EINDCONCEPT. Delfzijl. Quick-scan horeca centrumgebied

Transcriptie

1 EINDCONCEPT Delfzijl Quick-scan horeca centrumgebied

2 Delfzijl Quick-scan horeca centrumgebied Opdrachtgevers: Gemeente Delfzijl Projectnummer: Datum: Broekhuis Rijs Advisering Postadres: Wederik LX Zuidhorn tel. ( ) info@broekhuisrijs.nl Internet : Broekhuis Rijs Advisering 2

3 Inhoud 1. Inleiding 4 2. Huidige situatie Delfzijl 6 3. Kwantitatieve analyse horeca Delfzijl 8 4. Kwalitatieve analyse horeca Delfzijl Conclusies 14 Broekhuis Rijs Advisering 3

4 1 Inleiding In 2009 en 2010 hebben wij onderzoek verricht naar het toekomstperspectief van de detailhandelsvoorzieningen in Delfzijl. In dit onderzoek is de horeca slechts beknopt aan de orde geweest, toegespitst op horeca die de detailhandel ondersteunt. De laatste tijd ontvangt de gemeente regelmatig verzoeken voor een nieuwe horecavestiging of voor verplaatsing van bestaande horecaondernemingen. Een dalend inwonertal in een kern, zoals het geval is in Delfzijl, heeft niet alleen effect op de detailhandel maar ook op de horeca. In het centrum van Delfzijl is sprake van een concentratie rondom het Molenbergplein (vooral avondhoreca) en richting de haven in de Waterstraat (meer daghoreca). Op deze locaties ontbreekt momenteel de ruimte voor nieuwe vestigingen. Bij het toestaan van horeca op andere locaties ontstaat wellicht een overaanbod aan horecagelegenheden, mede doordat hier mogelijk een precedentwerking van uit kan gaan. U hebt Broekhuis Rijs Advisering gevraagd om u middels een quick-scan te adviseren over de mogelijkheden voor de horeca in het centrum van Delfzijl. Hierbij is een onderscheid naar dag- en avondhoreca gewenst. Voor het onderzoek kunnen de volgende vragen geformuleerd worden: Onderzoeksvragen Wat is op hoofdlijnen de huidige positie van de horeca in (het centrum van) Delfzijl? Hier wordt onderscheid gemaakt naar de verschillende typen horeca. Tevens wordt hierbij gekeken naar de ligging van de diverse horecagelegenheden. Wat is de relatieve positie van de horeca in Delfzijl? Hierbij wordt een vergelijking gemaakt met qua inwonertal vergelijkbare kernen. Gelet op een dalend inwonertal van Delfzijl, welke mogelijkheden voor de horeca zijn in de toekomst aanwezig in het centrum van Delfzijl, en welke locaties komen globaal in aanmerking? Werkwijze Voor het beantwoorden van de vragen zullen we een beknopte analyse maken van de huidige situatie. Hierbij wordt rekening gehouden met het huidige en toekomstige inwonertal van Delfzijl (hoofdstuk 2). Vervolgens zal een beknopte kwantitatieve analyse gemaakt worden van de horeca in Delfzijl (hoofdstuk 3). Hier zal ook een vergelijking gemaakt worden met

5 andere kernen om zo de omvang van de horeca in Delfzijl in perspectief te brengen. Daarna wordt een kwalitatieve analyse gemaakt van de horeca (hoofdstuk 4). Tevens wordt hierbij aangegeven welk type horeca op welke locatie gewenst is. De uitkomsten en conclusies van de analyses worden in hoofdstuk 5 weergegeven. Broekhuis Rijs Advisering 5

6 2. Huidige situatie Delfzijl Bevolkingsgegevens Delfzijl is de hoofdkern van de gelijknamige gemeente. Per 1 april 2011 woonden in de totale gemeente mensen; sinds 1990 is het inwonertal gedaald met ruim De kern Delfzijl (inclusief het tegen Delfzijl aanliggende Farmsum) telt bijna inwoners per 1 april De diverse prognoses geven aan, dat de komende jaren de afname van de bevolking zich nog zal voortzetten. Daardoor zal de kern Delfzijl in 2025 nog ca mensen tellen. Naast een daling van de bevolking is sprake van een sterke vergrijzing. Het aandeel 65+ers ligt in Delfzijl ruimschoots boven het landelijk gemiddelde. Het aandeel 65+ers ligt in de gemeente Delfzijl op 17,3%, terwijl het gemiddelde van de provincie op 14,6% ligt en dat van Nederland op 14,0% (CBS 2005). Het gemiddeld besteedbaar inkomen van Delfzijl per hoofd van de bevolking ligt ruim onder het Nederlands gemiddelde; het ligt er ongeveer 12% onder. Horeca aanbod De totale gemeente Delfzijl telde in horecabedrijven (bron Bedrijfschap Horeca en Catering). Het merendeel hiervan bestaat uit bedrijven in de drankensector (32). Van alle bedrijven zijn de meeste in de kern Delfzijl te vinden. Daarnaast kennen de diverse dorpen ook enkele voorzieningen, variërend van een cafetaria tot een visrestaurant. Delfzijl is een plaats met een echt centrumgebied, grenzend aan de Eems. De kern Delfzijl heeft een regionale functie en heeft vanwege de ligging aan de Eems veel horecavestigingen in het centrum of aan het water. Het aanbod is op dit moment tamelijk gevarieerd. Het centrum telt circa 25 locaties waar men iets kan eten of drinken, inclusief een discotheek. Vaak wordt het onderscheid gemaakt tussen dag- en avondhoreca. De daghoreca is vaak gelegen in of grenzend aan het winkelgebied, terwijl de avondhoreca meestal aan de rand van het centrum is gelegen. Ook in Delfzijl is dit het geval. De daghoreca zit vooral in de Waterstraat, terwijl de cafés en (avond)restaurants vooral aan de Oude Schans en zuidzijde Waterstraat zijn gelegen. Daarnaast is ook nog sprake van restaurants, die zowel overdag als s avonds zijn geopend. Deze liggen allemaal buiten of aan de rand van het centrum, waar tevens parkeergelegenheid aanwezig is. De verdere details staan vermeld in hoofdstuk 3. Broekhuis Rijs Advisering 6

7 Toerisme en recreatie In Delfzijl is wel sprake van toerisme, maar niet op grote schaal. In de zomer komen er veel dagjesmensen, onder meer uit Duitsland. Door de regiofunctie van Delfzijl komen evenwel veel mensen vanaf grotere afstand in het centrum winkelen. Deze veel meer recreatieve winkelbezoekers verblijven vaak langer in het centrum dan de inwoners van Delfzijl zelf. Voor deze bezoekers en voor de toeristen is in het bijzonder de daghoreca van groot belang. Bovendien verhoogt de aanwezigheid van terrassen de sfeer en ambiance in een centrumgebied. Delfzijl kent verder een groot aantal bedrijven op het gebied van de chemische industrie. Naast de vele arbeidsplaatsen die dit oplevert, lijkt dit ook effect te hebben op het aantal horecabedrijven, waaronder hotels; dit aantal ligt relatief gezien hoger dan in de provincie Groningen of in Nederland. Bovendien zijn alle bouwactiviteiten in de Eemshaven ook een positieve ondersteuning van horeca in Delfzijl. Broekhuis Rijs Advisering 7

8 3. Kwantitatieve analyse horeca Delfzijl Algemeen De horeca kan onderverdeeld worden in diverse groepen. Zo kunnen als belangrijkste genoemd worden de drankensector, de restaurantsector, de hotelsector en de fastservicesector. De snackbar of cafetaria, shoarmazaak, lunchroom ed. vallen onder de sector fastservice. In aantallen zijn de snackbar/cafetaria in de fastservice sector het belangrijkste. De afgelopen jaren zijn de ijssalons en fastfoodrestaurants het sterkst in aantal gestegen. Het ruimte bieden aan meer keuze en ook het kunnen zitten in een snackbar (ter plekke nuttigen) neemt aan belang toe. De upgrading tot lunchroom is de afgelopen jaren een gangbare ontwikkeling geweest. Na twee jaar van omzetkrimp heeft de horeca in het derde kwartaal van 2010 weer meer omgezet dan in dezelfde periode het jaar tevoren (bron CBS). De ondernemers in de horeca waren ook positief gestemd over de verdere ontwikkeling. Ook de cafetaria s hebben geruime tijd te kampen gehad met dalende verkopen, maar zij lieten eind vorig jaar een positieve ontwikkeling zien in zowel prijs als volume. De horeca is erg conjunctuurgevoelig; niettemin verwacht het bedrijfschap Horeca & Catering een geringe stijging van de omzet in deze sector het komende jaar. Delfzijl specifiek Delfzijl heeft momenteel een uitgebreid en gevarieerd aanbod in de horeca; alle soorten horeca worden aangeboden. Figuur 1: Aantal horecabedrijven per sector, 2010 Gemeente Delfzijl rel. Provincie Groningen rel. Nederland rel. Drankensector, totaal Fastservicesector, totaal Restaurantsector, totaal 32 46% % % 16 23% % % 11 16% % % Hotelsector, totaal 11 16% 110 7% % Partycatering* 0 0% 26 2% % Horecabedrijven, totaal % % % Bron: bedrijfschap Horeca en Catering *: Partycentrum De Bolder verzorgt wel catering, maar heeft dit niet als hoofdactiviteit, en wordt door het bedrijfschap dan niet als zodanig weergegeven. Broekhuis Rijs Advisering 8

9 In vergelijking met de provincie Groningen en Nederland wijkt de verdeling binnen de horeca niet echt af in Delfzijl. Het belangrijkste verschil is dat er in Delfzijl zo n 10% bedrijven in de sector hotels meer aanwezig is en 10% minder restaurants. Het aantal bedrijven per inwoners is vergelijkbaar; dit is 26,3 in Delfzijl tegen 26,0 in de provincie en 25,8 landelijk. De gemiddelde oppervlakte per horecabedrijf ligt iets lager; 162 m2 in Delfzijl, 168 m2 in de provincie en 169 m2 landelijk. Vooral in de drankensector zijn de bedrijven in Delfzijl relatief groot, terwijl in de fastservicesector en de restaurantsector juist sprake is van het omgekeerde. Uit gegevens van het bedrijfschap Horeca en Catering blijkt verder dat het aantal horecabedrijven in de hele gemeente sinds 1995 aanzienlijk is gedaald van 83 naar 70, in het bijzonder de drankensector (van 50 naar 32). De daling is relatief gezien iets sterker geweest dan de inwonerdaling. Figuur 2 Aantal bedrijven naar sector per inwoners, 2010 Gemeenten tot Delfzijl inwoners drankensector 12,0 11,7 fastservicesector 6,0 5,0 restaurantsector 4,1 6,5 hotelsector 4,1 3,1 partycateraars 0,0 0,7 totaal horeca 26,3 27,0 Bron: bedrijfschap Horeca en Catering In figuur 2 staat een vergelijking met andere gemeenten met een inwonertal tot inwoners. Hieruit blijkt, dat het totaal aantal horecabedrijven in de kern Delfzijl op eenzelfde niveau ligt, zelfs iets lager. Binnen de horeca is wel sprake van enige verschillen; zo ligt het aantal bedrijven in de fastservice (snackbar) en hotelbranche iets hoger, en in de restaurantsector duidelijk lager voor Delfzijl totaal. Kern Delfzijl Het bedrijfschap Horeca en Catering geeft geen informatie over de centra van kernen. Uit onze eigen kennis en de gegevens van de gemeente kunnen we opmaken, dat in het centrumgebied ruim 20 horecabedrijven aanwezig zijn. De verhouding tussen de verschillende sectoren van de horeca is vergelijkbaar met die van Delfzijl totaal. Het bedrijf Locatus geeft ook gegevens over de horeca. Volgens hun gegevens kent de kern Delfzijl momenteel 41 horecabedrijven, waarvan 26 in het centrum aanwezig zijn. Broekhuis Rijs Advisering 9

10 In figuur 3 en 4 worden overzichten gegeven van Delfzijl als benchmark met andere kernen van tot inwoners. In beide figuren is Delfzijl zowel in rood als groen weergegeven. Figuur 3 Horecaverkooppunten in kernen inwoners Bron: Locatus Zowel op het niveau van de kern als van het centrum loopt Delfzijl redelijk in de pas met overige kernen van deze omvang, maar wel aan de bovenkant. Uiteraard is sprake van enkele uitschieters naar boven en onderen (o.a. Zandvoort en Velserbroek). Figuur 4 Horecaverkooppunten in centra van kernen met inwoners Bron: Locatus Broekhuis Rijs Advisering 10

11 Voor het centrumgebied ligt het aantal verkooppunten op ongeveer hetzelfde niveau als dat van de centra van Coevorden, Nunspeet en Bodegraven. Overigens geeft de inventarisatie van de gemeente aan, dat het aantal horecabedrijven inmiddels wel iets gedaald is in relatie tot de gegevens van Locatus. Daarmee volgt de horeca prima de daling van het inwonertal. Locatus geeft geen verdere onderverdeling binnen de horeca of informatie over de oppervlaktes. Horeca is vooral plaats gebonden. Hoewel met name de jeugd ook andere plaatsen bezoekt (zoals Appingedam), is de horeca vooral een sector die men dichtbij huis zoekt en eenvoudig te bereiken moet zijn. Daarnaast is uiteraard de sfeer en gezelligheid een belangrijke factor. Gemakkelijk het één met het ander in een prettige ambiance kunnen combineren is een absoluut pluspunt. De horeca en overige voorzieningen dienen elkaar te ondersteunen en bij voorkeur te versterken. Zo is de daghoreca van belang en ter ondersteuning van de detailhandel en versterkt de aanwezigheid van restaurants en cafés de culturele voorzieningen en omgekeerd. Concentratie van deze voorzieningen is dan ook vaak aanwezig. Broekhuis Rijs Advisering 11

12 4. Kwalitatieve analyse horeca Delfzijl Wat in het straatbeeld in het centrum opvalt, is het beperkte aantal locaties, waar de (winkelende) consument overdag iets kan nuttigen. Naast de HEMA is in de Landstraat in feite alleen Bakker Bart aanwezig als locatie om iets te eten tijdens het shoppen/winkelen. Lunchmogelijkheden met zitgelegenheid zijn in het winkelgebied nauwelijks aanwezig. Wel is een tweetal snackbars aanwezig in de Willemstraat en Waterstraat. In de Waterstraat zijn verder een koffiezaak, shoarmazaak en een croissanterie (richting Marktstraat) gevestigd. Deze croissanterie zit enigszins buiten het kernwinkelgebied van Delfzijl. Voor de daghoreca is een locatie in het kernwinkelgebied de beste plek. Dat is het gebied waar overdag de mensen lopen, en waar ze iets zouden willen nuttigen. Dit gebied kan nog aangevuld worden met de looproute richting de haven, mede doordat hier de overgang naar de avondhoreca zal plaatsvinden. Ook het toerisme is in dit gedeelte van belang. Diverse zaken hebben ook de combinatie van dag- en avondopenstelling. De restaurants (met avond openstelling) zijn vooral in het zuidelijk deel van het centrum (of erbuiten) en bij het Molenbergplein gevestigd. Alleen Pizzeria Vecchia Roma zit in het hart van het winkelgebied, maar is overdag gesloten. Hier vormt de Pizzeria overdag een onderbreking van de winkelgevels, op een markant punt voor het winkelend publiek. Een andere locatie zou in dat opzicht meer geschikt zijn. Hoewel het aantal restaurants in Delfzijl relatief gering is, is de locatie van de meeste restaurants niet verkeerd. Een concentratie van restaurants in het centrumgebied is aan te bevelen, en dan met name in dat gedeelte van het centrum waar op dit moment de meeste al gevestigd zijn, zoals het Molenbergplein en het zuidelijk deel richting de haven. Ondanks een daling van het inwonertal is een beperkte uitbreiding van het aantal restaurants wel mogelijk; hierbij is het belangrijk om aan te sluiten bij Broekhuis Rijs Advisering 12

13 de dynamiek van de branche. Immers, de wensen van de bezoekers veranderen regelmatig en het bevolkingsprofiel verandert ook. De vergrijzing en ontgroening zullen ook zijn weerslag hebben op het type aanbod in de hele horecabranche. De cafés zijn eveneens vooral in het zuidelijke gedeelte aanwezig, rondom overige uitgaansgelegenheden (discotheek, bioscoop, theater). De combinatie met de restaurants qua locatie is een logische; het ligt vaak in elkaars verlengde en versterkt elkaar ook. Een beleid dat gericht is op concentratie van de avondhoreca in het gebied tussen het Molenbergplein, het Vennenplein en de haven (dus het zuidelijk deel van het centrum) ligt dan ook voor de hand. Het gaat dan onder meer om de Oude Schans, zuidelijke delen Waterstraat en Landstraat, Willemstraat, Havenstraat en Marktstraat. Van de aanwezige horecabedrijven in het centrumgebied zijn de meeste gering in oppervlakte. De panden zijn niet erg groot, waardoor weinig ruimte overblijft voor een zitgedeelte en/of terrasvorming. Overigens is in het centrum weinig ruimte beschikbaar voor een terras; de Waterstraat is nogal smal en de Landstraat heeft te maken met de weekmarkt. De gemiddelde oppervlakte in de fastservice en bij de restaurants is in Delfzijl kleiner dan gemiddeld; door ruimte te bieden aan vernieuwing kan hierin wellicht enige verandering ontstaan. De uitstraling en de positionering van de horecabedrijven is nogal wisselend. Vooral de daghoreca lijkt zich vooral in het midden- en lagere segment te bevinden, terwijl hiermee slechts een deel van de moderne consument bereikt wordt. Een uitnodigende gevel trekt meer klanten dan een gesloten front. Zeker bij het winkelend publiek speelt de verleiding en de spontane reactie een belangrijke rol. In het straatbeeld kan hierin nog duidelijk winst geboekt worden. Het aanbod in de hotelsector ligt in Delfzijl hoger dan gemiddeld; dit wordt naast het toerisme voor een belangrijk deel veroorzaakt door de aantrekkende kracht van de industrie. Dit hotelaanbod is derhalve sterk gerelateerd aan de economie, waar het toerisme vervolgens van kan profiteren. Dit is als zodanig als positief te beoordelen, waar geeft ook de afhankelijkheid van de economie aan. Bij een verslechtering van de economie zal naar verwachting het hotelaanbod in het centrum als laatste hiervan hinder ondervinden. Dit alles betekent dat het aanbod in kwalitatieve zin op dit moment slechts in beperkte mate tegemoet komt aan de wensen van de hedendaagse consument. Steeds vaker wil de consument een uitgebreide keus in ter Broekhuis Rijs Advisering 13

14 plekke nuttigen of snel iets eten/drinken, een traditionele keuken of juist iets nieuws. Dit alles in een moderne setting met een goede uitstraling. Het huidige horeca-aanbod in Delfzijl biedt de consument deze keuze maar in beperkte mate. In de hotel- en drankensector wijkt het aanbod niet erg af van het gemiddelde; er zijn door de industrie iets meer hotels, maar hiervoor is voldoende vraag. De grootste verschillen met het gemiddelde bestaan bij de restaurants (minder dan gemiddeld) en met name de daghoreca. Voor het winkelend publiek en het toerisme zou enige uitbreiding in het kernwinkelgebied bij voorkeur met terrasvorming gewenst zijn. Broekhuis Rijs Advisering 14

15 5. Conclusies Delfzijl telt als kern (samen met Farmsum) ongeveer inwoners. Het inwonertal is de afgelopen jaren nogal gedaald; deze daling zal ook de komende jaren nog doorgaan. Delfzijl is een kern met een belangrijke regiofunctie; de mensen komen uit een omvangrijk regiogebied naar Delfzijl voor allerlei voorzieningen, zoals winkels en scholen. Het horeca aanbod in Delfzijl is gevarieerd. Er is aanbod in alle geledingen, van restaurant tot snackbar, van bruine kroeg tot pizzeria. Binnen Delfzijl zijn de meeste horecabedrijven in of rond het centrum te vinden. Hierbij is sprake van een concentratie rondom het Molenbergplein en in het zuidelijk deel van het kernwinkelgebied, vooral de Waterstraat en Oude Schans. Kwantitatief gezien heeft het horeca-aanbod in Delfzijl zich al behoorlijk aangepast aan het dalende inwonertal. Het huidige aanbod ligt redelijk in lijn met het aanbod in vergelijkbare plaatsen. Omdat het inwonertal nog verder afneemt, zal het aanbod in de horeca uiteindelijk ook nog iets gaan dalen. In een dynamische branche als de horeca lijkt dit in Delfzijl zonder enig probleem autonoom te verlopen. Binnen de sectoren van de horeca zijn wel enige verschillen; zo lijken er in totaal Delfzijl voldoende cafés en fastservicebedrijven te zijn, maar ligt het aantal restaurants relatief laag. In het centrum is het aantal bedrijven binnen de sectoren normaal verdeeld. Enige uitbreiding van de restaurantsector in het centrum gaat hier niet tot problemen leiden. De gemiddelde oppervlakte van de horecabedrijven ligt in Delfzijl aan de lage kant; vooral bij de fastservice (snackbar, lunchroom) en de restaurants is hiervan sprake. Vernieuwing zou hier wellicht ook voor een iets grotere oppervlakte kunnen zorgen. De ligging van de verschillende horecabedrijven in het centrumgebied van Delfzijl is in grote lijnen goed. Een uitzondering hierop is de daghoreca; in de Landstraat is nauwelijks aanbod, terwijl hier sprake is van het hart van het kernwinkelgebied. De behoefte aan dit type horeca is hier groot. Terrassen zijn zeer beperkt aanwezig in het centrum. Met betrekking tot de daghoreca heeft de huidige consument behoefte aan keus en aan een up-to-date aanbod, met zitgelegenheid en een goede uitstraling; dit aanbod is momenteel beperkt voorhanden. Broekhuis Rijs Advisering 15

16 Voor de daghoreca is een ligging in het kernwinkelgebied en het toeristische gedeelte (richting de haven) aan te bevelen. Hier kan de detailhandel, horeca en recreatie elkaar zoveel mogelijk versterken. Voor de avondhoreca is een ligging aan het Molenbergplein, de route van dit plein richting het Vennenplein en richting de haven aan te bevelen. Rondom het Molenbergplein zal de sterkste concentratie blijven, aangezien hier al de nodige uitgaansgelegenheden aanwezig zijn. In de straten richting de haven is dan tevens ruimte voor de bedrijven met een combinatie van dag- en avondhoreca. De horeca is een dynamische sector. De veranderingen volgen elkaar snel op, waar ondernemers zich zo goed mogelijk op dienen aan te passen. Constante vernieuwing is gewenst om aantrekkelijk te blijven voor de veranderende wensen van de consument. In Delfzijl is dat niet op alle fronten gebeurd de afgelopen jaren. De komende jaren zal ook de consument zelf veranderen; de vergrijzing blijft doorgaan en ook de horeca zal zich hierop moeten voorbereiden. Het huidige horeca aanbod in Delfzijl zal aan kracht en kwaliteit kunnen winnen door de eigen dynamiek in het centrum z n werk te laten doen. Enige uitbreiding in met name de daghoreca en restaurantsector zal niet tot verstoring in het huidige aanbod leiden. Gezien de relatief geringe oppervlakte per vestiging van het huidige aanbod liggen hier wel mogelijkheden, zodat ook kwalitatief een slag gemaakt kan worden. Broekhuis Rijs Advisering 16