Paper Architectuurtheorie 2

Transcriptie

1 Paper Architectuurtheorie 2 Bespreek hoe dat de avant-garde logica tot uiting komt in het vertoog over architectuur van het futurisme en het constructivisme. Yassin Lamarti 2BIRA papervraag 26 prof. dr. Hilde Heynen Academiejaar

2 Futuristen i De Italiaanse futuristische beweging heeft aan de basis het manifest (1914) van literator Filippo Tommaso Marinetti ( ) en architect Antonio Sant'Elia ( ). Bij de eerste tentoonstelling van de 'Nuove Tendeze' liet Sant'Elia zijn revolutionaire tekeningen zien. Deze tekeningen schetsten een revolutionair straatbeeld met kerncentrales, fabrieken en flatgebouwen in een volledig gemechaniseerde omgeving. Dit creëerde de thematiek van de constant vernieuwende stad en haar architecturale omgeving. Figuur 1: Tekening Manifest Antonio Sant'Elia ii 'Alsof wij, accumulatoren en generatoren van snelheid, met onze mechanische hulpmiddelen, met het rumoer en de snelheid van ons moderne leven, in straten zouden kunnen wonen die de mensen van vier, vijf, zes eeuwen geleden hebben aangelegd voor hun toenmalige behoeften.' Antonio Sant'Elia iii Dit is volgens Sant'Elia de 'ultieme dwaasheid van moderne architectuur'. Dit kan zich voortzetten dankzij de gevestigde instituten die hun studenten het kopiëren aanleren. In plaats daarvan zouden ze zich moeten wijden aan het zoeken naar de oplossing van 'het futuristische huis en de futuristische stad'. De futuristische architectuur legt hierbij de nadruk om het futuristische huis aan de hand van nieuwe principes te bouwen. Dit kan bereikt worden door gebruik te maken van nieuwe technieken en tegelijkertijd te voldoen aan de behoeften van de eigentijdse mensen. De architectuur moet volledig nieuw zijn en niet teruggrijpen naar het verleden.het proces van de stilistische ontwikkeling wordt tot stilstand gebracht waarbij de architectuur zich loswringt van de traditie.

3 'De moderne bouwmaterialen en onze wetenschappelijke inzichten voegen zich absoluut niet naar de discipline van de historische stijlen, en daar ligt de voornaamste oorzaak van de groteske aanblik van de 'modieuze' gebouwen, waar lichte, slanke balkjes en fragiel ogende constructies van gewapend beton de zware kromming van de boog en de massieve aanblik van marmer moeten suggereren.' Antonio Sant'Elia iv De noden van de samenleving zijn veranderd waarbij men vroeger kathedralen, palazzi en raadshuizen nodig hadden heeft de huidige samenleving andere noden. Onder deze noden vallen de grands hotels, spoorwegstations, brede straten, havens,.... We moeten volgens Sant'Elia de futuristische stad scheppen met in haar decor lawaai, beweging en dienamiek. Hierbij zou het futuristische huis een gigantische machine moeten zijn. De straat nietmeer als deurmat maar gebruik maken van metalen loopbruggen en snelle tapis roulants.de futuristische architectuur is de architectuur de wetenschap en techniek waarbij de klassieke materialen als hout en natuursteen vervangen worden door beton, ijzer, glas,.. De avantgarde logica bij de futuristen komt hierbij tot uiting doordat ze het traditionele willen verwerpen en de moderne techniek en wetenschap omarmen. Constructivisten v De ontwikkeling van het constructivisme is gekoppeld aan de socio economische situatie in Rusland gedurende de jaren '30, El Lissitzky ( ) beschrijft hoe deze een effect hadden op de schilderkunst en de architectuur. De techniek heeft een revolutie teweeggebracht in Rusland dat uitgeput was door honger, oorlog en afscherming van de buitenwereld. Ook het domein van de architectuur veranderde hierdoor. De opdrachtgevers die voorheen vooral bestonden uit particulieren hebben plaatsgemaakt voor maatschappelijke opdrachten, de nadruk verschoof van het enkelvoudige naar het algemene. Er moet niet enkel geconstrueerd maar ook gereconstrueerd worden. 'Het is de opgave van de architectuur de nieuwe ontwikkelingen te doorgronden, om actief deel te nemen aan de totstandkoming van de nieuwe wereld, door het creëren van passende architectonische vormen. De sovjetarchitectuur is het stadium van de reconstructie binnengetreden.' El Lissitzky vi Het bouwen gebeurde vooral door gediplomeerde staatsarchitecten terwijl schilderen en dichten voor iedereen was. Dit zorgde voor een grote ontwikkeling van talent in de schilderen dichtkunst. In een tijdperk waar de exacte wetenschappen domineren experimenteert men ook in de schilderkunst met materialen. Dit zorgt voor twee opvattingen, enerzijds 'de wereld is ons door het zien, door de kleuren gegeven' en anderzijds 'de wereld is ons door het tasten, door de materialen gegeven'. Al snel wordt het architectonisch karakter opgemerkt door de wereld als geometrische vormen te beschouwen. Er wordt een nieuw assymetrisch evenwicht gecreëerd tussen volumen, een dynamische zeggingskracht en ritmiek. 'Het streven van de gehele nieuwe bouwkunst om het volume lichter te maken en een in elkaar doordringen van binnen- en buitenruimte te realiseren, komt hier reeds tot uitdrukking. Een oeroude constructievorm,...' El Lissitzky vii

4 Om de nieuwe stroming voor te bereiden moesten er aan de instituten nieuwe methodes worden ontwikkeld. De jonge architecten moesten eerst hun oude huid afwerpen. Het doel van de jonge garde was een architectonisch ruimteconcept eenheid tot stand te brengen. Bepalend was de ontwikkeling van de wetenschappelijke analyse van architectonische vormen zoals massa, vlakken, enz. De vorm moet zelf uit de constructie ontstaan. Deze punten benadrukken de avant-garde logica van de constructivisten. Conclusie viii De avant-garde zijn een aantal stromingen die zich tegen de gevestigde orde verzetten. Hierbij worden de bestaande cultuur en kunst zonder meer afgewezen en streeft men naar een nieuwe taal. Één van de meest karakteristieke eigenschappen van de avant-garde volgens Peter Bürger is 'het verlangen om de institutie kunst op te heffen en een verzoening tussen kunst en leven te bewerkstelligen...'. Deze avant-garde logica vindt men dus terug in het vertoog van de futuristen en de constructivisten. De futuristen wijzen elke traditie af en pleiten voor een versmelting met de moderne tijd door middel van techniek, snelheid, dynamiek, nieuwe materialen en het 'kunstmatige'. De Russische constructivisten probeerden op hun beurt inspiratie te zoeken in de nieuwe inzichten ontstaan in de schilderkunst. Deze inzichten worden gelinkt aan de sociale en politieke situatie in Rusland, dit hield in dat de constructivistische beweging afstevende op een opheffing van de institutie 'architectuur' en een versmelting met het leven. In beide gevallen merken we dat het begrip architectuur wordt losgekoppeld van monumentaliteit en stijl.

5 i Antonio SANT'ELIA en Filippo Tommaso MARINETTI, De futuristische architectuur. Een manifest nai010, Rotterdam, 2014, pp Luciano CARAMEL en Alberto LONGATTI, Antonio Sant'Elia The Complete Works, Rizolli International Publications, New York, 1988, pp ii Luciano CARAMEL en Alberto LONGATTI, Antonio Sant'Elia The Complete Works, Rizolli International Publications, New York, 1988, p. 40 iii Antonio SANT'ELIA en Filippo Tommaso MARINETTI, De futuristische architectuur. Een manifest nai010, Rotterdam, 2014, pp , p. 77. iv Antonio SANT'ELIA en Filippo Tommaso MARINETTI, De futuristische architectuur. Een manifest nai010, Rotterdam, 2014, pp , p. 78. v El LISSITZKY, Rusland. Architectuur voor een wereldrevolutie (1930), in Hilde HEYNEN e.a. (red.), Dat is architectuur sleutelteksten uit de twintigste eeuw, nai010, Rotterdam, 2014, pp vi El LISSITZKY, Rusland. Architectuur voor een wereldrevolutie (1930), in Hilde HEYNEN e.a. (red.), Dat is architectuur sleutelteksten uit de twintigste eeuw, nai010, Rotterdam, 2014, pp , p vii El LISSITZKY, Rusland. Architectuur voor een wereldrevolutie (1930), in Hilde HEYNEN e.a. (red.), Dat is architectuur sleutelteksten uit de twintigste eeuw, nai010, Rotterdam, 2014, pp , p viii Hilde HEYNEN, Avant-garde en modernisme, in Hilde Heynen e.a. (red.), Dat is architectuur sleutelteksten uit de twintigste eeuw, nai010, Rotterdam, 2014, pp