Illlllllllllllllllllllll

Transcriptie

1 Illlllllllllllllllllllll R b: Discussienota: Onderzoek reserveposities gemeenschappelijke regelingen Aanleiding De raad van de gemeente Bladel heeft in zijn vergadering van 26 mei 2016 aan het college de opdracht gegeven om het weerstandsvermogen en de vermogensposities van alle verbonden partijen in kaart te brengen, waarna in de gemeenteraad een discussie gevoerd kan worden over de noodzaak/wenselijkheid van het vormen van reserves en voorzieningen door/bij verbonden partijen. Inleiding Het instellen van een gemeenschappelijke regeling is een keuze van het college èn de raad waardoor een GR in zekere zin met een gemeentelijke afdeling vergelijkbaar is. Omdat een gemeentelijke afdeling door gaans niet over een eigen weerstandsvermogen beschikt, zou iedere GR strikt genomen zonder weer standsvermogen kunnen. De deelnemende gemeenten staan immers voor een GR financieel garant. Wij hebben het onderzoek vooralsnog enkel toegespitst op de algemene reserves van gemeenschappelijke regelingen (GR), zoals in raadsmededeling R toegelicht is. immers door het Algemeen Bestuur van een GR voor de realisatie van specifiek beleid ingesteld en meestal op korte termijn uitgegeven. daarom niet in de berekening van het weerstandsver mogen meegenomen. We brengen ze wel in kaart per GR. Gevormde voorzieningen moeten voldoende zijn voor de dekking van de onderliggende verplichtingen. De accountant van de betreffende gemeenschappelijke regeling betrekt dit bij zijn bevindingen over de betref fende jaarstukken. We gaan er daarom vooralsnog van uit dat de voorzieningen toereikend zijn. Bestem mingsreserves en voorzieningen maken daarom geen onderdeel van dit onderzoek. Gemeente als eigenaar De gemeente als eigenaar wil vooral zicht houden op het financiële belang dat zij in de GR heeft. Zij is mede-eigenaar van de partij en daarmee mede aansprakelijk wanneer de continuïteit van de GR in geding is. Als eigenaar heeft de gemeente alle belang bij zeggenschap in het Algemeen Bestuur of via juridische mo gelijkheden te kunnen ingrijpen in de besluitvorming wanneer bijvoorbeeld de beoogde maatschappelijke effecten in geding komen. Samenwerken betekent per definitie ook dat de oorspronkelijke autonomie van de gemeente gedeeld moet worden met andere partners, waarbij de partners ook per definitie een minderheidsbelang hebben in het bestuur. Zij kunnen vanzelfsprekend niet altijd hun wil opleggen aan het samenwerkingsverband, zoals dat in een traditionele opdrachtgever- opdrachtnemer relatie wel kan. Gemeenschappelijke regelingen zijn voor het merendeel van hun inkomsten afhankelijk van de gemeenten (en provincie). Omdat de gemeente in steeds meer samenwerkingsverbanden en organisaties participeert staat ook een steeds groter deel van de gemeentelijke middelen vast in reserves ( potjes ) bij deze organis aties. Wij willen de raad dan ook in overweging geven om in het kader van de aansturing van deze gemeente lijke samenwerkingsverbanden een discussie te voeren over de noodzaak/wenselijkheid van reservevorming. De vraag die hierbij centraal staat is: In hoeverre dient de gemeenschappelijke regeling zelf weerstandsvermogen te hebben c.q. op te bouwen?" Het weerstandsvermogen is het vermogen om financiële risico s te kunnen opvangen, zonder dat dit directe gevolgen heeft voor de lopende taken. De algemene reserve kan als een van de onderdelen van het weer standsvermogen worden beschouwd. Een van de doelstellingen van de nieuwe wet gemeenschappelijke regeling is de beoogde versterking van de positie van de gemeenteraad bij een GR. Zeggenschap over de reserves van de GR maakt daar ons inziens onderdeel van. Inventarisatie reservepositie Het onderzoek is uitgevoerd bij alle gemeenschappelijke regelingen waaraan de gemeente Bladel deel neemt.

2 Illlllllllllllllllllllll In september j.l. hebben wij de gemeenschappelijke regelingen aangeschreven om ons te informeren inzake specifieke risico s. Van Kempische Bedrijvenpark hebben wij geen informatie ontvangen. Voor deze GR hebben wij daarom gebruik gemaakt van de informatie uit de begroting Het is van belang dat door de gemeenschappelijke regelingen op voorhand een kwantificering van de risico s wordt gemaakt, zodat er goed kan worden ingeschat waar de risico s binnen de gemeenschappelijke rege lingen zich bevinden en welke financiële compensatie daar eventueel tegenover behoort te staan. Het kwan tificeren van risico s is overigens geen exacte wetenschap. Het gaat om zo goed als m ogelijk onderbouwde inschattingen en om transparante weergave van beheersmaatregelen. Ter info is in bijlage 1 een korte beschrijving opgenomen van de regelgeving die ten aanzien van reserves geldt voor gemeenschappelijke regelingen. Samenvattend reservepositie Samenvattend kan worden gesteld dat de regelingen waaraan Bladel deelneemt, geen grote reserves aan houden. Een opvallende uitzondering daarop is WVK-groep met een algemene reserve van C ,en solvabiliteitsratio 1 van ca 9407o. Daarnaast beschikken nog niet alle gemeenschappelijke regelingen over afdoende weerstandsvermogen als dit wordt afgezet tegen hun risico-inventarisaties, te weten: Omgevingsdienst Zuidoost-Brabant, GGD Brabant-Zuidoost en Metropoolregio Eindhoven (voor algemene reserve RHCe). We gaan er vooralsnog van uit dat (eventuele toekomstige) batige exploitatieresultaten in eerste instantie aangewend zullen worden om het benodigde weerstandsvermogen op het gewenste niveau te brengen. In onderstaand overzicht wordt samenvattend de reserveposities van de GR-en weergegeven: Gemeenschappelijke regeling Veiligheidsregio Brabant-Zuidoost Kempisch Bedrijvenpark Omgevingsdienst Zuidoost-Brabant WVK-groep GGD Brabant-Zuidoost Metropoolregio Eindhoven Samenwerking Kempengemeenten totaal reserves Prognose omvang algemene reserve per begin 2017 C C C nihil nihil C Prognose omvang Solvabiliteitsbestemmingsratio reserves per begin nihil nihil o 007o 2807o 9407o 127 nnb 07 In bijlage 2 is de inventarisatie van de reserves per gemeenschappelijke regeling opgenomen. Beleidskeuzes Vanuit de gemeente, als mede-eigenaar van de GR bezien, zijn er een drietal opties/keuzes om een ant woord c.q. invulling te geven op de hiervoor gestelde vraag. Optie 1: de GR houdt geen eigen weerstandsvermogen aan; Optie 2: de GR houdt slechts weerstandsvermogen aan dat afgestemd is op de omvang van de gekwantifi ceerde risico s en Optie 3: de GR behoudt het totale opgebouwde weerstandsvermogen zonder beperking. Hieronder noemen wij de voordelen en de nadelen van de opties. - Ad optie 1: de GR houdt geen eigen weerstandsvermogen aan 1 Onder de solvabiliteitsratio wordt verstaan het eigen vermogen als percentage van het totale balansto taal. Het eigen vermogen bestaat volgens artikel 42 van het BBV uit de algemene reserves, bestemmingsreserves en het resultaat uit het overzicht van baten en lasten. De solvabiliteit van een organisatie kan inzicht bieden in de mate waarin de organisatie aan haar financiële verplichtingen kan voldoen.

3 Illlllllllllllllllllllll Hiervoor is aangegeven dat deelnemende gemeenten de lasten van de gemeenschappelijke regeling dragen, voor zover zij niet worden gedekt uit andere inkomsten. Dit betekent ook dat de deelnemende gemeenten al feitelijk het weerstandsvermogen van de gemeenschappelijke regeling vormen. Dit is gelijktijdig het argument om geen weerstandsvermogen bij de gemeenschappelijke regeling te hebben of op te bouwen. Om als gemeente te kunnen inschatten of de uit te voeren taken bij de gemeenschappelijke regeling in gevaar komen, is onder andere inzicht in de risico s bij de gemeenschappelijke regeling en de mate waarin de gemeenschappelijke regeling deze zelf kan afdekken, belangrijke informatie. Dit zijn tenslotte taken die bijdragen aan het realiseren van gemeentelijke doelstellingen. Ook geeft het de gemeente inzicht in hoeverre de uit te voeren taken binnen de door de gemeenteraad vastgestelde budgettaire kaders passen. Omdat de gemeente in steeds meer gemeentelijke samenwerkingsverbanden participeert, staat ook een steeds groter deel van de gemeentelijke middelen vast in potjes bij deze regelingen. Om het aanhouden van onnodige reserves bij de gemeenschappelijke regelingen te voorkomen, kan gekozen worden voor een nieuwe systematiek van risicobeheersing en reservebeheer, waarbij volledig teruggevallen wordt op de individuele reserves van de gemeente(n). Voordelen: - Deelnemende gemeenten zijn het weerstandsvermogen van de gemeenschappelijke regeling, waardoor een reductie op de hoogte van de (algemene) reserves van de gemeenschappelijke regelingen mogelijk is. Als er geen eigen weerstandsvermogen aangehouden wordt houdt de gemeente zelf de regie (en centjes ) in eigen hand. - Het is beter en natuurlijker als jaarlijks direct wordt afgerekend en tekorten worden aangevuld of overschotten worden afgeroomd. Immers, indien een gemeenschappelijke regeling een tekort heeft dienen gemeenten dit toch aan te vullen. Reservevorming is dan ook helemaal niet nodig. - Als een risico zich voordoet, kan dit leiden tot een verzoek van de gemeenschappelijke regeling om de gemeentelijke bijdrage te verhogen; dit betekent dat hiervoor een besluit van de gemeenteraad (budgetrecht) nodig is. - Een methodiek van direct afrekenen en het afleggen van verantwoording in alle openheid bevordert de transparantie en voorkomt dat tegenvallers via reserves weggepoetst worden. - Deelnemende gemeenten blijven bewust dat ook zij een gezamenlijke verantwoordelijkheid hebben ten opzichte van de GR-en. Nadelen: - Het ophalen van een extra financiële bijdrage bij gemeenten is arbeidsintensief. Het financieel tekort is een voldongen feit en gemeenten moeten juridisch gezien uiteindelijk aanzuiveren. Een negatief eigen vermogen door financiële tegenvaller is officieel niet toegestaan. Gemeenten moeten dan verplicht aanzuiveren. - Dit uitgangspunt houdt in dat de gemeente Bladel bij het onderbouwen van het eigen weerstandsvermogen rekening houdt met risico s van de gemeenschappelijke regeling(en) waaraan men deelneemt. Dit betekent dat we delen van onze algemene reserve aanvullend af moeten zonderen om aan een gemeenschappelijke regeling ten tijde van nood financiële steun te bieden. - Ad optie 2: de GR houdt slechts een weerstandsvermogen aan dat afgestemd is op de gekwantificeerde risico s De GR zal op basis van een goede onderbouwing waaronder risicoanalyse, de noodzaak van de vorming van een algemene reserve moeten aantonen. Hierbij zal ook de omvang en definitie van het specifieke marktrisico moeten kunnen worden beoordeeld. Tevens moet de risicoanalyse ook de (kwantitatieve) informatie leveren voor de gemeente om te bepalen hoe hoog het gemeentelijke weerstandsvermogen moet zijn voor risico's bij de GR die niet door (toegelaten) weerstandsvermogen bij de GR zelf worden afgedekt. Dit betekent dat de hoogte van het financiële risico per gemeenschappelijke regeling verschillend kan zijn en de hoogte van de specifieke bedrijfsreserve afhankelijk is van het specifieke marktrisico dat bij een gemeenschappelijke regeling wordt gelopen bij de uitvoering van haar kerntaak. Voordelen: - Het accepteren van een beperkt eigen weerstandsvermogen, afgestemd op de omvang van de gekwantificeerde risico s, aan het bestuur van de GR stimuleert het zelfsturend vermogen. De zelfstandigheid en flexibiliteit van de GR wordt hiermee niet (te veel) beperkt. - Het is niet waarschijnlijk dat alle gekwantificeerde risico s gelijker tijd zullen voordoen. - Zodra de algemene reserve het maximum heeft bereikt, krijgen de deelnemende gemeenten het meerdere uitgekeerd. Besluitvorming over het uitkeren van een bovenmatige reserve en/of voordelig financieel resultaat van een GR vindt normaliter bij het vaststellen van de jaarstukken plaats.

4 Illlllllllllllllllllllll Nadelen: - Indien de GR geen weerstandsvermogen aanhoudt, liggen de risico's bij de gemeenten en hebben gemeenten dientengevolge een hoger weerstandsvermogen nodig. - Ad optie 3: de GR behoudt het totale opgebouwde weerstandsvermogen zonder beperking. Ongeacht waar het weersvermogen zich bevindt, is het van belang dat de gemeenschappelijke regeling de risico s in beeld brengt, en waar mogelijk kwantificeert. Voordelen: Nadelen: Indien de GR een onbeperkt weerstandsvermogen aanhoudt, zullen er waarschijnlijk ook geen risico's bij de gemeente behoeven te liggen. Gemeenten hebben dientengevolge zelf een lager weerstandsvermogen nodig. Het accepteren van een onbeperkt eigen weerstandsvermogen aan het bestuur van de GR belemmerd de keuze om een eventuele bovenmatige reserve in te kunnen zetten voor de (gedeeltelijke) realisatie van gemeentelijke beleidsinitiatieven. De gemeente moet dan onno dig zoeken naar eigen dekkingsmiddelen. Dit betekent niet dat de deelnemers nooit meer bij hoeven te dragen aan verliezen bij de gemeenschappelijke regelingen. Dit zal nog steeds het geval kunnen zijn indien de risico s groter zijn dan de beschikbare reserves. Mocht een gemeenschappelijke regeling gecom penseerd moeten worden voor een verlies dan is de verdeling van dit verlies over de deel nemers hieraan gerelateerd. Koers college Gezien het feit dat de gemeente als gemeentelijke organisatie samen met andere partners financieel garant moeten staan voor alle gemeenschappelijke regelingen waaraan we deelnemen, vinden wij het niet langer noodzakelijk dat er bij deze regelingen nog sprake is van de opbouw van bovenmatige algemene reserves. Het college is van mening dat de gemeenschappelijke regelingen zelf voldoende, maar niet meer dan voor de dekking van de gekwantificeerde risico s, weerstandsvermogen moeten kunnen aanhouden. Zij moeten zelf hun risico s kunnen afdekken en zelf verantwoordelijk zijn voor hun bedrijfsvoering. Het college spreekt hiermee een duidelijke voorkeur uit voor optie 2. Voor transparantie bij reservevorming bij GR-en is voorts van belang om het aantal en soorten van reserves tot een minimum te bepreken. Advies Wij willen met uw raad, in het kader van de aansturing van deze gemeentelijke samenwerkingsverbanden, discussie voeren over de wenselijkheid van reservevorming. Uw raad kunt hiervoor kaders Z richtlijnen aan het college meegeven, waarbinnen door het college de bestuursbevoegdheden uitgeoefend moeten worden. De vraag die hierbij centraal staat is: In hoeverre dient de gemeenschappelijke regeling zelf weerstandsvermogen te hebben c.q. op te bouwen?" Vervolgtraject De uitkomsten van het onderzoek kunnen t.z.t. worden gedeeld met de overige Kempengemeenten. Bij in stemming zal de gedragslijn ten aanzien van het weerstandsvermogen (optie 2) worden opgenomen in de uitgangspunten die gezamenlijk vanuit de Kempengemeenten worden opgesteld voor de begrotingen van de gemeenschappelijke regelingen. Het is gewenst met elkaar kaders af te spreken ten aanzien van financiële onderwerpen, zoals ten aanzien van reserveposities, zodat de Kempische gemeenteraden eenduidiger regie kunnen voeren op de Gemeen schappelijke Regelingen. Burgemeester en wethouders van Bladel de secretaris, de burgemeester,

5 Illlllllllllllllllllllll Bijlage 1 - Regelgeving reserves gemeenschappelijke regelingen Gemeenschappelijke regelingen moeten, net als de gemeente, voldoen aan de vereisten van het Besluit Begroting en Verantwoording provincies en gemeenten (BBV). Het instellen van reserves en het doen van dotaties en onttrekkingen uit reserves is voorbehouden aan het algemeen bestuur van de gemeenschappe lijke regeling (zoals de raad hiermee in moet stemmen bij de gemeente). Het beleid rondom reserves is doorgaans vastgelegd in een beleidskader. Reserves ontstaan overigens door niet uitgekeerde winsten. Net als bij de gemeente bestaat de reservepositie bij een gemeenschappelijke regeling ook uit:» Algemene reserves: deze zijn doorgaans onderdeel van het weerstandsvermogen.» Bestemmingsreserves: deze reserves zijn gevormd voor een bepaald bestedingsdoel. Gemeenschappelijke regelingen moeten net als de gemeente ook rapporteren over de risico s en het ben odigde weerstandsvermogen in een paragraaf in zowel de begroting als de jaarrekening. De gemeente is vervolgens gehouden om voldoende weerstandsvermogen aan te houden om de risico s op te kunnen van gen. Een gemeenschappelijke regeling op afstand heeft consequenties voor de aansturing ervan en het risicoma nagement. Doordat de gemeenschappelijke regeling op afstand staat, is het minder makkelijk om direct te sturen. Beleidswijzigingen ten aanzien van bijvoorbeeld het reservebeleid bij een gemeenschappelijke rege ling kan slechts nadat daarvoor een meerderheid in het Algemeen Bestuur van de gemeenschappelijke re geling draagvlak is.

6 Bijlage 2 - Inventarisatie reserves gemeenschappelijke regelingen Gemeenschappelijke Prognose omvang algemene C Prognose omvang bestem C Beleid t.a.v. reserves Beleid t.a.v. weerregeling reserves per begin 2017 mingsreserves per begin 2017 standsvermogen 1 Veiligheidsregio Brabant- Zuidoost Solvabiliteitsratio 13vo Algemene reserve Reserve arbeidshygiëne Dekkingsreserve investeringen Reserve doorontwkkeling VRBZO In de vergadering van het Algemeen Bestuur van 10 december 2015 is het risicoprofiel vastgesteld. Op basis daarvan is de omvang van het weerstandsvermogen bepaald op C ,- (som van gekwantificeerde risico's). De vermogensbestanddelen die tot het weerstandsvermogen behoren beperkt zich tot de algemene reserve. voor de realisatie van specifiek beleid ingesteld en meestal op korte termijn uitgegeven. daarom niet in de berekening van het weerstandsvermogen meegenomen.

7 Gemeenschappelijke Prognose omvang algemene C Prognose omvang bestem- C Beleid t.a.v. reserves Beleid t.a.v. weerregeling reserves per begin 2017 mingsreserves per begin 2017 standsvermogen 2 Kempisch Bedrijvenpark Solvabiliteitsratio 00/» Algemene reserve nihil Bestemmi ngsreserves nihil De risico's worden gekwantificeerd naar de som van kans x impact. De uitkomst van deze kwantificering is, dat deze vooralsnog kunnen worden opgevangen binnen de grondexploitatie. Het gecalculeerde resultaat van de totale exploitatie is, rekening houdend met de financiële risico's, nog steeds sluitend. Om de financiële risico's te beperken wordt de grondexploitatie, mede vanwege de lange doorlooptijd, jaarlijks herzien. In artikel 31 van de gemeenschappelijke regeling is o.a. opgenomen dat de deelnemers ieder voor 250Zo participeren in voordelige/nadelige resultaten. Gezien de fasering van de projecten zal, indien er positieve resultaten worden gerealiseerd, winstneming in beginsel pas aan het einde van het gehele project plaatsvinden.

8 Gemeenschappelijke Prognose omvang algemene C Prognose omvang bestem C Beleid t.a.v. reserves Beleid t.a.v. weerregeling reserves per begin 2017 mingsreserves per begin 2017 standsvermogen 3 Omgevingsdienst Zuidoost- Brabant Solvabiliteitsratio 280Zo Algemene reserve (inclusief geraamd resultaat 2016) Reserve egalisatie verlofrechten Op grond van de risicoinventarisatie is de bovengrens van de algemene reserve bepaald door de gekwantificeerde risico's te wegen met een kansfactor (4-tal categorieën: 50Zo, 150Zo, 400Zo en 600Zo). Op basis van de begroting 2017 bedraagt de bovengrens dan C ,-. Het beleid is vastgesteld in de vergadering van het Algemeen Bestuur van 12 december De vermogensbestanddelen die tot het weerstandsvermogen behoren beperkt zich tot de algemene reserve. voor de realisatie van specifiek beleid ingesteld en meestal op korte termijn uitgegeven. daarom niet in de berekening van het weerstandsvermogen meegenomen.

9 Gemeenschappelijke Prognose omvang algemene regeling reserves per begin WVK-groep Solvabiliteitsratio 9407o Algemene reserve (inclusief geraamd resultaat 2016) C Prognose omvang bestem C Beleid t.a.v. reserves mingsreserves per begin Reserve dagen Reserve Reserve wet Reserve vakantiegeld/vakantie bonusregeling uitvoering participatie uitkering gemeenten Beleid t.a.v. weer standsvermogen Op 3 april In 2014 heeft het Algemeen Bestuur de 'rappor tage werkgroep eigen ver mogen' vastgesteld. In deze (vertrouwelijke) rappor tage wordt op basis van aan names een doorkijk gegeven van de consequenties van de uitvoering van de Participatie wet. Het Algemeen Bestuur heeft op 3 april 2014 ook beslo ten om middelen te reserveren voor de uitvoering van activi teiten door WVK-groep in het kader van de Participatiewet. Hiervoor is nog een bedrag ge reserveerd van ,-. In de begroting 2017 worden een aantal risico's benoemd, maar niet financieel gekwantifi ceerd. Aangegeven is wel dat eventuele exploitatietekorten in de komende jaren tot en met 2020 zullen worden gedekt door de algemene reserves. Tot op heden heeft het bestuur besloten om een jaarlijkse uit kering van ,- per gemeente (tot en met 2020) aan de deelnemende gemeen ten te doen. De vermogensbestanddelen die tot het weerstands vermogen behoren beperkt zich tot de algemene reserve. Er is een koers uitgezet om het eigen vermogen op een verantwoorde manier geleide lijk toe te leiden naar de aange sloten gemeenten, waarbij tevens rekening wordt gehou den met de bedrijfsrisico's en kansen en bedreidingen voor WVK-groep als sociale onder neming. voor de realisatie van specifiek beleid ingesteld en meestal op korte termijn uitgegeven. daarom niet in de berekening van het weerstandsvermogen meegenomen.

10 Gemeenschappelijke Prognose omvang algemene regeling reserves per begin GGD Brabant-Zuidoost Solvabiliteitsratio 120Zo Algemene reserve Publieke Gezondheid (PG) Algemene reserve Ambulance Zorg (AZ) C Prognose omvang bestem C Beleid t.a.v. reserves mingsreserves per begin Reserve Spaarvariant Reserve TBC bestrijding Reserve aanloopkosten regionalisering TBC bestijding Reserve beschikbare middelen gezondheidsprojecten Reserve monitoringscyclus Reserve egalisatie scholingskosten ambulancezorg Beleid t.a.v. weer standsvermogen Op 7 oktober 2015 heeft het bestuur de notitie "Weerstands vermogen & Risicomanage ment, Reserves & Voorzienin gen en Onvoorzien" De maximale omvang van de algemene reserve voor PG bedraagt 50Zo van de gemeen telijke inwonerbijdrage (per 2016) ca e ,-. De maximale omvang van de algemene reserve voor AZ bedraagt 50Zo van de gemeen telijke inwonerbijdrage (per 2016) ca e ,-. Zodra de maximale omvang bereikt is kan op basis van het dan geldende risicoprofiel besloten worden tot afroming. Eventuele afroming vindt plaats op basis van werkelijke saldi bij de jaarrekening. Het bestuur heeft vastgesteld dat het weerstandsvermogen niet tot het niveau van de gekwantificeerde risicoinventarisatie aangevuld be hoeft te worden, omdat voor afdekking van de aanvullende risico's de gemeenten, als 'eigenaar' van de GR, toch al garant staan. voor de realisatie van specifiek beleid ingesteld en meestal op korte termijn uitgegeven. daarom niet in de berekening van het weerstandsvermogen meegenomen.

11 Gemeenschappelijke Prognose omvang algemene regeling reserves per begin Metropoolregio Eindhoven Solvabiliteitsratio nnb Algemene reserve MRE Algemene reserve RHCe C Prognose omvang bestem C Beleid t.a.v. reserves mingsreserves per begin Reserve fysiek domein Reserve rente-egalisatie Reserve deelneming Brainport Development Reserve bedrijfsvoering MRE Reserve digitalisering archieven Reserve personele kosten Beleid t.a.v. weer standsvermogen Op grond van de risicoinventarisatie is de bovengrens van de algemene reserve voor de dienst MRE vastgesteld op 100Zo van de gemeentelijke bijdrage in combinatie met 20Zo van de door MRE gereali seerde omzet en bedraagt C ,- (o.b.v. begroting 2017) De bovengrens van de alge mene reserve voor de dienst RHCe is vastgesteld op 100Zo van de gemeentelijke bijdrage en bedraagt C ,(o.b.v. jaarrekening 2015). De ondergrens is vastgesteld in samenhang met de stand van de bestemmingsreserves op 10Z van de gemeentelijke bijdrage en bedraagt C ,- (o.b.v. begroting 2017). Zodra de maximale omvang bereikt is kan op basis van het dan geldende risicoprofiel besloten worden tot afroming. Eventuele afroming vindt plaats op basis van werkelijke saldi bij de jaarrekening. De vermogensbestanddelen die tot het weerstands vermogen behoren beperkt zich tot de algemene reserve. voor de realisatie van specifiek beleid ingesteld en meestal op korte termijn uitgegeven. daarom niet in de berekening van het weerstandsvermogen meegenomen.

12 Gemeenschappelijke Prognose omvang algemene C Prognose omvang bestem- C Beleid t.a.v. reserves Beleid t.a.v. weerregeling reserves per begin 2017 mingsreserves per begin 2017 standsvermogen 7 Samenwerking Kempengemeenten Solvabiliteitsratio 0/ nihil nihil Besloten is dat jaarlijks afgerekend wordt met de deelnemende gemeenten Er worden geen afzonderlijke reserves aangehouden. Risico's worden door de gemeenten, als 'eigenaar' van de GR, gedragen. De SK staat erg dicht bij de gemeente en is feitelijk uitvoerder van gemeentelijke taken.

13 Gemeente Bladel Economisch hart van de Kempen iiiiiiuiiiniiiiiiiiiiiwiiiiiii! Nummer : R Onderwerp : Onderzoek reserveposities gemeenschappelijke regelingen Aan de raad Samenvatting In de raadsvergadering van 26 mei 2016 heeft uw raad aan het college de opdracht gegeven om het weerstandsvermogen en de vermogensposities van alle verbonden partijen in kaart te brengen, waarna in de gemeenteraad een discussie gevoerd kan worden over de noodzaak/wenselijkheid van het vormen van reserves en voorzieningen door/bij verbonden partijen. Samenvattend kan worden gesteld dat de regelingen waaraan Bladel deelneemt, behoudens één uitzondering, geen grote algemene reserves aanhouden. Voorgesteld besluit Wij stellen uw raad voor om: 1. in het kader van de aansturing van gemeenschappelijke regelingen, kaders I richtlijnen te geven over de wenselijkheid/noodzaak van reservevorming bij gemeenschappelijke regelingen, waarbinnen door het college de bestuursbevoegdheden uitgeoefend moeten worden; 2. als beleidsuitgangspunt te opteren voor keuze 2, waarbij een gemeenschappelijke regeling nog weerstandsvermogen aanhoudt dat afgestemd is op de omvang van de gekwantificeerde risico s en 3. dit onderzoek te delen met de overige Kempengemeenten, zodat de Kempische gemeenteraden eenduidiger regie kunnen voeren op de gemeenschappelijke regelingen. 1. Inleiding In de raadsvergadering van 26 mei 2016 heeft de raad aan het college de opdracht gegeven om het weerstandsvermogen en de vermogensposities van alle verbonden partijen in kaart te brengen, waarna in de gemeenteraad een discussie gevoerd kan worden over de noodzaak/wenselijkheid van het vormen van reserves en voorzieningen door/bij verbonden partijen. Wij hebben het onderzoek vooralsnog enkel toegespitst op de algemene reserves van gemeenschappelijke regelingen (GR), zoals in raadsmededeling R toegelicht is. Bestemmingsreserves worden immers door het Algemeen Bestuur van een GR voor de realisatie van specifiek beleid ingesteld en meestal op korte termijn uitgegeven. daarom niet in de berekening van het weerstandsvermogen meegenomen. We brengen ze wel in beeld per GR. Gevormde voorzieningen moeten voldoende zijn voor de dekking van de onderliggende verplichtingen. De accountant van de betreffende gemeenschappelijke regeling betrekt dit bij zijn bevindingen over de betreffende jaarstukken. We gaan er daarom vooralsnog van uit dat de voorzieningen toereikend zijn. Bestemmingsreserves en voorzieningen maken daarom geen onderdeel van dit onderzoek. 2. Relevante (wettelijke) beleidskader Wij vinden het onze plicht om de raad actief te informeren over verbonden partijen. Alleen dan kan de raad haar kaderstellende en controlerende rol goed vervullen. De informatie die de raad nodig heeft om te controleren hoe de verbonden partij zijn gemeentelijke taken uitvoert en hoe het college hierop stuurt, wordt zoveel mogelijk opgenomen in de begroting en de jaarstukken van de gemeente. Team: FIN Behandelend ambtenaar: Peter Ansems Telefoonnummer:

14 De raad wordt jaarlijks in gelegenheid gesteld zienswijze in te brengen over de ontwerp-begroting van een gemeenschappelijke regeling. Beoordeling van de vermogenspositie maakt daar ook onderdeel vanuit. In de Gemeenschappelijke Regelingen zelf worden geen regels gesteld over het beleid inzake reserves en weerstandsvermogen. In de Regelingen is wel geregeld dat de Algemeen Besturen voorschriften vaststellen inzake het financieel beleid alsmede het financieel beheer en voor de inrichting van de financiële organisatie van het lichaam. Deze regels dienen te waarborgen dat aan de eisen van rechtmatigheid, doelmatigheid en controle wordt voldaan. De artikelen 212 en 213 van de Gemeentewet zijn van overeenkomstige toepassing. Gemeenschappelijke Regelingen moeten op grond van het Besluit begroten en verantwoorden provincies en gemeenten (BW), net als de gemeente, ook rapporteren over de risico s en het benodigde weerstandsvermogen in een paragraaf in zowel de begroting als de jaarrekening. De gemeente is vervolgens gehouden om voldoende weerstandsvermogen aan te houden om de risico s op te kunnen vangen. Vaak wordt beleid vastgesteld hoe om te gaan met reserves en risico s. 3. Relatie toekomstvisie, klimaatvisie en dorpsontwikkeling Er is geen direct aanwijsbare relatie met de toekomstvisie, klimaatvisie of dorpsontwikkeling. 4. Doelstelling/effecten Inzicht krijgen in de reservepositie van gemeenschappelijke regelingen, zodat met de raad gediscussieerd kan worden over de noodzaak/wenselijkheid van het vormen van reserves bij gemeenschappelijke regelingen. Indien de reserves hoger uitvallen dan op voorhand (mogelijk) afgesproken is of wordt, dan kunnen we de raad te zijner tijd bij het geven van zienswijze over de eerstkomende ontwerp-begroting van de gemeenschappelijke regeling voorstellen om de bovenmatige reserves af te romen en te verdelen onder de deelnemende gemeenten. Deze verdeling van middelen zal plaatsvinden na gemaakte afspraken tussen de gemeenten in de gemeenschappelijke regeling. 5. Argumentatie college advies Verbonden partijen zijn organisaties waaraan de gemeente zich bestuurlijk én financieel verbindt. Het Besluit Begroting en Verantwoording provincies en gemeenten (BBV) geeft als definitie: 'een verbonden partij is een privaatrechtelijke of publiekrechtelijke organisatie, waarin de provincie onderscheidenlijk gemeente een bestuurlijk én een financieel belang heeft. Een financieel belang is een aan de verbonden partij ter beschikking gesteld bedrag dat niet verhaalbaar is indien de verbonden partij failliet gaat onderscheidenlijk het bedrag waarvoor aansprakelijkheid bestaat indien de verbonden partij haar verplichtingen niet nakomt. Bestuurlijk belang is zeggenschap, hetzij uit hoofde van vertegenwoordiging ín het bestuur, hetzij uit hoofde van stemrecht. Volgens deze definitie heeft de gemeente dus een bestuurlijk én financieel belang in een verbonden partij. Van een bestuurlijk belang is sprake indien de gemeente rechtstreeks invloed heeft op de besluitvorming binnen de verbonden partij. Een financieel belang is aan de orde als de gemeente financieel kan worden aangesproken wegens het functioneren van de verbonden partij of wanneer de gemeente geld kan kwijtraken bij een faillissement van een verbonden partij. Participaties in naamloze vennootschappen en besloten vennootschappen, hebben we, hoewel het verbonden partijen kunnen zijn, buiten de scoop van de opdracht houden. 1.1 De raad wordt gevraagd kaders / richtlijnen te geven over de wenselijkheid/noodzaak van reserve vorm/ng bij gemeenschappelijke regelingen, waarbinnen door het college de bestuursbevoegdheden uitgeoefend moeten worden. De gemeenschappelijke regelingen houden nagenoeg allemaal reserves aan. Om te kunnen beoordelen welke reserves zij aanhouden hebben wij de gemeenschappelijke regelingen verzocht om informatie. Van Kempische Bedrijvenpark hebben wij geen informatie ontvangen. Voor deze GR hebben wij daarom gebruik gemaakt van de informatie uit de begroting Gemeenschappelijke Regelingen moeten op grond van het BBV, net als de gemeente, ook rapporteren over de risico s en het benodigde weerstandsvermogen in een paragraaf in zowel de begroting als de jaarrekening. De gemeente is vervolgens gehouden om voldoende weerstandsvermogen aan te houden om de risico s op te kunnen vangen. behoort bij R

15 Het is van belang dat door de gemeenschappelijke regelingen op voorhand een kwantificering wordt gemaakt, zodat er goed kan worden ingeschat waar de risico s binnen de gemeenschappelijke regelingen zich bevinden en welke financiële compensatie daar eventueel tegenover behoort te staan. Het kwantificeren van risico s is overigens geen exacte wetenschap. Het gaat om zo goed als mogelijk onderbouwde inschattingen en om transparante weergave van beheersmaatregelen. In het bijgevoegde discussienota hebben wij de reserveposities van de gemeenschappelijke regelingen in kaart gebracht. Ook hebben we een drietal beleidskeuzes opgenomen hoe het college en de raad, als mede eigenaar van de gemeenschappelijke regelingen, invulling kan geven aan de noodzaak/wenselijkheid van het vormen van reserves bij gemeenschappelijke regelingen. 1.2 De raad wordt tevens gevraagd om als beleidsuitgangspunt te opteren voor keuze 2, waarbij gemeenschappelijke regelingen nog weerstandsvermogen aanhouden dat afgestemd is op de omvang van de gekwantificeerde risico s Hoewel het onderzoek als discussiestuk geagendeerd wordt voor de raad, stellen wij uw raad tevens voor om als beleidsuitgangspunt te opteren voor keuze 2: de GR houdt slechts weerstandsvermogen aan dat afgestemd is op de omvang van de gekwantificeerde risico s. Hiermee wordt de zelfstandigheid en flexibiliteit van de verscheidene gemeenschappelijke regelingen niet te veel beperkt. Gemeenschappelijke regelingen kunnen hiermee zelfstandig hun risico s opvangen. Naar onze mening is het voor een gemeenschappelijke regeling geen noodzaak om een hoge(re) specifieke bedrijfsreserve op te bouwen zolang de deelnemende gemeenten eindverantwoordelijk zijn en als achtervang garant moeten staan. Indien de reserves hoger uitvallen dan de op voorhand gekwantificeerde risico s dan kunnen we de raad te zijner tijd bij het geven van zienswijze over de eerstkomende ontwerp-begroting van de gemeenschappelijke regeling voorstellen om de bovenmatige reserves af te romen en te verdelen onder de deelnemende gemeenten. Deze verdeling van middelen zal eerst plaats kunnen vinden na gemaakte afspraken tussen de gemeenten in de gemeenschappelijke regeling. Samenvattend kan worden gesteld dat de regelingen waaraan Bladel deelneemt, geen grote reserves aanhouden. Een opvallende uitzondering daarop is WVK-groep met een algemene reserve van ,- en solvabiliteitsratio 1 van ca 940Zo. Daarnaast beschikken nog niet alle gemeenschappelijke regelingen over afdoende weerstandsvermogen als dit wordt afgezet tegen hun risicoinventarisaties, te weten: Omgevingsdienst Zuidoost-Brabant, GGD Brabant-Zuidoost en Metropoolregio Eindhoven (voor algemene reserve RHCe). We gaan er vooralsnog van uit dat (eventuele toekomstige) batige exploitatieresultaten in eerste instantie aangewend zullen worden om het benodigde weerstandsvermogen op het gewenste niveau te brengen. In onderstaand overzicht worden samenvattend de reserveposities van de GR-en weergegeven: 1 Onder de solvabiliteitsratio wordt verstaan het eigen vermogen als percentage van het totale balanstotaal. Het eigen vermogen bestaat volgens artikel 42 van het BBV uit de algemene reserves, bestemmingsreserves en het resultaat uit het overzicht van baten en lasten. De solvabiliteit van een organisatie kan inzicht bieden in de mate waarin de organisatie aan haar financiële verplichtingen kan voldoen. behoort bij R

16 Gemeenschappelijke regeling Prognose omvang Prognose omvang Solvabiliteitsalgemene reserve bestemmings- ratio per begin 2017 reserves per begin Veiligheidsregio Brabant-Zuidoost C /» 2 Kempisch Bedrijvenpark nihil nihil 0^0 3 Omgevingsdienst Zuidoost-Brabant Zo 4 WVK-groep /,) 5 GGD Brabant-Zuidoost o 6 Metropoolregio Eindhoven nnb 7 Samenwerking Kempengemeenten nihil nihil QO/o totaal reserves ç C Het is gewenst om samen met overige Kempengemeenten kaders af te spreken, zodat de Kempengemeenten eenduidiger regie kunnen voeren op de gemeenschappelijke regelingen De uitkomsten van het onderzoek kunnen t.z.t. worden gedeeld met de overige Kempengemeenten. Bij instemming zal de gedragslijn ten aanzien van het weerstandsvermogen (optie 2) worden opgenomen in de uitgangspunten die gezamenlijk vanuit de Kempengemeenten worden opgesteld voor de begrotingen van de gemeenschappelijke regelingen. Het is gewenst met elkaar kaders af te spreken ten aanzien van financiële onderwerpen, zoals ten aanzien van reserveposities, zodat de Kempische gemeenteraden eenduidiger regie kunnen voeren op de gemeenschappelijke regelingen. 6. Alternatieven Bestaande systematiek handhaven, waarbij de gemeenschappelijke regelingen niet onderbouwde reserves aanhouden. 7. Financiën Op basis van het onderzoek kunnen nog geen financiële consequenties aangegeven worden. Dat zal eerst kunnen: - nadat de raad standpunten bepaald heeft over de noodzaak/wenselijkheid van het vormen van reserves bij gemeenschappelijke regelingen en - nadat e.e.a. geformaliseerd is door een meerderheidsbesluit van het Algemeen Bestuur van de betreffende gemeenschappelijke regeling. 8. Risico s Een gemeenschappelijke regeling op afstand heeft consequenties voor de aansturing ervan en het risicomanagement. Doordat de gemeenschappelijke regeling op afstand staat, is het minder makkelijk om direct te sturen. Beleidswijzigingen ten aanzien van bijvoorbeeld het beleid inzake de reserves en het weerstandsvermogen bij een gemeenschappelijke regeling kan slechts nadat daarvoor een meerderheid in het Algemeen Bestuur van de gemeenschappelijke regeling draagvlak is. 9. Communicatie en participatie Verwezen wordt naar argument behoort bij R

17 10. Planning De overige Kempengemeenten worden aangeschreven met het verzoek om ook kennis te nemen van het onderzoek en om als beleidsuitgangspunt te opteren voor keuze 2. De raad wordt jaarlijks in gelegenheid gesteld zienswijze in te brengen over de ontwerp-begroting van een gemeenschappelijke regeling. Beoordeling van de vermogenspositie maakt daar ook onderdeel vanuit. Vanuit de Kempengemeenten kan dan een gezamenlijke zienswijze ingebracht dat het weerstanssvermogen nog afgestemd mag zijn op de omvang van de gekwantificeerde risico s. Bladel, 1 november Burgemeester e'n wethouders van Bladel,/ de secretaris,, L í dewhw lurgeŗįiejesi Bijlage(n) a. Ontwerp-besluit (R a) b. R b Discussienota onderzoek reserveposities gemeenschappelijke regelingen behoort bij R

18 Gemeente Bladel iiiiiiiiiimnti inn mill n: Raadsbesluit R t De raad van de gemeente Bladel; gelezen het voorstel R van burgemeester en wethouders van 1 november 2016; overwegende dat inzicht in de reserveposities van gemeenschappelijke regelingen gewenst is; dat het voorts gewenst is kaders af te spreken ten aanzien van financiële onderwerpen, zoals ten aanzien van reserveposities, opdat eenduidiger regie op de gemeenschappelijke regelingen gevoerd kan worden; gelet op de wet gemeenschappelijke regelingen en de artikelen 212 en 213 van de Gemeentewet; besluit: 1. in het kader van de aansturing van gemeenschappelijke regelingen kaders/richtlijnen te geven over de wenselijkheid/noodzaak van reservevorming bij gemeenschappelijke regelingen, waarbinnen door het college de bestuursbevoegdheden uitgeoefend moeten worden; 2. als beleidsuitgangspunt te opteren voor de in de Discussienota: Onderzoek reserveposities gemeenschappelijke regelingen beschreven optie 2, ínhoudende dat een gemeenschappelijke regeling nog weerstandsvermogen aanhoudt dat afgestemd is op de omvang van de gekwantificeerde risico s en; 3. de Discussienota: Onderzoek reserveposities gemeenschappelijke regelingen te delen met de overige Kempengemeenten, zodat de Kempische gemeenteraden eenduidiger regie kunnen voeren op de gemeenschappelijke regelingen. Aldus vastgesteld in zijn openbare vergad^rįng van 15 december De raad voornoernd, de griffier, s ļ I de voorzitter,