, de regel over toekomstige exploitatievormen niet uitdrukkelijk moet worden vermeld. Door de restrictieve aard van deze contracten is het toch beter zo n clausule te vermelden indien men deze rechten wil. Dit soort contract kan echter pas gesloten worden als: 14

15 de opdrachtgever een activiteit in de niet-culturele sector of reclame uitoefend. Hier worden onder andere personeen met commerciële doelstellingen bedoelt. het bestemde werk moet voor een activiteit in de niet-culturele sector of reclame wereld bedoelt zijn. de overdracht of licientieverlening van vermogensrechten moet uitdrukkelijk worden voorzien Contracteren over de morele rechten Het is niet mogelijk de morele rechten af te staan, alle overeenkomsten daaromtrent zijn nietig. In bepaalde gevallen kan wel gecontracteerd worden over de uitoefening van de morele rechten. Hieromtrent is echter veel onenigheid waardoor geen standaard clausulevorm bestaat. Het is wel steeds aangeraden een clausule omtrent morele rechten op te nemen indien men dit wenst De regels voor specifieke auteurscontracten Portretten Een portret is een afbeelding van een persoon, dit kan een gelaat zijn maar ook een typerende en herkenbare lichaamshouding. Men heeft niet het recht tot reproduceren of publiek medelen zonder de toestemming van de geportretteerde of, gedurende 20 jaar na diens overlijden, de toestemming van de rechtstverkrijgenden van de geportretteerde. Het is wel mogelijk deze toestemming impliciet te geven. Een catwalk model geeft bijvoorbeeld impliciet toestemming voor foto s, wat toestemming is voor persoonlijkheidsrechten en recht op afbeelding. 3 De auteursrechtelijke bescherming van computerprogramma s Vanwege een Europese richtlijn, ondertussen is al een nieuwere geïmplementeerd, is de rechtsbescherming van computerprogramma s opgenomen in de Belgische wetgeving. In de softwarewet worden computerprogramma s auteursrechtelijk beschermd en gelijkgesteld met werken van letterkunde volgens de Conventie van Bern. Er zijn dus grote overeenkomsten tussen de softwarewet en de auteurswet. 3.1 Het beschermde voorwerp en de beschermingsvoorwaarden Met het begrip computerprogramma worden in de wet alle soorten computerprogramma s bedoelt (bv. besturingssystemen, tekstverwerkers,... maar ook software ingebouwd in apparatuur). Deze programma s worden beschermd ongeacht de vorm. Ook alle voorbereidend materiaal dat kan leiden tot het uiteindelijke ontwerp van het programma wordt beschermd als software. Er is echter geen bescherming voor de ideen en gedachten die achter het programma zitten. Enkel de uitdrukkingswijze wordt beschermd, wel ongeacht vorm, taal of drager. De enige vereiste is dat met een reproductie van de uitdrukkingswijze een reproductie van het computerprogramma kan worden gerealiseerd. Ook interfaces, de manier waarop verschillende componenten of programma s met elkaar communiceren, worden onder de uitdrukkingswijze verstaan. Deze bescherming dekt echter niet de bescherming van de grafische gebruikersinterface daar deze niet volstaat om het computerprogramma te reproduceren. De grafische gebruikersinterface kan, indien het aan de nodige voorwaarden voldoet, wel door het gewone auteursrecht worden beschermd. Het zelfde geldt voor de handleiding van een computerprogramma. De bescherming geldt in de verschillende stadia van ontwikkeling, van zodra het aan de voorwaarden voldoet. De beschermingsvoorwaarden zijn vergelijkbaar met die van het auteursrecht. De belangrijkste is oorspronkelijkheid, een programma moet de eigen intellectuele schepping van de auteur zijn. Er zijn buiten het maken van een programma dat aan de voorwaarden voldoet dus geen verdere formaliteiten nodig om bescherming te krijgen. 15

16 3.2 De beschermde personen Net zoals in de auteurswet gaat ook de softwarewet ervanuit dat de auteur degene is die het computerprogramma daadwerkelijk tot stand brengt en dus alle rechten verkrijgt. De regelingen voor meerdere auteurs of programma s geschreven in opdracht wordt exact de zelfde regeling als in de auteurswet overgenomen. Als een werk in opdracht wordt gemaakt moeten dus ook alle vermogensrechten contractueel worden overgedragen. Het is belangrijk hierbij op te merken dat er een uitzondering is bij werknemer-werkgever situaties. Hier geldt dat de vermogensrechten automatisch overgaan op te werkgever, tenzij anders bepaald in de arbeidsovereenkomst of het statuut. 3.3 De toegekende rechten De morele rechten Auteurs van computerprogramma s hebben maar twee morele rechten: 1. recht op erkenning van vaderschap: de auteur kan zich op gelijk welk moment profileren als maker van een programma en eisen dat dit onder zijn naam verschijnt. Ook kan hij zich verzetten tegen een derde die dit recht opeist. Dit is een recht en geen plicht, een auteur kan dus ook anoniem blijfen of onder een pseudoniem publiceren. 2. recht op integriteit: de auteur kan zich verzeten tegen iedere materiële wijziging die zounder zijn toestemming gebeurde als deze schade zou kunnen toebrengen aan zijn goede naam De vermogensrechten De auteur heeft een uitgebreid reproductierecht. Dit houdt in dat een programma zonder toestemming niet permanent, tijdelijk, geheel of gedeeltelijk mag worden gereproduceert, ongeacht op welke wijze en voor welke duur dit gebeurt. Daar men hierdoor in de praktijk geen gebruik van het programma zou kunnen maken zonder toestemming voorziet de wet een uitzondering, tenzij anders is bepaald. Het is zo dat voor de reproductie, van een legaal verkregen programma, noodzakelijk om het te kunnen gebruiken en/of verbeteren geen toestemming van de auteur vereist is. De auteur heeft een vertaal- en bewerkingsrecht waardoor men zonder toestemming het programma niet mag bewerken of vertalen. Ook hier geldt de uitzondering dat het wel mag, tenzij anders bepaald, indien dit noodzakelijk is voor het goede gebruik en/of verbetering. De auteur bezit ook een exclusief distributierecht en kan dus bepalen wat er met zijn product gebeurt (bijvoorbeeld of het verkocht of verhuurt moet worden). Uiteraard kan men wel zonder toestemming uitlenen tussen particulieren. Het publiek mededelingsrecht komt volledig overeen met dat van de auteurswet De beperkingen van de vermogensrechten Naast de beperkingen die hierboven zijn beschreven bestaan er nog een paar andere. Zo kan de rechthebbende nooit verbieden, ook niet contractueel, dat een reservekopie van het programma wordt gemaakt voor zover die kopie noodzakelijk is voor de bescherming van het gebruik van het programma. Het is toegestaan om zonder toestemming van de rechthebbende de werking van een programma te observeren. Dit kan omdat de softwarewet expliciet benadrukt dat de ideeën en beginselen die aan de grondslag van een computerprogramma liggen niet auteursrechtelijk worden beschermd. 16

17 Het is toegestaan om decompilatie of reverse engineering uit te voeren op een programma onder strikte voorwaarden: decompilatie is enkel toegestaan om een onafhankelijk gecreëerd programma compatibel te maken. de decompilatie moet onmisbaar zijn om de compatibiliteit te verkrijgen het proces moet uitgevoerd worden door een persoon die het recht heeft het programma te gebruiken (bijvoorbeeld een licentiehouder). enkel het deel noodzakelijk voor de compatibiliteit mag gedecompileerd worden de gegevens die men door het proces verkreeg mogen niet gedeeld worden en voor geen enkel ander doeleinde dan compatibiliteit gebruikt worden. de decompilatie mag geen ongerechtvaardige schade aanrichten aan de maker van het gedecompileerde programma. Geen enkele contractuele afwijkinge van bovenstaande regel is mogelijk. Op de vraag of de uitzonderingen op de andere vermogensrechten gelijk zijn als die in de auteurswet moet negatief geantwoord worden De beschermingsduur De beschermingsduur is gelijk aan deze voor een auteursrechtelijk beschermd werk en werd voordien al besproken De verhouding van de softwarewet tegenover de auteurswet Beide wetten zijn naast elkaar opgericht. De softwarewet is echter gemaakt ter implementatie van een Europese richtlijn en is niet alomvattend. Als men het antwoord niet vind in de softwarewet moet men kijken naar de bepalingen in de auteurswet. Steeds hebben de bepalingen in de softwarewet voorang op deze in de auteurswet en de bepalingen van de auteurswet kunnen dus niet worden toegepast als ze strijdig zijn met die van de softwarewet. 4 De bescherming van databanken In België worden databanken zowel via het auteursrecht (de vorm van de databank wordt hierdoor beschermd) als via een specifiek (sui generis) recht beschermd. Volgens de wet databanken is een databank een verzameling van werken die methodisch geordend en afzonderlijk met elektronische middelen of anders toegankelijk zijn. Er moeten dus een aantal voorwaarden gelijktijdig vervuld zijn: verzameling: er moeten een aantal elementen aanwezig zijn, de hoeveelheid speelt echter geen rol. De aard van de verzamelde gegevens/werken en of ze al dan niet auteurrechtelijk beschermd zijn speelt geen rol. Wel moeten deze elementen zelfstandig zijn, dit wil zeggen dat ze niet gentegreerd mogen zijn in een geheel. De hoofdstukken van één boek vormen bijvoorbeeld geen verzameling. geordend: de elementen in een databank moeten systematisch of methodisch geordend zijn. toegankelijk: een verzameling gegevens is maar een databank als men de gegevens elektronisch of op een andere manier kan benaderen en het mogelijk is elk element onmiddelijk afzonderlijk op te vragen. Zo kan een film op casette geen databank van beelden genoemd worden omdat niet elk frame meteen kan worden opgevraagd. 4.1 Het sui generis-recht voor databanken Het sui generis-recht heeft tot doel het beschermen van de investering die de producent van de databank heeft moeten doen. Daarom beschermd het sui generis-recht de inhoud van de databank in tegenstelling tot de auteurswet die de originele structuur van de databank beschermd. 17