Wetsvoorstel Aanbestedingswet

Transcriptie

1 Wetsvoorstel Aanbestedingswet Praktische veranderingen voor inschrijvers Lisette Oerlemans, Tilburg, mei

2 Nieuwe Aanbestedingswet Mei 2011

3 Wetsvoorstel Aanbestedingswet Praktische veranderingen voor inschrijvers Lisette Oerlemans, Tilburg, mei 2011 Naam student: Lisette Oerlemans Studentnummer: Stageverlener: Afstudeermentor: Appeldoorn Tendermanagement De heer mr. M.L. Appeldoorn Opleiding: HBO-Rechten Instelling: Juridische Hogeschool Avans-Fontys te Tilburg 1 e afstudeerdocent: De heer mr. P. van Harten 2 e afstudeerdocent: Mevrouw mr. Weitering Stageperiode: februari mei 2011 Publicatie: mei

4 Nieuwe Aanbestedingswet Mei 2011 Inhoudsopgave SAMENVATTING 1. INLEIDING AANLEIDING DOELSTELLING EN RANDVOORWAARDEN LEESWIJZER EUROPEES AANBESTEDEN DEFINITIE (EUROPEES) AANBESTEDEN SUBJECTIEVE WERKINGSSFEER AANBESTEDINGSRECHT OBJECTIEVE WERKINGSSFEER AANBESTEDINGSRECHT PROCEDURES SELECTIE- EN GUNNINGSCRITERIA ALGEMENE BEGINSELEN OUD WETSVOORSTEL AANBESTEDINGSWET VORM BEHANDELING INHOUD Procedures TenderNed Eigen verklaring IVA Algemene normen voor ten hoogste te stellen geschiktheidseisen Comply or explain NIEUW WETSVOORSTEL AANBESTEDINGSWET VORM BEHANDELING INHOUD Beginselen aanbestedingsrecht Handreiking proportionaliteit Procedures TenderNed Overige Functionaliteiten Gedragsverklaring aanbesteden Klachtenloket CONSULTATIEDOCUMENT UNIE VAN WATERSCHAPPEN VNO-NCW / MKB-NEDERLAND G NEDERLANDSE VERENIGING VAN AANBESTEDINGSRECHT (NVVA) GEMEENTELIJK INKOOP PLATFORM (GIP) INTERPROVINCIAAL OVERLEG (IPO) IMTECH N.V NEDERLANDSE VERENIGING VOOR INKOOPMANAGEMENT (NEVI) PRAKTIJK VERANDERINGEN VERBETEREN VAN DE TOEGANG VAN ONDERNEMERS TOT OPDRACHTEN UNIFORMERING VAN DE AANBESTEDINGSPRAKTIJK VERLAGEN ADMINISTRATIEVE LASTEN RUIMTE BIEDEN AAN INNOVATIE EN DUURZAAMHEID LAAGDREMPELIGE KLACHTENAFHANDELING VERBETERING NALEVING AANBESTEDINGSREGELS ONDERSTEUNING EN STIMULERING VERDERE PROFESSIONALISERING CONCLUSIES

5 7.1. ALGEMEEN ADVIESCENTRUM TENDERNED GEDRAGSVERKLARING AANBESTEDEN UNIFORME EIGEN VERKLARING KOSTELOOS AANBIEDEN AANBESTEDINGSSTUKKEN EIND CONCLUSIE BRONVERMELDING

6 Nieuwe Aanbestedingswet Mei 2011 Samenvatting Deze scriptie is het resultaat van onderzoek naar het wetsvoorstel Aanbestedingswet. Het doel is het maken van een analyse van het nieuwe wetsvoorstel Aanbestedingswet, het oude wetsvoorstel Aanbestedingswet, het huidige Bao, het consultatiedocument en de hierop voortgekomen reacties. Met daarin de hieruit af te leiden toekomstgevolgen voor inschrijvers en de mogelijkheden voor inschrijvers om op deze informatie in te spelen. De aanleiding tot het maken van een nieuwe wet is een onderzoek van de Parlementaire Enquêtecommissie Bouwnijverheid. Het onderzoek wees uit dat onder ander de toegankelijkheid van de regelgeving, de integriteit van ondernemers en aanbestedende diensten en de professionaliteit van de aanbestedende diensten veel te wensen overlaat. Hierop besloot het toenmalige kabinet een Aanbestedingswet te maken. Deze wet had tot doel Nederland van een modern wettelijk kader voor het aanbesteden van overheidsopdrachten te voorzien waarmee beter dan het huidige beleid een goede uitvoering van de Europese en internationale aanbestedingsverplichtingen kan worden bereikt. Het wetsvoorstel Aanbestedingswet gaf richtlijnen die verder zouden worden uitgewerkt in Algemene Maatregelen van Bestuur (AMvB s). Dit tot onvrede van de Eerste Kamer, die voornamelijk hierom tegen het wetsvoorstel stemde. In juli 2010 is door het Kabinet een nieuw wetsvoorstel Aanbestedingswet naar de Tweede Kamer gestuurd. Dit wetsvoorstel is erop gericht dat de overheid op een transparante en effectieve manier inkoopt tegen de beste prijs-kwaliteitverhouding, waarbij ondernemers een goede en eerlijke kans maken op een opdracht. Belanghebbende kregen, middels een consultatiedocument, de kans om te reageren op het wetsvoorstel Aanbestedingswet. Uiteindelijk zijn er vijf onderwerpen die praktische veranderingen voor inschrijvers teweeg brengen. Ten eerste wordt er een algemeen advies- klachtencentrum opgericht. Naast de gang naar de rechter en direct of indirect via een brancheorganisatie klagen bij de aanbesteden dienst kan de inschrijver ook naar een algemeen adviescentrum. Ten tweede zal het met de komst van de nieuwe Aanbestedingwet verplicht zijn om elektronisch aan te besteden via TenderNed. Het zoeken naar relevante opdrachten wordt vereenvoudigd. TenderNed is bereikbaar en inschrijvers kunnen zich dus al oriënteren op de site. De derde verandering is een gedragsverklaring aanbesteden. Dit is een document waarmee een inschrijver bewijst integer te handelen. De gedragsverklaring aanbesteden neemt ook mededingingsrechtelijke overtredingen mee en is hiermee breder dan een Verklaring Omtrent Gedrag voor rechtspersonen (VOG). De gedragsverklaring is 24 maanden geldig. Dit is gunstig voor inschrijvers, omdat ze nu minder vaak dan bij een VOG, een aanvraag hoeven te doen. De vierde en voorlaatste maatregel is het instellen van een uniforme eigen verklaring. Met een eigen verklaring toont een ondernemer aan over alle bewijsstukken te beschikken waar de aanbestedende dienst om vraagt. Hoewel een eigen verklaring in de praktijk al veel wordt gehanteerd, wordt met een uniforme eigen verklaring een eind gemaakt aan de diversiteit onder de verklaringen. Bovendien wordt de eigen verklaring nu wettelijk verankerd. De laatste maatregel is de verplichting voor aanbestedende diensten om de aanbestedingsstukken kosteloos aan te bieden. Waar het nu in enkele gevallen nog voorkomt dat een aanbestedende dienst kosten in rekening brengt voor aanbestedende stukken is het straks verplicht op in ieder geval een exemplaar gratis (digitaal) te verstrekken. 4

7 1. Inleiding U bent begonnen met het lezen van een afstudeerscriptie. Deze afstudeerscriptie is het resultaat van een onderzoek naar het wetsvoorstel Aanbestedingswet uitgevoerd in opdracht van Appeldoorn Tendermanagement, nader te noemen ATM. ATM is een adviesbureau op het gebied van (Europese) aanbestedingen. ATM adviseert, begeleidt en traint organisaties bij het inschrijven op tenders in het algemeen en Europese aanbestedingen in het bijzonder. Het doel is om door middel van een gezonde marktwerking voor inschrijvers nieuwe opdrachten te behalen of bestaande opdrachten te behouden Aanleiding In de EU-doelstellingen vindt men de bakermat van het aanbestedingsrecht: De Unie brengt een interne markt tot stand. Zij zet zich in voor de duurzame ontwikkeling van Europa, op basis van een evenwichtige economische groei en van prijsstabiliteit, een sociale markteconomie met een groot concurrentievermogen die gericht is op volledige werkgelegenheid en sociale vooruitgang, en van een hoog niveau van bescherming en verbetering van kwaliteit van het milieu. De Unie bevordert wetenschappelijke en technische vooruitgang. 1 Om het concept van de interne markt te verwezenlijken heeft de Europese Commissie aanbestedingsrichtlijnen ontworpen. Richtlijn 71/305/EEG betreffende de coördinatie van de procedures voor het plaatsen van overheidsopdrachten voor de uitvoering van werken uit 1971 was de eerste. Een volledige invulling van de aanbestedingsregelgeving kwam de Commissie in de jaren negentig met: De Klassieke richtlijnen: Richtlijn Diensten 2 ; Richtlijn Leveringen 3, Richtlijn Werken 4, De Richtlijn Nutssectoren: Richtlijn Nutssectoren 5, In 2004 zijn twee nieuwe Europese aanbestedingsrichtlijnen vastgesteld. Er bestaat nu één richtlijn nutssectoren 6. De klassieke richtlijnen zijn samen geworden tot: Richtlijn 2004/18/EG van het Europese Parlement en de Raad van de Europese Unie van 31 maart 2004 betreffende de coördinatie van de procedures voor het plaatsen van overheidsopdrachten voor werken, leveringen en diensten7. 1 Art 3 lid 3 VEU 2 richtlijn 92/50/EEG van de Raad van 18 juni 1992 betreffende de coördinatie van de procedures voor het plaatsen van overheidsopdrachten voor dienstverlening, PB 1992, L 209/1, zoals gewijzigd bij Richtlijn 97/52; 3 richtlijn 93/36/EEG van de Raad van 14 juni 1993 betreffende de coördinatie van de procedures voor het plaatsen van overheidsopdrachten voor leveringen, PB 1993, L 199/1, zoals gewijzigd bij richtlijn 97/52 4 richtlijn 93/37/EEG van de Raad van 17 juni 1993 betreffende de coördinatie van de procedures voor het plaatsen van overheidsopdrachten voor de uitvoering van werken, PB 1993, L 199/54, zoals gewijzigd bij Richtlijn 97/52 5 richtlijn 93/38/EEG van de Raad van 14 juni 1993 betreffende de coördinatie van de procedures voor het plaatsen van opdrachten in de sectoren water- en energievoorziening, vervoer en telecommunicatie, PB 1993, L 199/84, zoals gewijzigd bij Richtlijn 98/4. 6 Richtlijn 2004/17/EG van het Europese Parlement en de Raad van de Europese Unie van 31 maart 2004 houdende de coördinatie van de procedures voor het plaatsen van opdrachten in de sectoren water- en energievoorziening, vervoer en postdiensten6. 7 PbEU L 134 5

8 Nieuwe Aanbestedingswet Mei 2011 Met de komst van deze Richtlijnen kwamen de afzonderlijke Richtlijnen werken, leveringen, diensten en nutssectoren te vervallen. Richtlijnen vallen onder het afgeleide EU-recht. Dit betekent dat zij zijn afgeleid van eerder gesloten verdragen. Richtlijnen hebben geen directe werking, dit houdt in dat wanneer een richtlijn op Europees niveau is goedgekeurd de lidstaten deze richtlijnen nog in nationaal recht moeten omzetten: implementeren. De implementatietermijn, dus de tijd voor welke de richtlijnen moeten zijn geïmplementeerd, was in dit geval uiterlijk 31 januari Met het oog op deze termijn heeft de implementatie plaatsgevonden op basis van de Raamwet EEG-voorschriften 8 aanbestedingen in het Besluit aanbestedingsregels voor overheidsopdrachten (Bao) en het Besluit aanbestedingsregels speciale sectoren (Bass). Op 23 maart 2006 stuurde het Kabinet Balkenende 2 per Koninklijke boodschap 9 een voorstel van wet behoudende regels voor het gunnen van overheidsopdrachten door aanbestedende diensten en opdrachten voor speciale-sectorbedrijven, ofwel de Aanbestedingswet ter overweging naar de Tweede Kamer der Staten-Generaal een voorstel van wet. Doordat dit Wetsvoorstel geen recht deed aan de eenheid en consistentie van de Nederlandse wetgeving werd het voorstel door de Eerste Kamer verworpen. Op 6 juli 2010 is een nieuw wetsvoorstel Aanbestedingswet ter overweging naar de Tweede Kamer gestuurd. Deze wet zal het Raamwerk EEG-voorschriften en de Wet Implementatie Richtlijn Aanbesteden (WIRA) gaan vervangen. Het Ministerie van Economische Zaken had een consultatiedocument opgesteld. Het werkveld kon op dit document tot juni 2009 reageren. Nu, mei 2011, heeft de Kamercommissie van Economische Zaken het wetsvoorstel in behandeling en zijn de eerste algemeen overleggen gevoerd Doelstelling en randvoorwaarden 11 De doelstelling is uiterlijk 27 mei een rapport aan Appeldoorn Tendermanagement en haar cliënten ter beschikking te stellen met daarin een analyse van het nieuwe wetsvoorstel Aanbestedingswet, het oude wetsvoorstel Aanbestedingswet, het huidige Bao, het consultatiedocument en de hierop voortgekomen reacties. Met daarin de hieruit af te leiden toekomstgevolgen voor inschrijvers en de mogelijkheden voor inschrijvers om op deze informatie in te spelen. Een aanbeveling aan Appeldoorn Tendermanagement zal niet worden gegeven. Dit omdat het voorstel zich in een vroeg stadium bevindt. Het wetsvoorstel Aanbestedingswet is nog niet aan bod gekomen in een plenaire behandeling in de Tweede Kamer. Het wetsvoorstel kan aan alle kanten nog wijzigingen ondergaan. Een advies over te voeren beleid op basis van deze scriptie is daarom ook te voorbarig. Het Bass en de eventuele veranderingen in het Bass worden niet behandeld, hetzelfde geldt voor de behandeling van de Wira. De beperkte tijd om de scriptie goed te volbrengen is de voornaamste reden om het Bass en de Wira buiten beschouwing te laten. 8 STB. 1993, , nr , nr De methode van onderzoek vindt u terug in Bijlage A 6

9 Relevante jurisprudentie wordt in deze scriptie wel benoemd, maar een los onderzoek naar de jurisprudentie valt buiten de onderzoekskaders. Ter onderbouwing van de scriptie wordt uitgelegd wat aanbesteden is, waarom er wordt aanbesteed en welke aanbestedingsprocedures er zijn. Hier ligt echter niet de nadruk van het onderzoek en zal daarom beperkt worden uitgelegd. Centrale vraag Wat verandert er voor de inschrijvers op aanbestedingen met de komst van de nieuwe aanbestedingswet en in hoeverre kunnen inschrijvers op deze veranderingen inspelen, met hierbij een analyse van het wetsvoorstel Aanbestedingswet, het oude wetsvoorstel Aanbestedingswet, het Bao en de reacties op het consultatiedocument? Per categorie dragen de volgende deelvragen bij aan het beantwoorden van de centrale vraag: Algemeen Wat is (Europees) aanbesteden? Waarom wordt er aanbesteed? Wat zijn de beginselen van aanbestedingsrecht? Wat is de subjectieve werkingssfeer van het aanbestedingsrecht? Wat is de objectieve werkingssfeer van het aanbestedingsrecht? Welke aanbestedingsprocedures bestaan er? Oud wetsvoorstel Welke fases heeft het oude wetsvoorstel Aanbestedingswet doorlopen? Waarom is het oude wetsvoorstel Aanbestedingswet niet aangenomen? Wat waren de beleidsvoorstellen uit het oude wetsvoorstel Aanbestedingswet? Nieuw wetsvoorstel Welke fases heeft het nieuwe wetsvoorstel Aanbestedingswet doorlopen? Wat zijn de beleidsvoorstellen uit het nieuwe wetsvoorstel Aanbestedingswet? Welke verschillen zijn er te vinden tussen het oude wetsvoorstel Aanbestedingswet en het nieuwe wetsvoorstel Aanbestedingswet? Wat gaat er veranderen ten opzichte van de huidige wet- en regelgeving en ten opzichte van de huidige aanbestedingspraktijk? Hoe kunnen inschrijvers op de veranderingen inspelen? Consultatie Wat is een consultatiedocument? Welke rol heeft een consultatiedocument bij de totstandkoming van een nieuwe wet? Wat zijn de reacties van de Unie van Waterschappen, VNO-NCW/ MKB- Nederland, de G-4, NVvA, het GIP, IPO, Imtech en NEVI op de beleidsvoorstellen in de het nieuwe wetsvoorstel Aanbestedingswet? 1.3. Leeswijzer Deze scriptie is als volgt opgebouwd: In hoofdstuk 2 volgt een inleiding van het (Europees) aanbesteden. In dit hoofdstuk wordt uitgelegd wat aanbesteden is: wanneer en volgens welke procedure moet er worden aanbesteed. Daarbij wordt dieper ingegaan op selectie- en gunningscriteria die in een aanbestedingsprocedure voorkomen. Daarnaast wordt aandacht besteed aan de algemene beginselen van aanbesteden 7

10 Nieuwe Aanbestedingswet Mei 2011 In hoofdstuk 3 wordt een indicatie gegeven van de het oude wetsvoorstel Aanbestedingswet. Overzichtelijk wordt gemaakt welke beleidsvoorstellen het wetvoorstel met zich meebracht en waarom het wetsvoorstel uiteindelijk is afgewezen. Hoofdstuk 4 is een van de belangrijkste hoofdstukken in deze scriptie. Hierin wordt weergeven wat het huidige wetsvoorstel Aanbestedingswet inhoud. Schematisch worden de huidige wet- en regelgeving en de beleidsvoorstellen voor toekomstige wet- en regelgeving geschetst. Daarnaast wordt hierin een inschatting gemaakt van wat er in het prakrijk zal gaan veranderen voor de inschrijvers. In hoofdstuk 5 worden enkele reacties vanuit het werkveld op de beleidsvoornemens uit het consultatiedocument samengevat. Zo wordt een beeld gecreëerd van wat het werkveld van de voorstellen vindt. Hoofdstuk 6 gaat verder in op de praktijk. In dit hoofdstuk worden de ambities die het wetsvoorstel Aanbestedingswet beoogd onder de loep genomen. Waaruit is de ambitie ontstaan en volgt uit de genoemde maatregelen het gewenste resultaat? Hoofdstuk 7 geeft de conclusies van het onderzoek weer. Daarin wordt antwoord gegeven op de centrale vraag die in deze scriptie is geformuleerd. Tot slot volgt in hoofdstuk 8 een bronvermelding. 8

11 2. Europees aanbesteden 2.1. Definitie (Europees) aanbesteden Aanbesteden is het in de markt uitzetten van een (overheids)opdracht door een overheidsinstantie(de opdrachtgever), waarbij ondernemers kunnen inschrijven door het indienen van een offerte (de inschrijving). Aanbestedingsregels sturen dit spel van vraag en aanbod. Pijnacker Hordijk waagt zich aan een definitie van aanbestedingsrecht en omschrijft aanbestedingsrecht als: het geheel van rechtsregels dat het gedrag van overheidsopdrachtgevers rond de uitgifte van opdrachten voor het uitvoeren van werken, het leveren van producten en het verrichten van diensten normeert Subjectieve werkingssfeer aanbestedingsrecht Welke opdrachtgevers moeten de aanbestedingsrichtlijnen toepassen? Als aanbestedende dienst worden aangemerkt 12 : de Staat; de territoriale lichamen; publiekrechtelijke instelleningen; verenigingen gevormd door een of meer van deze lichamen of een of meer van deze publiekrechtelijke instellingen. Met staat en territoriale lichamen worden de (de)centrale overheden bedoeld. Publiekrechtelijke instellingen wordt in hetzelfde artikel omschreven als iedere instelling: die is opgericht met het specifieke doel te voorzien in behoeften van algemeen belang die niet van industriële of commerciële aard zijn, die rechtspersoonlijkheid bezit, en waarvan ofwel de activiteiten in hoofdzaak door de staat, de territoriale lichamen of andere publiekrechtelijke instellingen worden gefinancierd, ofwel het beheer onderworpen is aan toezicht door deze laatste, ofwel de leden van het bestuursorgaan, het leidinggevend of het toezichthoudend orgaan voor meer dan de helft door de staat, de territoriale lichamen of andere publiekrechtelijke instellingen zijn aangewezen Objectieve werkingssfeer aanbestedingsrecht Welke opdrachten moeten worden aanbesteed? Om de objectieve werkingssfeer vast te stellen, moet de aanbestedende dienst drie vragen beantwoorden: 1. Voldoet de opdracht aan de definitie van overheidsopdracht voor werken, leveringen of diensten? (bepalen object van de opdracht) 2. Wat is de waarde van de opdracht en is de waarde boven de drempelbedragen? 12 art. 1 lid 9 richtlijn 2004/18/EG 9

12 Nieuwe Aanbestedingswet Mei Is op de opdracht een uitzondering van toepassing? Definitie Een overheidsopdracht is een schriftelijke overeenkomsten onder bezwarende titel die zijn gesloten tussen enerzijds een aannemer, leverancier of dienstverlener dan voor het uitvoeren van een werk, het leveren van producten of het verlenen van diensten. 13 Art. 6:213 BW zegt dat een overeenkomst een meerzijdige rechtshandeling is, waarbij een of meer partijen jegens een of meer andere partijen een verbintenis aangaan. Verlening van een opdracht op basis van een andere grondslag mag niet. Naast het vereiste van een schriftelijke overeenkomst moet er ook sprake zijn van een bezwarende titel. Dit indiceert dat door de aanbestedende dienst een tegenprestatie in geld, althans op geld waardeerbaar, dient te worden geleverd 14. Object van de opdracht Alleen opdrachten van een geschatte waarden boven de toepasselijke drempelwaarden dienen te worden aanbesteed. Doordat de verschillende drempelwaarden redelijk uiteen liggen, is het vaststellen van het object van de opdracht van groot belang. Er wordt een onderscheid gemaakt tussen verschillende soorten opdrachten. Er zijn opdrachten voor werken, leveringen en diensten. De regels betreffende het aanbesteden van werken en leveringen zijn niet zo spannend. Overheidsopdrachten voor diensten echter is het sluitstuk van de Europese aanbestedingsregels. Bij overheidsopdrachten voor diensten wordt een onderscheid gemaakt tussen prioritaire en residuaire diensten. Op de prioritaire of 2A-diensten is de hele wettelijke aanbestedingsprocedure van toepassing. Voor de 2Bdiensten of residuaire is slechts een deel van de aanbestedingsprocedure van toepassing 15. Drempelwaarde Met drempelbedragen wordt voorkomen dat elke kleine opdracht (onnodig) Europees moet worden aanbesteed. Een splitsingsverbod houdt in dat aanbestedende diensten opdrachten niet mogen splitsen met het doel de werking van de richtlijnen te omzeilen. Als een aanbestedende dienst de opdracht splitst kan deze bewust de geraamde waarde van de opdracht onder het drempelbedrag kunnen laten uitkomen. Dit zou betekenen dat er niet aanbesteed zou hoeven worden. Drempelbedragen BAO Centrale overheid Decentrale overheid Werken Diensten Leveringen Drempelbedragen BASS Werken Diensten Leveringen Elsevier Pijnacker Hordijk Elsevier

13 Uitzonderingen In paragraaf 4 van het Bao worden opdrachten genoemd waarop het Bao niet van toepassing is. Opdrachten die bijvoorbeeld al onder de werkingssfeer van het Bass vallen worden uitgesloten in het Bao Procedures Er kunnen zeven aanbestedingsprocedures worden onderscheiden: 1. openbare procedure, 2. niet-openbare procedure, 3. onderhandelingsprocedure met voorafgaande bekendmaking, 4. concurrentiegerichte dialoog, 5. onderhandelingsprocedure zonder voorafgaande bekendmaking, 6. procedure voor de uitgifte van concessies, en 7. prijsvraag voor ontwerpen. Hieronder wordt een korte typering gegeven van de belangrijkste procedures: de openbare en niet-openbare procedure 16. De uitwerking van de andere procedures zijn terug te vinden in bijlage D. In de volgende paragraaf wordt uitgewerkt wat selectie- en gunningscriteria zijn. Openbare procedure Een openbare procedure is een procedure waarbij ondernemers mogen inschrijven. 17 Deze aanbestedingsprocedure is een procedure in één ronde. De procedure wordt algemeen bekendgemaakt en iedere geïnteresseerde kan zich inschrijven. De aanbestedende dienst mag bepalen dat slechts die inschrijvingen die aan de door hem gestelde geschiktheidseisen volstaan voor toewijzing van de opdracht in aanmerking komen. De aanbestedende dienst mag tijdens de procedure niet onderhandelen met de inschrijvers over de inschrijving Gunning mag enkel geschieden op basis van de gedane inschrijving. 18 Niet-openbare procedure Het Bao omschrijft de niet-openbare procedure als een procedure waaraan partijen mogen verzoeken deel te nemen, maar waarbij alleen de door de aanbestedende dienst uitgenodigde partijen mogen inschrijven. De niet-openbare procedure is ondanks de naam wel openbaar. Het verschil met de openbare procedure zit hem echter in het feit dat de niet-openbare procedure uit twee rondes bestaat. In de eerste ronde kan iedere geïnteresseerde aanbieder zich als gegadigde aanmelden. Tot de tweede ronde wordt door de aanbestedende dienst een aantal gegadigde toegelaten die aan de gestelde selectiecriteria voldoen. Ook in de niet-openbare procedure mag de aanbestedende dienst niet met de inschrijvers onderhandelen over de inschrijving. Gunning geschiedt op basis van de gedane inschrijving Selectie- en gunningscriteria Na het ontvangen van de inschrijvingen gaat de aanbestedende dienst de inschrijvingen selecteren en de opdracht gunnen. Om te bepalen wie een opdracht krijgt gegund zijn de selectie- en gunningscriteria van belang. 16 Bijlage C: schematische weergave openbare en niet-openbare procedure 17 Art. 1 Bao 18 Pijnacker Hordijk Pijnacker Hordijk

14 Nieuwe Aanbestedingswet Mei 2011 Selectie criteria Selectie criteria hebben betrekking op het bedrijf dat zich heeft ingeschreven. De selectiecriteria bestaan uit: algemene minimumeisen, uitsluitingscriteria en geschiktheidscriteria. Onder de algemene minimumeisen worden alle eisen die gesteld worden aan de wijze van inlevering verstaan. Een aanbestedende dienst moet iedere gegadigde of inschrijver jegens wie een onherroepelijk vonnis of arrest een veroordeling is uitgesproken van deelneming aan een overheidsopdracht uitsluiten 20. Dit zijn de verplichte uitsluitingsgronden. Er bestaan ook facultatieve uitsluitingsgronden. Facultatieve gronden zijn onder ander faillissement of ernstige beroepsfouten 21. Met een VOG kan een inschrijver bewijzen dat hij niet onherroepelijk is veroordeelt. Geschiktheidseisen zijn eisen van kwalitatieve aard waaraan de inschrijvende partij moet voldoen. Het Bao formuleert drie soorten gronden om de geschiktheid van gegadigden te toetsen 22 : Beroepsbevoegdheid Financiële en economische draagkracht Technische beroepsbekwaamheid De geschiktheidseisen moeten wel voldoen aan de beginselen van aanbestedingsrecht. Ze moeten objectief, transparant en voor iedereen gelijk zijn. Daarnaast moeten de eisen proportioneel zijn en in verband staan met het voorwerp van de opdracht. Op verzoek van de aanbestedende dienst moet de inschrijvende partij aantonen dat er geen redenen zijn voor uitsluiting. Gunningscriteria Gunningscriteria hebben betrekking op de opdracht. Een aanbestedende dienst gunt op grond van 23 : Economisch meest voordelige inschrijving, of Laagste prijs. Als een aanbestedende dienst op grond van de economisch meest voordelige inschrijving wordt een afweging gemaakt tussen de prijs-kwaliteitverhouding. De gunningscriteria zijn vooraf bekend gemaakt. De aanbestedende dienst moet daarbij het relatieve gewicht van de criteria kwalificeren. De inschrijvende partij met de meeste punten krijgt de opdracht gegund. Gunning op grond van de laagste prijs spreekt voor zich. De aanbestedende dienst hoeft alleen maar te kijken naar de prijs van de voorgelegde aanbieding. Voorlopige gunning Als de aanbestedende dienst heeft vastgesteld aan wie de opdracht wordt gegund, stelt deze de winnaar en de afgewezen partijen op de hoogte van de beslissing. Binnen een termijn van 15 dagen kan door de inschrijvende partijen in beroep worden gegaan tegen de beslissing Art. 45 Bao 21 Art. 45 lid 3 Bao 22 Art. 47 t/m 49 Bao 23 Art. 54 Bao 24 Art. 55 lid 2 Bao 12

15 Na de voorlopige gunning start de evaluatiefase. In deze fase evalueren de inschrijvende partijen en de aanbestedende dienst het aanbestedingsproces Algemene beginselen Aan de aanbestedingsregelgeving liggen de Europese bepalingen inzake het vrije verkeer van goederen, vrijheid van vestiging en het vrij verlenen van diensten en de daarvan afgeleide algemene beginselen ten grondslag. Bij het plaatsen van overheidsopdrachten die worden afgesloten in de lidstaten voor rekening van de staat, territoriale lichamen en andere publiekrechtelijke instellingen moeten de beginselen van het Verdrag geëerbiedigd worden, met name het vrije verkeer van goederen, vrijheid van vestiging en het vrij verlenen van diensten, alsmede de daarvan afgeleide beginselen, zoals gelijke behandeling, het discriminatieverbod, wederzijdse erkenning, evenredigheid en transparantie. 25 Er kan een onderscheid worden gemaakt tussen Europese vrijheden, verdragsbeginselen en meer typische aanbestedingsbeginselen. Europese vrijheden Er zijn vier Europese vrijheden. Hiervan wordt alleen de vrijheid van kapitaal niet genoemd in overweging twee van de algemene richtlijn. Vrij verkeer van goederen Er is bepaald dat invoer en uitvoerbeperkingen tussen de lidstaten van de EU verboden is. 26 Vrijheid van vestiging De vrijheid van vestiging omvat de toegang tot werkzaamheden anders dan in loondienst en de uitoefening daarvan alsmede de oprichting en het beheer van ondernemingen ten behoeve van duurzame activiteiten onder dezelfde voorwaarden als die welke door de lidstaat van vestiging voor zijn eigen onderdanen zijn vastgesteld 27. Vrij verlenen van diensten Beperkingen op het vrij verrichten van diensten binnen de Unie zijn verboden ten aanzien van de onderdanen van lidstaten die in een ander land van de Unie zijn gevestigd dan dat, waarin degene is gevestigd te wiens behoeve de dienst wordt verricht. 28 Verdragsbeginselen In de overweging in de Algemene richtlijn worden de beginselen wederzijdse erkenning en evenredigheid genoemd. Hoewel het wel beginselen zijn waarmee partijen rekening moeten houden, zijn het geen specifieke aanbestedingsbeginselen. In de aanbestedingsliteratuur vindt men deze beginselen nauwelijks terug. Wederzijdse erkenning Door het beginsel van wederzijdse erkenning kan er vrij verkeer van goederen en diensten binnen de EU bestaan zonder dat de nationale wetgevingen van de EU -lidstaten hoeven te worden geharmoniseerd. De verkoop van een in een lidstaat rechtmatig vervaardigd product mag dus in een andere lidstaat niet worden verboden, zelfs als het product is vervaardigd volgens technische of kwaliteitsvoorschriften die afwijken van die welke op de eigen 25 Richtlijn 2004/18/EG overweging 2 26 Art. 34, art 35 VwEU 27 Art. 49 VwEU 28 Art. 56 VwEU 13

16 Nieuwe Aanbestedingswet Mei 2011 producten van toepassing zijn. Er wordt enkel een uitzondering gemaakt voor het algemeen belang 29. Evenredigheid 30 Het beginsel van evenredigheid of proportionaliteit vergt in essentie dat overheidsbesluiten redelijk zijn, in die zin dat zij blijk geven van een redelijke beoordeling en afweging van de belangen en een redelijke keuze van middelen. De gekozen maatregelen en criteria moeten dus zowel noodzakelijk als passend zijn met het oog op hetgeen de aanbestedende dienst wil bereiken. Aanbestedingsbeginselen Op grond van de Europese vrijheden zijn er drie belangrijke Aanbestedingsbeginselen: Transparantiebeginsel Objectiveitsbeginsel Non-discriminatie/ gelijke behandeling Transparantie Op grond van het transparantiebeginsel dienen relevante eisen en criteria voorafgaand aan de inschrijving op een aanbesteding te worden gepubliceerd. Het transparantiebeginsel wordt ook wel gebruikt om de controleerbaarheid van aanbestedende diensten te onderbouwen. 31 Een belangrijk arrest betreffende het transparantiebeginsel is het arrest Succhi di Frutta 32. Het gaat hier om de toepassing van de algemene beginselen die binnen de context van de Aanbestedingsrichtlijn en in het licht van de algemene doelstellingen daarvan tot gelding komen: Het beginsel van doorzichtigheid, dat er het corollarium van vormt, heeft in essentie ten doel te waarborgen dat elk risico van favoritisme en willekeur door de aanbestedende dienst wordt uitgebannen. Het impliceert dat alle voorwaarden en modaliteiten van de gunningsprocedure in het aanbestedingsbericht of in het bestek worden geformuleerd op een duidelijke, precieze en ondubbelzinnige wijze, opdat, enerzijds, alle behoorlijk geïnformeerde en normaal oplettende inschrijvers de juiste draagwijdte kunnen begrijpen en zij deze op dezelfde manier interpreteren, en, anderzijds, de aanbestedende dienst in staat is om metterdaad na te gaan of de offertes van de inschrijvers beantwoorden aan de criteria welke op de betrokken opdracht van toepassing zijn. 33 In lijn met de rechtspraak zijn zowel het beginsel van gelijke behandeling als het transparantiebeginsel in de Aanbestedingsrichtlijnen gecodificeerd 34. Objectiviteit Met het objectiviteitsbeginsel wordt benadrukt dat het handelen van een aanbestedende dienst niet alleen transparant maar ook objectief controleerbaar moet zijn 35. Het objectiviteitsbeginsel is niet in de wet- en regelgeving opgenomen maar verder uitgewerkt in de jurisprudentie. Alle offertes moeten aan de in het bestek gestelde eisen en wensen voldoen, zodat ze objectief met elkaar kunnen worden vergeleken COM(1999) 299 def, - Niet in publicatieblad verschenen 30 Art. 3:4 lid 2 Awb 31 Esser HvJ EG 29 april 2004, zaak C-496/99, (Succhi di Frutta) PbEG 2004 C HvJ EG 29 april 2004, zaak C-496/99, (Succhi di Frutta) PbEG 2004 C 118. RO Art. 2 Richtlijn 2004/18/EG 35 Pijnacker Hordijk HvJ EG 22 juni 1993, zaak C-243/89 14

17 Gelijke behandeling Volgens rechtspraak van het Hof van Justitie Europese Unie, voorheen Hof van Justitie Europese Gemeenschap 37, moet het beginsel van gelijke behandeling van inschrijvers als hoeksteen van het aanbestedingsrecht worden beschouwd. De deelnemers aan een aanbestedingsprocedure mogen door een aanbestedende dienst niet worden bevoordeeld of benadeeld ten opzichte van elkaar of derden. In deze context is het arrest in de zaak Storebaelt van belang. Het Hof van Justitie oordeelde in dit geval dat het gelijkheidsbeginsel vereist dat alle offertes voldoen aan de voorschriften van het bestek, om een objectieve vergelijking van de door de verschillende inschrijvers ingediende offertes te garanderen De naamsverandering kwam voort uit het Verdrag van Lissabon 38 HJEG 22 juni 1993, zaak C-243/89, (Storebaelt), Jur. I 1993, p

18 Nieuwe Aanbestedingswet Mei Oud wetsvoorstel Aanbestedingswet De aanleiding tot het maken van een nieuwe wet is een onderzoek van de Parlementaire Enquêtecommissie Bouwnijverheid (PEC). Zij heeft problemen die zich in de aanbestedingspraktijk manifesteerde bloot gelegd. Het onderzoek wees uit dat o.a. de toegankelijkheid van de regelgeving, de integriteit van ondernemers en aanbestedende diensten en de professionaliteit van de aanbestedende dienst veel te wensen overlaat 39. Daarnaast stelde de PEC dat innovatief aanbesteden met het huidige stelsel lastig is en dat de administratieve druk van het aanbesteden te hoog is. Ten slotte werd geconcludeerd dat de wijze van implementatie zoals in de huidige wetgeving niet langer voldoet aan de eisen die aan adequate implementatie en uitvoering van de Europese en internationale aanbestedingsverplichtingen Vorm Dit wetsvoorstel had als doel Nederland van een modern wettelijk kader voor het aanbesteden van (overheids)opdrachten te voorzien waarmee beter dan voorheen een goede uitvoering van de Europese en internationale aanbestedingsverplichtingen kan worden bereikt. Het wetsvoorstel Aanbestedingswet gaf richtlijnen die verder zouden worden uitgewerkt in twee Algemene Maatregelen van Bestuur (AMvB). Het Bao zou worden vervangen door het Besluit Aanbestedingen (BA). Het Bass zou enkel worden gewijzigd door middel van een wijzigingswet. Situatie 2006 Toekomstige situatie Raamwet EEG- Voorschriften Aanbestedingswet BAO BASS Besluit Aanbesteden BASS Figuur 1: Schematische weergave van huidige (2006) en toekomstige wet- en regelgeving aanbesteden 3.2. Behandeling Na een schriftelijke behandeling van het wetsvoorstel Aanbestedingswet in de Tweede Kamer is het voorstel op 14 september 2006 plenair behandeld. Tijdens de behandeling van het wetsvoorstel Aanbestedingswet zijn er drie moties ingediend. Één Motie-Aptroot en twee moties Atsma. De leden Verdaas (PvdA), Irrgang (SP) en Aptroot (VVD) vinden uniformiteit van verschillende overheden noodzakelijk, dat daarbij de administratieve lasten en de drempels 39 Kamerstukken II 2005/06, 30501, nr. 3 (MvT) 40 Kamerstukken II 2005/06, 30501, nr. 3 (MvT) 16

19 voor bedrijven zo laag mogelijk dienen te zijn en dat de wettelijke drempelbedragen voor openbare aanbestedingen gehanteerd moeten worden en niet mogen worden verlaagd. In de motie-aptroot werd de regering verzocht in wetgeving of in AMvB deze uniformiteit en het strikt hanteren van wettelijke bedragen voor alle overheden vast te leggen. De leden kwamen tot dit verzoek omdat men vond dat door de grote hoeveelheid eisen en verplichtingen het midden- en kleinbedrijf wordt uitgesloten van aanbestedingen. Hierdoor zou de concurrentie worden beperkt en de overheid uiteindelijk zelf worden gedupeerd 41. De eerste motie-atsma werd ingediend door de leden Atsma (CDA), Aptroot, Verdaas en Irrgang. Zij stellen dat in het kader van de aanbestedingswetgeving de introductie van een registratiesysteem voor integriteitsverklaringen van groot belang is. Er moet voorkomen worden dat de COVOG- verklaring leidt tot onnodige bureaucratie en verhoging van de administratieve druk. Daarom vinden zij dat de integriteitsverklaring minimaal twee jaar geldig dient te zijn 42. De laatste motie werd ingediend door de leden Atsma, Irrgang en Verdaas. Zij constateerde dat bij opdrachten onder de EU-drempel verschillende aanbestedingsregels van toepassing zijn en dat door dit gebrek aan uniformiteit het voor kleine bedrijven moeilijk zou worden om mee te dingen naar een opdracht. Daarom verzochten zij de regering ook voor opdrachten onder de Europese drempelwaarden te komen met uniforme regels 43. Op 20 december 2006 werd er over het wetsvoorstel Aanbestedingswet gestemd 44. Tijdens de stemming werden ook de ingediende moties meegenomen. Het wetsvoorstel is met algemene stemmen aangenomen. Met algemene stemmen betekent dat alle 150 leden van de Tweede Kamer voor het voorstel hebben gestemd. Hetzelfde geldt voor de motie- Aptroot. De andere twee moties zijn wel aangenomen maar niet met algemene stemmen. Groep Nawijn en de Groep Van Oudenallen hebben het verworpen. Het wetsvoorstel is door de Tweede Kamer aangenomen. De volgende stap in een wetgevingsprocedure is, zoals dat ook verloopt in de Tweede Kamer, de schriftelijke behandeling in de Eerste Kamer. De Eerste Kamer valt wel onder de volksvertegenwoordiging, maar wordt in tegenstelling tot de Tweede Kamer niet rechtstreeks door het volk gekozen. Bovendien kan de Eerste Kamer wetsvoorstellen niet meer wijzigen. Zij kan alleen voor of tegen het wetsvoorstel stemmen. Als de commissie tijdens de schriftelijke behandeling van mening is dat openbare behandeling voldoende is voorbereid, kan een plenair debat plaatsvinden. Aan het eind van het debat gaat men over tot stemming. In juli 2008 vond het plenaire debat plaats in de Eerste Kamer. Tijdens dit debat kwam al vroeg naar voren dat partijen, zowel de minister als de leden van de Eerste Kamer, niet erg gelukkig zijn met het wetsvoorstel. Een woordenwisseling tussen dhr. Reuten van de SP en minister Van der Hoeven maakt dit duidelijk 45 : 41 Kamerstukken II 2005/06, 30501, nr Kamerstukken II 2005/06, 30501, nr Kamerstukken II 2005/06, 30501, nr Handelingen , nr.2 p Kamerstukken I 2006/07, 30501, nr

20 Nieuwe Aanbestedingswet Mei 2011 De heer Reuten (SP): De minister zegt: er ligt hier een wetsvoorstel dat wij niet willen en dat ik als minister niet wil. Kan zij dit nog eens herhalen? Minister Van der Hoeven: In chocoladeletters, zeker? Ik heb aangegeven dat de Kamer het wetsvoorstel in zijn huidige vorm niet voldoende vindt. Ik moet heel eerlijk zeggen dat dit een erfenis is die ik heb gekregen. Deze erfenis kan ik beheren en ik kan ervoor zorgen dat hij op een fatsoenlijke manier wordt afgerond. De heer Reuten (SP): Dat is voldoende. Het grootste punt van kritiek is het feit dat het wetsvoorstel geen recht doet aan de eenheid en consistentie van de Nederlandse wetgeving. Door veel te regelen in AMvB wordt de kans voor de Staten-Generaal 46 om mee te beslissen beperkt. Uiteindelijk hebben onder de voorwaarde dat de minister zo snel mogelijk een nieuwe wet maakt de leden van de fracties CDA, ChristenUnie, SGP en het lid Hermans van de VVD-fractie voor het wetsvoorstel gestemd. Hiermee had het wetsvoorstel echter onvoldoende steun en is daarom verworpen. 46 Eerste en Tweede Kamer samen. 18

21 3.3. Inhoud In de tabel hieronder is per beleidsonderwerp beschreven wat de Aanbestedingswet en de AMvB, het Besluit Aanbesteden, voorschreef. Beleidsonderwerp Nationale procedures voor opdrachten onder de drempel 47 Bagatel Opdrachten buiten regime richtlijn Bij het gunnen van overheidsopdrachten met een geraamde waarde onder de Europese drempel past de aanbestedende dienst in ieder geval nationale aanbestedingsprocedures toe. Voor opdrachten op het gebied van leveringen, diensten en werken geldt een bagatel. Onder het bagatelbedrag van gelden er voor werken geen voorgeschreven specifieke procedure. Het bagatelbedrag voor leveren en diensten is Beleidsonderwerp Clusteren Gratis aanbestedingsstukken TenderNed 49 Statistiekverplichting Motivering voorgenomen afwijzingsbeslissing Stroomlijning en vereenvoudiging van procedures De aanbestedende dienst is verplicht de opdracht op te delen in verschillende percelen 48. Aanbestedingsstukken moeten kosteloos voor ondernemers beschikbaar zijn. Aanbestedende diensten zijn verplicht om het aankondigen van een opdracht, het bekendmaken van een gunning en het doen van een vooraankondiging te publiceren via TenderNed. Dit geldt voor alle procedures waarvoor publicatie is verplicht. Voornemen is om statistiekverplichting voor aanbestedende diensten te beëindigen. Veel informatie zal uit TenderNed kunnen worden verkregen. Met de bekendmaking van de voorgenomen afwijzing moet de aanbestedende dienst motiveren waarom de desbetreffende inschrijver of gegadigde de overheidsopdracht niet krijgt gegund. De eindscores van zowel de afgewezen ondernemers als die van ondernemers die zijn geselecteerd of aan wie gaat worden gegund, moeten bekend worden gemaakt. Ook moet worden aangegeven hoe de afgewezen ondernemer op specifieke kenmerken heeft gescoord en waarom niet het maximum aantal punten is toegekend. Eigen verklaring aanbesteden 50 De eigen verklaring bevat informatie over de bewijsstukken die betrekking hebben op uitsluiting, economische en financiële draagkracht, technische en beroepsbekwaamheid en beroepsbevoegdheid. Beleidsonderwerp Integriteitsverklaring aanbesteden (IVA) 51 Toetsing integriteit ondernemers Verplichte toets van de integriteit bij ondernemers bij bepaalde categorieën opdrachten. 47 Zie Art 29a Concept BA 49 Zie Zie Zie

22 Nieuwe Aanbestedingswet Mei 2011 Vergroten van de toegankelijkheid van de regelgeving Beleidsonderwerp Uitschrijven regelgeving Het voornemen is om in het Besluit Aanbesteden de regelgeving in zijn geheel te gaan uitschrijven. In het besluit zelf wordt aangegeven in welke gevallen welke procedure mag of moet worden gevolgd. In de bijlagen bij het besluit wordt voor iedere procedure en per stap in een procedure aangegeven. Verduidelijking van geschiktheidseisen, selectiecriteria en contractvoorwaarden Beleidsonderwerp Combinatievorming Het stellen van hogere eisen aan een combinatie wordt niet toegestaan. Algemene normen voor ten hoogste te stellen geschiktheidseisen 52 Comply or explain Er worden een aantal algemene normen beschreven voor de te stellen geschiktheidseisen aan ondernemers voor de meest voorkomende opdrachten. In uitzonderlijke gevallen mag een aanbestedende dienst afwijken van de gestelde normen Procedures In het Besluit Aanbesteden stonden bepalingen van de toe te passen aanbestedingsprocedures. Naast bepalingen omtrent het aanbesteden vanaf de Europese drempelwaarden, zouden er ook procedures worden vastgelegd voor onder de drempelwaarden. Boven drempel Als hoofdregel geldt dat wanneer een geraamde waarde gelijk is aan of hoger is dan de Europese drempelbedragen er door een aanbestedende dienst gekozen kan worden voor twee procedures: de Europese niet-openbare procedure, of de Europese openbare procedure 53. Voor een geraamde waarde onder de Europese drempel gelden er vier procedures die een aanbestedende dienst kan toepassen 54 : Nationale niet-openbare procedure Nationale openbare procedure Nationale onderhandelingsprocedure met aankondiging Meervoudig onderhandse procedure De aanbestedende dienst kan er ook altijd voor kiezen om een opdracht Europees aan te besteden. Bij het gunnen van opdrachten van openbare werken kan geen meervoudig onderhandse procedure worden gevolgd, als de geraamde waarden van de opdracht hoger is dan 1,5 miljoen euro. Onder drempel Naast de Europese drempelbedragen is ook een bagatel vastgesteld op ,-. Dit betekent dat als een aanbestedende dienst een opdracht met een geraamde waarde lager is dan euro het Besluit Aanbesteden niet van toepassing is. Op deze regel geldt een uitzondering voor overheidsopdrachten voor werken. Hierbij ligt het bagatel op , Zie Concept Besluit Aanbesteden, 18 april Art. 33 Concept BA 55 Art. 6 Concept BA 20

23 In afwijking van het bovenstaande kan een aanbestedende dienst voor overheidsopdrachten voor openbare werken of het sluiten van een raamovereenkomst voor openbare werken waarvan de geraamde waarde hoger is dan 1,5 miljoen euro de meervoudig onderhandse procedure niet worden toegepast 56. Naast de hoofdregel waarop vier procedures rusten kan een aanbestedende dienst in afwijkende gevallen ook kiezen voor de procedures: concurrentiegerichte dialoog 57, onderhandelingsprocedure met aankondiging 58, onderhandelingsprocedure zonder aankondiging 59 en de procedure voor 2B-diensten TenderNed Aanbestedende diensten worden verplicht om het aankondigen van een opdracht, het bekendmaken van een gunningsbeslissing en het doen van een vooraankondiging te publiceren via TenderNed. Deze publicatieplicht geldt voor alle opdrachten. Het plaatsen van een opdracht via TenderNed is kosteloos. Voor opdrachten met een geraamde waarde boven de Europese drempel koppelt het systeem van TenderNed automatisch door naar de Tenders Electronic Daily database (TED). TED is de publicatiewebsite van de Europese Unie, speciaal voor Europese openbare aanbestedingen. TenderNed leidt aanbestedende diensten stap voor stap door de verplichte aankondigingsformulieren heen. TenderNed moet ook toegankelijk zijn voor ondernemers uit het buitenland. Daarom is het voornemen om TenderNed te vertalen naar het Engels. Bovendien hebben aanbestedende diensten de mogelijkheid om Engelstalige aankondigingsformulieren te hanteren. Door de verplichting om aankondigingen en bekendmaking van TenderNed kan de statistiekverplichting voor aanbestedende diensten vervallen. Aanbestedende diensten hebben een verplichting om aan de minister van Economische Zaken een statistisch overzicht te versturen met daarin de gegunde overheidsopdrachten uitgesplitst naar type, aantal, waarde en type procedure. De minister stuurt deze gegevens ieder jaar aan de Europese Commissie. Als toekomstverwachting van TenderNed had de wetgever dat het via TenderNed voor aanbestedende diensten mogelijk is om volledig elektronisch aan te besteden. Echter zouden aanbestedende diensten niet worden verplicht om volledig elektronisch aan te besteden. TenderNed is eigendom van de Staat en valt onder het beheer van de Minister van Economische Zaken Eigen verklaring De eigen verklaring wordt door de ondernemer gebruikt om tijdens de selectiefase te verwijzen naar zijn gegevens aanwezig bij de Kamer van Koophandel en om aan te geven in hoerverre aan uitsluitings- en geschiktheidscriteria is voldaan die door de aanbestedende dienst worden gesteld Art 34 Concept BA 57 Art 35 Concept BA 58 Art. 36 Concept BA 59 Art. 37 jo 38 Concept BA 60 Art. 39 Concept BA 61 Paragraaf Nota van Toelichting Concept BA 21

24 Nieuwe Aanbestedingswet Mei 2011 Door eerst een eigen verklaring te overleggen kunnen originele bewijsstukken en verklaringen in eerste instantie achterwegen blijven. Voor verificatie van de gegevens wordt zoveel mogelijk naar digitaal toegankelijke registers verwezen IVA De nieuwe aanbestedingswet verplicht dat bij aanbestedingen gebruikt moet worden gemaakt van een integriteitsverklaring aanbesteden (IVA) 62. De Minister van Justitie is bevoegd tot het afgeven van het IVA. In de praktijk is deze taak gedelegeerd aan het Centraal Orgaan Verklaring Omtrent Gedrag (COVOG). Als een ondernemer beschikt over een IVA, dan mag hij niet worden uitgesloten van deelname om integriteitsredenen. Als een ondernemer niet kan aantonen dat hij beschikt over een IVA terwijl een aanbestedende dienst daar wel uitdrukkelijk om heeft gevraagd, dan is een aanbestedende dienst verplicht de ondernemer uit te sluiten. De IVA is na afgifte nog 12 maanden geldig 63. Volgens de Aanbestedingswet moeten bij ministeriële regeling 64 de categorieën opdrachten worden aangewezen waarvoor de IVA verplicht is. De integriteitstoets wordt verplicht voor twee categorieën. De eerste categorie waarvoor de IVA verplicht is betreft opdrachten van aanbestedende diensten voor werken met een geraamde waarde die hoger is dan het Europees drempelbedrag. De tweede categorie waarvoor de IVA verplicht is zijn overige opdrachten van aanbestedende diensten waarbij naar het oordeel van de aanbestedende dienst in een concreet geval een onaanvaardbaar integriteitsrisico aanwezig is. Voor alle overheidsopdrachten, opdrachten, raam-, concessieovereenkomsten en prijsvragen is geen andere vorm van integriteitstoetsing toegestaan dan de IVA. Dit houdt in dat de integriteit van een ondernemer in het kader van aanbestedingen niet meer getoetst mag worden aan de hand van de Wet Bevordering Integriteitsbeoordeling door het Openbaar Bestuur (Wet BIBOB). Wel kan er nog een BIBOB-advies in het kader van de beoordeling van de financiële en economische draagkracht van de ondernemer tot afwijzing van de aanvraag tot deelneming of inschrijving leiden. In het BA is uitgewerkt wat de te onderzoeken gegevens omtrent de integriteit van de ondernemers zijn. Een aantal delicten leiden automatisch tot uitsluiting, dit zijn: deelneming aan een criminele organisatie, fraude, witwassen en omkoping. Daarnaast worden in de overweging meegenomen schending van relevante beroepsgedragsregels of het maken van ernstige beroepsfouten. Aan deze laatste delicten wordt invulling gegeven door verwijzingen naar mededingingsrechtelijke delicten. Bij de aanvang van een aanbestedingsprocedure waarin wordt gevraagd om de IVA, kan een ondernemer volstaan met een eigen verklaring 65 waarin hij aangeeft over een IVA te beschikken. 62 Art 19 AW Zie ( motie Atsma) 64 Een ministeriële regeling is een regeling die door een of meer ministers wordt gemaakt. Het ministerie van de betreffende minister bereid een ministeriële regeling voor. Hierna vindt publicatie plaats in de Staatscourant. Daarmee is de regeling van kracht. 65 Zie