Het verhaal van 100 jaar Valeriuskliniek

Transcriptie

1 Het verhaal van 100 jaar Valeriuskliniek Willem van Tilburg Genesis In den beginne schiep. 1

2 Abraham Kuyper De Vrije Universiteit 1880 Dr. Abraham Kuyper Hoogleraar theologie Vrije Universiteit 2

3 Maar er was ook: Lucas Lindeboom ( hoogleraar theologie te Kampen), een van de oprichters van: De Vereeniging tot Christelijke Verzorging van Krankzinnigen en Zenuwlijders in Nederland 1884 Later:.. van Geestes- en Zenuwzieken, nog later: De Vereniging Bennekom ( VB) Prof. L.Lindeboom Voorzitter vereniging tot christ. verzorging van geestes- en zenuwzieken ( ) 3

4 Een ander geluid in de Psychiatrie De huidige Psychiatrie is te materialistisch Geestesziekte is meer dan hersenziekte De mens heeft een ziel Bij geestesziekte is de verhouding met God verstoord Het Verlangen van Kuyper (1880) Naast Theologie, letteren en rechten: Een medische Faculteit 4

5 Het Verlangen van Lindeboom (1887)..de stichting van een Medische Faculteit, met een leerstoel in t bijzonder voor Psychiatrie, aan de Vrije Universiteit. De VB had tussen 1890 en 1910 al 4 psychiatrische inrichtingen gesticht en wilde die voorzien van goed opgeleide gereformeerde psychiaters. Sixtijnse kapel 5

6 De vruchten (1) Leerstoel Psychiatrie aan de VU, als start van een medische faculteit; benoeming van: L. Bouman: De Wetenschappelijke beoefening der Psychiatrie Prof. dr. L. Bouman ( ) 6

7 De Vruchten ( 2) 3 November 1910: VB opent een psychiatrisch-neurologische kliniek in een villawijk aan het Valeriusplein in Amsterdam: ValeriusKliniek Oorspronkelijke tekening van de Valeriuskliniek 7

8 Valeriuskliniek De vruchten (3) Opening Fysiologische Laboratorium aan het Valeriusplein Benoeming van F.J.J. Buytendijk tot hoogleraar algemene fysiologie aan de VU 8

9 Fysiologisch laboratorium VU De Lairessestraat/Valeriusplein De botsing tussen Bouman en Lindeboom Lindeboom wilde een Gereformeerde Psychiatrie : Relatie tussen patiënt en God is verstoord Dat diende het uitgangspunt te zijn voor: - zorgverlening en behandeling - het herstelproces van de patiënt - de wetenschapsbeoefening. Bouman wilde een wetenschappelijke psychiatrie, op basis van hersenwetenschappen en psychologie. Botsing tussen theoloog en ( gelovige ) psychiater. Bouman vertrekt in 1925 naar Utrecht 9

10 Prof. dr. L. v.d. Horst ( ) Van der Horst, een veelzijdig man Verbouwing van de Valeriuskliniek. ( ) Introduceerde electroencephalografie in de psychiatrie Stimuleerde de neuroröngenologie Differentiatie van neurologie en psychiatrie Ontwierp een Anthropologische Psychiatrie In de tweede wereldoorlog was de VK ook de plaats: -waar men kon onderduiken -waar clandestien onderwijs gegeven werd aan studenten die de loyaliteitsverklaring niet wilden tekenen. Na WO II werd hij ook voltijds hoogleraar aan de UVA Hij was de eerste decaan van de medische faculteit van de VU ( opgericht in 1950) 10

11 Valeriuskliniek, na de verbouwing ( ) De Psychiatrie in de VK in de eerste 50 jaar van haar bestaan Bouman en Van der Horst waren sterk geinteresseerd in de relatie tussen hersenen en gedrag. Daarover publiceerden zij zeer veel. Beiden hadden oog voor de beperkingen van deze benadering. Bouman schreef over de psychologische benadering en van der Horst ontwierp zelfs een Anthropologische Psychiatrie ( de ziektegeschiedenis als menselijk verhaal, de Psychiatrie van heel de mens ). Beiden werkten dit echter niet concreet uit voor het behandelbeleid. De behandeling in de VK bleef vooral medisch-biologisch De VK bleef sterk verbonden met de medische faculteit in oprichting van de VU. 11

12 Eindelijk: Geboorte van de Medische Faculteit Van de Vrije Universiteit ( 1950) 12

13 De Kinderjaren van de faculteit: 1950: Opening van de Faculteit Concentratie op en om Valeriusplein - Van der Horst eerste decaan - Preklinische Laboratoria op en om Valeriusplein - Geen eigen academisch ziekenhuis behalve: de Valerius Kliniek met:. Psychiatrie. Neurologie. Neurochirurgie De VK was het hart van de nieuwe faculteit De Faculteit wordt volwassen! 67-69: Opening Medische Faculteit aan de Van Boechorststraat 64-66: Opening van het Academisch Ziekenhuis aan de Boelelaan 13

14 Het Valeriusplein wordt verlaten door: (1964) de preklinische laboratoria (1979) de neurochirurgie (1981) de kinderneurologie (1985) de neurologie 14

15 Opgaven Valeriuskliniek medio jaren 60/jaren 70 - VK moet zich ontwikkelen tot zelfstandig gewoon psychiatrisch ziekenhuis in Amsterdam, dwz zonder de bijzondere status als bij de VU behorend psychiatrischneurologisch ziekenhuis. Moet eigen identiteit opbouwen. - VK moet achterstand inhalen tav moderne ontwikkelingen in de psychiatrie:. Psychotherapie. Sociale Psychiatrie - VK moet zich staande houden te midden van antipsychiatrie en democratisering - VK moet opvolger vinden voor Van der Horst ( 1963) Prof. dr. A. L. Janse de Jonge (1963 tot 1965) 15

16 Prof. dr. F. C. Stam (1965 tot 1975) Frans Cornelis Stam Was een begaafd onderzoeker met sterke belangstelling voor de relatie hersenen /gedrag, dwz de biologische psychiatrie Internationale naam op gebied van dementie als onderzoeker en klinikus Behandelde als eerste in Nederland de ziekte van Parkinson met L-Dopa. Echter: - Geen affiniteit met psychotherapie - Geen affiniteit met sociale psychiatrie - Geen enkele affiniteit met de antipsychiatrie - Geen affiniteit met democratisering 16

17 Het rampjaar 1975, start van diepe crisis -Stam moet functie neerleggen door hooglopende conflicten met studenten, aios en staf over zijn eenzijdige medischbiologische benadering van de psychiatrie en verzet tegen democratisering. -VU en VB weten niet hoe met elkaar verder te gaan en benoeming opvolger Stam blijft uit tot Twee derde van de psychiaters vertrekt binnen een jaar. -Men begint de vraag naar identiteit en zelfs het voortbestaan van de VK te stellen. Zij is te klein voor een zelfstandige psychiatrische voorziening. Zij moet uitgroeien tot een algemeen psychiatrisch ziekenhuis. Waarom is het goed afgelopen? (1) Het werk ging gewoon door! De behandeling werd gemoderniseerd door creatieve inzet van alle disciplines, opgeroepen door de democratisering. De A-opleiding kon worden voortgezet ( van Tilburg werd in 1976 A- opleider). Het onderwijs aan de studenten kon worden voortgezet. De staf kon binnen enkele jaren op peil worden gebracht.. 17

18 Foto van iets humaans, ontroerends en wetenschappelijks Waarom is het goed afgelopen? (2) De relatie met de VU werd hersteld!. Men werd het eens over de samenwerkingsvorm.. In 1981 werd een nieuwe hoogleraar psychiatrie benoemd: W. van Tilburg, in 1987 gevolgd door R. van Dyck en in 1991 door P. Eikelenboom. 18

19 Prof. dr. W. van Tilburg (1981 tot 2007) Prof. dr. R. van Dyck (1987 tot 2007) 19

20 Prof. dr. P. Eikelenboom ( 1991 tot 2010) Waarom is het goed afgelopen?(3) De Valeriuskliniek zocht en vond nieuwe partners in de regio en daarbuiten en fuseerde achtereenvolgens: In 1987 tot het Psychiatrisch Centrum Amsterdam In 2000 tot GGZ Buitenamstel In 2007 tot GGZ ingeest In 2010 tot GGZ ingeest, partner van VUmc In 2012 (?) met het VUmc, waarvan zij een divisie wordt. 20

21 Foto van promiscue gedrag De VU wordt een van de partners, zij het wel een bijzondere. De VK verleent gastvrijheid aan het academisch personeel ( de vakgroep) van de VU voor onderwijs, opleiding van specialisten en onderzoek De VK helpt met het opbouwen van een grote consultatiefpsychiatrische afdeling in het academisch ziekenhuis van de VU. In de VK wordt samen met de vakgroep veel aandacht gegeven aan de ouderenpsychiatrie, waarin de relatie tussen hersenen en gedrag belangrijk is. Veel samenwerking met neurologie en neuropathologie van de VU. Maar 21

22 De Valeriuskliniek wordt snel minder bijzonder( 1) Zij moet in 1987 de VB verlaten en haar christelijke identiteit opgeven, om te kunnen fuseren. De academische taken, onderwijs en onderzoek, worden steeds meer buiten de VK, met name vanuit de VU uitgevoerd. De collegezaal verdwijnt al in het begin van de jaren 80. In 2000 verhuist het personeel dat zich met deze taken bezighoudt naar een locatie vlak bij het AZVU De opvolger van Van Tilburg, prof. dr. A.F.F. Beekman, verblijft ook op deze locatie en niet meer in de VK. Prof. dr. A. T. F. Beekman (2007 tot ) 22

23 De Valeriuskliniek wordt snel minder bijzonder ( 2) Het gebouw zelf krijgt steeds meer interne en externe ( Inspectie!) kritiek : men vindt het ongeschikt voor de moderne psychiatrie. Zij wordt steeds meer een van vele locaties. In 2000 verhuist de academische poliklinische zorg, uitgezonderd die voor de ouderen naar een dichtbij het VUmc gelegen locatie. De grote afstand tot het VUmc en daarmee tot de somatiek wordt steeds meer als een bezwaar ervaren met name voor de acute psychiatrie en de ouderenpsychiatrie. Het plan wordt geboren om de Valeriuskliniek onder te brengen in een nieuw te bouwen afdeling bij het VUmc, de Westflank. De Valeriuskliniek wordt opnieuw verlaten! Maar nu: Door de Psychiatrie zelf! De Valeruskliniek zal niet veel ouder worden dan 100 jaar. Een reden voor Verdriet, Verslagenheid? 23

24 Foto van een in de steek gelaten vrouw Nee, niet meer dan voor enige weemoed.. De geest van de Valeriuskliniek is niet gebonden aan een gebouw. Welkom in de Westflank! 24

25 25