BELEIDSPLAN

Transcriptie

1 Document /10/2007 BELEIDSPLAN I. Profiel van de VVC II. Analyses - Analyse evaluatierapport - Analyse interne organisatie - Analyse huidige dossiers - Omgevingsanalyse III. SWOT-analyse IV. Kern beleidsplan - Missie - Visie en waarden - Beleidsdoelstellingen - Instrumenten en middelen V. Implementatie en evaluatie V ereniging V laamse C ultuur- en gemeenschapscentra vzw Gallaitstraat 86/ Schaarbeek T F info@cultuurcentra.be

2 I. PROFIEL VAN DE VVC Voorgeschiedenis In 1975 werd de FEVECC (Federatie van Vlaamse Erkende Culturele Centra) opgericht als koepelorganisatie ter ondersteuning, zowel inhoudelijk, beleidsmatig als zakelijk, van de Vlaamse erkende culturele centra. De FEVECC had zowel een belangenbehartigersfunctie als een inhoudelijke ondersteuningsfunctie door middel van vorming, overleg, visieontwikkeling en projectwerking. Per 1 juli 2000 werden de werkingsmiddelen, de personeelsleden en de inhoudelijke ondersteuningsopdrachten van de FEVECC overgenomen door het Vlaams Centrum voor Culturele Centra, punt.ccultuur, dat kort nadien overging in het steunpunt voor het lokaal cultuurbeleid, Cultuur Lokaal. Deze beslissing paste in het kader van het nieuwe overheidsbeleid dat voor elke culturele werksoort een onderscheid wilde maken tussen inhoudelijke ondersteuningscentra (steunpunten) en belangenbehartigers. In diezelfde periode werden ook de eerste contouren merkbaar van het nieuwe wetgevend werk voor de culturele centra. Een nieuw decreet voorzag in een tweedeling van cultuurcentra (met een indeling in drie categorieën A,B en C) en gemeenschapscentra en stelde, naast kwantitatieve criteria, ook kwalitatieve eisen aan de werking. Op basis van deze nieuwe gegevenheden (beperktere opdracht - nieuw decreet) besliste de FEVECC zijn missie, werking en structuur aan te passen. De algemene vergadering van 10 oktober 2001 bevestigde deze wijzigingen en de vzw VVC zag het daglicht. De VVC blijft een ledenvereniging voor de cultuurcentra en gemeenschapscentra. Het accent van de werking is gefocust op de belangenbehartiging van de aangesloten leden. Er ligt een groot accent op de categoriale werking. De cultuurcentra A, B en C en de gemeenschapscentra krijgen elk hun eigen categoriaal overleg met een grote autonomie van werking binnen de vereniging. De VVC wordt krachtens het decreet van 20 november 2002 houdende de wijziging van het decreet van 6 juli 2001 houdende de ondersteuning van de federatie van erkende organisaties voor volksontwikkelingswerk door de Vlaamse Gemeenschap erkend en gesubsidieerd als vertegenwoordiger van de Vlaamse cultuurcentra en gemeenschapscentra, die bij de VVC zijn aangesloten. Actuele situatie Na zes jaar VVC en de uitvoering van het beleidsplan werd in 2006 een grote enquête gehouden bij de leden waarbij gepeild werd naar de tevredenheid over de werking van de VVC, de behandelde aanpak van dossiers, de informatieverstrekking, Uit die evaluatie blijkt een grote appreciatie van de leden voor de werking van de VVC. Deze vaststelling vraagt een continuering van het beleid, de structuur en de werking van de VVC. De VVC is duidelijk representatief voor de werksoort. 57 van de 61 cultuurcentra zijn lid. Ook het aantal leden vanuit de gemeenschapscentra groeit aan, zeker naarmate meer nieuwe gemeenschapscentra starten met een eigen programmering. Ook in de relatie tot externe stakeholders is de VVC duidelijk op de kaart gezet via een feitelijke en decretale erkenning. In de ontwerpen tot bijsturing van het decreet lokaal cultuurbeleid op het einde van deze beleidsperiode wordt een grote evaluatie aangekondigd tegen het einde van de volgende beleidsperiode. De VVC wil hierin een belangrijke rol spelen. 2

3 Organogram ALGEMENE VERGADERING RAAD VAN BESTUUR Thematische werkgroepen Bv. colloquium, Werkgroep Beleids- en actieplan CATEGORIAAL OVERLEG Categorie A Categorie B Categorie C Categorie GC VVC-SECRETARIAAT 3

4 II. ANALYSES Analyse evaluatierapport en aanbevelingsrapport Op basis van het evaluatierapport (DOC 040 en DOC 043) kunnen we een aantal besluiten trekken: - De belangendossiers werden goed opgevolgd en duidelijk gecommuniceerd. De veelheid aan dossiers en de beperkingen van het secretariaat nopen echter tot het stellen van prioriteiten. Dit moet ook duidelijk gecommuniceerd worden aan de leden om verkeerde verwachtingen te vermijden. - De communicatie verloopt inhoudelijk en praktisch goed, via de verschillende kanalen. - De structuur van het overlegplatform in categorieën is ok. Maar enkele bemerkingen en suggesties: o Bevorderen van inhoudelijk input: gezamenlijk voorbereidend werk door de voorzitters van het categoriaal overleg samen met het secretariaat en eventueel dagelijks bestuur kunnen dit misschien opvangen. o Contact tussen de categorieën: vergaderdag / afstemmen van de vergaderdata o Betrokkenheid stafmedewerkers en beheerders - Werking secretariaat: kwaliteit van de dienstverlening behouden Analyse interne organisatie FINANCIEEL Er werd de afgelopen jaren een financieel gezond en evenwichtig beleid gevoerd. Behalve in 2002 (het eerste echte VVC - jaar met een verhuis) was er steeds een klein financieel overschot. De VVC haalt de inkomsten voor het grootste gedeelte uit: subsidies via het VVC - decreet, Gesco - subsidies, inkomsten Sociale Maribel (samen 60%) en lidgelden (30%). Het aandeel vanuit het VVC - decreet stijgt onvoldoende omdat de jaarlijkse indexering onvoldoende wordt toegepast. Verhouding: 80% personeelskosten - 20% werkingskosten PERSONEEL Uitbreiding van de staf met een halftijdse functie vanaf maart 2004 via een verhoging van het lidgeld. Deze halftijdse functie werd voltijds vanaf oktober 2004, dankzij bijkomende middelen van de Sociale Maribel. Eén van de twee Gesco - administratieve personeelsleden nam in januari 2006 ontslag en werd binnen de VVC niet vervangen. Huidige samenstelling:! 1 voltijdse directeur! 1 voltijdse stafmedewerkster! 80% administratief verantwoordelijke 4

5 HUISVESTING EN UITRUSTING SECRETARIAAT De huisvesting in de Gallaitstraat voldoet aan de behoeften van het huidige secretariaat. De uitrusting van het secretariaat maakt een efficiënte werking mogelijk: aangepaste bureelinrichting, goed functionerende ICT - middelen (telefoon, fax, internet, mail, kopieermachine, pc s, nodige softwareprogramma s, ) en een beperkt documentatiecentrum voor eigen gebruik. JURIDISCH FONDS De VVC beheert het juridisch fonds waarin de leden in het verleden regelmatig een financiële inbreng deden. De voorbije vijf jaar werd geen nieuwe inbreng gevraagd. Dit fonds wordt aangewend voor het inwinnen van gespecialiseerd juridisch advies en voor het ondersteunen van juridische acties in situaties met een collectief belang. LEDENBESTAND Momenteel zijn er 133 cultuur- en gemeenschapscentra lid van de VVC. 4 startende gemeenschapscentra tekenden in op het ondersteuningsaanbod gedurende 2 jaar. 11 A-centra: Aalst, Brugge, Dilbeek, Grimbergen, Hasselt, Kortrijk, Leuven, Mechelen, Roeselare, Sint-Niklaas, Turnhout 20 B-centra: Aarschot, Bornem, Dendermonde, Eeklo, Geel, Genk, Halle, Herentals, Ieper, Knokke-Heist, Lier, Lokeren, Menen, Mol, Overijse, Sint-Truiden, Tielt, Tongeren, Vilvoorde, Waregem 29 C-centra: Asse-Zellik, Beersel, Beringen, Beveren, Bierbeek, Bilzen, Blankenberge, Boom, Brasschaat, Bree, Diksmuide, Evergem, Geraardsbergen, Heist-op-den-Berg,Heusden-Zolder, Houthalen-Helchteren, Koksijde, Leopoldsburg, Lommel, Maaseik, Ninove, Overpelt, Schoten, Temse, Ternat, Tienen, Torhout, Wetteren, Wevelgem 45 Vlaamse gemeenschapscentra: Aartselaar, Alken, Anzegem, Avelgem, Baarle- Hertog, Beerse, Berlare, Bonheiden, Borgloon, Brecht, Diest, Hamme, Harelbeke, Herk-de-Stad, Hoeselt, Izegem, Kapellen, Kapelle-op-den-Bos, Lanaken, Lint, Meeuwen-Gruitrode, Meise, Merelbeke, Moorslede, Mortsel, Oostkamp, Opglabbeek, Opwijk, Poperinge, Puurs, Ravels, Scherpenheuvel-Zichem, Sint-Lievens-Houtem, Sint-Pieters-Leeuw, Tervuren, Tielt-Winge, Waasmunster, Wachtebeke, Wervik, Wijnegem, Willebroek, Wingene, Zonhoven, Zwevegem, Zwijndrecht 22 Brusselse Gemeenschapscentra: Brussel - De Markten, Anderlecht, Elsene, Etterbeek, Evere, Ganshoren, Haren, Heembeek, Jette, Koekelberg, Laken, Oudergem, Sint-Agatha-Berchem, Schaarbeek, Sint-Gillis, Brussel - Sint-Jans- Molenbeek, Brussel - Sint-Joost-Ten-Node, Brussel - Sint-Lambrechts-Woluwe, Brussel - Sint-Pieters-Woluwe, Brussel - Ukkel, Brussel - Vorst, Brussel - Watermaal- Bosvoorde, 6 gemeenschapscentra vzw de Rand: Kraainem, Linkebeek, Jezus-Eik, Sint- Genesius-Rode, Wemmel, Wezembeek-Oppem 4 startende gemeenschapscentra: Assenede, Damme, Essen, Merksplas Voor de cultuurcentra betekent dit een representativiteit van 96% (60 van de 62). Voor de gemeenschapscentra is dit percentage moeilijk te bepalen aangezien we niet beschikken over een overzicht van gemeenschapscentra die een eigen werking hebben. 5

6 Analyse huidige dossiers Opsomming van alle mogelijke dossiers die werden opgevolgd, nog steeds worden opgevolgd en in de toekomst zullen worden opgevolgd: Vlaanderen Decreet lokaal cultuurbeleid Kunstendecreet Participatiedecreet Cultuur en Onderwijs Decreet Vlaamse Reisbureaus Decreet titel beroepsbekwaamheid (EVC) Gemeentedecreet Opleidingscheques Federaal Auteursrecht Billijke vergoeding Vrijwilligerswet Aanplakkingtaks Sport- en cultuurcheques BTW - wetgeving Werkgeversbelangen van de vzw Cultuurcentra in het kader van de werking van Sociare Rookverbod Bewakingswetgeving Bedrijfsvoorheffing Buitenlandse Artiesten Sociaal statuut van de kunstenaar Inhoudelijk Beheersvormen, verzelfstandiging Gemeentelijke bestuursorganisatie: managementteams, financiële planning, beleidsplanning Vrijetijdswinkels, collectieve cultuurcommunicatie, zone 30 Interculturaliseren, diversiteit Cultuur en onderwijs Personeelsbehoeftenplan Omgevingsanalyse In de omgevingsanalyse willen we enkele relevante ontwikkelingen, evoluties of trends beschrijven die van belang zijn voor de VVC en haar leden. Deze ontwikkelingen zullen in min of meerdere mate de eigen werking beïnvloeden of meebepalen. We beperken ons in dit onderdeel tot een zeer beperkte en feitelijke beschrijving van de ontwikkelingen op 3 niveaus: de maatschappelijke ontwikkelingen, het beleidsniveau, en het niveau van de organisatie. In de SWOT-analyse trachten we ons te verhouden tot deze ontwikkelingen. MAATSCHAPPELIJK NIVEAU Cultuurspreiding - relatie kunstensector / productie In 2007 publiceert het Vti Metamorfose in podiumland, de onderzoeksresultaten en analyse van de evoluties in de productie en spreiding van podiumkunsten in Vlaanderen. Cultuurcentra zijn belangrijke spreiders van kunst en cultuur. Maar ook andere doelstellingen worden hen toegeschreven: publieksparticipatie en gemeenschapsvorming. Dat maakt dat zij een evenwicht moeten vinden tussen het verschaffen van een speelplek aan de gezelschappen (cultuurspreiding) en het uitspelen van de positieve aspecten van 6

7 cultuur naar hun publiek (publiekswerking, verhogen van de cultuurparticipatie, gemeenschapsvorming) (citaat Han De Meulemeester, p. 143). De rol van de cultuurcentra in de cultuurspreiding is aan een nieuw debat toe. Kunsteducatie - relatie onderwijs Kunst- en cultuureducatie blijven op maatschappelijk vlak een belangrijke aspect voor de werking van cultuurcentra en gemeenschapscentra. Het cultuurcentrum / gemeenschapscentrum is de plek bij uitstek waar een aanbod is voor jongeren, zowel in schoolverband als in de vrije tijd. Het verder uitdiepen van die rol, blijft voor cultuurcentra aan de orde, ook in het kader van cultuurparticipatie en cultuurspreiding. Het aanbod van kunsteducatie is uitgebreid en gespecialiseerd in verschillende organisaties. De samenwerking met scholen en kunsteducatieve organisaties behoort tot de draaischijffunctie van het CC/GC. Daarbij aansluitend komen ook media-educatie en erfgoededucatie steeds meer in de picture. In 2007 komt het debat rond cultuur- en kunsteducatie weer op gang onder impuls van de minister van onderwijs, via het onderzoek van prof. Anne Bamford. Vrijetijdsindustrie Hoewel cultuurcentra en gemeenschapscentra beantwoorden aan publieke doelstellingen, bewegen ze zich ook op de alsmaar uitdijende en commerciële vrijetijdsmarkt. In deze cultuur-economische context moeten zij ook positie bepalen. Hoe dienen ze zich hiertoe te verhouden - niet alleen vanuit concurrentieel oogpunt t.a.v. commerciële initiatieven, maar ook op strategisch en organisatorisch vlak (marketing, management, ). Daarnaast zijn er ook verschuivingen waarneembaar in de vrijetijdsbesteding van mensen. Een aantal maatschappelijke evoluties hebben hun effect op de vrije tijd van bepaalde doelgroepen. Steden zetten cultuur en toerisme alsmaar vaker in om het imago van de stad op te poetsen en te marketen. De economische factor van cultuur wordt onderzocht en geëxploiteerd. De vaststelling dat het begrip vrije tijd als maar meer hét begrip wordt, ipv cultuur. Met vertalingen naar communicatie (vrijetijdsloket, uitweb, ) en organisatie (afdeling vrijetijd binnen gemeente, vrijetijdscoördinator). De positionering van kunst en cultuur in dit geheel van vrije tijd is aan de orde. Diversiteit en interculturaliseren De samenleving kleurt almaar meer divers. Dit stelt de maatschappij in al haar geledingen voor een heel aantal uitdagingen. Voor cultuur- en gemeenschapscentra is dit niet anders: hoe deze diversiteit vertalen en zichtbaar maken in personeel, beleid, bestuur, publiek, aanbod. Met diversiteit doelen we op alle vormen van diversiteit: etnisch-cultureel, man/vrouw, jong/oud, kansarmen, mindervaliden, E-cultuur De technologiesering en digitalisering van de samenleving neemt zienderogen toe. In een sneltreinvaart ontwikkelt er zich een gedigitaliseerde leefwereld met eigen culturele inhoud, eigen gedragsvormen en eigen vormen van participatie. Deze digitale omgeving is bij uitstek een netwerkomgeving waarbij de verhoudingen tussen aanbieder en gebruiker anders zijn en onderhevig zijn aan verandering. Dit opent heel wat perspectieven, mogelijkheden en uitdagingen voor culturele organisaties hoe zich hiertoe te verhouden of op in te spelen. 7

8 Men dient zich echter ook te hoeden voor de keerzijde van deze elektronische evoluties: een digitale kloof en een nieuw Mattheus-effect zijn niet veraf. BELEIDSNIVEAU Lokaal (Gemeentelijk) Decreet lokaal cultuurbeleid in de praktijk Een integrale en geïntegreerde benadering van het lokaal cultuurbeleid bezorgt het cultuuren gemeenschapscentrum een andere positie binnen de lokale gemeenschap. Bij het ontstaan van de werksoort hadden de meeste culturele centra een quasi monopoliepositie. Hoe groter de gemeente hoe meer deze monopoliepositie afgebrokkeld is (op enkele uitzonderingen na). Deze historische tendens is versterkt door het decreet lokaal cultuurbeleid dat de aandacht voor andere werksoorten gestimuleerd heeft. Vele cultuurcentra zijn daardoor één van de spelers geworden. De impact van de lokale politiek is groter geworden. De negatieve houding ten aanzien van de vzw - formule in het huidige decreet was hiervan een duidelijk voorbeeld en een concreet gevolg. Het gemeentedecreet in de praktijk In 2005 werd het Vlaams gemeentedecreet goedgekeurd. Dit decreet omvat heel wat regels die de gemeentelijke organisatie en werking bepalen. Vanaf 2007 wordt dit door de 308 Vlaamse gemeenten omgezet in de praktijk en zal er een concrete invulling worden gegeven aan de (ver-)nieuw(d)e instrumenten, procedures en bepalingen. Zo zijn er verschillende mogelijkheden van interne en externe verzelfstandiging mogelijk, ook voor cultuurcentra en gemeenschapscentra. Dit stelt ongetwijfeld een uitdaging naar de beheersvormen van deze centra. Daarnaast is het afwachten hoe het managementteam zal samengesteld worden en hoe het team haar rol zal vervullen in het bepalen van het gemeentebeleid. Ook de financiële afwikkelingen en procedures kunnen een gevolg hebben voor de werking van gemeentelijk beheerde centra. Naar een overkoepelende vrijetijdsafdeling? In heel wat gemeenten, voornamelijk kleinere gemeenten, werd de stap reeds genomen tot het versmelten van de afzonderlijke diensten cultuur, jeugd, sport, toerisme, onder één noemer vrijetijd. Niet alleen organisatorische en praktische argumenten staven deze beslissing, maar ook klantvriendelijkheid (éénloketfunctie) en communicatiedoelstellingen. Dit heeft ook zijn gevolgen voor het cultuurcentrum of gemeenschapscentrum, dat functioneert binnen dit overkoepelend geheel. Intergemeentelijk / Regionaal Intergemeentelijke of regionale samenwerkingsverbanden ontstaan op het niveau van cultuurcentra, maar ook ruimer: diensten en organisaties cultuur en erfgoed. Deze overlegorganen gaan op zoek naar meer afstemming en afspraken en hebben veelal ook een collectieve cultuurcommunicatie als doel. 8

9 Provinciaal De 5 Vlaamse provincies beschikken elk over een eigen cultuurbeleid. Ook voor de cultuuren gemeenschapscentra binnen de eigen provincie wordt er ondersteuning geboden. We stellen vast dat er tussen de provincies heel wat verschillen zijn op vlak van beleid en financiële ondersteuning. Dit maakt dat er meerdere snelheden ontstaan. Vlaams Decreet lokaal cultuurbeleid Het decreet lokaal cultuurbeleid trad in 2001 in voege. Het decreet voorzag in een tweedeling van cultuurcentra (met een indeling in drie categorieën A, B, C) en gemeenschapscentra en stelde, naast kwantitatieve criteria, ook kwalitatieve eisen aan de werking. Voor de cultuurcentra werd er voorzien in een basissubsidie en een variabele subsidie. De gemeenschapscentra konden rekenen op een subsidie voor de cultuurbeleidscoördinator en de vroegere culturele centra konden beroep doen op projectsubsidies. In de bijsturing van 2007 wordt er komaf gemaakt met de variabele subsidies o.w.v. de al te ongelijke verdeling en de daaruit voortvloeiende klachten bij de raad van state. In ruil wordt de basissubsidie (gekoppeld aan loon voor stafpersoneel) verhoogd en zal het restbedrag verdeeld worden over de categorieën te besteden aan werking. Daarbij wordt er een onderscheid gemaakt tussen de A- categorie en de B- en C-categorieën. De A-centra moeten bijzondere projecten uitwerken binnen een algemene cultuurconvenant die de Vlaamse overheid afsluit met de respectievelijke centrumsteden. Projecten met het oog op het bereiken van een nieuw publiek, het verruimen van het aanbod van door de Vlaamse overheid gesubsidieerde en ondersteunde gezelschappen en het ondersteunen en toegankelijk maken van het aanbod van lokale gezelschappen en verenigingen krijgen prioriteit. De verdeling van deze subsidiëring ligt niet vast en is afhankelijk van de beoordeling van het project. De B- en C-centra krijgen een extra toelage (minimum ) op basis van een intentieverklaring dat men rond de Vlaamse prioriteiten werkt zoals hierboven vermeld. De projectsubsidies van de gemeenschapscentra worden afgeschaft en het budget versast naar het participatiedecreet. De surplus met voor de cubelco s van de gemeenschapscentra die vroeger cultureel centrum waren blijft wel behouden. De gemeenschapscentra zullen wel prioritair beroep kunnen doen op het verbrede aanbod van de reglementen Podium en Nieuw Talent. Inmiddels werd het wijzigingsdecreet goedgekeurd in parlement en regering. In het najaar 2007 zullen nog een aantal belangrijke uitvoeringsbesluiten volgen. In de commissie cultuur van maart kondigde de minister een grondige evaluatie van het decreet aan in In deze legislatuur zullen daar de nodige instrumenten en methodologie voor ontwikkeld worden. Na 6 jaar decreet lokaal cultuurbeleid dat toen als speerpunt in het Vlaams cultuurbeleid naar voren werd geschoven, voelen we echter aan dat de Vlaamse overheid zich eerder distantieert. Terwijl de werksoort vroeger beschouwd werd als een belangrijke actor in het Vlaams cultuurbeleid, zijn de centra nu lokale in het beste geval regionale - instrumenten geworden. De verminderde aandacht vanuit het Vlaams beleid versterkt de huidige tendens van een verhoogde impact van de lokale politiek. 9

10 Participatiedecreet In 2006 kondigde de minister van cultuur het participatiedecreet aan. Eind juni 2007 werd het eerste tekstvoorstel voor decreet houdende de bevordering van de participatie aan cultuur, jeugdwerk en sport verspreid. Het decreet heeft de ambitie om de aandacht en het maatschappelijk belang van participatie te verankeren en duurzaam te maken in het cultuur-, jeugdwerk- en sportbeleid. Met dit decreet verankert de minister een aantal bestaande initiatieven en instellingen structureel en moedigt nieuwe initiatieven aan, vnl. met prioriteit voor bepaalde doelgroepen. Het decreet werkt flankerend : het wil de participatie-aandacht in de bestaande regelgeving (andere decreten) niet vervangen, maar verstevigen. Bovendien werkt dit decreet sector-overschrijdend. Het decreet zal in het najaar besproken worden door de adviesorganen, het Vlaams parlement en regering en zou vanaf 1 januari 2008 in werking treden. Gemeentedecreet Wat de invoering van het gemeentedecreet betreft, is vooral het onderdeel over de verzelfstandiging belangrijk voor de werksoort. Op dit moment leidt dit tot grote onzekerheid. Hoe kunnen / moeten we de reeds lang bestaande beheersstructuur aanpassen aan de bepalingen van het gemeentedecreet? Vanaf wanneer moeten we dit doen? Hoe moeten we dit in overeenstemming brengen met de bepalingen uit de cultuurpactwetgeving? Bovendien sporen een, aantal bepalingen van, het gemeentedecreet niet met de realiteit van de cultuur- en gemeenschapscentra. Het maximum aantal bestuurders (12) bij de autonome gemeentebedrijven is niet haalbaar in onze sector waardoor de keuze voor deze vorm erg moeilijk ligt. Het feit dat bestuurders van verenigingen die activiteiten uitoefenen in hetzelfde beleidsdomein als het extern verzelfstandigd agentschap geen bestuurder kunnen zijn van dit agentschap ligt in onze sector zeer moeilijk. We stellen vast dat de Vlaamse minister van cultuur niet bereid is een oplossing te geven aan deze problemen via een bijsturing van het decreet lokaal cultuurbeleid. Kunstendecreet Het kunstendecreet voorziet in projectsubsidies voor niet-structureel gesubsidieerde organisaties of individuele kunstenaars. De projectsubsidies zijn vnl. gericht op het uitproberen van allerhande initiatieven en experimenten, en dit buiten de bestaande structuren. De projecten bevinden zich in alle soorten kunstdisciplines en ook in mengvormen. In 2005 antwoordde de minister van cultuur op een parlementaire vraag dat ook cultuur- en gemeenschapscentra in aanmerking komen voor deze projectsubsidies. Hierbij werd duidelijk gesteld dat aan de criteria moet worden voldaan en dat moet worden nagegaan in hoeverre het project de reguliere werking van het cultuur- of gemeenschapscentrum overstijgt. De bovenlokale context speelt een belangrijke rol. We stellen vast dat er in 2006 en in 2007 in totaal 13 centra een aanvraag indienden voor een projectsubsidie, waarvan er 4 positief werden beoordeeld. Strategische adviesraden Vanaf 2008 maken de adviesraden van het beleidsdomein cultuur, jeugd, sport en media plaats voor een nieuwe strategisch adviesraad. De strategische adviesraad, een zelfstandig orgaan voor beleidsadvisering, is een schakel in de beleidscyclus. De raad zal over een eigen dotatie en secretariaat beschikken. Er komt dus 1 adviesraad voor het beleidsdomein cultuur, jeugd, sport en media, waar er vroeger voor ieder onderdeel minstens één raad was. De raad 10

11 bestaat uit een algemene raad, een vast bureau en vier sectorraden: sport / sociaal-cultureel werk jeugd en volwassenen / media / kunsten en erfgoed. De cultuur- en gemeenschapscentra vallen onder de sectorraad sociaal-cultureel werk. De raad wordt gemengd samengesteld, de helft vertegenwoordigers van het middenveld, voorgedragen door representatieve organisaties voor belangverdediging en de helft onafhankelijke deskundigen, voorgedragen na een openbare oproep. Een wetenschappelijk onderbouwd beleid De Vlaamse regering wil haar beleid steeds meer laten voeden en sturen op basis van wetenschappelijk onderzoek en statistische analyses. In het departement cultuur, jeugd, sport en media staat de afdeling Beleid in voor de beleidsondersteuning, beleidsinformatie en het internationaal beleid van Vlaanderen voor de beleidsvelden Cultuur, Jeugd en Sport. De administratie cultuur - team lokaal cultuurbeleid maakt werk van het registreren van allerlei kwantitatieve gegevens van de cultuurcentra. Op basis van dit cijfermateriaal kan er aan benchmarking worden gedaan, maar kan ook het beleid geëvalueerd en bijgestuurd worden. Op 16/2/2007 werd de oprichting van een nieuw steunpunt voor beleidsrelevant onderzoek voor cultuur, jeugd en sport bekendgemaakt. Het steunpunt is een consortium van onderzoeksgroepen uit de Universiteit Gent, Vrije Universiteit Brussel, Katholieke Universiteit Leuven en EHSAL, voor de periode van 2007 tot Een gemeenschappelijke sokkel voor de verschillende sectoren wordt de participatiesurvey. Daarnaast worden voor de sectoren cultuur, jeugd en sport afzonderlijke inhoudelijke lijnen uitgewerkt. Stedenbeleid De Vlaamse regering heeft resoluut de kaart getrokken van een doorgedreven stedenbeleid. Dat laat zich ook gevoelen in de domeinen toerisme en cultuur. Zo zet de minister van toerisme fors in op een Kunststedenbeleid. Intussen maakt de minister van cultuur werk van cultuurconvenanten met de centrumsteden. Verkiezingen 2009 De verkiezingen in 2009 maken dat we midden in de beleidsperiode van de VVC, maar ook in de gemeentelijke legislatuur en beleidsperiode van cultuur- en gemeenschapscentra, te maken krijgen met een nieuwe Vlaamse regering. Dit maakt nieuwe beleidsopties mogelijk. Federaal Wetgevende last Heel wat federale wetgeving is vaak niet op de maat gesneden van het Vlaamse cultuurbeleid, maar zet er toch duidelijk zijn stempel op: auteursrechten, billijke vergoeding, bewakingswetgeving, aanplakkingtaks, sociaal statuut van de kunstenaar, BTW-wetgeving, Verkiezingen 2007 De federale verkiezingen in juni 2007 zorgen ervoor dat we de beleidsperiode mogelijk starten met nieuwe ministers. In ieder geval kan het moment worden aangegrepen om opnieuw met de relevante dossiers bij de bevoegde ministers aan te kloppen. 11

12 Internationaal Europese agenda: : interculturele dialoog : innovation and creativity by culture and education Het Europese cultuurbeleid staat in de kinderschoenen, maar de Europese Commissie lijkt hoe langer hoe meer pogingen te ondernemen om meer aandacht te besteden aan het sociale en culturele plaatje van de Europese Unie, naast de fundamentele domeinen als economie en tewerkstelling. ORGANISATIENIVEAU Houding van de Vlaamse overheid ten aanzien van de VVC De Vlaamse overheid erkent via decreet de VVC als representatieve en unieke gesprekspartner voor de cultuurcentra. De erkenning van de VVC via het decreet is enkel gebaseerd op de representativiteit ten aanzien van de cultuurcentra. Intussen wordt ook de facto min of meer aanvaard dat de VVC optreedt als spreekbuis van de gemeenschapscentra. De subsidiëring is echter minimaal en staat niet in verhouding tot de representativiteit. Bovendien is het subsidiëringmechanisme een toonbeeld van extreme planlast, zowel voor de Vlaamse overheid, voor de lokale besturen als voor de VVC. Verhouding en samenwerking met andere belangenbehartigers De belangenbehartigers van het ruime sociaal-culturele veld vinden zich hoe langer hoe meer in het Intersectoraal Overleg Cultuur (ISOC). De sterke samenwerking en gezamenlijke aanpak zorgt voor een grotere weging op de gemeenschappelijke dossiers. Het aantal gesprekspartners neemt ook toe (Kunstenloket, Forum voor Amateurkunsten, Verenigde Organisaties Beeldkunst, ). Dit zorgt voor een nieuwe instroom, die niet alleen voor een verbreding zorgt maar ook nieuwe initiatieven genereert. Relatie met de VVSG Bij de start van de VVC stelde de VVSG ook dé belangenbehartiger te zijn van de werksoort. Een belangenbehartiger voor de cultuur- en gemeenschapscentra was niet echt nodig. In de loop van de voorbije periode is er echter een iets duidelijker taakafbakening gegroeid tussen de VVSG en de VVC. Waar de VVSG vooral staat voor de algemene gemeentelijke belangen, positioneert de VVC zich op het werksoortelijk terrein dat ook de belangen van de eigen gemeente overschrijdt. Relatie met het steunpunt Cultuur Lokaal Historische redenen maakten de samenwerking tussen de VVC en Cultuur Lokaal niet vanzelfsprekend. In de loop van de voorbije jaren is er wel een wederzijdse aanvaarding en beginnende afstemming van de werking gegroeid. Een goede samenwerking ligt echter niet voor de hand gezien het verschillend uitgangspunt: lokaal cultuurbeleid versus werksoortelijke benadering. In een volgende beleidsperiode (vanaf 2009) kondigt zich een fusie aan tussen Cultuur Lokaal en VCOB, het steunpunt van de Openbare Bibliotheken. 12

13 III. SWOT-ANALYSE Sterktes - De decretale erkenning als gesprekspartner voor de overheid. - De VVC is op de kaart gezet als spreekbuis voor de werksoort. (feitelijke erkenning) - De specialisering en ervaring op vlak van belangenbehartiging is sterk doorgedreven en de belangendossiers worden goed opgevolgd - Er is een efficiënte en accurate communicatie met de leden via elektronische weg en via categoriaal overleg - De uitbreiding van de staf is geslaagd. - De werking van het secretariaat verloopt vlot - De representativiteit is groot door het aantal leden (57 cc, 43 Vlaamse gc, 6 gc van vzw De Rand, 22 Brusselse gc) - De vele contacten binnen en over de eigen werksoort heen. - Het geregeld overleg met de Vlaamse overheid Zwaktes - De huidige VVC-structuur maakt dat er te weinig contact is tussen de categorieën. - Er is te weinig inhoudelijke input in de werking van een aantal categorieën - Ondanks het feit dat ook de beheerders en de stafmedewerkers nu mee opgenomen worden in de VVC-communicatie, is er nog te weinig betrokkenheid van deze medewerkers. - Communicatie naar en betrokkenheid van lokale besturen - De veelheid aan dossiers en de beperkingen van het secretariaat nopen tot het stellen van prioriteiten. - Het tekort aan deskundigheid van de leden op het vlak van het opvolgen van nieuwe ontwikkelingen inzake bedrijfsvoering, maar ook wisselende wetgeving - kortom de zakelijke leiding staat onder druk. - De cliëntgerichtheid van de leden: een overwicht van nemers ten aanzien van gevers Kansen - Gestructureerd overleg met andere belangenorganisaties - Toenemend onderzoeksmateriaal mbt cultuur en het cijfermateriaal van het team lokaal cultuurbeleid: kans om de sector beter in kaart te brengen en voor benchmarking Bedreigingen - De mogelijke spanning tss de belangen van een individueel lid en de belangen vd werksoort - De eigen koers van de categorieën versus het belang van de andere categorieën is een mogelijke bedreiging - Moeilijke vervanging van administratieve medewerkers in het GESCO-statuut - Subsidiëring van de Vlaamse overheid - De mindere aandacht van de Vlaamse politici voor het lokaal cultuurbeleid en de werksoort cultuurcentra- gemeenschapscentra 13

14 Kans of bedreiging? - Vrijetijdsindustrie o Kans: verruiming van het aanbod, inspiratie methodieken, publieksvernieuwing o Bedreiging: verminderde kwaliteit, legitimering van subsidiëring - Diversiteit: o Kans: verrijking voor aanbod, personeelsteam, werking, o Bedreiging: kunstmatig opleggen via quota, de excuus-truus en alibi-ali - E-cultuur: o Kans: verruiming en vernieuwing van het aanbod, verbreding van het publiek o o Bedreiging: digitale kloof, Mattheuseffect Zwakte: geen expertise in de sector, geen gespecialiseerd personeel (technisch én inhoudelijk) - Decreet lokaal cultuurbeleid o Kans:! Lokaal: meerwaarde van de geïntegreerde aanpak! Vlaams: verhoging van de basissubsidie => professionalisering van de sector o Bedreiging:! Lokaal: positionering van het CC in het geheel, impact vd lokale politiek! Vlaams: verminderde aandacht van het Vlaams beleid - Overkoepelende vrijetijdsafdeling: o Kans: klantvriendelijkheid, optimalisering van communicatie, publieksvernieuwing o Bedreiging: verlies van identiteit, verlies van direct contact met de klant 14

15 IV. KERN BELEIDSPLAN Missie De VVC behartigt de zakelijke en de inhoudelijke belangen van de leden en van de werksoort, enerzijds via informatie en actie en anderzijds via beleidsadvisering en beleidsvoorbereiding. De VVC draagt bij tot de positieve imagovorming en uitstraling van de leden en van de werksoort cultuurcentra en gemeenschapscentra. Visie en waarden De VVC werkt naar en vanuit een collegialiteit en solidariteit tussen de leden, stelt inspraak, overleg en samenwerking centraal en gelooft in reflectie en zelfkritiek met het oog op een positief imago van de werksoort, zowel naar het publiek als naar de diverse overheden. De VVC gelooft in de kracht en de meerwaarde van cultuurcentra en gemeenschapscentra in een lokale, regionale, Vlaamse en internationale context. De VVC gelooft in de cultuurcentra en gemeenschapscentra als open pluralistische huizen waar kunst en cultuur in al zijn diverse vormen, zowel door professionele als door amateurkunstenaars, gepresenteerd wordt (cultuurspreiding), waar iedereen welkom is (cultuurparticipatie, diversiteit), waar verenigingen en gezelschappen een warme plek krijgen met professionele ondersteuning, waar ruimte is voor mensen om zich te ontplooien, te verrijken, te verdiepen in het kader van levenslang en levensbreed leren ((kunst)educatie, culturele competentie), waar kansen liggen voor ontmoeting en contact (gemeenschapsvorming), waar de hand gereikt wordt naar de geschikte partners om al deze doelstellingen te versterken, te verbreden, te ondersteunen en mede te realiseren. (samenwerking, geïntegreerde aanpak) 15

16 Beleidsdoelstellingen De VVC is de belangenbehartiger van cultuurcentra en gemeenschapscentra 1. De VVC behartigt de inhoudelijke belangen van de leden in het kader van het cultuurbeleid, met bijzondere aandacht voor het lokaal cultuurbeleid en verdedigt de zakelijke belangen van de leden op juridisch, financieel, personeels- en infrastructureel vlak. 2. De VVC vertegenwoordigt de werksoort, werkt in nauw overleg met de leden standpunten uit en treedt op als spreekbuis. In situaties van een collectief belang kan de VVC acties ondernemen en coördineren. 3. Via beleidsvoorbereiding en beleidsadvisering wil de VVC de impact van de werksoort cultuur- en gemeenschapscentra versterken. De VVC informeert, communiceert en vormt 4. De VVC biedt haar leden een efficiënte en kwalitatieve dienstverlening via informatie- en adviesverstrekking op maat. 5. De VVC stimuleert, bevordert of ondersteunt de zakelijke en inhoudelijke vorming van de personeelsleden en beheerders van cultuur- en gemeenschapscentra. Op die manier wil ze enerzijds stimuleren tot een betere bedrijfsvoering binnen de werksoort en anderzijds bijdragen tot een sterke visieontwikkeling. 6. De VVC kent haar doelgroepen en stakeholders en onderhoudt goede contacten. Daarbij versterkt de VVC een positief imago van de werksoort en van de eigen vereniging. De VVC is een overlegplatform en bevordert samenwerking 7. De VVC versterkt en ondersteunt de bestaande relaties met en tussen de leden en betrekt haar leden actief bij de eigen werking. 8. De VVC detecteert behoeften en noden bij de leden en zorgt voor een platform waarbij gezamenlijk naar oplossingen kan gezocht worden. 9. De VVC treedt in dialoog met andere partners met het oog op samenwerking, netwerking, verbreding of verdieping in functie van een betere ondersteuning en waardering van de cultuur- en gemeenschapscentra. Deze partners situeren zich op nationaal en internationaal vlak. De VVC heeft een efficiënte interne organisatie 10. De VVC heeft goed functionerende statutaire organen (AV, RvB, Categoriaal Overleg, financiële commissie, aanvaardingscommissie), een efficiënt secretariaat en een transparant en gezond financieel beleid. 16

17 Instrumenten en middelen De VVC is de belangenbehartiger van cultuurcentra en gemeenschapscentra Doelstelling 1: De VVC behartigt de inhoudelijke belangen van de leden in het kader van het cultuurbeleid, met bijzondere aandacht voor het lokaal cultuurbeleid en verdedigt de zakelijke belangen van de leden op juridisch, financieel, personeels- en infrastructureel vlak. - Dagelijks wordt de relevante en actuele wetgeving gedetecteerd en geanalyseerd. - De VVC onderhoudt goede contacten met de bevoegde kabinetten en administraties. - Indien nodig trekt de VVC deskundigen en experten aan. - De VVC neemt actief deel aan het Intersectoriaal Overleg Cultuur (ISOC), waar gemeenschappelijke belangendossiers worden besproken en aangepakt: quasi maandelijkse vergaderingen Doelstelling 2: De VVC vertegenwoordigt de werksoort, werkt in nauw overleg met de leden standpunten uit en treedt op als spreekbuis. In situaties van een collectief belang kan de VVC acties ondernemen en coördineren. - Via de interne overlegorganen en via een sterke communicatie betrekt de VVC de leden bij de standpuntvorming. - Via persoonlijke contacten brengt de VVC de relevante stakeholders in het dossier (kabinetten, administratie, parlementen, adviesorganen, lokale overheden ) op de hoogte van het standpunt en verdedigt dit. - Via externe communicatiekanalen informeert de VVC de pers, het ruimere socioculturele veld en andere geïnteresseerden over de VVC-standpunten. - De VVC streeft naar een zo groot mogelijke aanwezigheid van de werksoort in adviesorganen van belendende sectoren (kunsten, lokaal cultuurbeleid, onderwijs, ). - De VVC wil vanuit haar representativiteit van de werksoort cultuur- en gemeenschapscentra en op basis van de opdrachten voortvloeiend uit de decretale erkenning, betrokken worden bij de werking van de officiële adviesorganen als lid, belanghebbende, deskundige. Doelstelling 3: Via beleidsvoorbereiding en beleidsadvisering wil de VVC de impact van de werksoort cultuur- en gemeenschapscentra versterken. - De VVC bereidt adviezen voor via de interne kanalen op vraag of op eigen initiatief - De bevoegde adviesorganen en overheden worden geïnformeerd over het VVCadvies - De VVC volgt de werking van de parlementaire commissies (Vlaams en federaal) in functie van de relevante beleidsmateries. - Via persoonlijke contacten zorgt de VVC ervoor dat ze alle informatie krijgt van de betrokken adviesorganen. 17

18 De VVC informeert, communiceert en vormt Doelstelling 4: De VVC biedt haar leden een efficiënte en kwalitatieve dienstverlening via informatie- en adviesverstrekking op maat. - Via de verdere uitbouw van een fysiek en elektronisch documentatiecentrum - Via een permanent raadpleegbare en uitgebreide website - Via de communicatiekanalen: nieuwsflits, artisjok en informatieve mailings - Via adviesverlening op maat en antwoord op individuele vragen - Via bezoeken houdt het secretariaat contact met individuele leden - De VVC verstrekt informatie en advies over allerhande beleidsmatige en zakelijke dossiers, maar ook over subsidiemogelijkheden op verschillende niveaus (Vlaams, provinciaal, Europees, ) Doelstelling 5: De VVC heeft stimuleert, bevordert of ondersteunt de zakelijke en inhoudelijke vorming van de personeelsleden en beheerders van cultuur- en gemeenschapscentra. Op die manier wil ze enerzijds stimuleren tot een betere bedrijfsvoering binnen de werksoort en anderzijds bijdragen tot een sterke visieontwikkeling. - Zes keer per jaar maakt het secretariaat een inventarisatie op van relevante vormingsmomenten op vlak van bedrijfsvoering, inhoudelijke thema s, e.d. en verspreidt dit aan de leden via nieuwsflits. - De VVC ondersteunt en promoot initiatieven van andere partners: Cultuur Lokaal, Sociaal Fonds Podiumkunsten, Cultuurnet Vlaanderen, Kunstenloket, Kwasimodo, - De VVC organiseert zelf of samen met andere partners infosessies m.b.t. zakelijke aspecten, afhankelijk van de noden van de leden. - De VVC gaat actief op zoek naar nieuwe ontwikkelingen op maatschappelijk, economisch en sociaal vlak en trekt deskundigen in deze materies aan. Via themanamiddagen of workshops probeert de VVC haar leden te sensibiliseren, informeren en te verdiepen in deze ontwikkelingen. - De VVC organiseert 2-jaarlijks een inhoudelijk colloquium waarmee ze als sector ook naar buiten treedt en een breder draagvlak wil creëren. - De VVC biedt mogelijkheden aan voor internationale contacten en het ontmoeten van buitenlandse collega s. Doelstelling 6: De VVC kent haar doelgroepen en stakeholders en onderhoudt goede contacten. Daarbij versterkt de VVC een positief imago van de werksoort en van de eigen vereniging. - De VVC heeft een geactualiseerd communicatieplan, met aandacht voor de verschillende overheden. - De VVC beschikt over een uitgebreide databank die regelmatig wordt ge-update. - De VVC onderhoudt goede contacten met kabinet en administratie cultuur, ondermeer via een jaarlijks overleg. - De VVC onderhoudt relaties met de pers. 18

19 De VVC is een overlegplatform en bevordert samenwerking Doelstelling 7: De VVC versterkt en ondersteunt de bestaande relaties met en tussen de leden en betrekt haar leden actief bij de eigen werking. - Het categoriaal overleg biedt een platform per categorie (A, B, C en GC). - Via thematische werkgroepen kan er ad hoc gewerkt worden aan 1 bepaald thema. - Themadagen en infosessies zijn ook goede momenten voor uitwisseling en informeel contact. Doestelling 8: De VVC detecteert behoeften en noden bij de leden en zorgt voor een platform waarbij gezamenlijk naar oplossingen kan gezocht worden. - Het categoriaal overleg, de raad van bestuur en de algemene vergadering bieden een platform waar behoeften en noden kunnen aangekaart en besproken worden. - Ook uit persoonlijke contacten vangt het secretariaat op wat behoeften en noden zijn. Doelstelling 9: De VVC treedt in dialoog met andere partners met het oog op samenwerking, netwerking, verbreding of verdieping in functie van een betere ondersteuning en waardering van de cultuur- en gemeenschapscentra. Deze partners situeren zich op nationaal en internationaal vlak. - Als lid van Sociare (in functie van de eigen vzw, en de leden vzw s) volgt de VVC alle werkgeversbelangen en de cao s in het kader van PC329 op. - Via ISOC onderhoudt de VVC goede contacten met belangenbehartigers uit de belendende sectoren (jeugd, kunsten, sociaal-cultureel volwassenenwerk, sport, ) - In een jaarlijks overleg met Cultuur Lokaal worden waar mogelijk afspraken gemaakt inzake ondersteuning en afstemming. - De VVC heeft een jaarlijks contact met Stad en Cultuur in functie van de situatie van de Brusselse gemeenschapscentra. - De VVC heeft een jaarlijks overleg met de VVSG. - De VVC onderhoudt contacten met de steunpunten en andere voor de werksoort relevante organisaties (Kunstenloket, Sociaal Fonds Podiumkunsten, CultuurNet Vlaanderen, ) - Als lid van EFAH (European Federation of Arts and Heritage) blijft de VVC op de hoogte van de Europese belangendossiers en participeert de VVC aan relevante internationale vergaderingen. - Als lid van het ENCC neemt de VVC actief deel aan de raad van bestuur en aan de activiteiten die het ENCC organiseert. - Via regelmatig contact met de Waalse ACC (Association des Centres Culturels) blijft de VVC op de hoogte van het reilen en zeilen van de collega s in Wallonië. - De VVC zoekt mogelijkheden voor internationale samenwerking voor de cultuurcentra en gemeenschapscentra en participeert aan internationaal overleg ter zake. 19

20 De VVC heeft een efficiënte interne organisatie Doelstelling 10: De VVC heeft goed functionerende statutaire organen (AV, RvB, Categoriaal Overleg, financiële commissie, aanvaardingscommissie), een beperkt maar efficiënt secretariaat en een transparant en gezond financieel beleid. Subdoelstelling 10.1 De VVC verstevigt het categoriaal overleg door het bevorderen van de inhoudelijke input en het mogelijk maken van contact tussen de categorieën. Via een overleg van de voorzitters van het categoriaal overleg samen met het secretariaat en eventueel het dagelijks bestuur kan 1 of 2 keer per jaar gezamenlijk voorbereidend werk gedaan worden en agenda s bepaald worden. In dit overleg kunnen de vergaderdata afgestemd worden of een vergaderdag georganiseerd worden in combinatie met een infosessie zodat informeel contact tussen de categorieën mogelijk is. Resultaatsindicatoren: grotere aanwezigheid, meer betrokkenheid, aanwezigheid van staf en beheerders Subdoelstelling 10.2 De VVC behoudt het financieel evenwicht. De VVC tracht de inkomstenbronnen te bestendigen (jaarlijkse lidgelden, gescosubsidies, sociale maribel subsidies) of te verhogen (jaarlijkse Vlaamse subsidiëring via het decreet voor de VVC). De uitgaven (personeels- en werkingskosten) worden goed beheerst. 20

21 V. IMPLEMENTATIE EN EVALUATIE 1. Beleidsplan Het beleidsplan werd voorbereid door het secretariaat en een werkgroep beleidsplan, samengesteld uit de leden. De raad van bestuur besprak het voorstel in oktober 2007 en keurde goed. Vervolgens werd het beleidsplan voorgelegd aan de Algemene Vergadering ter goedkeuring. Het beleidsplan loopt van 2008 tot 2013 (legislatuur ). 2. Jaarlijks Actieplan Jaarlijks maakt de VVC, op basis van het beleidsplan, een actieplan op dat voorgelegd wordt aan de algemene vergadering van maart van het lopende jaar. 3. Evaluatie en opstelling van een nieuw beleidsplan In de loop van 2012 wordt het VVC-beleidsplan grondig geëvalueerd. Een nieuw beleidsplan wordt voorbereid in 2013 voor de periode 2014 tot 2019 (legislatuur ). 21