Cursus. Signaleren van sociale problemen en huiselijk geweld

Transcriptie

1 Cursus Signaleren van sociale problemen en huiselijk geweld

2 Colofon Uitgeverij: Edu Actief b.v Auteur: Leonie Wolterink Inhoudelijke redactie: Floortje Vissers Titel: Signaleren van sociale problemen en huiselijk geweld ISBN: Bronvermelding: AFM Edu Actief b.v Behoudens de in of krachtens de Auteurswet gestelde uitzonderingen mag niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Voor zover het maken van reprografische verveelvoudigingen uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikel 16h Auteurswet dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoedingen te voldoen aan de Stichting Reprorecht ( Voor het overnemen van gedeelte(n) uit deze uitgave in compilatiewerken op grond van artikel 16 Auteurswet kan men zich wenden tot de Stichting PRO ( De uitgever heeft ernaar gestreefd de auteursrechten te regelen volgens de wettelijke bepalingen. Degenen die desondanks menen zekere rechten te kunnen doen gelden, kunnen zich alsnog tot de uitgever wenden. Door het gebruik van deze uitgave verklaart u kennis te hebben genomen van en akkoord te gaan met de specifieke productvoorwaarden en algemene voorwaarden van Edu Actief, te vinden op

3 Inhoudsopgave Over deze cursus 4 Inleiding 4 Oriëntatie 6 Signalering van sociale problematiek 7 Inleiding 7 Achtergrond, signalering en aanpak huiselijk geweld 10 Inleiding 10 Achtergrond, signalering en aanpak seksueel misbruik 19 Inleiding 19 Achtergrond, signalering en aanpak mishandeling 25 Inleiding 25 Achtergrond, signalering en aanpak financiële problemen 32 Inleiding 32 Beroepsethiek 37 Inleiding 37 Reflectie 40 Theoriebron Sociale problematiek 41 Inleiding 41 Theoriebron Huiselijk geweld 43 Inleiding 43 Theoriebron Seksueel misbruik 45 Inleiding 45 Theoriebron Mishandeling 48 Inleiding 48 Theoriebron Financiële problemen 50 Inleiding 50 Theoriebron Beroepsethiek 52 Inleiding 52 3

4 Over deze cursus Over deze cursus Inleiding In deze cursus leer je meer over sociale problemen en de signalering hiervan. Enkele onderwerpen worden verder uitgewerkt: huiselijk geweld, seksueel misbruik, mishandeling en financiële problemen. Ook komt de beroepsethiek van de sociaal werker aan bod. Na deze cursus heb je kennis van de achtergrond, de signalering en aanpak van deze problemen en van sociale problemen in het algemeen. Sociale problematiek en huiselijk geweld kent vele vormen. Leerdoelen Je hebt kennis van: de signalering van sociale problematiek de achtergrond, de signalering en aanpak van huiselijk geweld de achtergrond, de signalering en aanpak van seksueel misbruik de achtergrond, de signalering en aanpak van mishandeling de achtergrond, de signalering en aanpak van financiële problemen de beroepsethiek van een sociaal werker. Beoordeling Beoordelingsformulier < Aan het eind van de cursus wordt je parate kennis beoordeeld met een toets. Je praktische beheersing van de leerdoelen wordt getoetst met een beroepsproduct. Deze wordt op verschillende punten beoordeeld: op inhoud (producteisen) en uitvoering (processtappen). Andere belangrijke punten bij de beoordeling zijn: actieve deelname aan de lessen, nette uitwerking van de opdrachten in correct Nederlands. Je vindt ze bij elkaar in het Beoordelingsformulier. 4

5 Over deze cursus Planning Planningsformulier < Een beroepsproduct maken kost tijd. Daarom moet je dit goed plannen. Lees eerst de opdracht van het beroepsproduct goed door en vul daarna het Planningsformulier in. Neem ook de andere opdrachten van deze cursus op in je totale planning. Zo voorkom je dat je in tijdnood komt. Beroepsproduct: Folder sociale problematiek (4) Je gaat een folder maken met daarin een overzicht van de verschillende sociale problematieken, de risicofactoren, de signalen en de aanpak van deze problemen. Plan een datum waarop je dit beroepsproduct inlevert. Vul deze datum in op je planningsformulier. Eisen aan de uitvoering Maak een planning en een taakverdeling. Zorg voor tenminste zes hoofdstukken. Print het geheel als een folder. Verwerk afbeeldingen ter illustratie. Laat elke processtap goedkeuren door je docent, voordat je begint aan de volgende processtap. Eisen aan het beroepsproduct De volgende elementen moeten in ieder geval in de folder komen: signalering sociale problematiek achtergrond, signalering, risicofactoren en aanpak huiselijk geweld achtergrond, signalering, risicofactoren en aanpak seksueel misbruik achtergrond, signalering, risicofactoren en aanpak mishandeling achtergrond, signalering, risicofactoren en aanpak financiële problemen stappenplan beroepsethiek. Zorg voor een verzorgd geheel. Zorg dat de folder gebruikt kan worden door sociaal werkers. Schrijf de informatie zo op, dat zij er in de praktijk mee kunnen werken. 5

6 Oriëntatie Oriëntatie Opdracht 1 Achtergrond, signalering en aanpak huiselijk geweld Huiselijk geweld is geweld gepleegd door iemand uit de huiselijke kring. a. Kun je je voorstellen dat je te maken krijgt met huiselijk geweld? Waarom wel/niet? b. Stel, jij bent bevriend met iemand die thuis wordt geslagen. Wat zou je diegene adviseren? Opdracht 2 Achtergrond, signalering en aanpak mishandeling Mishandeling komt niet alleen bij kinderen voor, maar ook volwassenen kunnen slachtoffer worden van mishandeling. Hoe kun je dit probleem het beste signaleren? a. Aan welke signalen kun je herkennen of iemand mogelijk slachtoffer is van mishandeling? b. Wat zou je doen als iemand jou vertelt dat hij of zij mishandeld wordt? Opdracht 3 Achtergrond, signalering en aanpak financiële problemen (1) Heb jij overzicht over je financiën? Hoeveel verdien je nu eigenlijk en wat geef je uit? Bij deze opdracht ga je nadenken over je eigen uitgavenpatroon. a. Wat zijn je inkomsten? b. Wat zijn je vaste uitgaven? c. Wat zijn de uitgaven die wisselen? d. Heb je soms te weinig geld? Zo ja, waar komt dat door? 6

7 Signalering van sociale problematiek Signalering van sociale problematiek Inleiding Als sociaal werker krijg je te maken met cliënten met verschillende sociale problemen. Zodra je weet hoe je deze problemen kunt signaleren, kun je cliënten ook het juiste advies geven. Daarom leer je hoe je sociale problemen kunt signaleren. Leerdoelen Je hebt kennis van de signalering van sociale problematiek. Je kunt het begrip signalering uitleggen. Je kunt het begrip signalering van sociale problematiek uitleggen. Opdracht 1 Theoriebron Sociale problematiek < Website Stormboard < Ordenen begrip signalering Je gaat het begrip signalering in kaart brengen. Dit doe je met de digitale tool Stormboard. Wat weet je over signalering en hoe hoort die informatie bij elkaar? Het begrip signalering staat centraal. Bestudeer de Theoriebron Sociale problematiek. Meld je aan bij Stormboard. Via deze online tool ga je brainstormen over het begrip signalering. Je schrijft zo veel mogelijk woorden op die bij dit onderwerp horen. Doordat je van elkaar ziet wat er ingevuld wordt, kun je elkaar op nieuwe gedachten brengen. Daarna ga je in een groepsgesprek de woorden ordenen. Welke woorden horen bij elkaar en wat zijn de onderlinge relaties tussen de begrippen? Opdracht 2 Denken-delen-uitwisselen Je gaat nadenken over sociale problemen waar je zelf weleens mee te maken hebt gehad. Wat deed je in dat geval? 1. Denken: Je krijgt een aantal vragen van je docent. Je krijgt vijftien minuten de tijd om daarover na te denken. a. Met welke sociale problemen heb je zelf weleens te maken gehad? b. Wat waren de signalen? c. Had iemand in je omgeving het kunnen weten/zien? 7

8 Signalering van sociale problematiek 2. Delen: Vertel je aan je buurman of -vrouw wat je antwoorden zijn. Vergelijk jouw antwoorden met die van je gesprekspartner en bespreek wat je opvalt. d. Wat is je opgevallen? 3. Uitwisselen: De docent vraagt aan verschillende studenten om hun antwoord te geven. Aan de andere studenten wordt regelmatig om een reactie gevraagd. Opdracht 3 Casuïstiek sociale problematiek Je gaat twee casussen bestuderen. Met de kennis die je hebt over signalen van sociale problemen, ga je bepalen om welke sociale problematiek het gaat in de casus. Lees de Theoriebron Sociale problematiek. Bestudeer de twee casussen hieronder. Benoem aan welke signalen je herkent om welke sociale problematiek het gaat. a. Casus 1 Op het buurthuis waar je werkt, komt regelmatig een oudere man. Hij heet Jack en is 58 jaar. Jack houdt van gezelligheid en vindt het geweldig om spelletjes te spelen. Het liefst speelt hij memory. Laatst heb je voorgesteld om een keer een ander spel te doen. Dit omdat je weet dat Jack nogal graag vasthoudt aan vaste gewoontes, maar hij het ook leuk vindt als je daar af en toe van afwijkt. Je stelt voor om te gaan scrabbelen. Jack wil eigenlijk niet, maar op aandringen van jou, doet hij toch mee. Al snel kom je erachter dat Jack er helemaal niks van kan. Hij legt woorden die niet bestaan en doet er steeds heel lang over als hij aan de beurt is. Jack raakt hierdoor gefrustreerd en slaat op een gegeven moment alle stenen van tafel. b. Casus 2 Op het kinderdagverblijf waar je werkt, komt Sam. Sam is acht maanden oud. Het is een vrij stille baby. In de drukte en hectiek van het kinderdagverblijf is dat soms best prettig. Sam wordt altijd door zijn oma gebracht. De ouders van Sam heb je nog nooit gezien. Meestal als Sam gebracht wordt, heeft hij een volle luier. Als je zijn luier gaat verwisselen, zie je dat Sam hele rode, droge billen heeft. Dit is niet de eerste keer dat dat je opvalt. Je hebt het idee dat Sam vaker zo wordt gebracht. Je bespreekt dit met je collega s. Zij vertellen dat dit bij hen ook vaker is voorgevallen. 8

9 Signalering van sociale problematiek Opdracht 4 Signalen en sociale problematiek Je gaat in een groepje nadenken over de signalen die je kent van verschillende sociale problemen. Het doel is om kaartjes te maken voor een andere groep. De andere groep moet met het signaal bepalen om welke sociale problematiek het gaat. Maak groepjes van vier. Bestudeer de Theoriebron Sociale problematiek. Per groep maak je tien kaartjes met daarop signalen die op de verschillende sociale problemen kunnen duiden. Bestudeer daarvoor de theoriebronnen. Welke signalen hebben jullie opgeschreven? Als elk groepje een stapel kaartjes heeft gemaakt, schuif je de kaartjes door naar een andere groep. Om en om pak je een kaartje van de stapel en zeg je om welke sociale problematiek het gaat. Iemand uit de groep noteert de antwoorden. Nadat alle kaartjes geweest zijn, worden in de groep die de kaartjes gemaakt heeft de antwoorden gecheckt. 9

10 Achtergrond, signalering en aanpak huiselijk geweld Achtergrond, signalering en aanpak huiselijk geweld Inleiding Veel slachtoffers van huiselijk geweld worden herhaaldelijk slachtoffer. Daarom is het belangrijk dat huiselijk geweld wordt gesignaleerd of dat er preventieve maatregelen worden genomen, indien er sprake is van risicofactoren. Leerdoelen Je hebt kennis van de achtergrond, de signalering en de aanpak van huiselijk geweld. Je kunt het begrip huiselijk geweld uitleggen en voorbeelden geven. Je kunt risicofactoren voor huiselijk geweld uitleggen. Je kunt signalen van huiselijk geweld benoemen. Je kunt uitleggen hoe je huiselijk geweld kunt signaleren. Je kunt methodieken benoemen om huiselijk geweld aan te pakken. Je kunt de werking van methodieken uitleggen om huiselijk geweld aan te pakken. Opdracht 1 Theoriebron Huiselijk geweld < Achtergrond huiselijk geweld Je gaat aan je buurman of vrouw uitleggen wat huiselijk geweld is. Je noemt daarbij ook twee voorbeelden. Daarna legt je buurman of vrouw het aan jou uit. De informatie waar je samen niet uitkomt, bespreek je in de klas. Bestudeer eerst de Theoriebron Huiselijk geweld. a. Vorm een duo met een groepsgenoot. Leg aan elkaar uit wat huiselijk geweld inhoudt. Noem daarbij tenminste twee voorbeelden. Noteer jullie antwoord. b. Wanneer jullie allebei geweest zijn, noteer je de problemen waar je samen niet uitkomt. c. Daarna volgt een klassengesprek om deze problemen te bespreken. Zijn andere duo s er wel uitgekomen? Zo help je elkaar om tot uitleg van het begrip huiselijk geweld te komen. Beschrijf hier hoe dat gegaan is. 10