Bijlage 1 bij besluit DRZZ /GV, d.d. 16 maart 2006

Transcriptie

1 Bijlage 1 bij besluit DRZZ /GV, d.d. 16 maart 2006 ENSIS-VISSERIJ Voordelta 2006 INHOUDELIJKE OVERWEGINGEN

2 DE AANVRAAG De aanvraag heeft betrekking op de Ensis-visserij in het Natura 2000-gebied Voordelta in de periode van 1 april 2006 tot en met 31 december Deze visserij is kleinschalig van opzet en wordt uitgeoefend in het Nederlandse kustgebied. De door de betrokken vier visserijbedrijven op te vissen hoeveelheid Ensis wordt o.b.v. de vangsten in de afgelopen jaren geschat op ca ton versgewicht. De betreffende bedrijven beschikken over een vergunning voor deze vorm van visserij in het kader van de Visserijwet. De vier betrokken bedrijven (de in de Nederlandse Visserbond verenigde Ensisvissers) hebben een machtiging tot indienen van onderhavige aanvraag aan mr. drs. B.J. Keus afgegeven. Deze machtigingen zijn door dhr. Keus bij de aanvraag gevoegd. Tevens heeft dhr. Keus een passende beoordeling in de zin van artikel 19f, lid 1, van de Nb-wet 1998 als bijlage aan de aanvraag verbonden. Voorts is een exemplaar van het Beheersplan Ensisvisserij en het hierin opgenomen Visplan 2005 en Visplan 2006 bijgevoegd. Het bij deze visserij direct en indirect betrokken personeel hebben, volgens dhr. Keus, een groot belang bij verlening van de gevraagde vergunning in termen van werkgelegenheid. De activiteit De visserij vindt plaats met een aangepaste viskor. In het visplan is bepaald dat per schip met 1 viskor (max. breedte: 125 cm) gevist mag worden. De kor is met het schip verbonden door middel van vispijpen. Deze laatste zijn verbonden met water en/of luchtpompen. Aangezien mesheften zich in de zeebodem bevinden, wordt het bodemslib onder viskor met waterstralen losgewoeld. Het vloeibaar gemaakte sediment wordt door een opening (over het mes) in de kor (die zich zeer langzaam over de zeebodem beweegt) terechtkomt, wordt door een rooster dat in feite de bodem van de viskor vormt, gezeefd, waarna het grotendeels meteen weer terugzakt in het visspoor. De grotere delen, waaronder de grotere mesheften, kunnen het rooster niet passeren en bewegen zich naar de achterzijde van de viskor waar een zuigpijp is aangebracht. In deze pijp wordt lucht geblazen zodat zich een opwaartse waterstroom vormt. Met deze stroom worden de mesheften aan boord gebracht. Aan boord worden de mesheften gesorteerd op grootte d.m.v. een sorteermolen of een rollensorteerder. De ondermaatse mesheften en andere organismen gaan daarna direct weer overboord. De visserij wordt beoefend met vier schepen. Twee schepen vissen overwegend in de Voordelta. Één schip vist meestal in de Noordzeekustzone en één schip beoefend de visserij afhankelijk van de vangstmogelijkheden in de gehele kustzone. De omvang van het Ensisbestand is in de loop der jaren explosief gestegen. Het Natura 2000-gebied Voordelta beslaat het deel van de Nederlandse kustzone voor de Zeeuwse en Zuid-Hollandse eilanden. De begrenzing loopt van de Maasgeul in het noorden, tot de monding van de Westerschelde in het zuiden en de NAP -20m lijn zee inwaarts (10 tot 20 km uit de kust). De Ensis-visserij is toegestaan in de visserijzone (12-mijlsbegrenzing) voor zover dit niet bij Koninklijk Besluit van 22 december 1993 nr. 42 en 2 juni 1994 nr. 453 is aangewezen als kustwater. Voor een nadere beschrijving van de Ensis-visserij verwijs ik naar de inhoud van de bijgevoegde Habitattoets Ensisvisserij Voordelta. Eerdere vergunningverlening De laatst verleende visvergunning voor deze visserijvorm in de Voordelta liep op 31 december 2005 af. Aangezien de betreffende visserij niet werd en wordt uitgevoerd binnen gebieden welke als natuurmonument onder de Nb-wet 1967 waren aangewezen, vond niet eerder regulering middels een Nb-wet vergunning plaats vanuit de betrokken ecologische aspecten. Met de noodzaak van een vernieuwde toestemming voor het jaar 2006 alsmede gezien de inwerkingtreding van de Nb-wet 1998 was formeel-juridisch beschouwd vanaf 1 januari 2006, naast een vergunning o.b.v. de Visserijwet,tevens een Nb-wet vergunning vereist. 2

3 Teneinde, gaande de besluitvormingsprocedure inzake de voorliggende Nb-wet aanvraag, te kunnen voorzien in een afdoende regulering vanuit de Vogel- en Habitatrichtlijn heeft LNV Directie Visserij haar visvergunning (waarin een Passende Beoordeling is opgenomen) verlengd tot en met 31 maart Op deze wijze acht ik de bescherming van de betrokken natuurwaarden gedurende de eerste drie maanden van het jaar 2006 afdoende afgedekt. WETTELIJK KADER Artikel 10a, lid 1, van de Nb-wet 1998 bepaalt dat de minister van LNV gebieden aanwijst ter uitvoering van de Vogel- en Habitatrichtlijn. Lid 3 van dit artikel stelt dat de instandhoudingsdoelstelling van deze gebieden mede betrekking kan hebben op doelstellingen ten aanzien van het behoud, het herstel en de ontwikkeling van het natuurschoon of de natuurwetenschappelijke betekenis van het gebied, anders dan vereist ingevolge de Vogel- en Habitatrichtlijn. De Voordelta is krachtens de richtlijn inzake het behoud van de Vogelstand (79/409/EEG) door de Staatssecretaris van Landbouw aangewezen als Speciale Beschermingszone. Het betreffende gebied is voorts bij de Europese Commissie aangemeld als Habitatrichtlijngebied. Op 19 mei 2003 heeft Nederland de Europese Commissie een lijst van 141 Habitatrichtlijngebieden aangeboden. Op 8 december 2004 heeft de Europese Commissie bekend gemaakt dat zij deze lijst heeft vastgesteld. Artikel 19d, lid 1, van de Nb-wet 1998 bepaalt dat het verboden is zonder vergunning, of in strijd met aan een dergelijke vergunning verbonden voorschriften of beperkingen, projecten of andere handelingen te realiseren c.q. te verrichten die, gelet op de instandhoudingsdoelstelling, de kwaliteit van de natuurlijke habitats en de habitats van soorten in een Natura 2000-gebied kunnen verslechteren of een verstorend effect kunnen hebben op de soorten waarvoor het gebied is aangewezen. Zodanige projecten of andere handelingen zijn in ieder geval projecten of handelingen die de natuurlijke kenmerken van het desbetreffende gebied kunnen aantasten. Artikel 19e, sub a en sub b, van de Nb-wet 1998 bepaalt dat GS c.q. de minister van LNV bij het verlenen van een vergunning op basis van artikel 19d, lid 1, van de Nb-wet 1998 rekening houden met: - de gevolgen die een project of andere handeling, waarop de vergunningaanvraag betrekking heeft, gelet op de instandhoudingsdoelstelling kan hebben voor een op grond van artikel 10a, lid 1, van de Nb-wet 1998 aangewezen gebied of het gebied waarvan de aanwijzing als zodanig in overweging is genomen als bedoeld in artikel 12, lid 3, van de Nb-wet 1998 en - met een op grond van artikel 19a of artikel 19b, van de Nb-wet 1998, vastgesteld beheersplan. In casu kan vastgesteld worden dat ten aanzien van de voorgenomen bevissing, op het moment van besluitvorming, geen beletsel voortvloeit uit enig beheersplan o.b.v. de Nb-wet Conform artikel 19g, lid 1, van de Nb-wet 1998 kan een vergunning slechts worden verleend indien het bevoegd gezag uit de passende beoordeling zonder enige twijfel kan concluderen dat de natuurlijke kenmerken van het desbetreffende gebied c.q. desbetreffende gebieden niet aangetast zullen worden. VERGUNNINGPLICHT Ik stel vast dat de voorgenomen bevissing in potentie de natuurlijke kenmerken van het Natura 2000-gebied Voordelta zou kunnen aantasten. Derhalve ben ik van mening dat deze bevissing als vergunningplichtig onder de Nb-wet 1998 moet worden aangemerkt. Ik maak u er, bij deze, op attent dat u ten behoeve van de voorgenomen bevissing tevens dient te beschikken over een vergunning op basis van de Visserijwet. Ik wil u er voorts op wijzen dat, indien zulks uit de vereisten van de Flora- en Faunawet en de bevindingen in de Ecologische Toetsing voortvloeit, u tevens dient te beschikken over een ontheffing ex artikel 75, derde lid, van de Flora- en Faunawet. Een dergelijke ontheffing dient u aan te vragen bij Dienst Regelingen, t.a.v. 3

4 Team Uitvoering Flora- en Faunawet, Postbus 1191, 3300 BD te Dordrecht. Voor meer inhoudelijke informatie verwijs ik u naar de website: PASSENDE BEOORDELING Uit artikel 19f, lid 1, van de Nb-wet 1998 volgt dat voor nieuwe projecten of andere handelingen en die niet direct verband houden met of nodig zijn voor het beheer van een Natura 2000-gebied, maar die afzonderlijk of in combinatie met andere projecten of handelingen significante gevolgen kunnen hebben voor het desbetreffende gebied, de initiatiefnemer een passende beoordeling opstelt. Artikel 19g, lid 1, van de Nb-wet 1998 stelt dat een vergunning slechts verleend kan worden indien het bevoegd gezag zich ervan verzekerd heeft dat de natuurlijke kenmerken van het desbetreffende gebied niet zal worden aangetast. Geen beheer, nieuw project De voorgenomen bevissing vormt een project welke geen direct verband heeft met of nodig is voor het beheer van het Natura 2000-gebied Voordelta. De bevissing is nog niet eerder in exact dezelfde vorm beoordeeld in het kader van de Nb-wet Mogelijk significante gevolgen Het Europese Hof van Justitie heeft in haar uitspraak van 7 september 2004 aangegeven dat een passende beoordeling slechts dan achterwege kan worden gelaten indien op grond van objectieve gegevens kan worden uitgesloten dat uitvoering van de werkzaamheden afzonderlijk of in combinatie met andere plannen of projecten significante gevolgen kan hebben voor dat gebied. Naar mijn mening is het, naar de aard van de aangevraagde activiteit, niet op voorhand, op basis van objectieve gegevens, uit te sluiten dat de voorgenomen bevissing mogelijk significante gevolgen zou kunnen hebben voor de soorten en habitats waarvoor de Voordelta als Vogelrichtlijngebied en als Habitatrichtlijn is aangewezen respectievelijk is aangemeld. Derhalve concludeer ik dat een passende beoordeling conform artikel 19f van de Nb-wet 1998 vereist is. Een passende beoordeling houdt in dat op basis van de beste wetenschappelijke kennis ter zaken, alle aspecten van een plan of project die op zichzelf of in combinatie met andere plannen of projecten de instandhoudingsdoelstellingen in gevaar kunnen brengen geïnventariseerd moeten worden. BELEID Bij het vergunningenbeleid in het kader van de Nb-wet 1998 voor de voorgenomen bevissing wordt door mij uitgegaan van hetgeen is gesteld in het Beleidsbesluit Schelpdiervisserij Kustwateren ( Ruimte voor een zilte oogst ) (hierna: Beleidsbesluit). In het Beleidsbesluit is, meer concreet, het beleid voor en maatregelen inzake de schelpdiervisserij in de periode neergelegd. Specifiek t.a.v. de Ensis-visserij wordt dienaangaande het volgende gesteld: Strandschelpen (Spisula) en Mesheften (Ensis) zijn de belangrijkste schelpdiersoorten die in de Noordzee-kustzone worden bevist. Het visgebied Noordzee-kustzone betreft de visserijzone, globaal overeenkomend met het Nederlandse deel van de Noordzee. Hiervan uitgezonderd is het water ten westen van de Zuidhollandse en Zeeuwse eilanden, te weten het Zeegat van Goeree, het Brouwershavensche Gat en de Oosterschelde ten westen van de Oosterscheldekering. Deze gebieden zijn namelijk aangewezen als kustwater, waarin de visserij op de voornoemde schelpdieren niet wordt toegestaan. Omdat beide vormen van visserij bodemberoering en reductie van de schelpdierbestanden met zich meebrengen, kan schade aan de ecologische waarden van het betreffende gebied niet worden uitgesloten bij een toename van de visserijdruk. Gelet hierop zal het tijdelijke systeem van één vergunning voor alle schelpdieren (exclusief kokkels en mosselen) worden herzien. Vanaf 2005 zal een overdraagbare vergunning worden verleend voor het vissen op uitsluitend die 4

5 schelpdiersoorten, waarop de vergunninghouder in belangrijke mate gedurende de periode aantoonbaar heeft gevist. Vooralsnog zal uitsluitend de bedrijfsmatige visserij op de schelpdiersoorten Spisula, Ensis, kokkels en mosselen worden toegestaan in de Noordzee-kustzone. [...] De vergunningaanvragen worden getoetst aan de Vogel- en Habitatrichtlijn, waarbij rekening wordt gehouden met mogelijke cumulatieve effecten. De overheid legt, meer in het algemeen, binnen het beleidsbesluit de nadruk op de eigen verantwoordelijkheid van de schelpdiersector. De sector wordt zelf verantwoordelijk gesteld voor een duurzame toekomst. Het initiatief voor co-management ligt daarmee bij de sector. De Ensissector is deze uitdaging aangegaan en heeft, in overleg met Stichting Noordzee, een visie op duurzame Ensisvisserij uitgewerkt in een beheersplan en een visplan. Beheersplan Ensisvisserij (hierna: het beheersplan) Het beheersplan is opgesteld in het kader van het co-management en kan daarmee, volgens de Ensis-sector, beschouwd worden als een verlengstuk van het overheidsbeleid voor de messenvisserij. meer specifiek, het volgende gesteld: Het visplan bevat de specifieke maatregelen die de vissers zullen treffen om de in dit beheersplan neergelegde doelstellingen te bereiken. Deze maatregelen gelden voor de periode van een jaar. In het visplan is o.a. bepaald dat per schip met slechts 1 viskor gevist mag worden (maximale breedte: 125 cm.) Vastgesteld kan worden dat de voorgenomen bevissing zich in haar vorm en opzet verenigt met de hierboven weergegeven beleidspunten. In het hiernavolgende zal beschouwd worden of de bevissing voldoet aan de vereisten zoals deze door de Nb-wet 1998 worden gesteld. Nota Ruimte In zijn algemeenheid is het ruimtelijk beleid voor de VHR-, NB-wet- en EHS- gebieden gericht op het behoud, herstel en de ontwikkeling van de wezenlijke kenmerken en waarden van een gebied. De bescherming van de wezenlijke kenmerken en waarden vindt plaats door toepassing van een specifiek afwegingskader, het zogenoemde «nee, tenzij»-regime. Aangezien het afwegingskader van het gewijzigde kabinetsstandpunt Nota Ruimte het afwegingskader van de Habitatrichtlijn volgt, is met het doorlopen van het afwegingskader zoals opgenomen in artikel 19f, lid 1, van de Nb-wet 1998 materieel aan de vereisten van het afwegingskader het gewijzigde kabinetsstandpunt Nota Ruimte voldaan. Binnen de zogenaamde Noordzeeparagraaf in de Nota Ruimte is rekening gehouden met internationale afspraken en verplichtingen en relevante nationale beleidskaders. De volgende stap naar het vormgeven van de uitvoering, handhaving en andere beheertaken zal gestalte krijgen middels het Integraal Beheerplan Noordzee Integraal Beheerplan Noordzee 2015 (hierna: IBN 2015) Het beheerplan Noordzee vervangt de in 1999 verschenen Beheersvisie Noordzee Binnen het plan wordt o.a. een afwegingskader ontwikkeld dat duidelijkheid schept over de (on)mogelijkheden van initiatieven voor toekomstig gebruik op de Noordzee. In relatie tot de binnen het gebied aanwezige biodiversiteit en de regulering van het menselijk gebruik van het gebied wordt vanuit het beheersplan Noordzee het volgende gesteld: Bij de vergunningverlening voor het ontplooien van economische activiteiten op zee wordt gestreefd naar het zo veel mogelijk beperken van effecten op het ecosysteem. Afhankelijk van de omvang van een activiteit geldt een m.e.r.-plicht, waarbij onderzoek naar effecten op het ecosysteem een belangrijk onderdeel is. Op basis hiervan worden indien nodig beperkende maatregelen getroffen. Ook bij activiteiten die buiten de m.e.r.-plicht vallen, worden natuurvriendelijke technieken voorgeschreven. [ ]. Als een activiteit negatieve effecten heeft, moeten deze eerst met maatregelen beperkt (gemitigeerd) worden.[ ] 5

6 Het Intergraal beleidsplan Voordelta (hierna: IBV) wordt door het IBN 2015 gezien als een meer gedetailleerd plan voor een deelgebied van het IBN Het IBN 2015 is aanvullend op het IBV. De doelstelling van het IBV luidt: de formulering van hoofdlijnen van het voor de Voordelta te voeren beleid, teneinde: - de natuurlijke ontwikkeling van het gebied veilig te stellen, in relatie tot kustbescherming, - de veiligheid van de kust te waarborgen. - aan te geven op welke wijze de in het gebied aanwezige en mogelijke toekomstige belangen in de voorgestane ontwikkeling inpasbaar (kunnen) zijn, waarbij wordt aangegeven op welke wijze het benodigde bestuurlijk-juridische en financiële instrumentarium door de betrokken instanties zal worden ingezet. Voor de functie natuur is de hoofdlijn als volgt uitgewerkt: De natuurlijke ontwikkeling wordt veiliggesteld, natuurwaarden worden beschermd, en nieuwe potenties worden zoveel mogelijk benut. Voor de visserij is dit als volgt geformuleerd: De Visserij wordt als een voldoende rendabele bedrijfstak behouden. Waar mogelijk, en met inachtneming van de doelstelling van het beleidsplan, kunnen nieuwe potenties worden benut OVERWEGINGEN Reeds in het bovenstaande werd vastgesteld dat een passende beoordeling van de voorgenomen bevissing vereist is. U heeft een dergelijke passende beoordeling bij uw aanvraag gevoegd onder de titel Habitattoets (Leiden, december 2005, mr. drs. B.J. Keus). In het onderstaande volgt mijn beoordeling van uw effectenanalyse en conclusies. ECOLOGIE Kwalificerende waarden Het Natura 2000-gebied Voordelta kwalificeert zich vanwege het voorkomen van de hieronder opgesomde habitattypen en habitatsoorten. Permanent met zeewater van geringe diepte overstroomde zandbanken (1110) Bij eb droogvallende slikwadden en zandplaten (1140) Eénjarige pioniersvegetaties van slik- en zandgebieden met Salicornia ssp. en andere zoutminnende soorten (1310) Schorren met sljkgrasvegetatie (Spartinion maritimae) (1320) Atlantische schorren (Glauco-Puccinellietalia maritimae) (1330) Zeeprik Elft Fint Zalm Gewone Zeehond En vanwege het voorkomen van hieronder opgesomde vogelsoorten. Aalscholver Grauwe Gans Pijlstaart Tureluur Bergeend Grote stern Roodkeelduiker Visdief Bontbekplevier Kluut Rosse grutto Wintertaling Bonte strandloper Kleine mantelmeeuw Scholekster Wulp Brilduiker Krakeend Slechtvalk Zilverplevier Drieteenstrandloper Kuifduiker Slobeend Zwarte Zee-eend Dwergmeeuw Lepelaar Smient Eidereend Middelste Zaagbek Steenloper Fuut Nonnetje Toppereend 6

7 Selectie Naar de aard van de aangevraagde activiteit zullen eventuele negatieve effecten zich beperken tot de habitatsoorten Zeeprik, Elft, Fint, Zalm en Gewone Zeehond, alsmede de habitattypen 1110 en 1140 (en daaronder geschaard bodemleven en bodemstructuren). Voorts zijn in termen van verstoring alle van de genoemde kwalificerende vogelsoorten van het Vogelrichtlijngebied Voordelta aan de orde en specifiek (in termen van voedselvoorziening) de Toppereend, Eidereend en Zwarte Zee-eend. Effectenanalyse en significantiebeoordeling Binnen de aangeleverde habitattoets worden de hiernavolgende, samengevatte, stellingnames gepresenteerd (en onderbouwd). Chemische effecten op het habitat Chemisch EFFECTEN: er treedt geen vervuiling van het water met chemische stoffen op. De visserij veroorzaakt een geringe luchtvervuiling door de uitlaatgassen van de dieselmotor/generatoren. MITIGATIE: de visserij beslaat een groot gebied met slechts een beperkte aantal schepen. Derhalve zal geen sprake zijn van meetbare effecten op de luchtkwaliteit in het gebied. Fysieke effecten op het habitat EFFECT: een deel van de fijnere slibfractie zal door de bevissing in suspensie raken, waardoor het sediment in het visspoor tijdelijk grover wordt. MITIGATIE: de kustzone is een sterk door stromingen en getijden beïnvloed gebied. Hierdoor is de bodemstructuur voortdurend in beweging. De lage vissnelheid tijdens de betreffende visserij, het geringe beroerde oppervlak en de vismethode hebben tot gevolg dat er geen significante gevolgen voor de bodemstructuur en sedimenttype van het Natura 2000-gebied Voordelta optreden en er geen achteruitgang van de fysieke kwaliteit van de Vogel- en Habitatrichtlijngebieden hoeft te worden verwacht (EC-LNV, 2005). Kustwateren zijn voorts per definitie troebele systemen; daarmee zal het effect van de beperkte visserij weinig invloed hebben op deze troebelheid en slechts een marginaal aandeel in het resuspensieproces innemen (EC-LNV, 2005). Omdat de visserij geen significant effect heeft op de troebelheid van het kustwater kan volgens dhr. Keus aangenomen worden dat geen effecten optreden voor de relevante natuurwaarden (vissen, zeezoogdieren). Zeehonden traceren hun voedsel bovendien middels echolocatie en niet op zicht. Er treedt derhalve door de bevissing geen beperking op van de foerageermogelijkheden van de betrokken zeehondensoorten. Bodemfauna Verstoring bodemleven EFFECT: verstoring van het bodemleven in visspoor tijdens visserij alsmede omwoeling van het sediment. Uit onderzoek naar de effecten van de mechanische kokkelvisserij is gebleken dat een deel van de organismen in dit spoor de bevissing niet overleeft. MITIGATIE: schelpdieren met een stevige schelp en wormen hebben betere overlevingskansen dan schelpen met een dunne schelp. Een deel van de overlevende organismen vestigt zich bovendien weer na bevissing in het visspoor en de rest daarbuiten. Een deel van de omgewoelde organismen wordt opgegeten door vissen en krabben. In het visspoor vindt voorts hervestiging plaats vanuit de daarbuiten gelegen gebieden. Bij de Ensis-visserij (geringe afstand en breedte van het visspoor) zal de omvang van het visgebied zelden of nooit overlappen of grenzen aan eerdere vissporen. Het spoor grenst dus vrijwel altijd aan ongestoord bodem (hervestigingsmogelijkheden over geringe afstand en daarmee hervestiging in korte tijd mogelijk). Conclusie: er wordt een zeer beperkt oppervlak verstoord t.o.v. het totale verspreidingsgebied van de langlevende bodemdiersoorten. 0.04% van de Voordelta wordt per schip bevist (ca. 4 m² per ha.). Afname bodemdieren EFFECT: een duidelijke afname van aantallen van veel bodemdiersoorten a.g.v. de Ensis-visserij (Hall et al, 1990). 7

8 MITIGATIE: De effecten zijn slechts kort zichtbaar. De Ensis-visserij kenmerkt zich bovendien door weinig bijvangst van andere organismen (Van Stralen, 2005). Dit wordt vermeden aangezien bijvangsten aanduiden dat de locatie minder geschikt is om efficiënt te vissen. Tot slot is in het Visplan vastgelegd dat, in geval van meer dan 5% bijvangsten van andere bodemorganismen, uitgeweken zal worden naar een ander visbestek. Tevens zal onderzoek worden gedaan naar vermindering van bijvangsten door verbetering van de vistechniek. Hoeveelheid Ensis EFFECT: ingreep in het Ensis-bestand. MITIGATIE: de bestandsopnamen zijn onderschattingen van de werkelijke bestandsomvang omdat een onbekend, maar waarschijnlijk substantieel deel van de diep in de bodem levende mesheften tijdens de bemonsteringen niet wordt opgevist. Het bestand vertoont voorts aanzienlijke jaarlijkse fluctuaties (overleving van het broed). Tot slot is cruciaal dat slechts ca. 0.15% van het gemiddelde bestand wordt bevist Conclusie: de betreffende visserij, in haar voorgenomen opzet en omvang, heeft geen achteruitgang van de chemische en fysieke kwaliteit (bodemstructuur, sedimenttype en lichtklimaat) van het Natura 2000-gebied Voordelta tot gevolg. De visserij heeft voorts geen significant effect op het Ensis-bestand tot gevolg. Habitattypen EFFECT: een mogelijke kwantitatieve afname van het habitattype 1110 en 1140 binnen de Voordelta. MITIGATIE: Uit de bemonsteringen van het RIVO in de Voordelta blijkt dat Ensis ontbreekt in een strook vlak langs de kust. Ensisvisserij komt in de Voordelta dan ook niet voor dicht bij de kust waar de bij eb droogvallende slikwadden en platen zich bevinden. In droogvallende gebieden wordt niet op Ensis gevist. Op dit habitattype heeft de Ensisvisserij in de Voordelta dus geen invloed. Indien alle vier vergunninghouders actief zouden zijn en ieder 40 hectare per jaar bevissen dan zou het gaan om 0.2 % van de oppervlakte van de Voordelta. In de praktijk zijn echter niet meer dan 2 schepen actief in de Voordelta. Hoewel het areaal ondiepe zandbanken niet de gehele Voordelta beslaat kan aangenomen worden dat minder dan 1 % van het areaal aan permanent met zeewater van geringe diepte overstroomde zandbanken in de Voordelta jaarlijks wordt bevist. In combinatie met het gegeven dat sprake is van een dynamisch milieu waar sprake is van een snel herstel van bodemstructuur- en fauna kan geconcludeerd worden dat van een significante verstoring van het betrokken habitattype geen sprake is. Vogels Voedselvoorraad EFFECT: een mogelijke kwantitatieve afname van het Ensis-bestand als voedselvoorziening voor duikende en schelpdieretende vogelsoorten (Toppereend, Eidereend en Zwarte Zee-eend). MITIGATIE: Voor de Toppereend geldt dat deze soort een scala aan kleinere bodemdieren eet, waaronder ook schelpdieren (Baptist, 2004). Baptist (2005) stelt voorts dat voor de beoordeling van deze soort (en de Grote Zee-eend) aangesloten kan worden bij de soorten die van kwantitatief belang zijn (Eidereend en Zwarte Zee-eend). Van Stralen stelt ten aanzien van deze beide soorten dat het belang van Ensis als prooisoort voor zee-eenden nog onduidelijk is. Voor zwarte zeeeenden is dit in Baptist (2004) gebaseerd op anekdotische observaties van Ensis-etende vogels en is, uitgaande van Craeymeersch et al. (2001) slecht 1 maal eerder waargenomen. Als voedselbron voor eidereenden wordt Ensis door Bult et al. (2004) als minder geschikt en geen belangrijke prooi beoordeeld. Wanneer eidereenden al op Ensis foerageren, dan bestaat er een voorkeur voor de kleinere exemplaren (tot minimaal 12 cm.; Craeymeersch et al, 2001). Grote mesheften blijken potentieel gevaarlijk omdat eidereenden daarin kunnen stikken (Swennen et al., 1989, in: Craeymeersch et al., 2001). Van de kleinere zwarte zee-eenden mag worden aangenomen dat zij, wanneer zij al op mesheften foerageren, voor nog kleinere mesheften een voorkeur hebben. De preferentie in grootte van exemplaren in relatie tot de preferentie van de Ensis-vissers verschilt met bovenstaand gegeven. Daarmee is aannemelijk dat de concurrentie van vissers en vogels om mesheften (van dezelfde afmetingen) zeer beperkt tot afwezig is. In de visvergunning is voorts vastgelegd dat exemplaren kleiner dan 10 cm. weer overboord gezet moeten worden, waarmee een eventuele potentiele, daadwerkelijk in te nemen voedselbron voor zee-eenden 8

9 Verstoring EFFECT: mogelijke verstoring van vogels door de Ensis-visserij. MITIGATIE: zee- en eidereenden concentreren zich in de kustzone veelal boven spisulabanken, waar normaliter niet door Ensisvissers gevist wordt. Bovendien is de vissnelheid zeer beperkt (vergelijkbaar met een voor anker liggend schip of grote boei). T.o.v. andere scheepsbewegingen valt de Ensis-visserij daardoor numeriek, maar ook qua vaarsnelheden en aantal zeedagen in het niet. In het Visplan is voorts bepaald dat niet gevist mag worden op plaatsen met concentraties foeragerende of ruiende vogels. Vissen (Zeeprik, Elft, Fint, Zalm) EFFECT: mogelijke verstoring van vissen door de Ensis-visserij MITIGATIE: door de zeer lage vissnelheid (max. 300 m. p/u) kunnen mobiele dieren (w.o. vissen) het tuig gemakkelijk ontwijken. Bovendien wordt verwacht dat de door de visserij opgewoelde wormen door vissen worden geconsumeerd. Tot slot worden, gelet op de geringe invloed op het bodemleven vanuit de voorgenomen visserij, geen effecten voorzien op de voedselvoorziening van de genoemde vissoorten. Derhalve zal de voorgenomen visserij geen effecten sorteren op de populaties van de genoemde drie vissoorten. Gewone Zeehond EFFECT: mogelijke verstoring van zeehonden door de Ensis-visserij MITIGATIE: verstoring zal niet optreden aangezien de visserij niet zal plaatsvinden nabij (minder dan m.) droogvallende platen. Voorts gaat van een zeer langzaam varend schip geen bedreiging uit voor deze dieren. ALGEHELE MITIGERENDE MAATREGELEN de Ensis-sector heeft in het Beheersplan Ensisvisserij een bovengrens gesteld aan de totale visserij-omvang. Uitbreiding naar boven is niet mogelijk binnen de looptijd van dit plan. Hiermee wordt voorkomen dat de gevolgen van de visserij voor de natuurlijke kenmerken van het betrokken Natura 2000-gebied de significantiegrens zullen bereiken. Er is sprake van limitering middels een maximale visserij-inspanning per vaartuig per jaar (huidige vier vissers) (bron: Visplan). Logboekgegevens dienen maandelijks ingediend te worden bij de Nederlandse Vissersbond (bron: Visplan). Het totaal aantal gemaakte visuren wordt bijgehouden door de Vissersbond; deze gegevens zijn opvraagbaar voor natuurbeschermingsorganisaties. Per schip mag maximaal met 1 zuigkor gevist worden (max. breedte: 125 cm.) (bron: Visplan). De maximale vaarsnelheid bedraagt 300 m. p/u (bron: Visplan). Er zal op sectorniveau gewerkt worden aan een vismethode die het breukpercentage minimaliseert. In het Visplan is een maximaal breukpercentage vastgelegd (bron: Visplan). CUMULATIE De door u aangeleverde beoordeling van de eventuele cumulatieve effecten vanuit andere visserijvormen acht ik volledig en juist van inhoud. Voor wat betreft de inhoudelijke overwegingen dienaangaande verwijs ik naar de desbetreffende paragraaf in de habitattoets (bijlage). BESPREKING VAN INSPRAAK Naar aanleiding van deze aanvraag zijn, op grond van artikel 44, lid 3, van de Nb-wet 1998, RWS Directie Noordzee, Gedeputeerde Staten van Zeeland en Zuid-Holland en burgemeester en wethouders van Veere, Noord-Beveland, Schouwen-Duiveland, Goedereede, Westvoorne en Rotterdam in de gelegenheid gesteld over deze aanvraag hun zienswijze kenbaar te maken. Ingevolge artikel 4:8 van de Algemene wet bestuursrecht zijn RWS Regionale Directies Zeeland en Zuid-Holland, het Bestuurlijk Overleg Voordelta, de Zeeuwse en Zuidhollandse Milieufederatie, de Faunabescherming, Stichting Noordzee en Vogelbescherming Nederland in de gelegenheid gesteld tot het indienen van een zienswijze betreffende de onderhavige aanvraag. Op de onderhavige aanvraag zijn geen zienswijzen ingebracht. 9

10 CONCLUSIE Uit de overwegingen zoals opgenomen in de, als integraal onderdeel van dit besluit te beschouwen, passende beoordeling ( Habitattoets ) kan geconcludeerd worden dat er geen sprake zal zijn van een aantasting van de natuurlijke kenmerken van de betrokken gebieden. Ik ben van mening dat met de betreffende passende beoordeling, gelet op de zeer beperkte oppervlakte van bevissing, de zekerheid is verkregen dat de aangevraagde activiteiten geen schadelijke gevolgen zullen hebben voor de natuurlijke kenmerken van de betrokken beschermde gebieden, nu er wetenschappelijk gezien redelijkerwijs geen twijfel bestaat dat er geen schadelijke gevolgen zijn. Deze conclusie geldt nadrukkelijk onder de door mij specifiek hiertoe geformuleerde vergunningvoorwaarden. Derhalve ben ik van mening dat de gevraagde vergunning kan worden verleend. 10