Ontwerp van decreet betreffende het Lokaal Cultuurbeleid Goedgekeurd door de Vlaamse Regering op 20 april 2012

Transcriptie

1 Standpunt 03/05/2012 Ontwerp van decreet betreffende het Lokaal Cultuurbeleid Goedgekeurd door de Vlaamse Regering op 20 april 2012 Wat vooraf ging Op vrijdag 20 april 2012 keurde de Vlaamse Regering het Ontwerp van decreet betreffende het Lokaal Cultuurbeleid goed. Hiermee werd een belangrijke stap gezet in de uiteindelijke goedkeuring van een sterk gewijzigd decreet Lokaal Cultuurbeleid. Dit Ontwerp wordt nu ingediend in het Vlaams Parlement voor besprekingen in de Commissie en goedkeuring in de plenaire zitting. Deze wijziging komt er op basis van de directieven van het Planlastdecreet dat door het Vlaamse Parlement werd goedgekeurd op 15 juli Het Planlastdecreet stelt de regels vast waaronder de Vlaamse Gemeenschap plan- en rapporteringsverplichtingen kan opleggen aan de lokale besturen en beschrijft de werkwijze met beleidsprioriteiten en de daarbij horende subsidieregelingen. Aan de goedkeuring van dit Ontwerp is een heel proces vooraf gegaan waarbij de betrokken partners op regelmatige wijze werden geraadpleegd. De VVC trad hier op als vertegenwoordiger en spreekbuis van de cultuur- en gemeenschapscentra via eigen standpunten, via inbreng in de SARC en via directe contacten met het Kabinet en de Administratie. Het eerste Voorontwerp werd goedgekeurd door de Vlaamse Regering op 10 november De VVC nam hierover een standpunt in op 7 december 2011 en bezorgde dit standpunt ook aan de SARC die de belangrijkste bekommernissen van de VVC overnam in het SARC - advies van 8 december De Minister van Cultuur en de Vlaamse Regering hielden, waar mogelijk, rekening met de VVC - aandachtspunten bij het tweede voorontwerp dat werd goedgekeurd op 3 februari Toch kwam dit tweede voorontwerp niet tegemoet aan een aantal fundamentele bedenkingen van de VVC. Dit leidde tot het VVC - statement Cultuurcentra verliezen autonomie en kwalitatief personeel, een statement dat door de algemene vergadering van de VVC unaniem werd goedgekeurd op woensdag 29 februari. We stellen in het ontwerp slechts minimale verschillen vast met de tekst van het tweede voorontwerp wat betreft de doelstelling en wat betreft het lokaal cultuurbeleid (gemeentelijk cultuurbeleid, openbare bibliotheken, cultuurcentra). Het zijn vooral taalkundige aanpassingen + herschikkingen. De grootste wijzigingen situeren zich in het onderdeel over de organisaties met een specifieke opdracht waaronder de VVC. V ereniging V laamse C ultuur- en gemeenschapscentra vzw Gallaitstraat 86/ Schaarbeek T F info@cultuurcentra.be

2 In deze nota willen we nogmaals wijzen op de fundamentele bekommernissen van de werksoort cultuur- en gemeenschapscentra en ook ingaan op enkele voorgestelde wijzigingen voor de organisaties met een specifieke opdracht. De fundamentele bekommernissen van de werksoort cultuur- en gemeenschapscentra 1. Wat met het kwalitatief personeel? Sinds het eerste decreet van 16 juli 1973 zijn de subsidies voor de culturele centra/cultuur- en gemeenschapscentra gebaseerd op de verplichting voor de lokale besturen om deze middelen integraal te besteden aan de loonkosten voor het stafpersoneel. Deze verplichting kende een evolutie van hoofdelijke toekenning op de betrokken personeelsleden over een minimaal aantal stafleden per categorie tot een enveloppensubsidiëring volledig te besteden aan de loonkosten van het personeel dat werkt in het A - of het B - niveau. Door de directieven van het planlastdecreet wordt deze verplichting onmogelijk gemaakt. Er is wel geen verbod meer om deze subsidies aan te wenden voor loonkosten. Deze personeelstoelagen hebben de succesvolle ontwikkeling van de werksoort mogelijk gemaakt. Dit principe moet nu los gelaten worden omwille van de directieven van het Planlastdecreet dat op geen enkele wijze rekening houdt met de eigenheden van een sector en met de inspanningen die reeds zijn gebeurd om de planlast van het decreet lokaal cultuurbeleid te minimaliseren. De minister van Cultuur en de Vlaamse Regering konden dus niets anders dan deze verplichting schrappen. Wel wordt in Artikel 5 van het Ontwerp de aandacht gevestigd op de aanwezigheid van de nodige deskundigheid bij de respectieve instellingen. We stellen nu reeds vast dat bepaalde gemeentebesturen (bij wijze van voorafname) staffuncties schrappen en stafpersoneel in vooropzeg zetten. We stellen nu reeds vast dat andere gemeentebesturen principieel beslist hebben stafpersoneel niet te vervangen bij het uit dienst treden van directies of stafleden. In de komende jaren gaan heel wat gesubsidieerde stafleden met pensioen. Ook deze sector ontkomt niet aan de vergrijzing. Zullen deze stafleden vervangen worden en zo ja, zal dit op hetzelfde niveau gebeuren? We denken, we vrezen van niet. Dat dit gevolgen zal hebben op de kwaliteit van de werking is overduidelijk. Het is nu aan het Vlaams Parlement om hiervoor de verantwoordelijkheid te nemen. 2. Wat met de gemeenschapscentra? In het oorspronkelijke decreet lokaal cultuurbeleid van 2001 kregen de gemeenschapscentra die voorheen cultureel centrum waren een subsidie van als projectsubsidies. Deze projectsubsidies werden tussen 2004 en 2007 verdeeld over de centra voornamelijk op basis van het aantal inwoners. Ze dienden besteed te worden aan de eigen programmering en projectwerking naar scholen, kinderen, jongeren en senioren. Vanaf 2008 werden deze projectsubsidies overgeheveld naar het Participatiedecreet om te besteden aan projecten voor kansengroepen. Terwijl bevorderen van de cultuurparticipatie een kernopdracht was en is van de gemeenschapscentra kregen zij hun enige subsidies via het 2

3 Participatiedecreet dat bedoeld is om flankerende en stimulerende maatregelen te nemen. Diverse contacten met het kabinet, de administratie en leden van de Commissie Cultuur leerden ons dat er geen enkele bereidheid is om deze projectsubsidies terug op te nemen in het decreet Lokaal Cultuurbeleid. Het enige argument dat we hier kregen is dat de Vlaamse Overheid zich niet wil moeien met de gemeenschapscentra omdat ze enkel lokaal zijn. Terwijl het hier gaat over een decreet lokaal cultuurbeleid en terwijl bibliotheken met een louter lokale opdracht wel gesubsidieerd worden en terwijl het kwalitatief en duurzaam lokaal cultuurbeleid wel enkel lokaal is. Als we dit argument in zijn logica doortrekken, moeten de cultuurcentra met een regionale opdracht uit dit decreet gehaald worden en een aparte regionale regelgeving krijgen. Eén van de nefaste gevolgen hiervan is dat de gemeenschapscentra van de Vlaamse kaart verdwenen. Er werden geen registratiegegevens bijgehouden en ze worden ook niet meer opgenomen in de VRIND - gegevens. De zeer goede registratiegegevens van de cultuurcentra, opgevraagd en verwerkt door de Administratie, geven hierdoor een vertekend beeld van een werksoort. Een belangrijk activiteitenpakket wordt niet geregistreerd. Hoe het nu verder moet met de gemeenschapscentra, met hun projectsubsidiëring en met hun registratie, is onduidelijk. Misschien blijven de projectsubsidies opgenomen in het bij te sturen Participatiedecreet, misschien ook niet. Misschien worden ze ook geregistreerd door de administratie, misschien ook niet. Onze vragen zijn duidelijk: - De projectsubsidies van de gemeenschapscentra worden terug opgenomen in het decreet Lokaal Cultuurbeleid en verdeeld onder die centra die een duidelijk eigen programmering hebben. Hiertoe heeft de VVC reeds concrete voorstellen uitgewerkt. - De administratie registreert en verwerkt de activiteiten van de gemeenschapscentra. 3. Wat met de inhoudelijke autonomie? De bevoegdheden van het bestuursorgaan van cultuur- en gemeenschapscentra voor de eigen programmering op voordracht van de leidende cultuurfunctionaris is een noodzakelijke garantie voor een kwalitatieve werking. Het vermijdt ook dat men vervalt in een zuivere politieke besluitvorming. Deze bevoegdheden, uitgeoefend door een paritair samengesteld bestuursorgaan (vertegenwoordigers vanuit de politiek en vanuit het middenveld) zijn een verworvenheid vanaf het eerste decreet van Ze staan nu heel duidelijk op de helling om twee redenen: - Het huidige ontwerp van decreet bevat geen enkele verwijzing meer naar het Cultuurpact. Motivering hiervoor is dat dit Cultuurpact een wet van openbare orde is en dus hoe dan ook moet toegepast worden. Juridisch is dit correct maar in de praktijk werkt dit zeer moeilijk. Bovendien is een simpele verwijzing naar het Cultuurpact onvoldoende omdat dit Cultuurpact weinig zegt over de bevoegdheden van de bestuursorganen. - Een tweede groot obstakel is het Gemeentedecreet, meer bepaald de bepalingen in verband met de verzelfstandiging. In de huidige situatie zijn politiek en middenveld evenwaardig/paritair vertegenwoordig. Van zodra deze bepalingen van het Gemeentedecreet in werking treden (1 januari 2014) eigent de politiek zich de meerderheid toe. Het medebeheer vanuit het middenveld wordt 3

4 geminimaliseerd en/of verdwijnt. In sommige gemeenten is er nu reeds een volledige politieke samenstelling aangevuld met een Commissie van Advies, conform Artikel 9a van het Cultuurpact. Juridisch correct dus, maar een miskenning van de inbreng vanuit het middenveld. De organisaties met een specifieke opdracht Hoofdstuk 4 van het ontwerp van decreet beschrijft de organisaties met een specifieke opdracht. Het betreft hier vooral steunpunten en belangenorganisaties werkzaam in het kader van het lokaal cultuurbeleid. Ook de VVC, op dit moment erkend in een eigen decreet, wordt in het decreet Lokaal Cultuurbeleid opgenomen voor erkenning en subsidiëring. We willen allereerst stellen dat wij de opname van de VVC in het decreet zeer positief ervaren als een waardering voor de werking. We stellen wel vast dat in de bepalingen over Organisaties met een specifieke opdracht de steunpunten en de belangenbehartigers een identieke regeling krijgen, terwijl in essentie de opdracht, de opdrachtgevers en de relatie met de Vlaamse overheid zeer verschillend is. Met de eerder formele voorwaarden opgesomd in Artikel 12 (vzw, plaats van het secretariaat, financiën, boekhouding, controle door administratie en Rekenhof, verzekeringsplicht en verplichtingen van het werkgeverschap) hebben we uiteraard geen enkel probleem. Artikel 13 beschrijft de verplichting tot het opstellen en indienen van een meerjarenplan. Op zich is dit een terechte vraag vanuit een subsidiërende overheid om enige garantie te hebben voor een professionele werking. De vraag om te voorzien in een nulmeting op basis van indicatoren om na afloop te inspanningen te kunnen toetsen aan de bereikte resultaten gaat te ver voor een belangenbehartiger. Ook de vermelding in Artikel 14 dat de administratie het meerjarenplan kan afkeuren gaat te ver voor een belangenbehartiger. Dit maakt ook de beroepsprocedure beschreven in Artikel 14 en 15 grotendeels overbodig voor belangenbehartigers. We kunnen wel akkoord gaan met de controle door de Vlaamse overheid of aan de subsidievoorwaarden en aan de opdrachten is voldaan. En we kunnen ook akkoord gaan met de opdrachten die de Vlaamse overheid oplegt aan de VVC in artikel 36. De werking van de VVC wordt bepaald door de leden (cultuur- en gemeenschapscentra) en niet door de Vlaamse overheid. Dit is fundamenteel anders in steunpunten. Daarom ook kan de Vlaamse overheid wel een meerjarenplan vragen, controleren of aan de subsidievoorwaarden en aan de opdrachten is voldaan, maar niet beoordelen op de bereikte resultaten, noch het meerjarenplan goed - of afkeuren. Dit is de verantwoordelijkheid van de leden, een fundamenteel onderscheid met steunpunten. Om deze bekommernissen te vertalen in een definitieve decreettekst volstaan enkele kleine tekstcorrecties waarvoor we reeds een concreet voorstel hebben uitgewerkt in bijlage 1. Besluit met de vraag naar een hoorzitting We hopen met deze nota een duidelijk inzicht gegeven te hebben in de bekommernissen van de werksoort betreffende de wijzigingen van het decreet lokaal cultuurbeleid. 4

5 Omdat deze wijzigingen zo fundamenteel zijn vragen we de Commissie Cultuur een hoorzitting te organiseren. Via deze hoorzitting kunnen we niet alleen onze bekommernissen nog meer concreet toelichten maar hopen we ook op een diepgaande discussie over de toekomst van het lokaal cultuurbeleid in het algemeen en over de cultuur- en gemeenschapscentra in het bijzonder. Namens de raad van bestuur van de VVC Paul Sergier Directeur Eugeen Van lent Voorzitter 5

6 Bijlage 1: Voorstellen tot tekstwijziging voor de organisaties met een specifieke opdracht Artikel 13 Het meerjarenplan, vermeld in artikel 21, 24, 27, 33, 35 en 37, formuleert de strategische doelstellingen en de acties die elke organisatie zal opzetten om haar opdrachten uit te voeren. Het meerjarenplan, vermeld in artikel 21, 24, 27 en 33, voorziet in een nulmeting op basis van indicatoren, zodat na afloop van de beleidsperiode de inspanningen kunnen worden getoetst aan de bereikte resultaten. Artikel 14 De organisaties, vermeld in artikel 20, 22, 31, 34 en 36, dienen het meerjarenplan in bij de bevoegde administratie uiterlijk op 1 oktober van het jaar dat voorafgaat aan een nieuwe beleidsperiode. De eerste beleidsperiode loopt van 1 januari 2014 tot en met 31 december Uiterlijk twee maanden nadat die organisaties het meerjarenplan, vermeld in artikel 21, 24, 27 en 33, hebben ingediend, keurt de administratie het plan goed of keurt ze het af, en deelt ze haar gemotiveerde beslissing mee aan de organisaties. Als het meerjarenplan niet wordt goedgekeurd, passen de organisaties het plan aan en dienen het binnen drie maanden opnieuw in bij de administratie, die binnen een maand meedeelt of het plan al dan niet wordt goedgekeurd. Als de administratie het meerjarenplan, vermeld in artikel 21, 24, 27, 33, 35 en 37, definitief afkeurt, vervalt de subsidie met ingang van de eerste dag van de maand die volgt op de kennisgeving door de administratie van de afkeuring van het meerjarenplan aan de organisatie. Artikel 15: geen opmerkingen Artikel 16 De enige opmerking bij dit artikel is de verplichting van een accountants - of revisorenverslag wat voor een kleine organisatie een aanzienlijke financiële meerkost betekent. Artikel 17 Voor artikel 17 hebben we geen opmerkingen zeker als we rekening houden met het vlotte verloop van de voorschottenuitbetaling van de voorbije jaren. Artikel 18 Dat de Vlaamse Regering regels kan opleggen voor de reservevorming is legitiem onder bepaalde voorwaarden: - De Vlaamse Regering moet rekening houden met de vzw- verplichtingen wat betreft de reservevorming (sociaal passief!) en niet alleen met de regels voor een overheidsboekhouding. 6

7 - De Vlaamse Regering moet rekening houden met de verhouding van de subsidies ten aanzien van de eigen inkomsten. In 2011 bedroeg de subsidie vanuit het Agentschap slechts 38% van de totale inkomsten. - De reservevorming kan geen betrekking hebben op het opgebouwd vermogen uit het verleden. Artikel 19 Geen wijzigingen. We kunnen uiteraard akkoord gaan met deze voorwaarden indien dit geen overmatige financiële verplichtingen oplegt ten aanzien van een eerder geringe subsidiëring. Artikel 36 We gaan akkoord met de doelstellingen die de Vlaamse Regering aan de VVC oplegt en met de voorwaarde om minstens de helft van alle gesubsidieerde cultuurcentra tot lid te hebben. We waarderen de passage in de Memorie van Toelichting dat de VVC ook de internationale ontwikkelingen moet opvolgen. We willen toch één aanvulling bij Artikel 36, 3 op te treden als vertegenwoordiger van alle aangesloten leden ten aanzien van de overheid, op eigen initiatief en telkens daarom gevraagd wordt. Het is voor een belangenbehartiger belangrijk en noodzakelijk op te treden als vertegenwoordiger van de leden ook op eigen initiatief. 7