PASPARTOE Bundeling standpunten Brusselse verenigingen waar armen het woord nemen

Transcriptie

1 Brussels platform armoede Standpunt Paspartoe Thomas Haemels, Bart Peeters, PASPARTOE 2015 Bundeling standpunten Brusselse verenigingen waar armen het woord nemen Inleiding Deze nota kwam tot stand op basis van de ervaringsuitwisseling van de Brusselse verenigingen waar armen het woord nemen binnen de overlegstructuur van het Brussels Platform Armoede. Als basis werd de nota betreffende de UITPAS van het Netwerk tegen armoede 1 gebruikt. Deze nota dient gelezen te worden in combinatie met de nota over de UITPAS. De vrijetijdspas, Paspartoe, werd ingevoerd in februari Naar aanleiding van de aanstelling van de nieuwe Vlaamse minister van cultuur Sven Gatz en de Brusselse VGC minister voor cultuur jeugd en sport Pascal Smet, maakt het Brussels Platform Armoede in deze nota een evaluatie van de Paspartoe. 1. Visie Vrijetijdsbeleving en ontspanning zijn een grondrecht voor iedereen 2. Uit de praktijk van verenigingen waar armen het woord nemen blijkt het grote belang en effect van vrijetijdsactiviteiten voor mensen in armoede op hun algemeen welzijn, sociaal netwerk, welbevinden, zelfvertrouwen, Het Brussels platform armoede pleit dan ook voor een niet-stigmatiserende vrijetijdspas voor mensen in armoede. 1 Nota uitrol UITPAS, Netwerk Tegen Armoede: bundeling-standpunten-uitpas-def.pdf 2 Artikel 24 van de universele verklaring van de rechten van de mens 1

2 We pleiten er voor om vrije tijd als grondrecht te beschouwen voor elke mens, en de Paspartoe in te zetten als instrument om dit recht waar te maken. Het is onaanvaardbaar dat cultuur, sport en ontspanning een luxe zijn voor diegenen die het kunnen betalen en niet toegankelijk is voor mensen die dag in dag uit in stress en armoede leven en niet de financiële middelen of de kennis hebben om even uit die stress te kunnen ontsnappen. Het doel van de Paspartoe moet dan ook zijn om elke Brusselaar die vandaag in armoede leeft te bereiken met een divers & flexibel aanbod van vrije tijd en ontspanning. Essentieel is ook de participatie en betrokkenheid van de doelgroep in de evaluatie en bijsturing van Paspartoe. 2. Bepaling doelgroep BPA vraagt: Toekenning verhoogde tegemoetkoming Mensen met bepaalde statuten recht geven Het behouden van de extra bepalingen voorzien in Brussel Het bepalen de doelgroep mensen in armoede blijft een moeilijke oefening. Bij vrijetijdsparticipatie is het van belang om zo veel mogelijk mensen die nu niet deelnemen - de kans te geven om te participeren aan het bestaande vrijetijdsaanbod. De Paspartoe is een belangrijk middel om mensen in armoede maximaal recht te geven op vrijetijdsparticipatie, niet om uit te zoeken of mensen wel arm genoeg zijn. Mensen in armoede zijn echter een brede en diverse doelgroep, waarbij in meerdere of mindere mate drempels moeten worden weggewerkt. Een Paspartoe zal pas gebruikt worden door de armste doelgroep als er op het wegwerken van die verschillende drempels wordt ingezet en indien er altijd tijd, moeite en middelen worden voorbehouden voor de meest kwetsbare en geïsoleerde gezinnen en individuen. Met deze tijd en moeite bedoelen we uiteraard aspecten zoals toeleiding, informeren, letterlijk op weg zetten, 2

3 Het Brussels platform armoede stelt voor: 1/ Paspartoe met korting toe te kennen aan mensen die RECHT hebben op verhoogde tegemoetkoming (VT). Voorwaarden: Als het VT-statuut wordt gehanteerd als inkomenscriterium, moet dus ingezet worden op: - Voldoende middelen om de volledige doelgroep te laten participeren - (automatische) Toekenning van het statuut aan kwetsbare doelgroepen. Hiermee bedoelen we dat mensen in onderstaande statuten (punt 2) automatisch het recht op verhoogde tegemoetkoming moeten toegekend krijgen. Zolang dit niet het geval is blijft de bijkomende categoriale aanpak voor meeste van de onder punt 2 opgesomde mensen noodzakelijk. In een volgend/ander stadium kan Cultuurnet via de gegevens van de Kruispuntbank dan automatisch een Paspartoe toekennen aan mensen met een VTstatuut. - Extra toeleiding, communicatie en acties voor mensen die nu niet participeren! 2/ Om mensen met bepaalde statuten, automatisch recht te geven op een Paspartoe met kansentarief 3 Allerhande sociale voordelen worden reeds berekend op basis van een inkomensonderzoek. Het is zinloos om voor een Paspartoe dezelfde berekening te doen. Van onderstaande statuten weten we zeker dat het besteedbare inkomen ontoereikend is voor vrijetijdsparticipatie. We stellen dan ook voor om deze mensen, op eenvoudig vertoon van hun attest of via een eenmalig check via de kruispuntbank, het kansentarief toe te kennen: 3 Nota Uitpas, Netwerk Tegen Armoede, 2015: bundeling-standpunten-uitpas-def.pdf 3

4 - Mensen die in begeleiding zijn voor schuldafbouw, budgetbeheer of collectieve schuldenregeling, en die een attest voorleggen dat werd uitgereikt door een organisatie budgetbeheer, een collectieve schuldbemiddelaar of het OCMW. Ook het voorleggen van een vonnis of van een verklaring van een schuldbemiddelaar komt in aanmerking. - Mensen zonder vaste verblijfplaats - Mensen in een asielprocedure - Mensen zonder wettig verblijf - Mensen met een inkomensvervangende tegemoetkoming (IVT) - Mensen met een leefloon - Mensen in een gezin zonder arbeidsinkomen (= alleenstaanden of beide partners in een situatie van langdurige werkloosheid) - Mensen met een verhoogde school- of studietoelage - Mensen met een inkomensgarantie voor ouderen (IGO) - Huurders van een sociale woning en mensen op een wachtlijst voor een sociale woning ( kandidaat sociale huurder ) 3/ Voor Brussel vragen we het behoud van de extra bepalingen De Paspartoe aan kansentarief wordt toegekend aan: - Nieuwkomers met een verwijsbrief van BON of de opvangcentra - Kwetsbaren met een verwijsbrief van een door de VGC erkende organisatie. 3. Toekenning pas BPA vraagt: Informeren op zoveel mogelijk laagdrempelige plaatsen Aanvragen en toekennen op zoveel mogelijk verschillende plaatsen Betrekken van OCMW s, bibliotheken, gemeenschapcentra s, gemeentehuizen, Het informeren over het bestaan van de pas, gebeurt best op zo veel mogelijk laagdrempelige plaatsen 4 (vrijetijdsaanbieders, sociale 4 Formulier beoordelingscriteria cultuurnet aanvraag UITPAS 4

5 organisaties, plaatsen waar mensen in armoede al over de vloer komen ) Het al dan niet toekennen van de Paspartoe met korting, kan om evidente redenen (dossierlast, privacy ) slechts op een beperkt aantal plaatsen gebeuren. Zowel de toekenning als het effectief verkrijgen moet zoveel mogelijk op dezelfde plaats gebeuren. Mogelijke plaatsen om de Paspartoe toe te kennen: sociaal huis, sociale dienst OCMW, bibliotheek, gemeenschapscentra, culturele centra, gemeentehuizen, mobiel loket, Volgende aanbevelingen moeten wel meegenomen worden: - Het is van belang dat de aanvraag van de kaart kan gebeuren op meer dan 2 laagdrempelige locaties (niet enkel bij Muntpunt en de VGC zoals dit nu is) Nu kunnen we enkel de pas aanvragen op VGC of Muntpunt. Dit vinden we niet laagdrempelig, we willen meer aanvraagpunten bv bij gemeentehuizen, CC s, - Een goede doorverwijzing is belangrijk, zodat mensen niet naar 3 verschillende plaatsen moeten om hun pas op te halen. We worden voor veel dingen al van organisatie naar organisatie gestuurd. Wanneer dit ook met de Paspartoe gebeurt zou dit weinig tot niet aangevraagd worden. - Het is van belang dat zo veel mogelijk diensten, loketten, vrijetijdsaanbieders goed op de hoogte zijn van het bestaan en de voorwaarden van de pas en waar je ze kunt aanvragen. We missen veel informatie, en ook merken we dat nog veel aanbieders die niet echt volledig op de hoogte zijn. - Een duidelijke en heldere communicatie over deze plaatsen én over het mobiel loket is noodzakelijk (veel mensen weten bijvoorbeeld niet van het bestaan van het mobiel loket af) Is er zoiets als een mobiel loket? Waar is dat dan? En wanneer? 5

6 4. Toeleiding BPA vraagt: Informatie op maat Personeelskracht voor de toeleiding Omkaderende en drempelverlagende activiteiten Gedeelde verantwoordelijkheid Wegwerken van drempels WAT? De Paspartoe op zich is onvoldoende om mensen in armoede te laten participeren aan het vrijetijdsaanbod. Een Paspartoe is er niet alleen voor de mensen voor wie enkel de financiële drempel een rol speelt, maar ook voor mensen die meer ondersteuning nodig hebben. Als niet standaard een stuk personeelstijd, tickets, communicatie wordt voorbehouden voor deze groep, zal de Paspartoe ze niet bereiken. Indien in de toekomst blijkt dat het toeleiden van deze mensen een grote bijkomende personeelsinzet vergt dan moet deze bijkomende personeelsinzet ondersteund kunnen worden vanuit het budget voorzien voor de Paspartoe. Toeleiding vereist: Personeelskracht Laagdrempelige ontmoetingsplaatsen voor mensen in armoede. Vanuit deze ontmoetingsfunctie kan er gewerkt worden aan groepsuitstappen, buddysystemen, Gedeelde verantwoordelijkheid van vrijetijdsaanbieders en sociale organisaties + voortdurende afstemming tussen beide Laagdrempelige en volledige communicatie via verschillende kanalen. Belangrijk is dat deze communicatie op maat is van mensen in armoede. Anders zal deze volledig zijn doel voorbij schieten. Mensen in armoede zijn bijvoorbeeld voorstander van een vaste pagina in Brussel Deze Week met de activiteiten van die week in. Bekendmaking, vertaling en aanpassing van het aanbod Omkaderende en drempelverlagende activiteiten door organisaties met kennis en bereik van de doelgroep. Mensen in armoede die nog 6

7 nooit geparticipeerd hebben, zullen meer nodig hebben dan informatie alleen. Wegwerken van drempels Empowerend werken: opsporen van (nieuwe) interesses, mensen sterker maken in vrijetijdsparticipatie, aandacht besteden aan nazorg en belevingsaspect van vrije tijd voor mensen in armoede Een rechtenbenadering: actief opsporen van mensen voor wie vrijetijdsparticipatie een meerwaarde kan zijn, helpen verkrijgen van verhoogde tegemoetkoming, helpen aanvragen van Paspartoe, bekijken welke rechten mensen hebben, Vorming van organisaties: medewerkers van cultuuraanbieders, vrije tijds- en sportorganisaties dienen vorming te krijgen over de Paspartoe maar ook over leven in armoede, omgaan met mensen in armoede. Voorbeeld van een aandachtspunt hierbij: mensen in armoede zijn niet steeds vertrouwd met de gebruikelijke culturele codes (bv. wanneer er geapplaudisseerd moet worden bij een concert of theatervoorstelling). 5. Aanbod BPA vraagt: Grote opname vrijetijdaanbod. Zowel VGC initiatieven als privé Koppeling aan het subsidiebeleid Dialoog met COCOF Herbekijken bonnenboekje Koppeling Fonds Vrijetijdsparticipatie Herbekijken groepsuitstappen 7

8 1. Aanbod algemeen We streven naar een maximale participatie aan cultuur en vrije tijd 5 Uit ervaringen van gebruikers van de Paspartoe leren we dat het aanbod vaak te beperkt is. Niet zelden gaat het over het gesubsidieerd aanbod vanuit de VGC. Uiteraard is de bedoeling om een groeipad te verkrijgen, maar dit wordt al te vaak bepaald door de goodwill van de aanbieder en niet op basis van de voorkeur van de gebruiker. We pleiten voor een zo volledig mogelijk opname van het vrijetijdsaanbod in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest aan kortingstarief, rekening houdend met de voorkeur van de gebruikers in armoede. Cinema, zwembaden, speelpleinwerking, sportclubs, sportevenementen, commerciële evenementen, zijn vaak het aanbod waar gezinnen in armoede interesse voor hebben. Het gaat hierbij vooral over grote, laagdrempelige, alledaagse evenementen. Het verenigingsleven in Brussel moet zijn aanbod open stellen aan kortingstarief. De VGC kan een voorbeeld stellen door het subsidiebeleid voor verenigingen te koppelen aan de instap in Paspartoe. 2. Specifiek Brussel Het kunstenbeleid van de VGC moet meer in dialoog gaan met de Franse Gemeenschap in Brussel 6. Vanuit het Brussels platform armoede vinden we niet enkel dat het kunstenbeleid hier in dialoog moet gaan met de Franse Gemeenschap, maar evengoed de cultuuraanbieders. Op termijn zouden de twee vrijetijdspassen Paspartoe en article 27 ook beter op elkaar afgestemd moeten worden of zelfs geïntegreerd kunnen worden zodat er één vrijetijdspas voor Brussel ontstaat. In de huidige situatie is het naast elkaar bestaan van deze 2 systemen te complex voor mensen in armoede: het is onduidelijk voor welk aanbod welke pas 5 Bestuursakkoord VGC 6 Bestuursakkoord VGC 8

9 gebruikt moet worden, de aanvraag van 2 vrijetijdspassen vergt onnodig veel moeite en tijd, Verder juichen we samenwerkingen met commerciële initiatieven toe én achtten we ze ook broodnodig! Mensen in armoede verkiezen vaak het meer commerciële aanbod. Deelname hieraan kan natuurlijk op termijn een opstap zijn voor deelname aan het niet-commerciële aanbod. We pleiten er dan ook voor om de Paspartoe te kunnen inzetten voor activiteiten binnen het commerciële vrijetijdsaanbod. Uit ervaringen merken we dat het aanbod, binnen het systeem van de Paspartoe, voor mensen in armoede te beperkt blijft tot enkel de gesubsidieerde Nederlandstalige activiteiten. Zoals gezegd zien we graag dat ook het Franstalige aanbod en het aanbod binnen het commerciële circuit toegankelijk wordt (of blijft) voor mensen in armoede. We vragen om te onderzoeken of en hoe de Paspartoe hiervoor kan ingezet worden. Verder moet er ook opgelet worden dat het bonnenboekje geen te beperkt instrument wordt. De ervaring leert dat veel initiatieven het reductietarief geven voor een bepaalde voorstelling op een bepaalde datum (bv veel van de huidige activiteiten in bonnenboekje). Dit is uiteraard een begin, maar men moet er zich bewust van zijn dat men op deze manier mensen in armoede te zeer beperkt in de keuze van hun activiteiten. Vandaar vragen wij een opener & flexibeler aanbod aan een vaste reductieprijs of aan een vast kortingspercentage. Op de langere termijn zijn we voorstander van het integreren van het bonnenboekje in de kaart. In Vlaanderen zien we dat bij de uitpas extra punten worden toegedeeld wanneer andere niet gemeentelijke aanbieders aansluiten in het systeem. 7 Naast het regionale aanbod zou de Paspartoe via het fonds vrijetijdsparticipatie beschikbaar moeten zijn voor een bovenlokaal aanbod. Waardoor niet enkel organisaties vanuit Brussel hier gebruik van kunnen maken, maar ook individuen op zich gebruik kunnen maken van dit bovenlokaal aanbod. Uiteraard moet er hier dan ook gekeken worden naar de middelen die het Fonds voor handen heeft. Op dit moment kunnen enkel 7 Formulier beoordelingscriteria cultuurnet aanvraag UITPAS 9

10 organisaties via dit Fonds gebruik maken van het aanbod. Individuele personen zouden via een koppeling van de pas aan dit Fonds ook van het aanbod gebruik moeten kunnen maken. Het Brussels platform armoede is ook vragende partij voor een duidelijk én eenvoudig systeem om (zelfstandig) in groep te kunnen proeven van cultuur. Momenteel zijn er een aantal zogenaamde keyfobs in omloop, maar deze laten mensen in armoede niet toe om zelfstandig én in groepsverband te kunnen proeven van cultuur. Dit omdat deze keyfobs verdeeld worden aan organisaties en ze slechts 10 badges tellen die elk 6 keer gebruikt kunnen worden. Als Brussels Platform Armoede vragen we dan ook een uitbreiding van deze keyfobs voor organisaties van mensen in armoede: als verenigingen zijn we voorstander van het introduceren van 1 keyfob (of eerder 1 badge) per organisatie met minimaal 60 beurten op. Op deze manier is het systeem veel flexibeler om meer mensen van cultuur te kunnen laten proeven. Dit vanuit de vaststelling dat men bij een uitstap niet steeds 10 personen heeft. Op dit moment kunnen verenigingen iedereen wel aan een individuele pas helpen door middel van een doorverwijsbrief. Uiteraard bereiken we hier niet iedereen mee én blijft het groepsaspect (via het systeem van de keyfobs ) belangrijk als opstap naar cultuur. Tenslotte zijn de culturele en sportieve activiteiten binnen schoolverband vaak te duur voor gezinnen in armoede. De school is nochtans de eerste plaats om kennis te maken met cultuur, jeugdwerk en sport. Het is de verantwoordelijkheid van de scholen om de kosten voor de ouders te beperken en ervoor te zorgen dat geen enkel kind wordt uitgesloten van participatie aan hun activiteiten. Het instappen van scholen in het systeem van de Paspartoe kan een hulp zijn. 10

11 6. Financiële korting voor mensen in armoede BPA vraagt: Duidelijke verdeelsleutel bonnenboekje Bij overparticipatie, beperken in gebruik Op vertoon van hun gecodeerde Paspartoe betalen kaarthouders 2 voor elk ticket met basisprijs 16 of minder. Het overige bedrag wordt verdeeld onder de VGC (60%) en de aanbieder (40%) 8. Wanneer de kostprijs van de activiteit meer dan 16 bedraagt, moet er gekeken worden of er een kortingsbon van deze activiteit in het bonnenboekje steekt. Hierbij wordt dan een korting toegekend die vermeld staat op de kortingsbon. De Paspartoe is voor activiteiten tot 16 zeer duidelijk voor mensen in armoede. Als Brussels platform armoede pleiten we echter voor een duidelijke prijsafspraak voor alle activiteiten in het aanbod. Zowel op gebied van de pas als op gebied van het bonnenboekje. We stellen voor om voor activiteiten boven de 16 een verdeelsleutel van te hanteren. Hiervan wordt dan 20% van de prijs betaald door mensen in armoede, 40% door de VGC en 40% door de aanbieder. Uit vorige ervaringen (UITPAS) blijkt dat dit een haalbare oplossing is. De invoering van dit systeem laat toe dat het bonnenboekje, dat nu te moeilijk te hanteren is en slechts een oplossing biedt voor een te beperkt deel van het aanbod, op termijn kan verdwijnen. Uit getuigenissen blijkt dat veel mensen in armoede het systeem van article 27 zeer interessant vinden. Als belangrijkste reden geven zij aan dat het steeds om het vaste bedrag van 1.25 gaat dat betaald hoeft te worden. Deze duidelijkheid over de prijs moet ook beter gegarandeerd worden in het systeem van de Paspartoe. Een opmerking in de marge in verband met aanbieders: aanbieders zouden kunnen terugschrikken voor overparticipatie. Uit cijfers van een project uit 8 Verslagen werkgroep mensen in armoede, VGC,

12 Aalst 9 blijkt deze vrees echter zeer ongegrond. Dit gebeurt enkel bij activiteiten die laagdrempelig en populair zijn zoals zwembad, cinema, Hier kan dan gedacht worden aan een beperking in aantal participaties per individu. Eerder dit dan aan een preventieve beperking van het aanbod zelf. Uiteraard raden we hier ook een pragmatische aanpak aan. In eerste instantie wordt het volledig aanbod opengesteld en pas bij overparticipatie wordt het beperkt in het gebruik. 7. Projectstructuur en participatie BPA vraagt: Blijvende participatie van mensen in armoede Gedragenheid door alle partners Het Brussels platform armoede pleit er sterk voor om de blijvende participatie van mensen in armoede in te bouwen in het proces van implementatie en evaluatie van de Paspartoe. Enkel op deze manier kan getoetst worden of alle aspecten van de pas tegemoet komen aan de noden van mensen in armoede. (aanbod, aanvraagplaatsen, gebruik, korting, toeleiding, ) Het Brussels platform armoede raadt aan om de werkgroep mensen in armoede - binnen de administratie cultuur, jeugd en sport - op regelmatige basis te laten samenkomen. Op deze manier kunnen partners die werken met kansarme groepen mogelijke problemen blijven signaleren. Tenslotte is het belangrijk dat de Paspartoe gedragen wordt door alle organisaties, partners en personen die er mee in aanraking komen. 9 Standpunten UITPAS, Netwerk Tegen Armoede,