Bernard George Ziedses des Plantes

Transcriptie

1 Joris Panhuysen, Carl Puijlaert, Gerd Rosenbusch Bernard George Ziedses des Plantes Onnodige informatie moet overboord om nuttige informatie beter te kunnen onderscheiden. In januari 2002 is het honderd jaar geleden dat in West-Brabant een man werd geboren die voor de radiologie in het algemeen, maar speciaal ook voor Nederland, van zeer grote betekenis zou zijn. Hij paarde een groot technisch inzicht aan een uitgesproken handigheid, een grote intelligentie aan een grote nieuwsgierigheid, een grote werkdrift aan de behoefte anderen te helpen en van dienst te zijn, en hij hield van de natuur en wist van het leven te genieten als hij daar nog even tijd voor over had. Bernard George Ziedses des Plantes werd geboren op te Klundert als achtste kind (vijfde zoon) van Theodore August Johannes Ziedses des Plantes (* te Rotterdam) en Elisabeth Cornelia de Blauw (* te s-gravenhage). Hij was een nakomertje. Als kind woonde hij in het centrum van de stad Klundert in een vroeger jachthuis van Prins Maurits, een groot huis met een grote tuin op het platteland. Hij sprak veel en graag over zijn gelukkige jeugd in de vrije natuur. Hij zag dat als een van de belangrijkste redenen dat hij later met plezier kon werken. Ook voelde hij het later als een geluk dat hij enerzijds nog met olielampen geleefd had en anderzijds ook de eerste maanreis had meebeleefd. Hij vond dat hij bijzonder goede ouders had gehad. Zijn vader had de functie van rentmeester van de kroondomeinen en bekleedde daarnaast diverse andere bestuurlijke functies. Hij herinnerde zich met veel plezier de wandelingen door de velden tezamen met zijn vader te paard. Reeds voordat hij zelf goed lezen kon las zijn moeder hem voor uit natuurkundeboeken, over uitvinders, over stoommachines en andere verworvenheden van de moderne techniek. Daardoor was hij reeds vroeg in de techniek geïnteresseerd. Zijn ouders waren orthodox-protestant, zijn vader was rechtlijnig en vrij streng, doch zijn moeder was lief en wat meer soepel denkend [1]. De lagere school doorliep hij in Klundert. Hij kon goed tekenen en is dat tot op hoge leeftijd blijven doen, ondanks zijn later slechte ogen. Hij speelde als jongen redelijk viool, doch is daarmee opgehouden toen het vele werk dat onmogelijk maakte. Hij was altijd een echte knutselaar. In het nabijgelegen Breda bezocht Ziedses van 1915 tot 1920 de Rijks-HBS. Reeds jaren leek hij te zijn voorbestemd om ingenieur te worden, en in 1920 begon hij dan ook in Delft aan een studie elektrotechniek. Deze studie leidde tot een scherp en exact denken. Hij bleef altijd breed in techniek geïnteresseerd. Hij was een zeer intelligente en, mede tengevolge van zijn technische ervaring, praktische man. Hij liep een stage als bankwerkerleerling en leerde technisch tekenen. Hij was lid van de studentenvereniging S.S.R. Hij woonde in de Delftse tijd tezamen met zijn twaalf jaar oudere zus in Den Haag. Het niet kunnen helpen bij de plotselinge dood van zijn hospita maakte hem echter bewust van zijn soort roeping om medicus te worden [2]. Utrecht In 1921 startte Ziedses met de studie geneeskunde aan de Rijksuniversiteit te Utrecht. Tijdens een cursus microscopische histologie in 1921/22 werd hij zich bewust van het feit dat het microscopische beeld een afbeelding is van een doorsnede, van één vlak van het preparaat. Het zou mooi zijn als je ook met röntgenstralen afbeeldingen kon maken waarbij slechts een dun vlak scherp zou worden afgebeeld. Dan zou je niet de verwarring van al die beelden over elkaar hebben. Dit te doen met behulp van breking door lenzen of spiegels leek hem praktisch onmogelijk. Op terugweg van een feestje bedacht hij plotseling dat in een microscoop de stralen door één focus geleid worden en dan weer uitwaaieren, waardoor je alleen het vlak van de focus scherp ziet. Je zou dat met röntgenstralen ook kunnen doen zonder lenzen en spiegels. Door buis en plaat zodanig te bewegen dat alle stralen hetzelfde doen als de lichtstralen in een microscoop, zou je een scherpe röntgendoorsnede moeten krijgen. De docent in de radiologie dr. B.J.van der Plaats en zijn collega-echtgenote vonden het idee wel aardig maar zonder praktische waarde. Daarna dacht hij er voorlopig niet meer aan. Van 1 december 1928 tot 1939 was Ziedses assistent op de neurologisch-psychiatrische afdeling van de Rijksuniversiteit te Utrecht bij prof.dr. L. Bouman. Hoewel hij sterk in de psychiatrie geïnteresseerd bleef, ging hij toch steeds meer de neurologisch-technische richting op tengevolge van 1

2 zijn werkzaamheden met het ontwikkelen van de tomografie en de subtractie. In Utrecht bouwde Ziedses des Plantes zijn eerste planigraaf. Tijdens een wachtdienst nam hij een acuut psychiatrische patiënt op, waarbij hij ook een routineopname van de schedel maakte. Bij een latere herhaalde bestudering van die foto, nadat hij wist dat de patiënt aan een tumor in de schedelbasis was overleden, viel hem een mogelijke geringe ontkalking van de clivus op. Hij bedacht toen dat hem dat mogelijk bij opname van de patiënt zou zijn opgevallen als hij op dat moment beschikt had over de planigrafie, die hij tot dan toe helemaal terzijde had geschoven. Ziedses maakte eerst een modelletje. Aan het bouwen van een proefmodel werkte Philips niet mee, omdat zij er niets in zagen. ENRAF wilde wel meewerken aan de productie [3], maar wilde het aantal van vier hefbomen van het model tot twee beperken. Door de ontdekking van bestaande patenten kon dit helaas niet doorgaan. Mede met hun hulp is door Ziedses echter wel zelf een proefmodel gebouwd. De resultaten waren bemoedigend, waarna door de instrumentmaker van de afdeling neurologie de eerste planigraaf gebouwd werd en op 18 augustus 1931 in bedrijf kon worden genomen. Het principe van Ziedses berustte op spiraalvormige vervaging (een spiraalvormige beweging van buis en plaat). Op 17 oktober 1931 publiceerde hij in het Nederlandsch Tijdschrift voor Geneeskunde zijn eerste wetenschappelijke artikel: Een bijzondere methode voor het maken van röntgenfoto s van schedel en wervelkolom. Op zondag 22 november van dat jaar hield hij op de vergadering van de Nederlandsche Vereeniging voor Electrologie en Röntgenologie te Amsterdam een voordracht: Een methode tot het verkrijgen van röntgenbeelden, waarvan de scherpte zich tot één vlak beperkt. Ziedses noemde de methode planigraphie en sprak zijn vertrouwen uit in het nut der methode. In 1962 werd officieel door de International Commission on Radiological Units and Measurements als naam van de onderzoeksmethode tomography aanbevolen. Tijdens dezelfde vergadering heeft ook D.L. Bartelink, radioloog in het Canisius Ziekenhuis te Nijmegen onbekend (een wederzijdse onbekendheid) met het werk van Ziedses een voordracht gehouden onder de titel Over röntgencoupes, techniek en resultaten. De resultaten van het door Bartelink voorgestelde apparaat waren goed, maar niet zo indrukwekkend vooral door een kleine technische onvolkomenheid (de sinusoïdale vervaging). Aan A.E.M. Bocage te Parijs was reeds in 1922 een octrooi verleend voor het beschreven principe, op basis van de gedachte dat door tegengestelde bewegingen van plaat en buis tijdens de expositie een scherpe afbeelding van een bepaalde laag of deel van het te onderzoeken object zou kunnen worden verkregen. Ook op naam van F. Portes en M. Chaussé uit Parijs bestond reeds een patent, doch ook dit was nooit in praktijk gebracht. Destijds kon dit principe nog niet ten uitvoer worden gebracht en was in vergetelheid geraakt. In de medische literatuur waren zij nooit gepubliceerd. A. Vallebona uit Genua beschreef in 1930 een methode waarbij door draaiing van de patiënt bij stilstaande buis en plaat alleen bepaalde gedeelten, die zich in en bij de bewegingsas bevonden, scherp werden afgebeeld. Ziedses was niet bekend met de methode van Bocage en Portes en was bovendien de eerste die het in de praktijk uitvoerde en testte. In 1932 werd aan de Duitser Ernst Pohl een patent verleend dat hij in 1930 had aangevraagd voor hetzelfde principe; ook hij publiceerde zijn methode niet in de professionele literatuur [4]. De bekende Duitse radioloog Rudolf Grashey ( ) was enthousiast over de methode en stuurde Ziedses ermee naar H.G.D. Holfelder, die op zijn beurt Ziedses doorstuurde naar Gustav Grossmann in Berlijn. Grossmann ontwikkelde op basis van het idee een eigen toestel met circulaire en lineaire vervaging en verkreeg daarvoor, niet in Duitsland maar wel in Nederland, een octrooi. Massiot maakte in Parijs de eerste industriële planigrafen op basis van de ideeën van Ziedses. In een degelijker vorm werd dit toestel in 1952 onder de naam Polytome in de handel gebracht, met hypocycloïdale vervaging. Het was tot de opkomst van de CT-scanner een van de meest geavanceerde röntgentoestellen. Grossmann zelf ontkende later overigens de contacten met Ziedses. Intussen was (met name door Siemens) op basis van de ideeën van Grossmann de lineaire vervaging ontwikkeld, die technisch eenvoudiger is doch kwalitatief veel minder. Daardoor werd het gebruik van de superieure multidirectionele tomografie vertraagd, iets waarvoor Ziedses al direct gewaarschuwd heeft. Na 1931 verschenen van zijn hand in de Nederlandse, de Scandinavische, Duitse, Oostenrijkse, Zwitserse en Franse literatuur artikelen over de planigrafie, zowel over de theoretische grondslag als de praktische toepassing. Hierbij beschreef hij onder meer de planigrafie met een kleine zwaaihoek (6º), waarbij een dikkere laag scherp wordt afgebeeld: de zonografie en de stereoplanigraphie. Ook 2

3 de simultane planigrafie, waar bij één expositie meer lagen tegelijk scherp worden afgebeeld, werd beschreven. In 1933 doorliep Ziedses van 19 januari 1933 tot 20 juli 1933 een stage neuroröntgenologie bij prof. G. Holzknecht in Wenen, destijds het Mekka van de geneeskunde, onder leiding van dr. A. Schüller en dr. E.G. Mayer [5]. Aan de röntgenafdeling van dit ziekenhuis werkten destijds ook de bekende fysici dr. G. Spiegler en dr. J. Zakovsky. Bij de bespreking met Schüller van de vervaagmethode, waarbij een vervaagd diapositief op de foto gelegd werd waardoor de contrasten verminderden en het beeld duidelijker werd, deelde deze hem mede dat zij dat reeds toepasten in de Weense kliniek. Na de bespreking, achter een glas bier in een café aan de Ring in de omgeving van de Opera, bedacht hij plotseling dat je eigenlijk net zo goed een scherp diapositief zou kunnen nemen. Als je nu een angiogram op een diapositief van een blanco foto of een foto zonder contrast zou leggen, houd je alleen een angiogram over. De subtractie was bedacht! In februari 1934 werd dit voor het eerst gepubliceerd. Volgens eigen zeggen was Wenen zijn meest gelukkige tijd. Hij was er een poosje verliefd op een Poolse [2]. Ziedses promoveerde bij prof. Bouwman op 1 mei De titel van het proefschrift was Planigraphie en Subtractie. Röntgenographische Differentiatiemethoden. Het proefschrift was zo populair dat hij geen eigen exemplaar meer over had. Daarom probeerde hij ze te krijgen op de tweedehands markt [2]. In 1936 beschreef hij de seriescopie. Dit is een onderzoeksmethode waarbij, met behulp van slechts enkele opnamen uit weinig verschillende richtingen, een oneindige reeks onderling evenwijdige vlakken achtereenvolgens op de voorgrond treden indien men ze met speciaal daartoe ingerichte apparatuur bekijkt. Op het toestel wordt met behulp van een wijzer aangegeven op welke hoogte het vlak van voorkeur ligt. Het onderzoek is zeer geschikt voor plaatsbepaling van radiopaque voorwerpen of structuren. In 1937 bezocht hij op uitnodiging van de Amerikaanse Rockefeller Foundation de Verenigde Staten en het Röntgencongres van de RSNA te Chicago en kreeg daar een eervolle vermelding voor een tentoonstelling betreffende de planigrafie en subtractie. Op 12 juli 1939 ontving hij het bericht dat er geen bezwaar was tegen zijn inschrijving in het Specialisten Register der Maatschappij voor het specialisme Radiologie en Electrologie [6]. Van 1939 tot 1940 werkte hij als zenuwarts in het Diakonessenhuis in Utrecht samen met dr. H.W. Stenvers, dé man van de projectie van het rotsbeen. Ziedses had niet veel geld als nakomertje in een groot gezin. Stenvers gaf hem de helft van zijn praktijk om niet. Zij werden grote vrienden een vriendschap die een leven lang zou duren [2]. In de jaren twintig en dertig kwam de jonge Ziedses vaak bij prof.dr. J. van Ebbenhorst Tengbergen, die zeer geïnteresseerd was in stereoscopie, ook een röntgenologische differentiatiemethode. In die tijd werd door beiden de basis gelegd voor de Amsterdamse neuroradiologie. Zij waren beiden geïnteresseerd in de radiologische differentiatie. Bovendien waren zij echte knutselaars. De vriendschap was zeer hecht. Nadat hij met emeritaat gegaan was ging Van Ebbenhorst Tengbergen in Venlo wonen, waar hij uit financiële noodzaak nog een klein praktijkje had met één buckytafel. Op een zondag was Ziedses op bezoek bij zijn oude vriend, die de dag daarop een angiografie zou doen. De afdeling was uiteraard niet uitgerust voor dit onderzoek, maar de twee hooggeleerden timmerden een stellage in elkaar en de arteriografie was de volgende dag een doorslaand succes [1]. Van 1935 tot 1953 was Ziedses privaatdocent (lector) in de neuroröntgenologie en pathologische electrologie aan de Rijksuniversiteit te Utrecht. Hij was ingeschreven in de registers van de Specialisten Registratie Commissie als neuroloog-psychiater en als radioloog. Bij de Vereniging van Rotterdamse Specialisten werd hij met ingang van 1 oktober 1946 ingeschreven als röntgenoloog in plaats van als zenuwarts [6]. Rotterdam Ziedses had zijn militaire dienstplicht vervuld tijdens zijn studententijd bij de cavalerie. Hij behoorde tot de Gele Rijders. Tot aan de oorlog was hij consulent-neuroloog in het Militair Hospitaal te Utrecht, waar hij ook nog éénmaal gedurende vier weken Sj.P. Botenga als radioloog heeft vervangen. Kort voor de Tweede Wereldoorlog moest Ziedses wederom in actieve dienst. In februari 1940 kreeg hij groot verlof. Hij werd benoemd tot hoofd van de afdeling Neurologie/Psychiatrie in de Gemeente Ziekenhuizen te Rotterdam (Coolsingelziekenhuis), leider van het Consultatiebureau voor Epilepsie te Rotterdam, neuroloog/röntgenoloog aan het Sophia Kinderziekenhuis en neurologisch consulent van 3

4 het Havenziekenhuis, het Bergwegziekenhuis en het Zuiderziekenhuis. In mei 1940 werd hij weer opgeroepen in militaire dienst als Hoofd Psychiatrische Dienst te velde. Tengevolge daarvan is waarschijnlijk zijn leven gespaard gebleven tijdens het bombardement van Rotterdam. Zijn kamer in het Coolsingelziekenhuis kreeg een voltreffer tijdens het uur van het ochtendrapport, waarbij een assistent is omgekomen en een ander zwaar werd gewond. Op 25 mei 1940 werd hij gedemobiliseerd en kon hij de benoemingen in Rotterdam definitief aanvaarden. Van 1950 tot 1953 was hij docent in de Neurologie aan de Stichting Klinisch Hoger Onderwijs in Rotterdam. Anekdote 1 (Den Herder) uit zijn Rotterdamse tijd: Ziedses had in zijn werkkamer een tafel met zes poten, waarvan één hem steeds in de weg zat. Bij zijn zaalvisite zat hij nog steeds te denken aan die verrekte tafelpoot. Hij hield stil bij een patiënt met pijnlijke neuritis van de n. femoralis en zei halfluid in zichzelf: die poot moet er toch maar af, tot grote schrik van de patiënt. De schrik kon op plezierige wijze worden getemperd. Zelf noemde Ziedses Rotterdam zijn beste tijd, als neuroloog-psychiater en radioloog [1]. Hij had daar steun van de directie, de staf en de gemeenteraad. Het was hard werken, maar de samenwerking met m.n. Berkvens en P. Crezée (aanvankelijk zijn assistenten) was goed. De psychiatrie heeft hij snel afgestoten, doch hij bleef geïnteresseerd tot lang na zijn pensionering. Als psychiater geloofde hij meer in gesprekken dan in medicamenten. Als neuroloog deed hij ook regelmatig de kleine neurochirurgie. De praktijk werd echter te groot en groeide hem boven het hoofd. Bij zijn vertrek is de praktijk dan ook aan twee man (bovengenoemden) overgedragen. Vele publicaties dateren uit die tijd, en kort na de oorlog (1949) was hij de initiatiefnemer van het tweede Symposium Neuroradiologicum (in 1938 was hij reeds medeorganisator van een eerste Symposium Neuroradiologicum in Antwerpen, dat toen nog niet die naam droeg). Het congres werd in Rotterdam gehouden onder zijn voorzitterschap en was een groot succes. Niettegenstaande de moeilijke naoorlogse omstandigheden waren alle grootheden aanwezig uit binnen- en buitenland. Ziedses was bovendien zeer geïnteresseerd in diagnostiek en therapie met isotopen en experimenteerde met methoden om de verdeling van radioactieve isotopen in de verschillende organen vast te leggen. In 1950 hield hij een lezing op het 6th International Congress on Radiology in Londen met de titel: Direct and indirect Autoradiography. Via een stift legde hij op nat papier de plaatsen vast waar een Geiger-Müllerteller, gemonteerd op de plaats van de röntgenbuis van een oude planigrafietafel, activiteit registreerde. De beweging werd met de hand gestuurd. Het betrof de eerste publicatie ter wereld over isotopenscintigrafie. Later gebruikte men in plaats van een teller een scintillatiekristal en werd de methode scintigrafie genoemd. De tekst van deze voordracht werd wel opgenomen in het Book of Abstracts (1950). De lezing werd echter niet uitvoerig gepubliceerd, omdat men eerst wilde wachten op de publicatie waarmee een Engelsman bezig was een artikel dat echter nooit verscheen. Ten onrechte wordt daardoor de eerste beschrijving nogal eens aan B. Cassen en L. Curtis toegeschreven [4]. Anekdote 2 ( Den Herder). Prof. Lindgren uit Stockholm vertelde de volgende anekdote: Na het Neuroradiologencongres in New York in het begin van de jaren vijftig jaren stond het gezelschap op het vliegveld om weer naar huis te gaan. In die tijd vloog men nog met propellervliegtuigen. Bij het warmdraaien liepen de motoren onregelmatig met veel lawaai, en zo nu en dan zag men vonken. Enkelen van het gezelschap maakten zich zorgen, in de geest van: moeten wij ons toevertrouwen aan en dergelijke machine? Ziedses merkte dat en zei: In de geneeskunde vergelijken wij altijd links en rechts om een ziekte op te sporen, en hier draaien de motoren links en rechts op precies dezelfde manier. Met andere woorden: er is niets aan de hand. Het gezelschap landde veilig op Schiphol Ziedses voerde ook een grote verbetering van de pneumencefalografie in. Er werd door hem een geringe hoeveelheid lucht ingebracht, waarna door bewegen van de patiënt principe van de Salto de lucht in alle delen van het ventrikelsysteem gebracht werd en kon worden afgebeeld. Het risico kon daarmee sterk worden verminderd. In een latere fase werd apparatuur gebouwd die de salto kon uitvoeren bij een gefixeerde patiënt. Hij was een van de eersten die neuroradiologische interventies toepasten. Bij hydrocephalus maakte hij een ventriculogram via een frontaal boorgat. Hij bracht de lucht in de derde ventrikel en perforeerde met behulp van een stompe naald de lamina terminalis van de derde ventrikel. De liquor kon zich dan over de convexiteit verspreiden, waar hij geresorbeerd werd. Een honderdtal patiënten heeft hij op deze wijze behandeld. In 1977 werd een overzicht gegeven van de resultaten van deze methode, veertig jaar na behandeling. Deze bleken niet veel af te wijken van de later ingevoerde behandeling met een draintje. 4

5 In de jaren veertig, een tijd waarin vrijwel geen nieuwe apparaten tot stand kwamen, ontwikkelde hij tevens een automatisch injectieapparaat voor angiografie. Amsterdam In 1953 volgde zijn benoeming in Amsterdam als opvolger van prof. Van Ebbenhorst Tengbergen. Hij koos voor Amsterdam omdat hij daar de mogelijkheden zag voor het verder ontwikkelen van de subtractie. Tengbergen zag hem graag als zijn opvolger. Met veel aarzeling aanvaarde Ziedses des Plantes de benoeming voor Algemene Radiologie in Amsterdam. Zijn werkplek was daar het Wilhelmina Gasthuis. Tijdens zijn inaugurele rede stelde hij: Aanvankelijk was het niet duidelijk voor mij of ik mijn medemens en de wetenschap beter zou dienen als hoofd van een neurologische kliniek dan wel als hoogleraar Radiologie. En: Indien wij zeker moeten zijn dat het onderzoek adaequaat verricht wordt, dan moet de radioloog een goed begrip hebben, niet alleen van de ziekte die hij onderzoekt, doch ook van de patiënt die hij onderzoekt. Hij zag de radioloog als een klinisch specialist. Na zijn benoeming had hij echter het gevoel er alleen voor te staan. Toen hij naar Amsterdam ging had hij de ambitie om veel van de radiologie te maken. Hij kreeg daar echter weinig gedaan wegens de hiërarchie en de bureaucratie [1]. Hij organiseerde onvoldoende het politieke klimaat om zich heen en leed daar sterk onder. Hij had het gevoel niet gewaardeerd te worden. Er kwamen geen reacties op zijn schrijvens aan de directie en de gemeenteraad, waardoor er altijd tekort aan apparatuur en personeel was. Tengevolge van een oude vete in verband met diens eventuele benoeming in Rotterdam, waren er veel problemen met Noordenbos. De neuroloog Biemond en de neurochirurg Noordenbos achtten zichzelf veel bekwamer in de neuroradiologie en gaven Ziedses absoluut geen ruimte. Uiteindelijk werd hem de neuroradiologie niet gegund, hoewel daar zijn deskundigheid lag. Hij heeft nachtenlang niet geslapen toen hem via het secretaressencircuit ter ore was gekomen dat Noordenbos de aanstelling van een eigen neuroradioloog nastreefde. Met medewerking van de voorzitter van de faculteit, dr. I. Boerema, werd dit uiteindelijk tegengehouden, met veel aplomb en loftuitingen aan het adres van Ziedses. (Den Herder): Biemond en Noordenbos behandelden collega s en assistenten niet prettig. Met name was Biemond zeer gevreesd bij promoties. Oppositie van hem tijdens promoties werd door de collegae nogal eens tegengehouden door zelf lang aan het woord te blijven. De beloftes in Amsterdam zijn dus niet nagekomen. Hij had er spijt van in Amsterdam (waar veel benoemingen politiek waren) te zijn begonnen, en het enige dat hem daar vasthield was het werk aan de subtractie. (Den Herder): Het was een zeer zwarte periode voor hem. Van zijn specifieke deskundigheden wensten de neurologen en neurochirurgen geen gebruik te maken, en van algemene radiologie wist hij niet zoveel. Zijn samenwerking met het ziekenhuisbestuur was slecht. Hij besteedde te veel tijd aan liefhebberijen en te weinig aan patiëntenzorg. Hij kreeg niet wat hem beloofd was (de neuroradiologie) in het ziekenhuis. Nucleaire geneeskunde moest hij tegen zijn zin afstaan aan de internist dr. J.B. van der Schoot. Hij betreurde het dat hij geen clinicus meer kon zijn en trachtte dat in de radiotherapie te compenseren, wat echter niet gelukte. De zachtaardige Ziedses des Plantes was hiertegen absoluut niet opgewassen. Ook in de Vereniging voor Radiologie bestond er oppositie. Men vond Ziedses des Plantes wel knap, maar hij werd niet geschikt geacht voor een hoogleraarschap radiologie omdat hij een halfspecialist was. Een groep radiologen bestaande uit dr. C.J.M. Jansen, dr. J.E.J. Resink, dr. Kok, dr. Ch. Sassen en dr. J. von Ronnen spoorden de radiologische collegae aan om bij de Amsterdamse gemeenteraad te protesteren tegen de benoeming. Echter, zijn grote tegenstander in de vereniging was eigenlijk dr. G.J. van der Plaats (sr.) [1]. Men zag liever dr. H.E.A. Fermin. De Amsterdamse faculteit vond echter diens privé-praktijk veel te groot. Fermin zie je na zijn benoeming één keer in de week, en de rest van de week is hij bezig met geld verdienen in zijn eigen praktijk. Ziedses des Plantes verdedigde zich door te wijzen op zijn dubbelspecialisme en verklaarde zich bovendien bereid eventuele lacunes aan te vullen via bezoeken aan buitenlandse centra. Hij meende dat de weerstand tegen hem voornamelijk veroorzaakt werd door de strijd die woedde tussen de voorstanders en tegenstanders van een meer autonoom werkend centraal röntgeninstituut [1]. 5

6 Anekdote (Puylaert): Kort na zijn benoeming in Amsterdam was Ziedses aanwezig op een vergadering van de Vereniging voor Radiologie waar ook de tarieven op de agenda stonden. Vóór de aanvang van dit agendapunt vroeg hij het woord en verzocht aan het bestuur de assistenten bij dit agendapunt de zaal te doen verlaten met de woorden: Ik weet dat ik van onze assistenten nog zeer veel kan leren, maar dat zij ook nog mijn inkomen bepalen, vind ik toch net een stap te ver gaan. Nadien was hij volledig geaccepteerd. Als assistent kreeg Den Herder vaak commentaar op zijn assistent-zijn bij Ziedses des Plantes. Toen Van Ebbenhorst Tengbergen vertrok waren er vier assistenten. Dit aantal breidde zich onder Ziedses uit tot ongeveer tien. Ziedses vond de politieke strijd met andere afdelingen moeilijk. Hij was een scherp denker en zeer intelligent, maar veel te aardig. Anekdote (Puylaert): Bij een demonstratie van de foto s van een serie van honderd waterhoofden bij een interacademiale kwam Ziedses met een grote rol zwart plakband en plakte zelf de opgehangen foto s rondom af. Hij deed dit om het beeld duidelijker te maken. Dat de vreemde professor zelf deze demonstratieve moeite nam werd in het academisch milieu (in dit geval te Nijmegen) vol verbazing waargenomen. De problemen die hij had in zijn werk werden door die vriendelijkheid veroorzaakt. In de faculteit genoot hij echter ook veel steun. Hij is rond dezelfde tijd (1958) door de rector magnificus officieel voorgedragen voor de Nobelprijs, namens de medische faculteit [1]. Tweemaal heeft hij overwogen om weg te gaan en een benoeming elders te aanvaarden. Vrij snel na zijn benoeming werd hij aangezocht voor de post Neurowetenschappen in Leiden. Hij zou daar de leiding krijgen over de afdelingen Neurologie, Neuroradiologie en Neurochirurgie. Kort daarna werd hij voor eenzelfde functie aangezocht in Groningen. Hij vond dat hij dat niet kon maken ten opzichte van de Amsterdamse faculteit en bleef dus. Later heeft hij in de Valeriuskliniek de neuroradiologie en in het Wilhelmina Gasthuis de radiologie van de orbita en het keel-, neus- en oorgebied ontwikkeld. Ook op deze terreinen heeft hij grote verdiensten gehad. Daarnaast heeft hij vele radiologen opgeleid in de Seldingertechniek. Was hij naar Leiden gegaan, dan zou de neuroradiologie grotendeels aan de neurologen zijn toegevallen in Nederland. (Ziedses des Plantes): Het is natuurlijk volkomen fout dat ik hoogleraar geworden ben, maar aan de andere kant heb ik er toch ook weer profijt van gehad. [2] In de beginfase was er een periode waarin hij het helemaal gezien had. Een onbenullige fout van een van de assistenten leidde tot een schriftelijke reprimande van de directie, waarna hij naast een schrijven waarin hij uitvoerig op de klacht in ging, een ontslagbrief schreef die dr. B.G. Ziedses jr. later tussen de papieren van zijn vader terugvond [1,6]. Er zijn meer brieven, deels nooit verstuurd, maar het resultaat van al dan niet geschreven overleg was dat Ziedses op zijn post bleef. In ieder geval is er één ontslagbrief geschreven, waarop Woerdeman Ziedses schriftelijk probeerde over te halen dit gevraagde ontslag in te trekken [1]. Ziedses deed onderwijs en techniek en Den Herder samen met de assistenten de radiologie: therapie en algemene radiologie. De opleiding neuroradiologie vond plaats in de Valeriuskliniek. Na de sloop van het Binnengasthuis vertrokken de specialisten naar het AMC. Als neuroradioloog was zijn opvolger de bij hem gepromoveerde dr. Frans L.M. Peeters, als algemeen radioloog Durk Westra. Den Herder vertrok reeds eerder met een nieuwe ploeg naar de VU. (Den Herder): Mijn eigen contact met Ziedses des Plantes begon in 1953 toen ik bij hem solliciteerde naar een assistentenplaats. Hij ontving mij zeer vriendelijk en bood me een sigaar aan. Een geste die ik me nog steeds herinner. Dat ik niet rookte stelde hem enigszins teleur, maar deed later aan onze vriendschap geen afbreuk. Hij noemde mij bij dat eerste bezoek collega in plaats van het gebruikelijke meneer of mevrouw. Zoals ik zijn eerste assistent was, zo was ik ook zijn eerste promovendus. Hij maakte opbouwende opmerkingen en wees op eventuele tegenstrijdigheden. Hij wees op een goede volgorde in onderzoek en zinsbouw. Daarna ben ik nog acht jaar chef de clinique geweest. Dit waren de mooiste jaren in mijn leven. In die tijd ben ik hem hoe langer hoe meer gaan waarderen: als wetenschapper, maar vooral als mens. Ook als opleider was hij zeer goed. Hij wees op eigen verantwoordelijkheid, waardeerde een scherp verstand en delegeerde verantwoordelijkheid. Hij stimuleerde ideeën. Hoe banaal of onzinnig het idee ook leek, hij ging er op in en stimuleerde het zoeken: werk maar uit, en híj had aanvullende ideeën. Hij zag altijd weer feiten die ieder ander over het hoofd zag. Hij zat altijd vol ideeën. Hij sprak veel over nog niet opgeloste problemen, dacht goed na en bracht dit op anderen over [1]. 6

7 (B.G. Ziedses des Plantes sr.): Ik kom vaak op gekke gedachten en die laten mij dan niet meer los. Over de eventuele nadelen van diagnostiek of therapie stapte hij vrij gemakkelijk heen. Toch zocht hij vaak naar mogelijkheden om de risico s van onderzoeken te beperken. Ziedses des Plantes was uiterst bescheiden. (Den Herder): Een van zijn meest kenmerkende eigenschappen was zijn bescheidenheid. Toen ik hem bij mijn afscheidscollege roemde als mijn leermeester, zei hij later tegen de rector magnificus: Ben noemt mij zijn leermeester, maar in feite heb ik meer van Ben geleerd dan hij van mij. Hij maakte de tomograaf als eerste klinisch bruikbaar. Ingenieur Bocage had vanaf zijn ziekbed een apparaat bedacht waarmee kogels gelokaliseerd konden worden door het maken van röntgenplakjes, waarop ook het octrooi berustte. Het ontwerp is nooit uitgevoerd en wegens het gebrek aan inzetbaarheid weer in de vergetelheid geraakt. Ziedses des Plantes kende dit ontwerp echter niet. Zelf zei hij van zijn tomograaf dat hij er eigenlijk maar weinig zelf aan had gedaan. Van de subtractie zei hij dat het eigenlijk een uitvinding was van een Groningse sterrenkundige in 1850 (was eigenlijk 1914; JP). Hij hoorde dit overigens pas veel later. Later werd de subtractie in Chicago ook gebruikt voor het vervalsen van handtekeningen. Wij hebben in die jaren heel wat met elkaar besproken. We spraken voornamelijk over de organisatie en over ethische vraagstukken. Wij hadden het niet alleen over het vak, maar spraken ook vaak over diepgaande onderwerpen, ethische onderwerpen, familiale omstandigheden en godsdienstige onderwerpen. Ziedses des Plantes was van huis uit gereformeerd, ik ben Nederlands-hervormd. Daar hadden we diepgaande gesprekken over. Het verschil in religie verdiepte de vriendschap alleen maar. Aan onze gesprekken heb ik de mooiste herinneringen. Zijn visie op ethiek was voor mij leerzaam en aangenaam. De 22 jaren leeftijdsverschil waren niet voelbaar; wij wisselden onze ideeën uit op voet van gelijkheid. Ik had veel steun aan Ziedses des Plantes, met name bij de ongewenste kinderloosheid (het echtpaar Den Herder kreeg later toch nog een zoon). Ik heb gelukkig iets kunnen terugdoen tijdens de ziekte van zijn vrouw, die aan mammacarcinoom is overleden. Ziedses had vier kinderen, en als dat tot problemen leidde kon hem dat soms zeer ongelukkig maken. Hij was zeer solistisch. Hij was zeker niet afstandelijk, maar ook niet ieders vriend. Hij was zeer integer en had grote problemen met mensen die dat in zijn ogen niet waren, doch hij bleef altijd een heer. Zijn relaties met dr. K.H. Ephraïm en dr. H. Lokkerbol waren ronduit slecht. Met de KNO-arts Jongkees had hij een uitstekende relatie. Jongkees meende dat angiografie bij de radiologie thuishoorde en verdedigde Ziedses des Plantes overal en altijd. Aanvankelijk was de relatie met dr. D. Westra uitstekend. Ziedses des Plantes kende diens vader nog uit Rotterdam. Westra was een goed assistent en promoveerde bij hem over de zonografie met een goed proefschrift (cum laude). Toen het later tijdelijk niet meer goed ging tussen die twee, trok Ziedses des Plantes dat zich zeer aan. Hij was radiologisch Duits en Zweeds georiënteerd. Hij hield niet van de monsterstatistieken van de Amerikanen. Fransen vond hij zeer inventief maar te slordig. Met Philips had hij slechte ervaringen en hij was zeer pro-siemens. Het binnenhalen van zijn successen is eigenlijk pas begonnen toen hij zich wegens de ernstige ziekte van zijn vrouw grotendeels terugtrok van zijn klinische werk. Ziedses was toen een lange tijd niet aanwezig op zijn afdeling [1]. Het werk werd overgenomen door Durk Westra. Het ziekbed en overlijden van zijn echtgenote in 1966 was zeer ingrijpend. Na haar dood trok hij zich meer en meer terug van de afdeling en reisde veel. Hij vervulde vooral gasthoogleraarschappen. De uitreiking van de Béclère-medaille (1970) was een deceptie omdat er meer sprake was van een laudatie van de Franse radiologie dan van degenen die onderscheiden werden, terwijl hij daarvoor een bezoek van drie maanden aan Australië op Frans verzoek tot zes weken moest beperken. Anekdote 3 (Den Herder). Uit mijn eigen tijd: Ziedses had moeite met het onthouden van namen. Wanneer we door de tuin van het ziekenhuis liepen vroeg hij dikwijls: hoe heet die collega ook weer?. Hij noemde dat zelf een aangeboren zwakte van de gyrus angularis. Zoals je weet is dat het deel van de hersenen waar het geheugen is opgeslagen. Ik heb hem getroost met het feit dat Winston Churchill aan hetzelfde euvel leed en altijd een particulier secretaris achter zich had lopen die de namen van de hoogwaardigheidsbekleders influisterde die hij moest begroeten. 7

8 Thuis [6] Ziedses des Plantes was in 1940 gehuwd met Maria Elisabeth Franso (*17 januari 1905 te Utrecht). Het gezin bewoonde in Rotterdam aan de Mathenesserlaan een huis waarvan de tuin grensde aan de tuin van het Westerziekenhuis, de neurologische afdeling van het Coolsingelziekenhuis, met een poortje tussen de beide tuinen. Hier zijn ook de vijf kinderen geboren (twee dochters en drie zonen). De op één na oudste, Theo, is enkele dagen na de geboorte overleden. Ziedses was een goede en liefhebbende vader. Hij leerde zijn zoons timmeren en vissen, vooral tijdens vakanties. In Rotterdam was een deel van de praktijk aan huis en dronk hij vaak s middags thee in het gezin; maar de praktijk, waaronder ook kleine neurochirurgie, ging voor. s Avonds studeerde en werkte hij op zijn studeerkamer. In de weekeinden had hij altijd dienst, en geplande uitjes werden nogal eens op de lange baan geschoven of gingen niet door tengevolge van spoedgevallen. Een jaar na de benoeming in Amsterdam verhuisde het gezin naar Bloemendaal, waar hij s morgens vertrok om 8 uur en pas op z n vroegst om 19 uur thuis was. s Avonds was hij dan weer op zijn studeerkamer. Vooral de onzekerheid over vrije tijd zal zijn zoon altijd bijblijven. Met name in Amsterdam betreurde zijn vrouw het dat hij zo weinig in het gezin was. Zij was daar niet gelukkig mee, maar waardeerde het wel. Ziedses bracht het gezin een zeer strenge opvatting over het beroepsgeheim bij. Als voorbeeld moge dienen dat er over de Reus van Rotterdam thuis niet gesproken mocht worden; hij was patiënt. Inmiddels stonden de kranten vol over hem en stond de in Rotterdam zeer bekende reuzenfiets regelmatig voor de deur. Ziedses wist van goede dingen te genieten en hield van Hulstkamp en sigaartjes van Willem II. In Bloemendaal woonde het gezin Ziedses des Plantes tegenover de schrijver Godfried J.A. Bomans. Ziedses had grote bewondering voor hem. Zij voerden vaak diepe gesprekken en waren goed bevriend. Hij meende dat Bomans een goed hoogleraar medische ethiek zou zijn geweest. Bomans vormde tezamen met Jon Roos het bestuur van de Bond van Parkwegbewoners, die overigens slechts aspirant-leden kende zoals Ziedses des Plantes. Naar goed Bomansiaans gebruik ontstond hieromheen een kostelijke correspondentie, die nog steeds in het bezit van Ziedses des Plantes jr. is. De heren dronken hun borrels meestal bij Ziedses, hetgeen hem dan ook verleidde tot de uitspraak dat een ieder die mijn huis bezoekt daarmee toont min of meer geestelijk gestoord te zijn. Officieel had hij praktijk aan huis als psychiater! Jaren na de pensionering In 1972 ging hij met pensioen, na in 1971 hertrouwd te zijn met Johanna van Monsjou (*1924, Amsterdam). Na zijn pensionering bleef hij zeer actief [7,8]. Hij deed via Teleac een cursus moderne elektronica en slaagde daarvoor als één van de besten, ondanks zijn 74 jaar. Ook een patent op de verbetering van een verbrandingsmotor dateert uit die tijd. Ziedses was volstrekt niet geïnteresseerd in macht of geld. Patenten aanvragen deed hij zelden of hij hield daar halverwege weer mee op. Hij was sedert 1954 lid van de Koninklijke Academie van Wetenschappen en bezocht de vergaderingen op zaterdagochtenden trouw. Een fysicus had daar een idee over de optimale asrichting voor windmolens. Ziedses construeerde een eenvoudige windtunnel om dit uit te testen. Hetzelfde ontwikkelde hij voor het uittesten van de schoepen van een scheepsschroef. Hij wilde weten wat je met bestaande technieken kon en hoe je daarmee de resultaten van nieuwe technieken kon benaderen. Hij was rondom de ontwikkeling van de elektronische subtractie aan het experimenteren met angiografisch onderzoek met een tot 1/500 verdund contrast. Als stralendeskundige experimenteerde hij ook met kikkervisjes: het verschil in effect van straling en van zuurstofgebrek. Hij heeft altijd belangstelling voor de ontwikkelingen gehouden, ook van CT en MRI en interventies, en eind jaren tachtig heeft hijzelf nog experimenten gedaan om fysiologische elektrische stroompjes op het MRIsysteem af te beelden. Voortzetting van deze experimenten onder zijn leiding was gepland voor juli/augustus Helaas overleed hij in de maand daarvoor. Nog in 1990 verklaarde hij de ontwikkelingen van de hele techniek als positief te ervaren. De snelheid van de ontwikkelingen vond hij echter angstwekkend, zelfs van de ontwikkelingen rond en na de invoering van de CT en MRI, die hij toch als positieve ontwikkelingen ervoer. Verstandelijk kon hij daarmee alleen blij zijn, maar hij vond wel dat langzamerhand bij hem een gevoel ontstond van gunst, als ik er maar niet afval. In datzelfde gesprek in 1990 [2] deed hij enige, hem kenmerkende, uitspraken over zijn geloven en zijn houding ten opzichte van godsdienst. Hij zag God als schepper van alles, dus ook van het jodendom, christendom en de oosterse godsdiensten. Hij vond dat hij de aanwezigheid van God af en toe tegenkwam als er dingen gebeurden waarvan je zegt: dat gebeurt buiten het menselijk begrip en overleg. Het interview waarin Ziedses zijn godsdienstige overtuiging uitspreekt verschijnt in ditzelfde nummer van Memorad. 8

9 Eerbetoon Talloze keren werd Ziedses op grond van zijn grote verdiensten voor de Radiologie onderscheiden: - In 1933 verkreeg Ziedses des Plantes een Fellowship van de Rockefeller Foundation om de betekenis te bestuderen van de planigrafie voor röntgenologisch onderzoek van de schedel. - Na zijn promotie in 1934 werd Ziedses des Plantes onderscheiden met de eerste prijs van de Schleussner Award. - In 1949 was hij voorzitter van het (2 e ) Internationale Symposium Neuroradiologicum dat te zijner ere in Rotterdam werd gehouden - In 1950 werd hij onderscheiden met de Gouden Winkler Medaille wegens zijn bijdrage aan de neurologische wetenschap in de periode Te noemen zijn naast eerder genoemd werk: lipiodolverwijdering na myelografie, pontocerebellaire cisternografie met gebruik van weinig lucht, schedelfixatie bij angiografie en stereoscopische angiografie van de schedel alsmede zuiver neurologische studies. In de laudatie werd gesteld: Het werk van deze onderzoeker is buitengewoon door zijn grote wijsheid, exacte probleemstelling en beknopte oplossing. In de realisatie van zijn plannen laat hij niets aan het toeval over. Zijn uitvindingen zijn bijna altijd gebaseerd op eenvoudige gedachtegang, maar desondanks origineel en doen denken aan het Ei van Columbus. Men is geneigd om te zeggen geniaal. - In 1954 werd hij benoemd tot lid van de Koninklijke Academie van Wetenschappen. - In 1969 werd hij gekozen als eerste president van the European Society of Neuroradiology. In datzelfde jaar werd hij onderscheiden met de Medaille Centre Antoine Béclère voor zijn verdiensten op het gebied van planigrafie en subtractie. - In 1970 stelde de Deutsche Gesellschaft für Neuroradiologie de Ziedses des Plantes-Medaille in, die toen voor de eerste maal verleend werd aan prof. William Oldendorf en G. Hounsfield. In 1985 werd deze aan Ziedses des Plantes zelf toegekend. - In 1970 werd hij benoemd tot erelid van de Nederlandse Vereniging voor Radiologie. Bij die gelegenheid boden zijn leerlingen hem een Liber Amicorum aan (Radiol Clin Biol 1972;41(5): ). In dat jaar ontving hij ook de Reinier de Graaf-Medaille. - Ter gelegenheid van zijn 70 e verjaardag werd hem, eveneens door zijn leerlingen, een bundel van zijn werk aangeboden. - In 1973 kreeg hij de Gouden Medaille van het XIII International Congress of Radiology te Madrid. - De Röntgenplakette van de Stadt Remscheid-Lennep ontving hij in 1977 uit handen van Willi Hartkopf, Oberbürgermeister der Stadt Remscheid. - In 1991 werd hem de Gouden Medaille van het European Congress of Radiology and The European Association of Radiology toegekend. - Ten slotte verkreeg hij de Utrechtse Catharijneprijs, die hem op 4 november 1992 door Z.K.H. Prins Bernhard der Nederlanden werd overhandigd. - Hij ontving in 1977 een eredoctoraat van de Johannes Gutenberg Universität te Mainz en was erelid van vele radiologische verenigingen, waaronder van de RSNA (1980), en hij was Honorary Fellow of the Faculty of Radiologists. Conclusie Dit is niet de eerste biografie van prof.dr. B.G. Ziedses des Plantes. Een uitgebreider bronnenonderzoek en interviews met nog levende familie en vrienden, naast een samenvatting van wat elders reeds eerder verspreid gepubliceerd werd, leverden een veel completer beeld op van de mens Ziedses des Plantes. Wij zijn van mening dat hij een brede bekendheid verdient, niet alleen in onze Vereniging, doch ook in de algemeen medisch-historische kringen en ruim daarbuiten. ATTENTIE PRINT PARTNERS: HET VOLGENDE TE BEHANDELEN ALS QUOTES Den Herder: Als ik Ziedses des Plantes zou moeten karakteriseren dan zou het zijn: Bescheidenheid met een brede visie. Ik denk nog altijd met warmte terug aan de persoon van George Ziedses des Plantes. Ziedses des Plantes jr.: Hij was een goede vader, maar helaas vaak aan het werk. Hij leerde mij vissen en timmeren en bracht mij de inhoud van het beroepsgeheim bij. Opvallend is ook de grote persoonlijke waardering die men voor mijn vader heeft in het buitenland. 9

10 Stichting Catharijneprijs: Het is weinigen gegeven een vinding te doen (en zelf mee te maken dat) die na zeven decennia nog steeds in zijn vakgebied doorwerkt. Stichting Catharijneprijs: Prof.dr. B.G. Ziedses des Plantes is volgens hen die hem kennen een aardige bescheiden man. Iemand die niet zozeer opgeeft van zijn intellectuele capaciteiten maar zegt ik kom op gekke gedachten, en die laten mij dan niet meer los. Ziedses des Plantes Sr.: Creative work is not the exclusive privilege of experts.. Bronnen 1. Gerd Rosenbusch en Joris Panhuysen. Interview met prof.dr. B.A. den Herder op 21 juni 2001 te Nijmegen. Naderhand stuurde Den Herder ons nog een drietal anekdotes, als anekdote 1, 2 en 3 opgenomen in de voorgaande tekst. 2. Interviews die door G. Rosenbusch, M. Oudkerk en Christa Rosenbusch-Rakel in 1990 werden gehouden met prof.dr. B.G. Ziedses des Plantes; dr. B.G. Ziedses Plantes jr. gaf waardevolle aanvullingen. 3. Algemene Overeenkomsten tussen ENRAF en B.G. Ziedses des Plantes d.d. 6 oktober 1930, 17 november 1930, december 1930 en 27 maart Eisenberg RL. Radiology - an illustrated history. St. Louis, MO: Mosby-Yearbook, Getuigschrift op naam van B.G. Ziedses des Plantes, getekend door dr. A. Schüller te Wenen. 6. Gerd Rosenbusch en Joris Panhuysen: Interview met dr. B.G. Ziedses des Plantes jr. op 27 augustus 2001 te Nijmegen, aangevuld met inzage in een deel van het persoonlijk archief van prof.dr. Ziedses des Plantes. 7. Ziedses des Plantes BG. Universal indirect tomography. Radiol Clin Biol 1975;44: Ziedses des Plantes BG sr. Is creative work the privilege of experts? Riv Neuroradiol 1988;1:9-16. Westra D. Laudatio prof.dr. B.G. Ziedses des Plantes bij verlening van het erelidmaatschap van de Nederlandse Vereniging voor Radiologie. Radiol Clin Biol 1972;41(5): B.G. Ziedses des Plantes: Curriculum vitae ten behoeve van de Medische Faculteit van de Universiteit van Amsterdam; Rosenbusch G. B.G. Ziedses des Plantes. In: Knecht-van Eekelen A de, Panhuysen JFM, Rosenbusch G, redactie. Door het menschelijke vleesch heen. 100 jaar radiodiagnostiek in Nederland, Rotterdam: Erasmus Publishing, 1995: Wylick WAH van en Brieven aan de voorzitter van de Nederlandse Vereniging voor Radiologie ter ondersteuning van het verzoek om prof.dr. B.G. Ziedses des Plantes te benoemen tot erelid van de Vereniging. Selected works of B.G. Ziedses des Plantes. Amsterdam: Exerpta Medica, pp. Frik W. Laudatio bij de uitreiking van de Röntgen-plakette van Remscheid-Lennep (1977). AZU Stichting ter bevordering van medisch wetenschappelijk onderzoek. Folder ter gelegenheid van de verlening van de Catharijneprijs 1992 aan B.G. Ziedses des Plantes. Westra D. Prof.dr. B.G. Ziedses des Plantes 80 jaar. Ned Tijdschr Geneeskd 1981;125(52): Steve Webb. From the watching of shadows. The origins of radiological tomography. Bristol: Adam Hilger, J.F.M.Panhuysen, prof.dr. C.B.A.J. Puijlaert en prof.dr. G. Rosenbusch Teksten bij afbeeldingen Afbeelding 1: Prof.dr. B.G. Ziedses des Plantes (eventueel daaronder te plaatsen de handtekening.) Afbeelding 2: Coolsingelziekenhuis te Rotterdam vóór de oorlog 10

11 Afbeelding 3: Planigraphe du Docteur Ziedses des Plantes, getekend door de constructeurs Massiot te Parijs Afbeelding 4: Octrooibewijs 1937 voor..(zie tekst) Afbeelding 5: Registratie voor het specialisme Radiologie en Electrologie d.d Afbeelding 6: Steunbetuiging van prof.dr. M.W. Woerdeman d.d , toen hij hoorde dat Ziedses zijn ontslag als hoogleraar had ingediend. Afbeelding 7: Brief van Godfried Bomans als voorzitter van de Bond van Parkwegbewoners. 11

12 This document was created with Win2PDF available at The unregistered version of Win2PDF is for evaluation or non-commercial use only.