provinsj e fryslân provincie fryslân b Provinciale Staten van de Provincie Fryslân Postbus HM LEEUWARDEN

Transcriptie

1 Ons 8900 HM LEEUWARDEN Postbus Provinciale Staten van de Provincie Fryslân postbus hm leeuwarden tweebairsmarkt 52 telefoon: (058) telefax: (058) rj 1 / 3 - kenmerk: ons heeft gezonden (bijgevoegd). de Agenda omdat de relatie met de EDR onderwerp is van discussie op provinciaal niveau. ten, is mede gebaseerd op de brief van 21 mei 2013 die het dagelijks bestuur van de EDR noordelijke insteek. Onze opstelling met betrekking tot de EDR, die wij hieronder uiteenzet omdat de samenwerking met Duitsland naar onze mening zeer gebaat is bij een robuuste Wel hebben de provincies de intentie uitgesproken in deze kwestie te streven naar één lijn Het SNN doet met deze nota geen uitspraak over de bijdrage die de EDR kan leveren aan catie daarover. Bovendien dient de Agenda als instrument om met de overige belangheb kennisinstellingen en het bedrijfsleven. Wij beschouwen de Agenda als het kader waarbin nen wij onze activiteiten richting Duitsland verder willen ontwikkelen. bij kan dragen aan de effectiviteit van onze contacten met Noord Duitsland en de communi standhouding met het aangrenzende Duitsland. In de nota wordt uiteengezet hoe de Agenda noordelijke collega provincies hechten aan een goede bestuurlijke en economische ver vastgesteld. De Duitsland Agenda vloeit voort uit de groeiende betekenis die wij met onze benden in Noord Nederland tot afstemming te komen, zoals de Kamer van Koophandel, de Hierbij zenden wij u toe de Nota Duitsland Agenda die het DB SNN op 14 mei 2013 heeft Geachte Statenleden, Onderwerp Duitsland agenda Uw kenmerk Afdeling : Stafbureau Ondersteuning Bestuur en Directie Bijlage(n) Ons kenmerk : Behandeld door : Y. van der Wal / of y.vanderwal@fryslan.nl Leeuwarden, 25 jjni 2013 Verzonden, 01 JULi 2013 provincie fryslân b provinsj e fryslân

2 provinsje fryslân provincie frys1n Hoewel wij de samenwerking met Duitsland op noordelijk niveau willen coördineren ervaren wij geen beperking om zelfstandig onze belangen in Duitsland te behartigen. Zo kunnen wij in het kader van het Friese taalbeleid onze eigen uitgestippelde koers varen met andere Friessprekende delen in Duitsland. Binnen de programma s Interreg A en B kunnen wij met Europees geld projecten uitvoeren op voor ons belangrijke thema s als toerisme, water en food. Ook is tijdens het bezoek dat minister-president Sellering van Mecklenburg Vorpommern in april aan het noorden aflegde duidelijk gemaakt wat de Friese ambities ten aanzien van watertechnologie zijn. Wij concluderen dat wij als Fryslân er, binnen het noordelijke kader, goed in slagen om onze belangen in Duitsland aan de orde te stellen. Dat laat onverlet dat wij, aan de vooravond van een nieuwe programmaperiode voor Europese samenwerking in het noordelijke grensgebied ( ), een extra inspanning moeten leveren om de ambities van Europa in resultaten om te kunnen zetten. Zoals in de nota Agenda Noord Duitsland is verwoord, stelt het nieuwe INTERREG programma hoge eisen aan de kwaliteit van de grensoverschrijdende netwerken, op elk onderdeel van de triple helix: de kennisinstellingen, het bedrijfsleven en de overheden. Daarom streven de noordelijke provincies en het land Niedersachsen, als eindverantwoorde lijke partijen voor het programma, naar versterking van de onderlinge samenwerking. Wij zullen elkaar nog beter moeten leren te vinden en nog meer inzicht moeten hebben in el kaars beleidsambities. Wij zijn het er met Niedersachsen over eens dat de rol die de EDR daarbij kan spelen als expertisecentrum verder versterkt kan worden. Daarom zijn wij in ge sprek getreden met de EDR om afspraken te maken over de ondersteuning door de EDR van het politiek-bestuurlijke en technische contact tussen Noord Nederland en Niedersach sen. Een lidmaatschap van de EDR is daarvoor niet de juiste weg. Op economisch terrein en op grote delen van beleidsterreinen als milieu, arbeidsmarkt, ruimte, verkeer en vervoer is het land Niedersachsen gesprekspartner voor de provincies. Een lidmaatschap van de lokaal georiënteerde EDR zou de provincie sterk beperken in haar contact met Niedersachsen. Wij hechten er zeer aan de lijnen naar de verschillende Duitse overheidsniveaus open te hou den, daartoe biedt wat ons betreft de Duitsland Agenda het juiste kader. Het dagelijks bestuur van de EDR ondersteunt deze visie door zich in haar brief uit te spre ken voor het maken van constructieve afspraken over de samenwerking met de provincie met de regionaal economische ontwikkeling in brede zin als centrale thema. - 2/3 - Ons kenmerk:

3 steuning van onze politieke en bestuurlijke contacten met het aangrenzende Duitsland. De de colleges van de provincies Groningen en Drenthe en ook het land Niedersachsen toont Gedepi Staten van Fryslân, 4b Duitsland agenda bericht worden. vorm waarin dit gegoten zal worden staat nog niet vast. Dit voorstel wordt meegedragen door zich geïnteresseerd. Over de verdere voortgang zult u via de reguliere rapportages over de Wij willen afspraken maken ten aanzien van de uitvoering van taken door de EDR ter onder voor deze 0. Bijlsma, loco-secretaris Irs. A.J. van den Berg, secretaris J. -3/3 Ons kenmerk: provinsje frys1n provincie fryslân 2

4

5 AGENDA NOORD DUITSLAND Vooraf Aan de hand van de startnotitie Agenda Noord Duitsland hebben het DB SNN en de BC Economische Zaken ingestemd met het voornemen om te komen tot een Duitsland Agenda. De Agenda dient om de activiteiten van het SNN in en met Duitsland efficiënt en transparant te organiseren. De projectgroep heeft de startnotitie vervolgens besproken met de stakeholders (zie tabel 3.) in Noord Nederland en vastgesteld dat de Duitsland Agenda in een duidelijke behoefte voorziet. Mede op basis van de reacties is het volgende voorstel geformuleerd voor de opzet en het onderhoud van de Duitsland Agenda. Inleiding De Noord Nederlandse provincies werken samen in het SNN om de noordelijke economie te versterken. Daarbij trekken zij nauw op met de grote steden, de kennisinstellingen en de marktsector. In overleg met hen bepaalt het SNN de prioriteiten voor het ontwikkelingsbeleid en zoekt daarvoor steun in Brussel en Den Haag. In datzelfde perspectief streeft Noord Nederland naar politiek en economisch partnerschap in en met het aangrenzende Duitsland om het draagvlak voor haar economische ambities te versterken. Met behulp van een Duitsland Agenda kan het SNN de relatie met Noord Duitsland doelgericht en transparant inrichten en onderhouden. Daartoe wordt de Agenda opgezet als een instrument voor de interne en externe afstemming en communicatie van de initiatieven die richting Noord Duitsland worden ondernomen. Het is tevens de bedoeling dat de Agenda de aandacht voor de samenwerking met het aangrenzende Duitsland versterkt, gelet op de betekenis ervan voor de ontwikkeling van de noordelijke economie. De Agenda houdt rekening met de voornemens van de Duitse overheden, voor zover die bekend zijn, maar geeft in principe de ambities van het SNN weer. Voorstel tot Opzet en onderhoud van de Duitsland Agenda De Duitsland Agenda beschrijft welke acties vanuit Noord Nederland worden ondernomen ten aanzien van een aantal prioritaire onderwerpen. Deze onderwerpen worden in de vorm van dossiers voorbereid door de (bestaande) groepjes van deskundigen uit de provinciehuizen en steden (bijvoorbeeld de coördinatoren INTERREG A, de lobbyisten in Brussel en de ambtelijke groepen rond specifieke beleidsonderdelen als energie of arbeidsmarkt). De dossiers bevatten een beschrijving van het onderwerp, een analyse van de kansen in relatie tot Duitsland en de daarop te ontwikkelen acties. De coördinatiegroep bestuurlijke contacten met Duitsland ziet er op toe dat deze dossiers actueel worden gehouden. Bovendien legt zij het geheel daarvan, de Agenda, periodiek aan de bestuurlijke geledingen van het SNN voor. De Agenda dient er toe het contact met Noord Duitsland op hoofdlijnen doelgericht en consistent te maken. De bestuurscommissie EZ zal de agenda op die punten bewaken en in het DB over de stand van zaken rapporteren. De portefeuillehouder Europa in het DB, de heer van den Berg, coördineert de bestuurlijke activiteiten vanuit het SNN. De Agenda, en in het bijzonder de kalender van voorgenomen acties (zie tabel 2.), zullen actief worden gecommuniceerd, zowel via de website van het SNN als in de directe contacten met de noordelijke stakeholders (kennisinstellingen, clusterorganisaties, intermediairs etc.). Advies 1: stem in met de basisopzet van de Agenda Randvoorwaarden De onderwerpen die relevant zijn voor de relatie met Noord Duitsland vallen uiteen in drie categorieën: Algemeen bestuurlijk, Europese programma s en Beleid en projecten (zie tabel 1). De lijst vertoont vooral op de onderdelen programma s en projecten veel overlap met de onderwerpen die in de lobby

6 richting Den Haag en Brussel centraal staan. Het verdient aanbeveling de Duitsland Agenda en de beide andere lobbyagenda s ten aanzien van de beschrijving van de gemeenschappelijke onderwerpen te integreren, opdat de daarvan af te leiden acties per doelgroep beter met elkaar in verband kunnen worden gebracht. Bijvoorbeeld: één dossier INTERREG A met afzonderlijke secties voor de acties richting Duitsland, rijk en Europese Commissie. Advies 2.: zorg voor afstemming tussen de agenda s voor respectievelijk de Europese Commissie, het rijk en Noord Duitsland door de onderbouwing ervan te integreren Het onderhoud van de Duitsland Agenda en de Organisatie van de daaruit voortvloeiende activiteiten vergt permanente aandacht. De bestaande ambtelijke groepen onder aanvoering van de coördinatiegroep Duitsland zijn daarvoor verantwoordelijk. Ter ondersteuning daarvan wordt een nader te ramen deel van de beschikbare formatieve ruimte bij het SNN-secretariaat voor internationale contacten (0,5 fte) ingezet. Het gaat dan in het bijzonder om de voorbereiding van de besluitvorming in de bestuurscommissie en het DB en het verzorgen van de interne en externe communicatie. Advies 3.: bestem een nader te ramen deel van de formatieve ruimte voor Internationale Betrekkingen van het SNN voor de ondersteuning van de organisatie van de Duitsland Agenda. De kennisinstellingen en intermediaire partijen voor het bedrijfsleven onderschrijven het belang van Noord Duitsland voor de noordelijke economie. Zij zijn daarom ook blij met het initiatief van het SNN om een Duitsland Agenda te formuleren en de mogelijkheden die dat biedt voor goede onderlinge afstemming met bijvoorbeeld de Kamer van Koophandel en de Clusters. Mogelijkheden om elkaars acties te versterken zullen in onderling overleg worden aangegrepen. Het (georganiseerde) bedrijfsleven, in het bijzonder het MKB, is op dit moment weinig actief in Duitsland. Gelet op de kansen die daar liggen verdient het aanbeveling om als SNN met het bedrijfsleven in gesprek te treden over mogelijkheden om het MKB te activeren. In het directe grensgebied ontplooit de EDR activiteiten om partijen op sociaal-economisch terrein bij elkaar te brengen. In voorkomende gevallen haken het SNN of de provincies daar op in. Advies 4.: deel de Duitsland agenda en de daarin vastgelegde ambities met de noordelijke stakeholders

7 Bijlage: Achtergrondinformatie 1. De pijlers van de Duitsland Agenda De partners in Duitsland In de Duitsland agenda wordt vastgelegd op welke terreinen het SNN actief contact heeft of wil aangaan met overheden in Noord Duitsland. Politiek en economisch is Niedersachsen daarvan de belangrijkste. Het land deelt een nationale grens met Noord Nederland, heeft een vergelijkbare economische structuur en voert al sinds 1990 met Noord Nederland omvangrijke Europese programma s uit. Op vrijwel alle terreinen waarop Noord Nederland stappen wil zetten heeft Niedersachsen het nodige te bieden, in het bijzonder ook in het aangrenzende landsdeel Weser-Ems met Oldenburg als centrum. Regering en parlement in Hannover hebben onlangs de economische potentie van het noordelijke grensgebied onderstreept. Daarmee zijn de voorwaarden om met Niedersachsen een belangrijke stap vooruit te zetten aanwezig. De steden Bremen en Hamburg en de deelstaten Meckienburg-Vorpommern en Sleswig-Holstein zijn eveneens interessant voor Noord Nederland, zij het dat het daarbij om een beperkter aantal onderwerpen gaat. De rol van de steden Als centra voor kennis en economie zijn de grote steden belangrijke dragers voor de politieke en economische samenwerking in het grensgebied. De steden hebben bij uitstek goede ingangen in Oldenburg, Bremen en Hamburg en kunnen dus een belangrijke bijdrage leveren aan de ontwikkeling van goede netwerken. Met de waarschijnlijke toetreding van Oldenburg tot het programmagebied van INTERREG Va zal de betekenis van de stedelijke contacten toenemen. De thema s in vogelvlucht De onderwerpen waarop de partnerschappen betrekking hebben vallen uiteen in drie categorieën: Algemeen bestuurlijk, Europese programma s en Beleidsectoren (zie ook tabel 1.). Met de algemeen bestuurliike contacten ligt het accent op het onderhoud van de vriendschappelijke banden met de Duitse partner en het bepalen van de agenda voor de politieke samenwerking. Het overleg wordt meestal op het niveau van de bestuurlijke leiders (CdKs, minister-presidenten) gevoerd, soms met betrokkenheid van de ambassade. Daarmee worden de voorwaarden geschapen voor een goede verstandhouding in de programma s en projecten en bij de vertegenwoordigingen in Brussel. Voorts is van belang dat van rijkszijde de betekenis van de relatie met Duitsland wordt erkend. Het kabinet kiest nadrukkelijk voor een intensievere samenwerking met de buurlanden waarbij ingezet wordt op een lange termijn strategische samenwerking met Duitsland. In het kader van die intensievere grensoverschrijdende samenwerking (GROS) hebben het ministerie van Binnenlandse Zaken, Niedersachsen en de provincies gezamenlijk een Arbeitsliste opgesteld met knelpunten in de grensoverschrijdende samenwerking onder andere op het gebied van arbeidsmarkt, gezondheidszorg en infrastructuur. De belangrijkste programma s in het grensgebied zijn INTERREG A en B, waarvoor de komende programmaperiode weer omvangrijke budgetten ter beschikking zullen worden gesteld door de Europese Commissie. Het SNN is goed op weg naar een akkoord met Niedersachsen over de opname van de belangrijkste noordelijke thema s in het nieuwe programma. De opname van Oldenburg in het programmagebied is het resultaat van eerdere noordelijke inspanningen. Op het niveau van de beleidssectoren gaat de meeste aandacht uit naar de ontwikkeling van projecten, in het bijzonder in de kansrijke sectoren. De provincies treden op dit niveau meer zelfstandig op, onder meer vanwege hun rol als medefinancier. Onderlinge afstemming en kennisdeling is gelet op de grensoverschrijdende schaal van de projecten de norm. Grensoverschrijdende projecten kunnen op allerlei manieren tot stand komen. Goede netwerken zijn

8 daarbij echter altijd een voorwaarde. In de aanloop naar de nieuwe programmaperiode wordt ingezet op het bevorderen van grensoverschrijdende netwerken van kennisinstellingen, intermediairs en ondernemers door middel van conferenties en workshops rond beleidsthema s of clusters. Last but not least is er vooral in het directe grensgebied met enige regelmaat aanleiding voor overleg met Duitse overheden op provinciale beleidsterreinen als verkeer en vervoer, milieu en ruimte. Tabel 1: Overzicht belangrijkste thema s in de relatie met Noord Duitsland Dossiers Omschrijving Acties door SNN Algemeen Bestuurlijk contact Bestuurlijk contact SNN met Opbouw algemene politieke agenda en algemeen Niedersachsen en andere bestuurlijk overleg, culturele overheden in Noord Duitsland. ontmoetingen (mastergala), beursen, Stimuleren van de noordelijke wederzijdse uitnodigingen, etc. samenwerking met Noord Duitsland. Samenwerking in Brussel Afstemming posities in Samenwerking Open Days, events. internationale dossiers GROS Multilevel aandacht voor Input op actielijst Niedersachsen grensgerelateerde kwesties, Nederland en monitoring, politiek en ministerie BZK coördineert, ambtelijk overleg met BZK en Formele rol CdKs als Niedersachsen. voorpost. Steden 1 nterstedelijke samenwerking Ontwikkeling projecten en netwerken met onder meer Oldenburg en Bremen. Europese programma s, voorbereiding en uitvoering INTERREG A Voorbereiding INTERREG 5A. Bestuurlijke besluitvorming eind Cofinanciering. Keuze Lobby richting Hannover. thema s. Vereenvoudiging, majeure projecten. Uitvoering vanaf INTERREG B Voorbereiding INTERREG 5B, Overleg met Hannover hier vooral met het oog op synergie met INTER REG A in Niedersachsen Overig EPs Synergie RIS3/S3, Contacten experts SNN-Niedersachsen EFRO/POP, Horizon 2020 Beleid en projecten Infrastructuur Spoorverbinding Groningen Lobbyacties. Coördinatie via BC SOM. Oldenburg, E233, Zuidboog Coevorden. TEN T. De prioritaire noordelijke Netwerkontwikkeling, kansen Netwerkconferenties, politiek en sectoren (energie, voor projecten. ambtelijk overleg, projectfinanciering agrifood-bbe, water, sensor, gezondheid) Overige terreinen voor Arbeidsmarkt, demografie, Netwerkconferenties, politiek en grensoverschrijdende logistiek, cultuur etc. ambtelijk overleg, projectfinanciering projecten Overige In het bijzonder milieu en Politiek en ambtelijk overleg,

9 beleidsonderwerpen ruimte (bv. Waddenzee, afstemming (bv. in Eems DoNard estuarium, grensoverschrijdende commissies voor Europark Coevorden- RO en water) Emlichheim, vergunningverlening) Tabel 2: Kalender 2013 Noord Duitsland dd 7 april 2013 Datum Onderwerp Bestuurlijk Ambtelijk Agenda-thema s april Bezoek MP Sellering van Mecklenburg CdKs Trojka D + Duitsland, HA, Vorpommern aan Noord Nederland sectortrekkers Energie 17 april Stakeholdersconferentie INTERREG A Van der Tuuk INTERREG A INTERREG A 6 mei Koningsdag in Hannover Van den Berg Trojka D Duitsland 6 mei Ambtelijk overleg met NdS in Hannover - Trojka D Duitsland 23 mei Stuurgroep INTERREG Van der Tuuk INTERREG A INTERREG A 10 juli BO met MP Weil Niedersachsen in CdKs Trojka D Duitsland Oldenbu rg juli Branche conferentie Jorritsma, Van sectortrekkers HA Gezondheidseconomie Warnemünde der Tuuk oktober Workshop Open Days met NB NB Niedersachsen Tabel 3: Geconsulteerde stakeholders Stakeholders KvK VNO MKB Noord RUG Stenden Hanze Hogeschool NHL Van Hall Larenstein Water Alliantie Wetsus Energy Valley Healthy Ageing Sensor lncas3 Agribusiness - NOM Dairy Campus Groningen Leeuwarden Emmen Assen EDR Consulaat Düsseldorf Contact Frans Alting, Heike Rothkegel Lambert Zwiers Ron van Gent Annemarie Galema Herman Blom Jolanda Hekman Melchior van Benthem, Edwin Elferink Ben Schulte Jan Bargboer Bram Martijn Paulien Kooistra Ko Henneman Heinrich Woertche, John van Pol Eisse Luitjens Barend Spliethoff, Kees de Koning Dörthe Mirau Wim Huizinga RoeI Folkertsma, Henk de Jong Herman Cock Karel Groen, Hermann Wessels Eric Samson

10 Overzicht lopende grensoverschrijdende projecten* per SNN Thema * Met uitzondering van European Medical School en 4Power betreft het INTERREG A projecten A. Energie Hansa Enerciy Corridor (HEC) Dit project is gestart om de samenwerking tussen Niedersachsen en Noord-Nederland te verstevigen en de structuur neer te zetten voor een grensoverschrijdend energiecluster. Er zijn 10 projectpartners en acht energiethema s waarbinnen gewerkt wordt aan het identificeren van kansrijke projecten die wellicht ook voor Brusselse financiering in aanmerking kunnen komen. Het project eindigt begin 2013 en het gesprek over de toekomst start momenteel. NEND (Nachhalticie Enerie Nederland-Deutschiand) NEND is een initiatief van samenwerkende Duitse en Nederlandse overheden. De belangrijkste taak van NEND is lokale overheden, kennisinstellingen, instanties en bedrijven te stimuleren en te ondersteunen bij het verwerkelijken van het gemeenschappelijke doel: het versterken van de positie van onze regio op het gebied van duurzame energie. NEND concentreert zich op vier thema s: Energiebesparing, Duurzaam bouwen, Energie uit bio-massa en Zonne-energie. Het NEND biedt contact, advies, informatie en ondersteuning en subsidies. Bovendien worden 15 projecten uitgevoerd met diversie Nederlandse en Duitse partners. Groen Gas Groen Gas is een project langs een groot deel van de Nederlands-Duitse grens. Vijf provincies (Groningen, Fryslan, Drenthe, Overijssel en Gelderland) hebben samen met een groot aantal Duitse partijen uit Niedersachsen en Nordrheinwestfalen het initiatief genomen tot dit project. De focus ligt op het optimaliseren van de waardeketen van groen gas en het versnellen van de introductie van groen gas door grensoverschrijdende samenwerking, innovatie en kennisdeling tussen Duitse en Nederlandse projectpartners. Het project kent 64 partners en 23 subprojecten. Een van de uitkomsten zal een gezamenlijke strategische agenda op dit onderwerp zijn. 4Power Doel van dit project is om EU (kust)regio s klaar te stomen voor offshore wind ontwikkelingen door kennis, ervaring en best practices met elkaar te delen op het gebied van Offshore Wind en de daarbij behorende ondersteunende beleidsinstrumenten en de implementatie van offshore wind. Met 4powER kunnen lokale en regionale overheden een proactieve rol gaan spelen in de ontwikkeling van offshore wind wat bijdraagt aan een snellere transitie naar duurzame energie en de 2020 agenda van de EU op het gebied van C02 reductie. Hier zitten ook drie Noord-Duitse partners bij: stadt Emden, Rostock Business, Stiftung Offshore Windenergie. B. Agribusiness Food Future Het opzetten van een netwerk (van kennisinstellingen en bedrijven) voor technologieoverdracht naar ondernemingen in de voedingsindustrie in de EDR en de EUREGIO. Agrobiopolymeren Ontwikkeling en toepassing van nieuwe hoogwaardige biokunststoffen en vezels ten behoeve van groene technische- en consumentenproducten (bio-based performance products) die (uiteindelijk) gemaakt kunnen en zullen worden van regionale grondstoffen en organische reststromen onder andere uit de agrosector.

11 Gezonde Kas Bevordering van de innovatie in de tuinbouw in het Nederlands-Duitse grensgebied door ontwikkeling en inpassing van technologieën voor een duurzaam management van ziekten en plagen in de moderne glastuinbouw. Phytosana Het Phytosana project heeft tot doel traditionele therapeutische kruidenkennis te benutten voor de ontwikkeling van nieuwe farmaceutische, cosmetische en functionele voedingsproducten met bewezen effectiviteit en het inrichten van de productieketens waarbij kruiden de grondstof voor deze producten zijn. De drie project thema s farmaceutica, cosmetica en nutraceutica vormen tevens de thema s van de op te richten open-innovatie clusters waar kennisinstellingen, onderwijs en bedrijfsleven samenwerken voor het creëren van nieuwe producten en nieuwe toegevoegde waarde. C. Healthy Ageing Eurorean Medical school De Rijksuniversiteit Groningen, het universitair Medisch Centrum Groningen en de Carl van Ossietzky Universiteit in Oldenburg lijn een gezamenlijke opleiding geneeskunde begonnen. De European Medical school is de eerste grensoverschrijdende geneeskunde-opleiding in Europa. Bovendien is het de enige geneeskunde-opleiding in Duitsland die is gebaseerd op de bachelor/master-structuur. Telemedicine Binnen het project worden diverse producten en applicaties ontwikkeld die zorg op afstand een stap dichterbij brengen. Voor de items care&cure en Medical technology van Healthy Ageing Network Northern Netherlands (HANNN) zorgt het project voor relevante contacten in Oost Nederland en Nordrhein Westfalen. Naast de uitkomsten van de individuele projecten zijn de contacten van essentieel belang om het HANNN netwerk in Noord en Oost Nederland meer massa te geven. De betrokkenheid van het MKB speelt hierbij een belangrijke rol. D. Sensortechnologie Smart Bot Het project beoogt de Nederlands Duitse grensregio te ontwikkelen tot een hotspot in de opkomende markt van intelligente multi robot systemen. Smartbot combineert machinebouw, sensortechnologie en informatica in een viertal demonstratieprojecten voor de akkerbouw, scheepsbouw, hoogwaterbescherming en de pijpleidinginspectie. Het zwaartepunt van dit project ligt ifi de Eemsdollard regio en Euregio. E. Watertechnologie WatertechnoloQi e Gezamenlijke Nederlands-Duitse doelen zijn: een netwerk ontwikkelen met ca. 55 Duitse en Nederlandse bedrijven en instellingen in het EDR gebied als onderdeel van Europese Watertechnologie hub.. Nieuwe technologieën testen, ontwikkelen en dichter bij de markt brengen.. Grensoverschrijdende samenwerkingsmogelijkheden onderzoeken en tot stand brengen tussen individuele bedrijven in het gebied.

12 Overige Interreg A projecten: Mechatronica Grensoverschrijdende transfer van kennis ten aanzien van mechatronische innovatie in producten en processen in het MKB. In het noordelijk grensgebied zijn TCNN en de Ems Achse betrokken. Planning E233 De E233 (aan NL zijde de A37 in Zuid Drenthe) is tussen de A31 en de aansluiting op de Al richting Oldenburg-Bremen twee-baans. Het project betreft een stap in de planning van de verdubbeling van het traject om de capaciteit en de veiligheid van de verbinding te verbeteren. Mobiliteit Dit project beoogt de mobiliteit van grenspendelaars, zowel werknemers als bedrijven in het grensgebied die in het buurland werkzaam zijn, te stimuleren en zodoende een bijdrage te leveren aan de regionale grensoverschrijdende economische ontwikkeling in Noord-Nederland en het Noord westen van Niedersachsen. Naturpark Moor Een omvangrijk investeringsprogramma in het grensoverschrijdende natuurgebied Natu rpark Moor (Bargerveen Zuid Oost Drenthe). Het gaat daarbij onder meer om aanpassingen in het park zelf, versterking van de toeristische infrastructuur en onderzoek naar de waterkwaliteit. Netzwerk Toerisme Het project streeft naar de versterking van grensoverschrijdende toeristische netwerken met gebruikmaking van moderne technologieën en methoden. Het betreft onder meer de volgende deelprojecten: informatievoorzieningen voor watersporters, interactieve fietsrouteplanner, professionalisering van bustoerisme, benutting van historische schansen en vestigingen voor toeristische doelstellingen, waarborging en optimalisering van de Dollard-oversteek en de benutting van het economische potentieel van het UNESCO Wereldnatuurerfgoed Waddenzee. Land der ontdekkingen Land van Ontdekkingen is een samenwerkingsproject van Duitse en Nederlandse partners uit de wetenschap en musea in het EDR gebied. Gemeenschappelijk ontwikkelen de partners in dit project een tentoonstelling over de archeologie van het Fries-Gronings-Ostfriese kustgebied, die op 2 plaatsen in Emden en Groningen zal worden gepresenteerd. Parallel hieraan worden kleine wetenschappelijke projecten gerealiseerd, gericht op de actieve deelname van burgers aan archeologische werkprocessen op het terrein van zorg en beheer van erfgoed en wetenschappelijk onderzoek. Maritim Dit majeure project richt zich op: Maritieme innovaties ten behoeve van de off shore wind industrie, innovatieve en duurzame ontwikkelingen in de scheepsbouw en de aanpak van grensoverschrijdende arbeidsmarkttekorten in de maritieme sector. Het zwaartepunt van dit project ligt in de Eems Dollard Regio.

13 EemsDollardRegio EDR EmsDollartRegion Aa n, e + o II ege van Postbus 43 Postiach 1202 Gedeputeerde Staten van de Provincie 9693ZGBadNieuweschans Bunde tel: Tei.: Drenthe, Groningen en Fryslan fax: Fax: edi@edr.eu edr@edr.eu ww.edr.eu Bad Nieuweschans, 21 mei 2013 Ul 46/1 31KG Betreft: Grensoverschrijdende Samenwerking Eems Dollard Regio Geacht college, Het dagelijks bestuur van de Eems Dollard Regio (EDR) heeft met instemming kennis genomen van de positieve ontwikkelingen op het gebied van de aandacht voor de grensoverschrijdende samenwerking met het buurland Niedersachsen. Berichten die ons bereikten over discussies in o.a. de Provinciale Staten geven aan dat de provincies hieraan terecht hoge prioriteit geven. De provincies geven natuurlijk al vele jaren aandacht in woord en daad aan de samenwerking met Noord-Duitsland. Het gaat wat ons betreft dan ook om een volgende stap in het proces van samenwerking en intensivering van activiteiten. Ontwikkelingen op het gebied van o.a. energie, innovatie, gezondheid, arbeidsmarkt, mobiliteit, toerisme/cultuur, laten zien dat samenwerking tussen overheden aan de grens tastbare voordelen biedt voor de burgers en bedrijven in Noord-Nederland. De EDR is zoals u weet al sinds het jaar 1977 actief als kenniscentrum voor grensoverschrijdende samenwerking met Duitsland in de Eems Dollard Regio. Ter bevordering van een transparante communicatie en succesvolle samenwerking willen we in dit kader graag een aantal aandachtspunten markeren: De EDR is een grensoverschrijdende organisatie die 36 jaar geleden door lokale overheden is opgericht. Gemeenten in de provincies Drenthe en Groningen hebben met de KvK s samen met Duitse gemeenten, Landkreise en IHKs hiertoe het initiatief genomen. Rechtsvorm van de EDR is een openbaar lichaam, met als juridische basis het Verdrag van Anholt (1991). Hierbij is voor het Duitse recht als rechtsvorm gekozen, vanwege de uitgebreide mogelijkheden voor grensoverschrijdende samenwerking. Bad Nieuweschans is hierbij als vestigingsplaats gekozen. EemsDo11adReio Ems DoNari Reon NEDERLANDS-DUITS DEUTSCH-NIEDERLÂNDLSCHER OPENBAAR LICHAAM ZWECKVERBAND Rabobank Zuid en Oost Groningen Bank: Sparkasse Leer Witimund Ni (BLZ ) BAN: NL47RA BAN 0E BIC: RABONL2U 81C: BRLADE21LER

14 niet centraal, omdat het primair gaat om een efficiënte en doelgerichte samenwerking. Bert Bouwmeester regionale economie. De behoefte hieraan is door provincies bestuurlijk aangegeven, zodat Op dit moment vinden er gesprekken plaats ter voorbereiding op een overeenkomst van de INTERREG-programma s ter stimulering van de regionale economie, waarbij de EDR het ambities op het terrein van grensoverschrijdende samenwerking concreet kunnen worden waarmee 2/3 van de leden dient in te stemmen. De provincies zijn belangrijke deelnemers in programma-management uitvoert. De provincies houden met Niedersachsen toezicht op de werkzaamheden van de EDR voor wat betreft INTERREG: grensoverschrijdende taken die belangrijk zijn voor een duurzame ontwikkeling van de opgepakt. Het is hierbij de intentie om Niedersachsen actief te betrekken in de afspraken voor de komende jaren worden gemaakt. Lidmaatschap van de EDR staat hierbij Het bestuur van de EDR staat een constructieve werkwijze voor om tot heldere afspraken uitwerking met de provincies te spreken. Wat betreft de EDR kunnen dit jaar concrete samenwerking. over samenwerking te komen en is hierbij graag bereid over een verdere gedetailleerde samenwerking, staan wij open voor overleg daarover. Eems Dollard Regio. Hoogachtend, in een overeenkomst worden vastgelegd. We zijn daarbij graag bereid tot nader overleg om Niedersachsen. Wat ons betreft gaat het daarbij om het maken van concrete afspraken, die aandacht van de provincies voor de grensoverschrijdende samenwerking met Wanneer in de toekomst blijkt dat een lidmaatschap concrete voordelen biedt voor de samen tot afspraken te komen, die essentieel zijn voor de duurzame ontwikkeling van de Toetreding door regionale overheden is alleen mogelijk door aanpassing van de statuten, provincies met de EDR om tot afspraken te komen ter bevordering van de uitvoering van Conclusie: het dagelijks bestuur van de EDR is verheugd over de actuele en positieve Voorzitter Directeur Karel