is dwmyld~ Economische structuurversterking: bevorderen innovatie en kennis,pntwikkeling

Transcriptie

1 ." ~- Netwerk Noordoost is dwmyld~ Economische structuurversterking: bevorderen innovatie en kennis,pntwikkeling '/ Bestemd voor: themagroep economie Auteur: Jacco Wiffers Bespreekdatum: 18 februari 2016 Noordoost Fryslän staat voor diverse uitdagingen. Onder andere met betrekking tot de economische positie, die achterloopt bij Fryslän en Nederland. Binnen het thema economie zijn in Anno Il daarom een achttal opgaven benoemd die aan een betere positie moeten bijdragen. Eén daarvan betreft het actief oppakken van de kennisopgave. De concurrentie tussen bedrijven neemt toe onder invloed van technologische ontwikkelingen en verdere handelsliberalisatie en het aandeel van kennis in de toegevoegde waarde van een product of dienst zal daardoor van grotere betekenis worden. Ook de beroepsbevolking staat voor grote uitdagingen. Kennis- en opleidingsniveau spelen een belangrijkere rol op de arbeidsmarkt dan voorheen. Zo worden niet alleen aan een startkwalificatie voor de arbeidsmarkt hogere eisen gesteld, maar zullen werknemers op alle nivea us hun kennisniveau constant bij moeten houden. Zowel voor bedrijven als beroepsbevolking geldt dat zij sneller en flexibeler moeten kunnen inspelen op veranderingen. Door gericht in te zetten op de kennisopgave willen we bedrijven en beroepsbevolking daarom - weerbaarder maken voor deze toenemende veranderingen. Bevordering van het innovatievermogen van het bedrijfsleven en het verhogen van het kennisniveau van de beroepsbevolking zijn daarbij onze belangrijkste doelstellingen. Hierbij is een goede samenwerking op regionale schaal tussen ondernemers, onderwijs en overheid van cruciaal belang. Om te komen tot meer economische groei en welvaart via innovatiebevordering zal het bedrijfsleven moeten worden gefaciliteerd. Ondernemers innoveren in hun eigen bedrijf of in samenwerking met andere bedrijven en kennisinstellingen. Om innovatiever te worden zullen bedrijven elkaar meer moeten opzoeken. Op basis van analyse van het noordelijke mkb blijkt dat bedrijven onvoldoende in staat zijn kennis aan te boren of zelf te genereren. Het blijkt dat men elkaar nog niet voldoende kent en weet te vinden. Er liggen nog veel kansen voor verdieping en uitbreiding van kennis door samenwerking tussen bedrijven en tussen bedrijven en kennisinstellingen. Verder blijkt dat de bedrijven nog onvoldoende in staat zijn om kennis om te zetten in nieuwe producten en diensten. En het aantal kennisintensieve starters blijft achter bij de landelijke cijfers. Pagina 1 van 8

2 De mogelijkheden voor de ontwikkeling van de regionale economie naar een meer op kennis gebaseerde structuur wordt daarbij in belangrijke mate bepaald door de aanwezigheid van voldoende gekwalificeerde werknemers. Omdat het opleidingsniveau in onze regio lager is dan gemidd eld in Nederland en ook het aantal hoger opgeleiden lager is dan landelijk, betekent dit een uitdaging voor zowel bedrijfsleven, onderwijs en overheid. Er moet gewerkt worden aan een cult_uur waarin "permanent leren" voorop staat. Alleen dan komt innovatie van de grond. De afstand tussen kennisinstellingen en bedrijfsleven za l moeten worden verkleind, waarbij kennisinstellingen meer vraaggericht moeten gaan werken op regio- specifieke schaal. De overheid heeft hierbij als rol, daar waar nodig, de uitvoering te faciliteren en te zorgen voor een ondernemend en innovatief klimaat. Dit betreft onder andere het tot stand brengen van; meer gebundelde inzet op ondersteuning van het mkb in samenwerking met kennisinstellingen mkb- bedrijven onderling met elkaar verbinden algemene kennis uitdragen op het gebied van ondernemerschap en innovatie startersfaciliteiten beschikbaar stellen (huisvesting, coach ing) Bij de uitvoering van deze opgave willen we gebruikmaken van reeds bestaande netwerken in de regio en deze opschalen om de samenwerking te versterken en voldoende massa te creëren. Dit houdt in dat we voornamelijk via een Kennis- en Innovatiecentrum Noordoost Fryslän de opgave m.b.t. innovatiebevordering in het MKB gaan oppakken en via de Kenniswerkplaats de thematische kennisontwikkeling binnen de Anno agenda gaan versterken. Ook het regionale platform Gouden Driehoek, waarin door ondernemers, onderwijs en overheid arbeidsmarkt gerelateerde vraagstukken worden opgepakt, krijgt hierin een plek. Over het plan economische structuurversterking zijn diverse overleggen geweest met de provincie en ook bestuurlijk is het plan in eerdere concepten gepresenteerd. Onlangs is ook geconcludeerd dat het plan uitstekend aansluit bij de provinciale beleidsbrief economie. Er is overleg en afstemming met de economische beleidsafdeling van de provincie. Kennis- en Innovatiecentrum Noordoost Fryslän Innovatie heeft betrekking op nieuwe ideeën, goederen, diensten en processen. Zonder het succesvol vercommercialiseren bestaat er echter geen innovatie. Kennis en economie moeten sa mensmelten. Innovatie ontstaat echter niet vanzelf en vanuit de markt wordt het innovatiepotentieel onderbenut. De overheden in de regio willen daarom samenwerken met het door lokale ondernemers opgerichte Kennis- en innovatiecentrum Noordoost Fryslan (KEI) en hiermee een faciliterende rol spe len bij inn ovatiebevordering, zowel voor de bestaande bedrijven als voor start- ups. We zetten daarbij in op vijf pijlers. Pagina 2 van 8

3 1. Bevorderen innovatie in het mkb Het Kennis- en innovatiecentrum wil innovatie en samenwerking tusse n bedrijven stimuleren. Juist door besta ande bedrijven met elkaar in contact te brengen, kennis te laten delen en ideeën die al op de plank liggen verder te ontwikkelen ontstaat een platform voor nieuwe bedrijvigheid en projecte n. Hierbij wordt same ngewerkt met diverse partners, zoals Technologiecentrum Noord- Nederland, de Rijksuniversiteit Groningen en de Hogescholen in het Noorden. De industriesector en bouwsector zijn in Noordoost Fryslan sterk vertegenwoordigd. Omdat in beide sectoren de werkgelegenheid al een tijd onder druk staat, is verbetering van het concurrentievermogen noodzakelij k, en dan met name via nieuwe producten en processen. We zullen bij de bevordering van innovatie daarom in eerste instantie inzetten op deze beide sectoren. Maar innovatie is ook iets dat ove r sectorgrenzen heen gaat. We stimuleren va nuit deze beide sectoren ook nieuwe verbindingen met andere sectoren. 2. Faciliteren van nieuw ondernemerschap Ondernemerschap speelt een belangrijke rol in de economische ontwikkeling van een regio. Daa rom willen we st art ende ondernemers faciliteren. Maar daarbij willen we een stap verder gaan, door meer in te zetten op innovatieve nieuwe bedrijven. Naast het bieden van fysieke werkruimte, in diverse bedrijfsverzamelgebouwen in de regio, faciliteren we de start- ups via coaching en door netwerkvorming te stimuleren, zowel met andere start- ups, als met reeds langer bestaande bed rijven en kennisinstellingen. 3. Samenwerken met het onderwijs Door bedrijven en onderwijsinstellingen op regionaal nivea u te laten samenwerken worden zowel kansen beter benut om tot innovatie te komen binnen de bedrijven, maar worden tevens talenten meer aan de regio verbonden, zodat ook in de toekomstige behoefte aa n goed geschoold e werknemers wordt voorzien. Hiervoor worden meerdere sa menwerkingsverbanden opgezet, onder meer met de hogescholen in Leeuward en (NHL/Stenden/VHL) en Hanze hogeschool Groningen. De sa menwerking richt zich op het vroegtijdig in contact brengen van studenten met het bedrijfsleven en om studenten de mogelijkheid te bieden tot afstudeerstages. Hoe eerder de student en de regio worden verbonden, hoe groter de kans dat deze doorgroeit als hoogopgeleide medewerker in het regionale bedrijfsleven. Met name in een krimpregio als Noordoost Fryslan is het aa nboren van nieuw talent van groot belang voor de economische vitaliteit. Daarnaast biedt het voor gevestigde ond ernemingen in de regio de kans verfrissende innovatieve ideeën tot uitvoering te brengen en studenten te binden aa n hun bedrijfsactiviteiten. 4. Organiseren kennisoverdracht mkb Aan het Ken nis- en innovatiecentrum worden tevens expert s/vakspecialisten verbonden. Dit zijn regionaal gevestigde ondernemers die va nuit hun specifieke vakgebied kennis overdragen aan startups en gevestigd bedrijfsleven door o.a. het orga niseren van workshops en kennissessies. Pagina 3 van 8

4 5. Kenniscentrum (investeringen, subsidie) Het Kennis- en innovatiecentrum moet uitgroeien tot het regionaal expertise centrum op het gebied van innovatieve ontwikkelingen voor Noordoost Fryslan. Partijen als de regionale ondernemersfederatie Onaf en diverse bedrijven die al fungeren als zg. regio ambassadeurs (Dwaande Ambassadeurs) hebben zich hieraan verbonden. Daarnaast moet het innovatiecentrum een rol vervullen als vraagbaak voor diverse regelingen, op het gebied van subsidies, bancaire- en crowdfunding, private investeringen en participatietrajecten. Hierbij wordt nauw samengewerkt met noordelijke partners als SNN, TCNN, KvK en NOM. De Kenniswerkplaats (KWP} heeft een wat andere doelstelling dan het KE I en richt zich in brede zin op het stimuleren van kennisoverdracht vanuit de kennisinstellingen naar de regio en het stimuleren van kennisvragen vanuit de regio. Het is een leer-, onderzoeks- en werkgemeenschap en verbindt overheden, ondernemers en bewoners uit Noordoost Fryslan met onderwijs en onderzoek. In de Kenniswerkplaats worden (gebieds-) ontwikkelingsprojecten uitgevoerd. Studenten, docenten, onderzoekers en lectoren van onderwijs- en onderzoeksinstellingen werken samen met ondernemers, overheden, experts, gebruikers en burgers aan innovatieve oplossingen voor plattelands- en (sub) urbane vraagstukken. De projecten zijn kennisintensief; het gaat om kennis ontsluiten, ontwikkelen, toepassen, evalueren en verspreiden. De KWP richt zich dus meer op langlopende, complexe programma's van kennis verwerven en kennis delen, terwijl het KEI zich meer richt op projecten naar aanleiding van gerichte vragen vanuit het bedrijfsleven. Op hoofdlijnen betekent dit voor de Kenniswerkplaats: innovaties op het gebied van regio- ontwikkeling tot stand brengen of aanzetten daarvoor geven competenties en innovatiekracht van alle betrokken partijen in de regio effectief en efficiënt verhogen innovaties op het gebied van werken en leren tot stand brengen en deze overdragen aan anderen. Binnen de Kenniswerkplaats staat wederzijds leren en een duurzame samenwerking centraal. Samenwerken om te komen tot een gestructureerde lerende regio. De kennisagenda komt tot stand door middel van intensieve afstemming tussen de regio en de kennisinstellingen. Op basis van de regionale Agenda Netwerk Noordoost vindt uitvoering plaats op programmaniveau in samenwerking met lectoraten en centra voor innovatief vakmanschap. De Kenniswerkplaats levert door samenwerking met kennisinstellingen en regiopartners een bijdrage aan de kennisbehoefte binnen de regio. Daarnaast laat zij jonge mensen kennismaken met de regio Noordoost Fryslan en haar potentie. Het netwerk van de Kenniswerkplaats is breed. Nordwin College en Van Hall Larenstein zijn medefinancier van de KWP en de samenwerking is uitgebreid met andere kennisinstellingen (Friese Poort, Friesland College, NHL, Stenden, Wageningen Universiteit). De Anno- agenda is leidend voor de Kenniswerkplaats. De programmatische aanpak van de agenda wordt daarbij gevolgd. Pagina 4 van 8

5 Samenwerking Gezien de focus van bovengenoemde partijen op kennisontwikkeling- en toepassing ligt verdere samenwerking voor de hand en zijn synergievoordelen te behalen. Er is voor gekozen om in eerste inst antie een thematische verdeling aan te houden. De KWP richt zich met name op de thema's zorg, recreatie en toerisme, duurzaamheid, natuur inclusieve landbouw, toekomstbestendig watersysteem. Het l<ei richt zich de komende jaren op de samenwerking binnen de in Noordoost Fryslan sterke sectoren metaal en bouw. De ontwikkeling van innovatieclusters in deze sectoren kan het begin zijn van een significante nieuwe sterkte van de Noordoost Friese regio. Dit vraagt om een vraag gestuurde, professionele en langere termijn aanpak. De bedrijven die aansluiten bij de clusters vertegenwoordigen een aanzienlijk deel van de private investeringen in de bouw- en metaal technische ontwikkeling en innovatie in Noordoost Fryslan. Zowel KWP en KEI zijn zich ervan bewust dat er tussen de genoemde sectoren en thema's samenwerkingskansen liggen. Zo is duurzaamheid een belangrijk aspect binnen de bouwsector, hetgeen samenwerking interessant maakt. Zowel het KEI als de KWP werken samen met onderwijs, ondernemers en overheid en kunnen van elkaars netwerken en expertise gebruik maken. Beide partijen kiezen in eerste instantie voor een thematische scheiding, maar participeren in elkaars trajecten waar versterking mogelijk is. Door sa men te gaan werken vanuit één locatie zijn de lijnen kort. Organisatie kennisopgave Binnen ANNO is de themagroep Economie verantwoordelijk voor de bevordering van de economische vitaliteit in Noordoost Fryslan. De opgave Kennis valt onder deze themagroep en partijen als NFW, Gouden Driehoek en ondernemers hebben hierin zitting. De voortgang van de opgave Kennis wordt gerapporteerd aan deze groep en de wijze waarop de opgave inhoudelijk wordt vormgegeven wordt ook hier afgestemd. Belangrijke sturing in voortgang en definitieve uitwerking van het plan economische structuurversterking zit dus bij dit bestuurlijk overleg (themagroep Economie). Vanuit de overheden wordt vooral input geleverd vanuit het regionale EZ overleg, wat middels een netwerkstructuur schakelt met de diverse netwerkpartners in de regio. Er vindt tijdens deze overleggen rapportage plaats over voortgang en effecten. De aanvraag voor een bijdrage aan het plan economische structuurversterking is in principe voor vier jaar. Jaarlijks vindt echter in de themagroep Economie een evaluatie plaats van de voortgang en resultaten. Mocht dit aanleiding zijn voor wijziging of stopzetting van de huidige aanvraag, dan zal dit worden voorgelegd aan de Stuurgroep om op basis hiervan de bijdrage te wijzigen of stop te zetten. Op basis van deze evaluatie kan de gevraagde bijdrage uit de krimpmiddelen jaarlijks worden opgevraagd. Pagina 5 van 8

6 Voor de uitvoering van de kennisopgave via het KEI en de KWP zullen de huidige organisatievormen van deze partijen (vooralsnog) gehandhaafd blijven. De KWP is een initiatief wat gestart is vanuit de kennisinstellingen. De KWP heeft een stuurgroep waarin het onderwijs en de regio vertegenwoordigd zijp. Het KEI is een zelfstandige stichting met een eigen bestuur; waarvan het stichtingsbestuur za l bestaan uit vertegenwoordigers van ondernemers, onderwijs en eventueel overheid. De overheden zullen met beide initiatieven een subsid ierelatie aangaan. Tevens zal er een raad van advies worden gevormd, waarin de verschillende stakeholders uit de regio zijn vertegenwoordigd. Voor de doelstellingen die ANNO bij het KEI en de KWP neerlegt, is de t hemagroep economie verantwoordelijk. KEI en KWP rapporteren aan de themagroep over de behaalde resultaten. De themagroep Economie bewaakt het proces en stelt de uitgangspunten op voor de subsidierelatie. Kwantitatieve doelstellingen (op jaarbasis) De regio Noordoost Fryslän maakt via de themagroep Economie met het KEI en de KWP de volgende afspraken: KEI organiseren van 30 kennissessies, verspreid over de regio organiseren 4 KE I Masterclasses Innovatief Ondernemen opzetten en onderhouden van minimaal 2 innovatieclusters begeleiden van innovatieve trajecten voor het bedrijfsleven organiseren van een jaarprogramma voor de regioambassadeurs organiseren van 6 netwerkbijeenkomsten begeleiden van een aantal werkervaringsplaatsen KWP betrokken bij minimaal 3 regionale programma's samenwerking met de kennisinstellingen (8) zal worden gecontinueerd uitvoeren van 40 deelprojecten meer dan 400 studenten/lectoren/docenten die binnen de regio meewerken aan kennisintensieve opgaven Pagina 6 van 8

7 Financiering Naast de bijdragen van onderwijs en bedrijfsleven bedraagt de totale additionele financieringsbehoefte over vier jaar ,--. Deze is als vo lgt opgebouwd (voor een nadere specificering: zie bijlagen KEI en KWP*): , , , ,-- Voorgesteld wordt dit tekort te dekken door de gemeenten (50%) en provincie (50%). Het gemeentelijke aandeel kan worden gedekt uit de krimpmiddelen (50%) en een eigen bijdrage van de gemeenten (50%). Dekking is dan als volgt; 2016 Tekort , Tekort ,-- Tekort ,-- bijdrage provincie ,-- reserve Anno** ,-- krimpmiddelen ,-- gemeenten eigen ,-- bijdrage provincie ,-- prov. krimpmiddelen ,-- krimp gemeenten eigen ,-- gem , , , Tekort ,-- cumulatief 4 jaar Tekort ,-- bijdrage provincie ,-- krimpmiddelen ,-- gemeenten eigen ,-- bijdrage prov. krimpmiddelen gemeenten eigen reserve Anno , , , ,-- * KWP; begroting 2016 wordt als uitgangspunt genomen voor de periode ** reserve Anno is ingezet ter overbrugging van het l e kwartaal Pagina 7 van 8

8 Advies: Wij stellen u voor: 1. in te stemmen met voornoemde aanpak van de kennisopgave voor Noordoost Fryslan in de periode 2016 t/m voor de onder 1. genoemde aanpak een bijdrage te vragen gebaseerd op het principe 50% gemeente - 50% provincie; a. van de stuurgroep van ,-- uit de krimpmiddelen ANNO b. van de gemeenten in NOF middels een verzoek aan de colleges van ,-- per gemeente c. van de provincie van ,-- Gelet op de tijdelijke overbrugging die er ligt tot 1 april het verzoek voor die dat um besluitvorming rond te hebben. Pagina 8 van 8