Prof. mr. H.J. Snijders Mr. A. Wendels. Bewerkt door Prof. mr. H.J. Snijders. Civiel appel KLUWER

Transcriptie

1 Prof. mr. H.J. Snijders Mr. A. Wendels Bewerkt door Prof. mr. H.J. Snijders Civiel appel KLUWER ^ Deventer

2 INHOUDSOPGAVE Voorwoord / 5 Lijst van afkortingen / 23 Lijst van verkort aangehaalde Hteratuur / 25 A. ALGEMEEN 1 Inleiding / Plaats, belang enfuncties van appel / Het beginsel van twee volledige instanties / Van beginsel naar functie vice versa / Controle / Rechtseenheid, rechtsontwikkeling en rechtsbescherming / Devolutieve werking en grievenstelsel / Enige cijfers / Kenbronnen / Wet / Relevante wetswijzigingen per 1 januari 2002 / Jurisprudentie, regionaal procesrecht en rechterlijke samenwerking / Toekomst van het wettelijk appelrecht / Appelprocesrecht / Appelgrenzen, intern appel, unus iudex / Appelbeleid / Introductie / Keuzemomenten / Appelbeleid rechter / Deformalisering / Onvoldoende feitelijke grondslag gesteld / Rechterlijke verrassingen / Evocatie / 'Cassatieproof maken van appeluitspraken / 42

3 1.4.3 Appelbeleid advocaat / Incidenteel appel / Overgangsrecht / Burgerlijk Wetboek / Burgerlijke Rechtsvordering en Wet RO / Enige varia / Appel en dan cassatie? / Rectificatie en aanvulling in plaats van of naast appel / 47 2 Dagvaardings- of verzoekschriftprocedure / InIeiding/ Soort appelprocedure afhankelijk van rechtsingang / Welke rechtsingang en uitspraak j Vuistregel voor rechtsingang in appel / Wettelijke en jurisprudentiele uitzonderingen / Consequenties van verkeerde rechtsingang naar oud recht / Consequenties van verkeerde rechtsingang naar huidig recht / Rechtsingang en uitspraak in cassatie / 52 B. DAGVAARD1NGSPROCEDURE IN APPEL 3 Bevoegdheid en ontvankelijkheid in dagvaardingszaken / Inleiding / Overzicht / Financiele waarde vordering / Vorderingen van onbepaalde waarde / Competentie / Overzicht / Absolute competentie / Relatieve competentie / Appellabiliteit / Algemeen / Uitzonderingen op de appellabiliteit / De 1750-grens nader beschouwd: grensperikelen / Tussenvonnissen / Vrijwaring, voeging en tussenkomst / Incidentele vordering tot uitvoerbaar-bij-voorraadverklaring / Rolbeschikkingen / Dwangsom en appellabiliteit / 70 10

4 3.4 Termijn voor instelling appel en nadere handelingen j Appeltermijn / Nadere handelingen / Termijnenonderzoek / Ingangstijdstip van appeltermijn / Periode van appeltermijn / Overlijden tijdens appeltermijn / Appelgelegenheden / Introductie / De te stellen vragen / Interim-appel tussenvonnissen / Schorsende werking interim-appel / Betekenis van aard van eindvonnis / Appel van tussenvonnis ter gelegenheid van later vonnis / Soorten tussenvonnissen / Preparatoir vonnis / Provisioneel vonnis / Interlocutoir vonnis / Incidenteel vonnis / Een vluchtige blik in de toekomst / Soorten eindvonnissen / Laatste of enige eindvonnis / Gedeeltelijk eindvonnis / Gedeeltelijk eindvonnis met appelverbod / Nadere analyse / Voorwaardelijk eindvonnis / Eindbeslissingen / Overzicht / Begrip / Beslissingen ter feitelijke of juridische instructie van de zaak / Gebondenheid aan eigen eindbeslissingen / Uitzonderingen op de leer van de bindende eindbeslissing / Evidente vergissingen / Dadelijk of achteraf onjuiste feitelijke grondslag zonder fout belanghebbende / Eindbeslissing ter beantwoording voorvraag / Overige uitzonderingsgronden / Gebondenheid appelrechter aan onbestreden eindbeslissingen / Appelmoment voor eindbeslissingen in tussenvonnis / Cassatieberoep slechts toegelaten tegen eindbeslissingen / Discussie over de leer in het algemeen / Actuele discussie / Conclusie / 98 11

5 3.6 Procesbelang / Point d'interet, point d'action / Ambtshalve toetsing? / Wanneer voldoende belang? / Partij-complicaties / Introductie / Overzicht / Consequenties / Anonieme appeldagvaarding / Wie uitstapt, kan niet meer instappen / Herstelexploot geen medicijn tegen verkeerde partij / Dezelfde partijen als in eerste aanleg? / Hoofdregel / Vrijwaring, voeging en tussenkomst / Appelpartijen maakt men niet voor het eerst bij herstelexploot, maar een kennelijk abuis wordt gesauveerd / Uitzonderingen op de hoofdregel; overzicht / Rechtsopvolging in geval van overlijden van een procespartij / Rechtsopvolging wegens einde rechtspersoon / Rechtsopvolging afgezien van overlijden en einde van een procespartij / Onderscheid rechtsvordering en vorderingsrecht / Rechtsopvolging aan de zijde van de crediteur / Procedurele rechten aspirant-cessionaris en debitor cessus / Rechtsopvolging aan de zijde van de debiteur / Beroep op verschoningsrecht / Eigen beursje / Staat vanformele/materiele partij / Algemeen / Staatverandering procespartijen / Exceptio plurium litis consortium / Begrip / Exceptief of principaal verweer? / Geen ambtshalve toetsing? / Praktisch belang / Wettelijke regeling / Ongeschreven recht (algemeen) / Exceptio plurium litis consortium ter zake van de eerste aanleg / Exceptio plurium litis consortium ter zake van het appel / Oproeping toereikend ter voorkoming van succesvolle exceptie / Oproeping mede-partij uit eerste aanleg / Gemeenschap / Legitima persona standi in iudicio / Slechts natuurlijke personen en rechtspersonen / Uitzonderingen /124 12

6 115. Geen spookpartij bij dagvaarding onder andere naam / Appel door of tegen spookpartij in eerste aanleg / Berusting / Algemeen / Materieelrechtelijke kwalificaties / Procesrechtelijke bijzonderheden / Ambtshalve toetsing/niet-ontvankelijkheidssanctie / Samenloop met andere rechtsmiddelen / lntroductie / Instellen verkeerd rechtsmiddel / Samenloopproblemen / Samenloop met verzet / Uitgangspunt / Geen appel na verzet; geen verzet na appel / Meerdere deels niet verschenen gedaagden in eerste aanleg / Samenloop met cassatie / Uitgangspunt / Appel na niet-ontvankelijk cassatieberoep / Geen cassatie na niet-ontvankelijk appel /135 4 Dagvaarding en inschrijving ter rolle / Inhoud en betekening van appeldagvaarding / Algemene vereisten/nietigheden / Wettelijke regeling / Dagvaarding tegen niet-bestaande rechtsdag of rechtstijd / Herstel van nietigheid voor rechtsdag / Nietigheid en herstel na rechtsdag / Bijzonderheden bij appel / Geen fundamentum petendi / Betekening aan gekozen domicilie in eerste aanleg / Haags Betekeningsverdrag in dit verband / Bijzondere appelpetita zoals terugvordering wegens onverschuldigde betaling / Omvang appel / Uitleg appeldagvaarding / Noodverband voor memorie van grieven / Beroep tegen meerdere einduitspraken / Inschrijving ter rolle / ^Algemeen / Anticipate /148 13

7 5 Incidenteel appel in dagvaardingszaken / Inleiding / Moment en vorm van incidenteel appel / Partijbelang bij incidenteel appel / Risico's van incidenteel in plaats van principaal appel / Huidige rechtspraakleer / Stranding incidenteel appel op andere gronden / Speciale procedureregels? / Voorwaardelijk incidenteel appel / Omvang incidenteel appel in verhouding tot principaal appel / Mogelijkheden voor incidenteel appel buiten grenzen van principaal appel (algemeen) / Conventie/reconventie / Objectieve cumulatie / Subjectieve cumulatie / Tussenvonnis/eindvonnis / Voeging van zaken /157 6 Procedure in dagvaardingszaken afgezien van installing appel / Algemeen 154. Behoudens uitzonderingen een conclusieronde / Aanhangigheid en aanvang van behandeling van appel / Rolreglement gerechtshoven / Verschijning en verstek in appel / Tussentijdse beeindiging van de appelprocedure / Spoedappelprocedure ten principale / Overige middelen ter bespoediging appelprocedure ten principale / Niet-ontvankelijkheid wegens dralen? / Grievenstelsel / Devolutieve werking / Geen eis in reconventie / Memorie van grieven j Geen grieven / Omvang van het appel bepaald door grieven / Vormvereisten / Uitleg grieven / Grieven door herhaling van stellingen / Inhoud memorie van grieven afgezien van grieven / Overleggen van procesdossier in eerste aanleg /177 14

8 6.3 Memorie van antwoord / Excepties en verweren tegen de grieven / Incidenteel appel / Overige inhoud van memorie van antwoord / Akte en nadere conclusie / Algemeen / Nieuwe grieven/feiten / Nadere conclusies / Nieuwe feiten en producties bij memorie van antwoord / Pleidooi / Recht op pleidooi / Pro-formapleidooien / Pleitnota's zijn processtukken / Nieuwe grieven/feiten en producties (algemeen) / Nieuwe grieven meer in het bijzonder / Nieuwe feiten en producties / Nieuwe feiten en producties bij memorie van antwoord / Caveat orator! / Wijziging van eis / Algemeen / Wederpartij verschijnt niet / Strijd met de goede procesorde / Afstand van recht en rechtsverwerking / Eiswijziging ten tweede male / Ongedaanmaking vonnis in eerste aanleg / Herstel van in appeldagvaarding gemaakte fouten / Verandering en aanvulling van verweer \ Algemeen / Principaal versus exceptief verweer / Nieuwe weer versus nieuwe grief / Nieuw verweer en nieuw feit / Gedekt verweer in de zin van art. 348 Rv: afstand van recht / Gedekt verweer buiten de enge uitleg van art. 348 Rv nader / Enige nadere opmerkingen over gedekte weer en afstand van recht / Nieuw verweer terzijde wegens rechtsverwerking of strijd met goede procesorde / Bewijs / Wettelijke regeling en overgangsrecht / Aandachtsgebieden / Getuigenbewijs (algemeen) / Aanbod van getuigenbewijs /

9 206. Moment van aanbieding van getuigenbewijs / Eisen aan inhoud van aanbod tot getuigenbewijs / Motivering van het passeren van een aanbod tot getuigenbewijs / Recht op tegenbewijs / Niet-bewijsrechtelijke incidenten / Algemeen / Comparities en bemiddelingsprocedures / Overlegging processtukken j Algemeen / Stukken die tot het procesdossier behoren / Vonnis/arrest, grenzen van rechtsstrijd en aanvulling van gronden / Inleiding / Overzicht / Enige inleidende algemene opmerkingen / Grenzen van rechtsstrijd / Devolutieve werking / Negatieve en positieve zijde devolutieve werking / Petita en grieven / Betekenis van appelpetita en grieven voor omvang rechtsstrijd in appel / Behandeling en uitleg grieven / Niet prijs gegeven stellingen en weren uit de eerste aanleg j Algemeen / Standaardvoorbeeld 1 van positieve zijde van devolutieve werking / Standaardvoorbeeld 2 van positieve zijde van devolutieve werking / Voorwaardelijke en subsidiaire vorderingen van geintimeerde / Belang geintimeerde / Belang appellant / Ueberraschungsentscheidungen / Terugverwijzing / Nova in appel / Algemeen / Verandering van omstandigheden en kostenveroordeling / Aanvutlen van gronden (algemeen) / Introductie / Algemeen / Aanvulling van rechtsgronden binnen rechtsstrijd / Ambtshalve aanvulling van rechtsgronden binnen rechtsstrijd / Begrenzing 1: verboden aanvulling van feitelijke gronden / Begrenzing 2: afstand van recht door partijen /

10 233. In de regel geen aanvulling van rechtsgronden buiten de rechtsstrijd / Aanvulling van rechtsgronden buiten grenzen rechtsstrijd / Slechts bij rechtsgronden van openbare orde / Art. 25 van openbare orde? / Grenzen werking van openbare orde buiten rechtsstrijd / Petitum steeds uiterste grens / Algemeen / Verbod van reformatio in peius / Tijdsverloop; onduidelijke petita / Ambtshalve aanvulling van feitelijke gronden / Algemeen / Hoor en wederhoor, partij-autonomie en andere rationes / Hoor en wederhoor nader / Feiten laten andere dan aangevoerde rechtsgrond toe / Feiten uit ander procesdossier / Wei gebleken, niet aan vordering of weer ten grondslag gelegde feiten / Door wederpartij aan vordering of weer ten grondslag gelegde feiten / Door partij aan andere vordering of weer ten grondslag gelegde feiten / Gebleken, maar niet aan vordering of weer ten grondslag gelegde feiten bij rechtsgronden van openbare orde / Ervaringsregels en feiten van algemene bekendheid / Aanvullen van rechtsgronden (internationaal privaatrecht en buitenlands recht) / J lntroductie / Internationaal privaatrecht en toepasselijk recht / Buitenlands recht. feit of recht? / Verschillen in toepassing buitenlands en Nederlands recht / Internationaal privaatrecht en toepasselijk recht in appel / Overzicht/ Geen standpunten van partijen en rechter in eerste aanleg over toepasselijk recht / Geen standpunten van partijen over toepasselijk recht, wel standpunt daarover van rechter in eerste aanleg / Wel standpunten van partij(en) over toepasselijk recht, geen standpunt daarover van rechter in eerste aanleg / Zowel partijstandpunt(en) over toepasselijk recht als standpunt' daarover van rechter in eerste aanleg / Dictum in appel / lntroductie / Verschil met dictum in eerste aanleg / Terugverwijzen of zelf afdoen / Dicta over hoofdkwesties / Bevoegdheid / Geldigheid van dagvaarding /

11 262. Ontvankelijkheid / Behoudens uitzondering geen terugverwijzing na vernietiging van eindvonnis / Bekrachtiging en vernietiging / Aanvulling dictum tot vernietiging of bekrachtiging van eindvonnis / Aanvulling dictum tot vernietiging of bekrachtiging van tussenvonnis / Bekrachtiging en vernietiging van tussenvonnis, tussenuitspraak in appel en cassatie / Terugvordering in appel / Kostenveroordeling / Hoofdregel: de verliezer betaalt / Nuances en uitzonderingen / Uitvoerbaarheid bij voorraad en zekerheidstelling / Inleiding / Uitvoerbaar-bij-voorraadverklaring appeluitspraak / Uitvoerbaar-bij-voorraadverklaring uitspraak eerste aanleg door appelrechter / Zekerheidstelling in appel voor uitvoerbaar bij voorraad verklaarde uitspraak in eerste aanleg / Schorsing executie uitspraak eerste aanleg in appel / Uitvoerbaar-bij-voorraadverklaring onnodig bij bekrachtiging, vernietiging of terugverwijzing sec / Na het vonnis/arrest in appel / Eigenlijke executie en executiegeschillen / Oneigenlijke executie / Rechtsmiddelen / Cassatie en vervolg van appelprocedure na verwijzing / Verdere verwijzing en terugverwijzing naar rechter in eerste aanleg / Kortgeding/ Inleiding / Overzicht / Bevoegdheid en ontvankelijkheid / Absolute en relatieve competentie in eerste aanleg / Absolute competentie / Relatieve competentie / Absolute en relatieve competentie in appel, appellabiliteit / Absolute competentie (algemeen) / Spoedeisend belang / Complexiteit (256 Rv) / Relatieve competentie / Appellabiliteit /

12 8.2.3 Termijn voor instelling appel en nadere handelingen / Appeltermijn / Nadere handelingen / Appelgelegenheden / Eindbeslissing, tussenvonnis en eindvonnis in kort geding / Overige ontvankelijkheidskwesties / Procesbelang / Partijcomplicaties / Berusting / Samenloop met verzet / Procedure / Geen bijzondere regeling / Spoedappel in kort geding / Uitspraak in appel en traject daama / Grenzen van de rechtsstrijd / Aanvullen van gronden / Dictum in appel (algemeen) / Uitvoerbaar-bij-voorraadverklaring / Na de uitspraak in appel / 284 C. REKESTPROCEDURE IN APPEL 9 Rekestprocedures in wetssystematisch perspectief / Hoger beroep ten opzichte van eerste aanleg / Structured buitenbeentjes ten opzichte van de algemene regels / Speciale bepalingen / Systeem van behandeling / Bevoegdheid en ontvankelijkheid in rekestzaken / Inleiding / Andere problemen dan in dagvaardingszaken / Kernproblemen in rekestzaken / Competentie / Absolute competentie van de rechter in eerste aanleg / Absolute competentie van de appelrechter / Relatieve competentie van de rechter in eerste aanleg en appel / Appellabiliteit / Appellabiliteitscriteria / Algemeen/ Fw-rekestprocedures /

13 Uitholling van wettelijke appelverboden / Betekenis appelverbod / Restrictieve interpretatie naar gelang aard van uitspraak / Restrictieve interpretatie naar gelang aard van klacht ('doorbraak' van appelverbod): algemeen / Grand a: rechter heeft desbetreffende regeling ten onrechte toegepast / Grand b: rechter heeft desbetreffende regeling met verzuim van vormen toegepast / Grand c: rechter heeft artikel ten onrechte buiten toepassing gelaten / Geen doorbreking appelverbod wegens onjuiste toepassing van betrokken bepaling / Gegrondbevinding klacht geen ontvankelijkheidseis / Na ongegrondbevinding klacht bekrachtiging of verwerping van beroep? / Traject na gegrondbevinding klacht / Termijn voor instelling appel en nadere handelingen / Indiening verzoekschrift beslissend voor instelling appel / Toelaatbare wijzen van indiening van appelrekesten / Genuanceerde ontvangsttheorie bij indieningsproblemen / Nadere handelingen / Ingangstijdstip en periode van appeltermijn (algemeen) / Ingangstijdstip en periode van appeltermijn (uitzonderingen) / Onbekendheid van ingangstijdstip appeltermijn voor risico appellant / Onzekerheid over appeltermijn voor risico van appellant / Risicoverdeling uit balans / Overlijden tijdens appeltermijn / Appelgelegenheden / Overzicht/ Interim-appel van tussenbeschikking / Eindbeschikking, deelbeschikking en eindbeslissing / Procesbelang / Algemeen / Partij-complicaties / lntroductie / Overzicht / Z2 Wie kunnen als procespartij in appel optreden? Belanghebbenden in rekestprocedure / Kring van belanghebbenden in rekestprocedure nader beschouwd / Wijziging van (staat van) partijen tijdens of na eerste aanleg /

14 10.8 Berusting / Algemeen / Samenloop met andere rechtsmiddelen / Algemeen / Samenloop met cassatie / Samenloop met andere rechtsmiddelen / Appelrekest en indiening ervan / Algemeen / Eisen aan appelrekest en indiening / Indiening door procureur / Onjuistheden in appelrekest / Geen gemeenschappelijk appel / Appelgronden / Blanco beroep / Beperkt bianco beroep / Waarom (geen) rekest tot appel op nader aan te voeren gronden? / Incidenteel appel in rekestzaken / Moment, vorm en risico's van incidenteel appel / Omvang incidenteel appel in verhouding tot omvang principaal appel / Procedure in rekestzaken afgezien van instelling appel / Inleiding / Algemeen / Behoudens uitzonderingen een 'conclusie'-ronde / Verschijning en 'verstek' in appel / Appelverweerschrift / Algemeen / Fw-rekestprocedures / Mondelinge behandeling / Oproeping en verschijning / Nieuwe grieven en nieuwe feiten bij mondelinge behandeling / Overige opmerkingen over mondelinge behandeling / Wijziging van verzoek / Algemeen / Fw-rekestprocedure /

15 23.5 Verandering en aanvulling van verweer / Art. 348 Rv niet van toepassing / Beperkingen uit andere hoofde / Bewijs / Algemeen / Schriftelijk bewijs / Getuigenbewijs / Deskundigenbericht / Niet-bewijsrechtelijke incidenten / Overzicht / Fw-rekestprocedure / Beschikking, grenzen van rechtsstrijd en aanvulling van gronden / Inleiding / Overzicht / Grenzen van rechtsstrijd / Devolutieve werking, grievenstelsel en nova / Aanvullen van gronden / Aanvulling van rechtsgronden / Aanvulling van feitelijke gronden / 'Petitum' uiterste grens / Dictum in appel / Hoofddicta / Uitvoerbaarheid bij voorraad / Kostenveroordeling / Na de beschikking in appel j Executie/ Rechtsmiddelen / 359 Wetsartikelenregister / 361 Jurisprudentieregister / 369 Trefwoordenregister / 395 Transponeringstabel Rv oud Rv nieuw /