/^ groningen. [prnvdohcd -2 JULI Aan Provinciale Staten

Transcriptie

1 [prnvdohcd /^ groningen Martinikerkhof 12 Aan Provinciale Staten f Postbus AP Groningen II 1^ Datum Briefnummer Zaaknummer Behandeld door Telefoonnummer Antwoord op Bijlagen Onderwerp -2 JULI /27/A.20, ECP W. Udding (050) w.udding@provinciegroningen.nl Onderwerp: Grensoverschrijdende samenwerking Geachte dames en heren, (/) 1. Aanleiding Hierbij zenden wij u ter informatie de Nota Duitsland Agenda die het DB SNN op 14 mei 2013 heeft vastgesteld. De Duitsland Agenda vloeit voort uit de groeiende betekenis die wij met onze collega provincies hechten aan een goede bestuudijke en economische verstandhouding met het aangrenzende Duitsland. In de nota wordt uiteengezet hoe de Agenda bij kan dragen aan de effectiviteit van onze contacten met Noord Duitsland en de communicatie daarover. Bovendien dient de Agenda als instrument om met de overige belanghebbenden in Noord Nederland tot afstemming te komen, zoals de Kamer van Koophandel, de kennisinstellingen en het bedrijfsleven. Wij beschouwen de Agenda als het kader waarbinnen wij onze activiteiten richting Duitsland verder willen ontwikkelen. Deze agenda ligt in het vedengde van de vorig jaar aan u toegestuurde Groningse Duitsland Agenda (brief d.d , zaaknr ). 2. Samenvatting Het SNN doet met deze nota geen uitspraak over de bijdrage die de EDR kan leveren aan de Agenda omdat de relatie met de EDR onderwerp is van discussie op provinciaal niveau. Wel hebben de provincies de intentie uitgesproken in deze kwestie te streven naar één lijn omdat de samenwerking met Duitsland naar onze mening zeer gebaat is bij een robuuste noordelijke insteek. Wij gaan hier in deze brief kort op in, mede naar aanleiding van een aan ons gerichte brief d.d. 21 mei jl. van het dagelijks bestuur van EDR hierover. Daarbij staat nog een toezegging open om de gewenste verhouding tot de EDR nader te onderzoeken in relatie tot de meest effectieve manier om grensoverschrijdende samenwerking te ondersteunen en stimuleren (brief d.d , zaaknr ). o 06-HB-SG-001

2 3. Inhoud Wij concluderen dat wij er als Groningen, binnen het noordelijke kader, goed in slagen om onze belangen in Duitsland aan de orde te stellen. Dit concluderen wij enerzijds op basis van de lopende projecten waarvan u een indruk vindt in de bijlage van de Agenda, en anderzijds op basis van de frequente en goede ambtelijke en bestuurlijke contacten op diverse niveaus. Als voorbeelden van deze bestuudijke contacten noemen wij het recente bezoek van de minister president van Mecklenburg Vorpommern aan Noord-Nederland onlangs, de kennismaking met de nieuwe minister president de heer Weil van Niedersachsen begin mei en een vervolgbezoek van de noordelijke commissarissen van de koning aan dhr. Weil op 22 augustus as. Dat laat onverlet dat wij, aan de vooravond van een nieuwe programmaperiode voor Europese samenwerking in het noordelijke grensgebied, een extra inspanning moeten leveren om de ambities van Europa in resultaten om te kunnen zetten. Zoals in de nota Agenda Noord Duitsland is verwoord, stelt het nieuwe INTERREG programma hoge eisen aan de kwaliteitvan de grensoverschrijdende netwerken, op elk onderdeel van de triple helix: de kennisinstellingen, het bedrijfsleven en de overheden. Daarom streven de noordelijke provincies en het land Niedersachsen, als eindverantwoordelijke partijen voor het programma, naar versterking van de onderlinge samenwerking. Wij zullen elkaar nog beter moeten leren te vinden en nog meer inzicht moeten hebben in eikaars beleidsambities. Wij zijn het er met Niedersachsen over eens dat de rol die de EDR daarbij kan spelen als expertisecentrum verder versterkt kan worden. Daarom zijn wij als drie noordelijke provincies in gesprek getreden met de EDR over de modernisering van de subsidierelatie om ruimte te scheppen voor specifieke afspraken over de ondersteuning door de EDR van het politiek-bestuurlijke en technische contact tussen Noord Nederland en Niedersachsen. Lidmaatschap van de EDR kan naar onze mening niet in overeenstemming worden gebracht met het streven naar versterking van de politiek-bestuurlijke relatie met Noord Duitsland. De EDR is een gemeenschappelijke regeling van lokale overheden die de verbetering van de grensoverschrijdende samenwerking aan hun organisatie ten grondslag hebben gelegd. De EDR vormt het juridische dak van het INTERREG programma, maar de leden zijn zelf niet of zeer beperkt verantwoordelijk voor de uitvoering en financiering ervan. De provincies zijn zowel medefinancier als toezichthouder van het programma, zodat een lidmaatschap van de EDR zou leiden tot een vermenging van belangen en rollen. Op economisch terrein en op grote delen van beleidsterreinen als milieu, arbeidsmarkt, ruimte, verkeer en vervoer is het land Niedersachsen gesprekspartner voor de provincies. Een lidmaatschap van de lokaal georiënteerde EDR zou de provincie sterk beperken in haar contact met Niedersachsen. Wij hechten er zeer aan de lijnen naar de verschillende Duitse overheidsniveaus open te houden, daartoe biedt wat ons betreft de Duitsland Agenda het juiste kader. Het dagelijks bestuur van de EDR ondersteunt deze visie door zich in haar brief uit te spreken voor het maken van constructieve afspraken over de samenwerking met de provincie met de regionaal economische ontwikkeling in brede zin als centrale

3 thema. De EDR staat open voor een lidmaatschap in de toekomst, maar dan moet de meerwaarde daarvan vaststaan. Wij kennen de EDR al sinds de jaren tachtig een waarderingssubsidie toe, die op dit moment ruim 6.000,- per jaar bedraagt. Inhoudelijke voorwaarden worden aan deze subsidie niet gesteld. Naar onze mening doet deze regeling geen recht meer aan de in de loop der jaren sterk gewijzigde verhouding met het aangrenzende Duitsland. Wij streven er naar om de subsidierelatie met de EDR met ingang van 1 januari 2014 om te zetten in een regeling waarin afspraken gemaakt worden ten aanzien van de uitvoering van taken door de EDR ter ondersteuning van onze politieke en bestuurlijke contacten met het aangrenzende Duitsland. Dit streven wordt mede gedragen door de colleges van de provincies Drenthe en Fryslan en ook het land Niedersachsen toont zich geïnteresseerd. Wij kunnen u naar verwachting in het najaar van 2013 nader over informeren. 4. Afsluiting Wij vertrouwen erop u hiermee voldoende te hebben geïnformeerd. Hoogachtend, Gedeputeerde Staten van Groningen: voorzitter., secretaris. Bijlagen: Nr. Titel Bijgevoegd Ter inzage in de Statenkast 1. Duitsland Agenda X 2. Brief van DB EDR X

4 /VttïTïï). provincie O^^^i^ gfoningen Ing.d.d.: 1 ï MEI 2013 Gófriii:; m^ Zaaknr.: Afeji! Aan het College van Gedeputeerde Staten van de Provincie Drenthe, Groningen en Fryslan $eips Dollard Regio Postbus ZG Bad Nieuvteschans tel.: fax: edr@edr.eu wwi/.edr.eu Ems Dollart Region Postfact) Bunde Tel.: Fax; edr@edr,eij Bad Nieuweschans, 21 mei 2013 U146/13/KG Betreft: Grensoverschrijdende Samenwerking Eems Dollard Regio Geacht college, Het dagelijks bestuur van de Eems Dollard Regio (EDR) heeft met instemming kennis genomen van de positieve ontwikkelingen op het gebied van de aandacht voor de grensoverschrijdende samenwerking met het buurland Niedersachsen. Berichten die ons bereikten over discussies in o.a. de Provinciale Staten geven aan dat de provincies hieraan terecht hoge prioriteit geven. De provincies geven natuurlijk al vele jaren aandacht in woord en daad aan de samenwerking met Noord-Duitsland. Het gaat wat ons betreft dan ook om een volgende stap in het proces van samenwerking en intensivering van activiteiten. Ontwikkelingen op het gebied van o.a. energie, innovatie, gezondheid, arbeidsmarkt, mobiliteit, toerisme/cultuur, laten zien dat samenwerking tussen overheden aan de grens tastbare voordelen biedt voor de burgers en bedrijven in Noord-Nederland. De EDR is zoals u weet al sinds het jaar 1977 actief als kenniscentrum voor grensoverschrijdende samenwerking met Duitsland in de Eems Dollard Regio. Ter bevordering van een transparante communicatie en succesvolle samenwerking willen we in dit kader graag een aantal aandachtspunten markeren: De EDR is een grensoverschrijdende organisatie die 36 jaar geleden door lokale overheden is opgericht. Gemeenten in de provincies Drenthe en Groningen hebben met de KvK's samen met Duitse gemeenten, Landkreise en IHK's hiertoe het initiatief genomen. Rechtsvorm van de EDR is een openbaar lichaam, met als juridische basis het Verdrag van Anholt (1991). Hierbij is voor het Duitse recht als rechtsvorm gekozen, vanwege de uitgebreide mogelijkheden voor grensoverschrijdende samenwerking. Bad Nieuweschans is hierbij als vestigingsplaats gekozen. Eems Dollard Regio NEDERLANDS-DUITS OPENBAAR LICHAAM Rabobank Zuid en Oost Groningen IBAN: NL47RABO BIC: RAB0NL2U Ems Dollart Region OEUTSCH-NIEDERÜNOISCHER ZWECKVERBAND Bank: Sparkasse Leer Witlmund Nr (8LZ ) IBAN: DE BIC:BRLADE21LER ^

5 Toetreding door regionale overheden is alleen mogelijk door aanpassing van de statuten, waarmee 2/3 van de leden dient in te stemmen. De provincies zijn belangrijke deelnemers in de INTERREG-programma's ter stimulering van de regionale economie, waarbij de EDR het programma-management uitvoert. De provincies houden met Niedersachsen toezicht op de werkzaamheden van de EDR voor wat betreft INTERREG: Op dit moment vinden er gesprekken plaats ter voorbereiding op een overeenkomst van provincies met de EDR om tot afspraken te komen ter bevordering van de uitvoering van grensoverschrijdende taken die belangrijk zijn voor een duurzame ontwikkeling van de regionale economie. De behoefte hieraan is door provincies bestuurlijk aangegeven, zodat ambities op het terrein van grensoverschrijdende samenwerking concreet kunnen worden opgepakt. Het is hierbij de intentie om Niedersachsen actief te betrekken in de samenwerking. Het bestuur van de EDR staat een constructieve werkwijze voor om tot heldere afspraken over samenwerking te komen en is hierbij graag bereid over een verdere gedetailleerde uitwerking met de provincies te spreken. Wat betreft de EDR kunnen dit jaar concrete afspraken voor de komende jaren worden gemaakt. Lidmaatschap van de EDR staat hierbij niet centraal, omdat het primair gaat om een efficiënte en doelgerichte samenwerking. Wanneer in de toekomst blijkt dat een lidmaatschap concrete voordelen biedt voor de samenwerking, staan wij open voor overleg daarover. Conclusie: het dagelijks bestuur van de EDR is verheugd over de actuele en positieve aandacht van de provincies voor de grensoverschrijdende samenwerking met Niedersachsen. Wat ons betreft gaat het daarbij om het maken van concrete afspraken, die in een overeenkomst worden vastgelegd. We zijn daarbij graag bereid tot nader overleg om samen tot afspraken te komen, die essentieel zijn voor de duurzame ontwikkeling van de Eems Dollard Regio. Hoogachtend, Bert Bouwmeester Voorzitter Karel Groen Directeur

6 AGENDA NOORD DUITSLAND Vooraf Aan de hand van de startnotitie Agenda Noord Duitsland hebben het DB SNN en de BC Economische Zaken ingestemd met het voornemen om te komen tot een Duitsland Agenda. De Agenda dient om de activiteiten van het SNN in en met Duitsland efficiënt en transparant te organiseren. De projectgroep heeft de startnotitie vervolgens besproken met de stakeholders (zie tabel 3.) in Noord Nededand en vastgesteld dat de Duitsland Agenda in een duidelijke behoefte voorziet. Mede op basis van de reacties is het volgende voorstel geformuleerd voor de opzet en het onderhoud van de Duitsland Agenda. Inleiding De Noord Nederlandse provincies werken samen in het SNN om de noordelijke economie te versterken. Daarbij trekken zij nauw op met de grote steden, de kennisinstellingen en de marktsector. In overleg met hen bepaalt het SNN de prioriteiten voor het ontwikkelingsbeleid en zoekt daarvoor steun in Brussel en Den Haag. In datzelfde perspectief streeft Noord Nederiand naar politiek en economisch partnerschap in en met het aangrenzende Duitsland om het draagvlak voor haar economische ambities te versterken. Met behulp van een Duitsland Agenda kan het SNN de relatie met Noord Duitsland doelgericht en transparant inrichten en onderhouden. Daartoe wordt de Agenda opgezet als een instrument voor de interne en externe afstemming en communicatie van de initiatieven die richting Noord Duitsland worden ondernomen. Het is tevens de bedoeling dat de Agenda de aandacht voor de samenwerking met het aangrenzende Duitsland versterkt, gelet op de betekenis ervan voor de ontwikkeling van de noordelijke economie. De Agenda houdt rekening met de voornemens van de Duitse overheden, voor zover die bekend zijn, maar geeft in principe de ambities van het SNN weer. Voorstel tot Opzet en onderhoud van de Duitsland Agenda De Duitsland Agenda beschrijft welke acties vanuit Noord Nederland worden ondernomen ten aanzien van een aantal prioritaire onderwerpen. Deze onderwerpen worden in de vorm van dossiers voorbereid door de (bestaande) groepjes van deskundigen uit de provinciehuizen en steden (bijvoorbeeld de coördinatoren INTERREG A, de lobbyisten in Brussel en de ambtelijke groepen rond specifieke beleidsonderdelen als energie of arbeidsmarkt). De dossiers bevatten een beschrijving van het onderwerp, een analyse van de kansen in relatie tot Duitsland en de daarop te ontwikkelen acties. De coördinatiegroep bestuuriijke contacten met Duitsland ziet er op toe dat deze dossiers actueel worden gehouden. Bovendien legt zij het geheel daarvan, de Agenda, periodiek aan de bestuuriijke geledingen van het SNN voor. De Agenda dient er toe het contact met Noord Duitsland op hoofdlijnen doelgericht en consistent te maken. De bestuurscommissie EZ zal de agenda op die punten bewaken en in het DB over de stand van zaken rapporteren. De portefeuillehouder Europa in het DB, de heer van den Berg, coördineert de bestuuriijke activiteiten vanuit het SNN. De Agenda, en in het bijzonder de kalender van voorgenomen acties (zie tabel 2.), zullen actief worden gecommuniceerd, zowel via de website van het SNN als in de directe contacten met de noordelijke stakeholders (kennisinstellingen, clusterorganisaties, intermediairs etc). Randvoorwaarden De onderwerpen die relevant zijn voor de relatie met Noord Duitsland vallen uiteen in drie categorieën: Algemeen bestuuriijk, Europese programma's en Beleid en projecten (zie tabel 1). De lijst vertoont vooral op de onderdelen programma's en projecten veel overiap met de onderwerpen die in de lobby richting Den Haag en Brussel centraal staan. Het verdient aanbeveling de Duitsland Agenda en de beide andere lobbyagenda's ten aanzien van de beschrijving van de gemeenschappelijke onderwerpen te integreren, opdat de daarvan af te leiden acties per doelgroep beter met elkaar in verband kunnen worden gebracht. Bijvoorbeeld: één dossier INTERREG A met afzonderiijke secties voor de acties richting Duitsland, rijk en Europese Commissie.

7 Het onderhoud van de Duitsland Agenda en de organisatie van de daaruit voortvloeiende activiteiten vergt permanente aandacht. De bestaande ambtelijke groepen onder aanvoering van de coördinatiegroep Duitsland zijn daarvoor verantwoordelijk. Ter ondersteuning daarvan wordt een nader te ramen deel van de beschikbare formatieve ruimte bij het SNN-secretariaat voor internationale contacten (0,5 fte) ingezet. Het gaat dan in het bijzonder om de voorbereiding van de besluitvorming in de bestuurscommissie en het DB en het verzorgen van de interne en externe communicatie. De kennisinstellingen en intermediaire partijen voor het bedrijfsleven onderschrijven het belang van Noord Duitsland voor de noordelijke economie. Zij zijn daarom ook blij met het initiatief van het SNN om een Duitsland Agenda te formuleren en de mogelijkheden die dat biedt voor goede onderiinge afstemming met bijvoorbeeld de Kamer van Koophandel en de Clusters. Mogelijkheden om eikaars acties te versterken zullen in onderiing overieg worden aangegrepen. Het (georganiseerde) bedrijfsleven, in het bijzonder het MKB, is op dit moment weinig actief in Duitsland. Gelet op de kansen die daar liggen verdient het aanbeveling om als SNN met het bedrijfsleven in gesprek te treden over mogelijkheden om het MKB te activeren. In het directe grensgebied ontplooit de EDR activiteiten om partijen op sociaal-economisch terrein bij elkaar te brengen. In voorkomende gevallen haken het SNN of de provincies daar op in.

8 Bijlage: Achtergrondinformatie De pijlers van de Duitsland Agenda De partners in Duitsland In de Duitsland agenda wordt vastgelegd op welke terreinen het SNN actief contact heeft of wil aangaan met overheden in Noord Duitsland. Politiek en economisch is Niedersachsen daarvan de belangrijkste. Het land deelt een nationale grens met Noord Nederiand, heeft een vergelijkbare economische structuur en voert al sinds 1990 met Noord Nederiand omvangrijke Europese programma's uit. Op vrijwel alle terreinen waarop Noord Nederland stappen wil zetten heeft Niedersachsen het nodige te bieden, in het bijzonder ook in het aangrenzende landsdeel Weser-Ems met Oldenburg als centrum. Regering en pariement in Hannover hebben onlangs de economische potentie van het noordelijke grensgebied onderstreept. Daarmee zijn de voorwaarden om met Niedersachsen een belangrijke stap vooruit te zetten aanwezig. De steden Bremen en Hamburg en de deelstaten Mecklenburg-Vorpommern en Sleswig-Holstein zijn eveneens interessant voor Noord Nederland, zij het dat het daarbij om een beperkter aantal onderwerpen gaat. De rol van de steden Als centra voor kennis en economie zijn de grote steden belangrijke dragers voor de politieke en economische samenwerking in het grensgebied. De steden hebben bij uitstek goede ingangen in Oldenburg, Bremen en Hamburg en kunnen dus een belangrijke bijdrage leveren aan de ontwikkeling van goede netwerken. Met de waarschijnlijke toetreding van Oldenburg tot het programmagebied van INTERREG Va zal de betekenis van de stedelijke partnerschappen toenemen. De thema's in vogelvlucht De onderwerpen waarop de partnerschappen betrekking hebben vallen uiteen in drie categorieën: Algemeen bestuuriijk, Europese programma's en Beleidsectoren (zie ook tabel 1.). Met de algemeen bestuuriijke contacten ligt het accent op het onderhoud van de vriendschappelijke banden met de Duitse partner en het bepalen van de agenda voor de politieke samenwerking. Het overieg wordt meestal op het niveau van de bestuuriijke leiders (CdKs, minister-presidenten) gevoerd, soms met betrokkenheid van de ambassade. Daarmee worden de voorwaarden geschapen voor een goede verstandhouding in de programma's en projecten en bij de vertegenwoordigingen in Brussel. Voorts is van belang dat van rijkszijde de betekenis van de relatie met Duitsland wordt erkend. Het kabinet kiest nadrukkelijk voor een intensievere samenwerking met de buurianden waarbij ingezet wordt op een lange termijn strategische samenwerking met Duitsland. In het kader van die intensievere grensoverschrijdende samenwerking (GROS) hebben het ministerie van Binnenlandse Zaken, Niedersachsen en de provincies gezamenlijk een 'Arbeitsliste' opgesteld met knelpunten in de grensoverschrijdende samenwerking onder andere op het gebied van arbeidsmarkt, gezondheidszorg en infrastructuur. De belangrijkste programma's in het grensgebied zijn INTERREG A en B, waarvoor de komende programmaperiode weer omvangrijke budgetten ter beschikking zullen worden gesteld door de Europese Commissie. Het SNN is goed op weg naar een akkoord met Niedersachsen over de opname van de belangrijkste noordelijke thema's in het nieuwe programma. De opname van Oldenburg in het programmagebied is het resultaat van eerdere noordelijke inspanningen. Op het niveau van de beleidssectoren gaat de meeste aandacht uit naar de ontwikkeling van projecten, in het bijzonder in de kansrijke sectoren. De provincies treden op dit niveau meer zelfstandig op, onder meer vanwege hun rol als medefinancier. Onderiinge afstemming en kennisdeling is gelet op de grensoverschrijdende schaal van de projecten de norm. Grensoverschrijdende projecten kunnen op alleriei manieren tot stand komen. Goede netwerken zijn daarbij echter altijd een voorwaarde. In de aanloop naar de nieuwe programmaperiode wordt ingezet op het bevorderen van grensoverschrijdende netwerken van kennisinstellingen, intermediairs en ondernemers door middel van conferenties en workshops rond beleidsthema's of clusters. Last but not least is er vooral in het directe grensgebied met enige regelmaat aanleiding voor overieg met Duitse overheden op provinciale beleidsterreinen als verkeer en vervoer, milieu en ruimte.

9 Tabel 1: Overzicht belangrijkste thema's in de relatie met Noord Duitsland '. ' ' " ' ' : ' - :. Dossiers ' ;.. 'Omschrijving" ~. Acties;dbor (leden vanchet)!sn]vü7 -' Algemeen ', Bestuurlijk contact algemeen Bestuurlijk contact SNN met Opbouw algemene politieke agenda en Niedersachsen en andere bestuurlijk overleg, culturele ontmoetingen overheden in Noord Duitsland. (mastergala), beursen, wederzijdse Stimuleren van de noordelijke uitnodigingen, etc. samenwerking met Noord Duitsland. Samenwerking in Brussel Afstemming posities in Samenwerking Open Days, events. intemationale dossiers GROS Multilevel aandacht voor Input op actielijst Niedersachsen-Nederland grensgerelateerde kwesties, en monitoring, politiek en ambtelijk overleg ministerie BZK coördineert. met BZK en Niedersachsen. Formele rol CdKs als voorpost. Steden Structurele partnerschappen met onder meer Oldenburg, Bremen en Hamburg. Smart Cities. Ontwikkeling projecten en netwerken Europese programma 's, voorbereiding en uitvoering INTERREG A Voorbereiding INTERREG 5A. Bestuurlijke besluitvorming eind Cofinanciering. Keuze thema's. Lobby richting Hannover. Vereenvoudiging, majeure projecten. Uitvoering vanaf INTERREG B Voorbereiding INTERREG 5B, Overleg met Hannover hier vooral met het oog op synergie met INTERREG A in Niedersachsen Overig EPs Synergie RIS3/S3, EFRO/POP, Horizon 2020 Contacten experts SNN-Niedersachsen Beleid én projecten.:, ' ' Infrastructuur Spoorverbinding Groningen Lobbyacties. Coördinatie via BC SOM. Oldenburg, E233, Zuidboog Coevorden. TEN T. De prioritaire noordelijke Netwerkontwikkeling, kansen Netwerkconferenties, politiek en ambtelijk sectoren (energie, agrifood- voor projecten. overleg, projectfinanciering BBE, water, sensor, gezondheid) Overige terreinen voor Arbeidsmarkt, demografie, Netwerkconferenties, politiek en ambtelijk grensoverschrijdende logistiek, cultuur etc. overleg, projectfinanciering projecten Overige beleidsonderwerpen In het bijzonder milieu en ruimte Politiek en ambtelijk overleg, afstemming (b.v. Waddenzee, Eems Dollard (bv. in grensoverschrijdende commissies estuarium. Europark Coevorden- voor RO en water) Emlichheim, vergunningverlening) Tabel 2: Kalender 2013 Noord Duitsland per 1 mei 2013 Datum Onderwerp Bestuurlijk Ambtelijk Agenda-thema's 6 mei Koningsdag in Hannover Van den Berg Trojka D Algemeen

10 6 mei Ambtelijk overieg met NdS in Hannover - Trojka D Algemeen 23 mei Stuurgroep INTERREG Van der Tuuk INTERREG A INTERREG A juli Branche conferentie Jorritsma, Van sectortrekkers HA Gezondheidseconomie Warnemünde der Tuuk 22 aug. BO met MP Weil Niedersachsen in CdKs Trojka D Algemeen Oldenburg oktober Workshop Open Days met Niedersachsen Van Mastrigt Trojka EU Europese Programma's Tabel 3: Geconsulteerde stakeholders Stakeliolders Contact KvK Frans Alting, Heike Rothkegel ' :MKB Noord ; Ron van Gent -._ VNO Lambert Zwiers Hanze Hogeschool Jolanda Hekman NHL Melchior van Benthem, Edwin Elferink UMCG Josine van 't Klooster RUG Annemarie Galema Stenden Herman Blom Van Hall Larenstein Ben Schulte Agribusiness - NOM Eisse Luitjens Dairy Campus Barend Splielhoff. Kees de Koning Energy Valley Paulicn Kooistra Healthy Ageing Ko Henneman Sensor - Incas3 Heinnch Wörtche. John van Pol" Water Alliantie Jan Bargboer Wetsus Bram Martijn ' Assen Herman Cock Emmen Roel Folkertsma, Henk de Jong Groningen Dörthe Mierau Leeuwarden Wim Huizinga..Corisulaat Düsseldórf EricSarnsoh; ;.' ' ' _,.., v : '*'.-J''', : '. EDR - Karel Groèri,:Heririaiih'.Wessels,.,,;..!....

11 Overzicht lopende grensoverschrijdende projecten* per SNN Thema * Met uitzondering van European Medical School en 4Power betreft het INTERREG A projecten A. Energie Hansa Enerov Corridor (HEC) Dit project is gestart om de samenwerking tussen Niedersachsen en Noord-Nederiand te verstevigen en de structuur neer te zetten voor een grensoverschrijdend energiecluster. Er zijn 10 projectpartners en acht energiethema's waarbinnen gewerkt wordt aan het identificeren van kansrijke projecten die wellicht ook voor Brusselse financiering in aanmerking kunnen komen. Het project eindigt begin 2013 en het gesprek over de toekomst start momenteel. NEND (Nachhaltioe Energie Nederiand-Deutschland) NEND is een initiatief van samenwerkende Duitse en Nederiandse overheden. De belangrijkste taak van NEND is lokale overheden, kennisinstellingen, instanties en bedrijven te stimuleren en te ondersteunen bij hetverwerkelijken van het gemeenschappelijke doel: het versterken van de positie van onze regio op het gebied van duurzame energie. NEND concentreert zich op vier thema's: Energiebesparing, Duurzaam bouwen. Energie uit bio-massa en Zonne-energie. Het NEND biedt contact, advies, informatie en ondersteuning en subsidies. Bovendien worden 15 projecten uitgevoerd met diversie Nederiandse en Duitse partners. Groen Gas Groen Gas is een project langs een groot deel van de Nederiands-Duitse grens. Vijf provincies (Groningen, Fryslan, Drenthe, Overijssel en Gelderiand) hebben samen met een groot aantal Duitse partijen uit Niedersachsen en Nordrheinwestfalen het initiatief genomen tot dit project. De focus ligt op het optimaliseren van de waardeketen van groen gas en het versnellen van de introductie van groen gas door grensoverschrijdende samenwerking, innovatie en kennisdeling tussen Duitse en Nederiandse projectpartners. Het project kent 64 partners en 23 subprojecten. Een van de uitkomsten zal een gezamenlijke strategische agenda op dit ondenwerp zijn. 4Power Doel van dit INTERREG C project is om Europese (kust)regio's klaar te stomen voor offshore wind ontwikkelingen door kennis, ervaring en best practices met elkaar te delen op het gebied van Offshore Wind en de daarbij behorende ondersteunende beleidsinstrumenten en de implementatie van offshore wind. Met 4powER kunnen lokale en regionale overheden een proactieve rol gaan spelen in de ontwikkeling van offshore wind wat bijdraagt aan een snellere transitie naar duurzame energie en de 2020 agenda van de EU op het gebied van C02 reductie. Hier zitten ook drie Noord-Duitse partners bij: stadt Emden, Rostock Business, Stiftung Offshore Windenergie. B. Agribusiness Food Future Het opzetten van een netwerk (van kennisinstellingen en bedrijven) voor technologieoverdracht naar ondernemingen in de voedingsindustrie in de EDR en de EUREGIO. Agrobiopolvmeren Ontwikkeling en toepassing van nieuwe hoogwaardige biokunststoffen en vezels ten behoeve van "groene" technische- en consumentenproducten (bio-based performance products) die (uiteindelijk) gemaakt kunnen en zullen worden van regionale grondstoffen en organische reststromen onder andere uit de agrosector. Gezonde Kas Bevordering van de innovatie in de tuinbouw in het Nederiands-Duitse grensgebied door ontwikkeling en inpassing van technologieën voor een duurzaam management van ziekten en plagen in de moderne glastuinbouw.

12 Phvtosana Het Phytosana project heeft tot doel traditionele therapeutische kruidenkennis te benutten voor de ontwikkeling van nieuwe farmaceutische, cosmetische en functionele voedingsproducten met bewezen effectiviteit en het inrichten van de productieketens waarbij kruiden de grondstof voor deze producten zijn. De drie project thema's farmaceutica, cosmetica en nutraceutica vormen tevens de thema's van de op te richten open-innovatie clusters waar kennisinstellingen, onderwijs en bedrijfsleven samenwerken voor het creëren van nieuwe producten en nieuwe toegevoegde waarde. C. Healthy Ageing European Medical school De Rijksuniversiteit Groningen, het universitair Medisch Centrum Groningen en de Cari van Ossietzky Universiteit in Oldenburg lijn een gezamenlijke opleiding geneeskunde begonnen. De 'European Medical school' is de eerste grensoverschrijdende geneeskunde-opleiding in Europa. Bovendien is het de enige geneeskunde-opleiding in Duitsland die is gebaseerd op de bachelor/master-structuur. Telemedicine Binnen het project worden diverse producten en applicaties ontwikkeld die zorg op afstand een stap dichterbij brengen. Voor de items care&cure en Medical technology van Healthy Ageing Network Northern Netheriands (HANNN) zorgt het project voor relevante contacten in Oost Nederiand en Nordrhein Westfalen. Naast de uitkomsten van de individuele projecten zijn de contacten van essentieel belang om het HANNN netwerk in Noord en Oost Nederland meer massa te geven. De betrokkenheid van het MKB speelt hierbij een belangrijke rol. D. Sensortechnologie Smart Bot Het project beoogt de Nederiands Duitse grensregio te ontwikkelen tot een hotspot in de opkomende markt van 'intelligente multi robot systemen'. Smartbot combineert machinebouw, sensortechnologie en informatica in een viertal demonstratieprojecten voor de akkerbouw, scheepsbouw, hoogwaterbescherming en de pijpleidinginspectie. Het zwaartepunt van dit project ligt in de Eemsdollardregio en Euregio. E. Watertechnologie Watertechnologie Gezamenlijke Nederiands-Duitse doelen zijn: een netwerk ontwikkelen met ca. 55 Duitse en Nederiandse bedrijven en instellingen in het EDR gebied als onderdeel van Europese Watertechnologie hub.. Nieuwe technologieën testen, ontwikkelen en dichter bij de markt brengen.. Grensoverschrijdende samenwerkingsmogelijkheden onderzoeken en tot stand brengen tussen individuele bedrijven in het gebied. Overige Interreg A projecten: Mechatronica Grensoverschrijdende transfer van kennis ten aanzien van.mechatronische innovatie in producten en processen in het MKB. In het noordelijk grensgebied zijn TCNN en de Ems Achse betrokken. Planning E233 De E233 (aan NL zijde de A37 in Zuid Drenthe) is tussen de A31 en de aansluiting op de Al richting Oldenburg-Bremen twee-baans. Het project betreft een stap in de planning van de verdubbeling van het traject om de capaciteit en de veiligheid van de verbinding te verbeteren.

13 Mobiliteit Dit project beoogt de mobiliteit van grenspendelaars, zowel werknemers als bedrijven in het grensgebied die in het buuriand werkzaam zijn, te stimuleren en zodoende een bijdrage te leveren aan de regionale grensoverschrijdende economische ontwikkeling in Noord-Nederiand en het Noordwesten van Niedersachsen. Naturpark Moor Een omvangrijk investeringsprogramma in het grensoverschrijdende natuurgebied Naturpark Moor (Bargerveen Zuid Oost Drenthe). Het gaat daarbij onder meer om aanpassingen in het park zelf, versterking van de toeristische infrastructuur en onderzoek naar de waterkwaliteit. Netzwerk Toerisme Het project streeft naar de versterking van grensoverschrijdende toeristische netwerken met gebruikmaking van moderne technologieën en methoden. Het betreft onder meer de volgende deelprojecten: informatievoorzieningen voor watersporters, interactieve fietsrouteplanner, professionalisering van bustoerisme, benutting van historische schansen en vestigingen voor toeristische doelstellingen, waarborging en optimalisering van de Dollard-oversteek en de benutting van het economische potentieel van het UNESCO Wereldnatuurerfgoed Waddenzee. Land der ontdekkingen Land van Ontdekkingen is een samenwerkingsproject van Duitse en Nederiandse partners uit de wetenschap en musea in het EDR gebied. Gemeenschappelijk ontwikkelen de partners in dit project een tentoonstelling over de archeologie van het Fries-Gronings-Ostfriese kustgebied, die op 2 plaatsen in Emden en Groningen zal worden gepresenteerd. Parallel hieraan worden kleine wetenschappelijke projecten gerealiseerd, gericht op de actieve deelname van burgers aan archeologische werkprocessen op het terrein van zorg en beheer van erfgoed en wetenschappelijk onderzoek. Maritim Dit majeure project richt zich op: Maritieme innovaties ten behoeve van de off shore wind industrie, innovatieve en duurzame ontwikkelingen in de scheepsbouw en de aanpak van grensoverschrijdende arbeidsmarkttekorten in de maritieme sector. Het zwaartepunt van dit project ligt in de Eems Dollard Regio.