Cohortanalyse Asielprocedure

Transcriptie

1 Cohortanalyse Asielprocedure Peildatum 1 juli 2007

2

3 Cohortanalyse Asielprocedure Peildatum 1 juli 2007 November 2007 Immigratie- en Naturalisatiedienst, Stafdirectie Uitvoeringsbeleid, IND Informatie- en Analysecentrum (INDIAC) 3

4 4

5 Inhoudsopgave Inhoudsopgave 5 Managementsamenvatting 7 1. Inleiding 9 2. Asiel en de procedure(s) in het kort Wat is asiel en wie heeft er recht op? De asielprocedure in Nederland Reguliere en Vertrek Methode Cohortanalyse en de toepassing op asielzoekers Beperkingen van een cohortanalyse Gegevensbronnen Voor- en nadelen van de methode Clustering van de informatie Asielzoekers met een geldige Asielzoekers die geen geldige (meer) hebben Asielzoekers die in procedure zijn voor een De relatie tussen resultaten en beleid Leeswijzer Resultaten Deel van de asielzoekers dat in procedure is voor een Aandeel asielzoekers met een geldige Verschillen per nationaliteit in het aandeel asielzoekers met een geldige De aard van het van asielzoekers die geen (meer) hebben en verschillen per nationaliteit 25 Bijlage - stroomschema s cohorten naar nationaliteit 28 5

6 6

7 Managementsamenvatting Voor u ligt een cohortanalyse van de asielprocedure. In deze analyse zijn groepen ingestroomde asielzoekers, per jaar van instroom (de zogeheten cohorten) gekoppeld aan het resultaat van de doorlopen verblijfsrechtelijke procedure(s) in Nederland. Dit levert belangrijke aanvullende informatie op, naast de bekende rapportages van de IND met betrekking tot asielaanvragen en de beslissingen daarop. Om tot deze inzichten te komen is een nieuwe methode gebruikt. Uitgangspunt is geweest om asielzoekers naar jaar van instroom af te zetten tegen hun actuele verblijfsstatus op de peildatum (1 juli 2007). Hierbij is gekeken naar asielzoekers die minimaal één aanvraag onder de nieuwe Vreemdelingenwet (vanaf 1 april 2001) tot en met 2006 hebben ingediend. Door het hanteren van deze methode heeft de rapportage betrekking op personen in plaats van procedures. De overzichten bestaan uit een aantal kerngetallen, welke het resultaat van de doorlopen procedure(s) inzichtelijk maakt. Aangezien gekeken wordt naar het resultaat is de eerste asielaanvraag onder de Vreemdelingenwet 2000 niet strikt te scheiden van volgende asielaanvragen, of andere aanvragen voor verblijf in Nederland op reguliere gronden, zoals verblijf bij partner. Op basis van de actuele verblijfsstatus zijn asielzoekers ingedeeld in één van de vier hoofdcategorieën: asielzoekers met een geldige ; asielzoekers die geen geldige (meer) hebben; asielzoekers die in procedure zijn voor een ; categorie overig. De eerste groep is uitgesplitst naar en voor bepaalde tijd en vergunningen voor onbepaalde tijd. Voor asielzoekers die niet (langer) in het bezit zijn van een is gekeken naar in hoeverre en onder welke omstandigheden zij uit Nederland zijn vertrokken. Speciale aandacht is besteed aan asielzoekers met de Iraakse, Iraanse, Afghaanse, Somalische, Sierraleoonse of Angolese nationaliteit. De resultaten zijn gevisualiseerd in stroomschema s, tabellen en een grafiek. De belangrijkste inzichten die aan de analyse ontleend kunnen worden zijn de volgende. Het aandeel van de gehele onderzoeksgroep dat op de peildatum in het bezit is van een geldige stijgt door de tijd heen. Waar van de in 2001 en 2002 ingestroomde asielzoekers op de peildatum 22% respectievelijk 21% in het bezit was van een, is dit voor de in 2005 en 2006 ingestroomde asielzoekers 42% respectievelijk 36%. Hiervoor is deels een methodologische verklaring aan te wijzen. Deze verklaring komt erop neer dat de methode een tijdsafhankelijk element met zich meedraagt. De toelatingsprocedures hebben een selectieve werking en naarmate de tijd vordert wordt duidelijk wie er voor onbepaalde tijd in Nederland mag verblijven en wie niet. Dit effect is terug te zien in de data. Het aandeel van het cohort van 2001 dat per peildatum in het bezit was van een is lager dan het aandeel van het cohort van 2005 dat per peildatum in het bezit was van een. Dit lagere aandeel van asielzoekers dat in het bezit is van een is echter wel voornamelijk in het bezit van een vergunning voor onbepaalde tijd. Zij hebben de diverse toetsmomenten met een positief gevolg doorlopen. In hoeverre het beleid van invloed is geweest op de resultaten is op basis van deze gegevens niet vast te stellen. In volgende jaren zal dit beter inzichtelijk worden, aangezien de verschillende edities van de cohortanalyse dan gegevens bevatten die onderling vergelijkbaar zijn. Er zijn verschillen tussen nationaliteiten met betrekking tot het aandeel dat in het bezit is van een. Zo is een bovengemiddeld groot aandeel van asielzoekers van de Iraakse, Afghaanse en Somalische nationaliteit in het bezit van een. De Angolese en Iraanse nationaliteit vallen op doordat het aandeel dat in het bezit is van een juist benedengemiddeld is. De Sierraleoonse nationaliteit is over alle cohorten gezien ongeveer gemiddeld in het aandeel dat een geldige heeft. Een gedeeltelijke verklaring voor het bovengemiddelde aandeel van Iraakse, Afghaanse en Somalische asielzoekers die in het bezit zijn van een kan gevonden worden in het beleid. Voor deze groepen is er ofwel sprake van een actueel categoriaal beschermingsbeleid, of zijn er risicogroepen benoemd. Met categoriaal beschermingsbeleid wordt aan een bepaalde groep asielzoekers die op grond van 7

8 hun individuele situatie geen recht hebben op een evenwel een tijdelijke verleend. Bij de benoeming van risicogroepen geldt dat asielzoekers die in deze groep zitten bij geringe indicaties in aanmerking komen voor een. Met betrekking tot de gegevens valt op dat de grootste categorie niet aantoonbaar is. Ook zijn er variaties tussen nationaliteiten als het aankomt op de aard van het. Zo laten de Somalische en Sierraleoonse nationaliteit een relatief laag aandeel van zelfstandig zien, terwijl bij asielzoekers van de Afghaanse en Angolese nationaliteit juist sprake is van het hoogste aandeel van zelfstandig. De Iraakse en Angolese nationaliteit springen in het oog door een benedengemiddeld aandeel van gedwongen. De Sierraleoonse nationaliteit kent een relatief hoge mate van niet aantoonbaar, terwijl dit bij asielzoekers met de Afghaanse nationaliteit een relatief klein aandeel betreft. Er is een verband tussen het aandeel van de asielzoekers dat nog in procedure is in relatie tot de ouderdom van de cohorten. Uit de analyse blijkt dat naarmate de tijd verstrijkt de groep met een openstaande procedure kleiner wordt. 8

9 1. Inleiding De vraag naar hoeveel asielzoekers een krijgen is een intrigerende om te beantwoorden. Niet alleen is het interessant om te weten welk aandeel van de asielzoekers nu uiteindelijk een krijgt, maar ook is het van belang om de groep in kaart te brengen die uiteindelijk geen krijgt. En dan speelt de vraag: wat gebeurt er met deze groep asielzoekers? Buiten de inwilligingen en de afwijzingen is er ook nog een aantal asielzoekers in procedure om een te bemachtigen. Daarvan willen we graag weten hoeveel dat er zijn. In deze rapportage worden de antwoorden op deze vragen geformuleerd. Een deel van de antwoorden kan ontleend worden aan de periodieke overzichten die de IND levert met gegevens over asielaanvragen en met data over beslissingen op deze aanvragen. Echter, in de overzichten staat het aantal aanvragen en beslissingen in dezelfde rapportageperiode weergegeven. De beslissingen in zo n rapportageperiode hebben deels betrekking op dezelfde periode en deels op een eerdere periode. Of, anders geformuleerd, op een aantal asielaanvragen die in een bepaalde periode worden ingediend zal in een latere periode beslist worden. Om iets te kunnen zeggen over het aantal asielzoekers dat al dan niet in het bezit is van een en het aantal asielzoekers dat nog in procedure is om een te krijgen, moeten de aanvragen en beslissingen met elkaar verbonden worden. Een cohortanalyse is hiervoor een geschikte methode. In het verleden is deze ook toegepast om dergelijke inzichten te verkrijgen. Eerdere edities van de cohortanalyse zijn in 2001, 2002, 2003 en 2005 aan de Tweede Kamer aangeboden. Deze uitgave is samengesteld door de heer R. Mulder MSc, beleidsmedewerker en mevrouw H. Muermans, senior beleidsmedewerker van het IND Informatie- en Analyse Centrum. Voordat verder ingegaan kan worden op de vragen die zojuist zijn opgeworpen is het zinvol om een verdere uitleg te geven over de twee basiselementen van deze rapportage: de asielprocedure en de cohortanalyse. Daarom is in het volgende hoofdstuk een toelichting te vinden op de achtergrond van asielverzoeken en de procedure(s) die een asielzoeker in Nederland doorloopt. In hoofdstuk 3 staat de methode beschreven die in deze rapportage gebruikt is; de cohortanalyse. Hierin is aandacht besteed aan de inzichten waartoe een cohortanalyse kan leiden en de beperkingen die een dergelijke analyse met zich meebrengt. In dit hoofdstuk is eveneens weergegeven hoe de cohortanalyse op het onderwerp is toegepast en welke bronnen ten grondslag liggen aan de analyse. In hoofdstuk 4 is een leeswijzer opgesteld, aan de hand waarvan de weergegeven resultaten begrepen kunnen worden. In hoofdstuk 5 zijn de resultaten van de analyse door middel van tabellen en een grafiek inzichtelijk gemaakt. In de bijlage zijn de stroomschema s te vinden met daarin de resultaten voor diverse nationaliteiten. 9

10 10

11 2. Asiel en de procedure(s) in het kort Het draait in deze rapportage om asielzoekers. Hoewel velen het begrip kennen, is niet voor iedereen inzichtelijk wat een asielzoeker is en hoe de asielprocedure in Nederland verloopt. Daarom is in dit hoofdstuk aandacht besteed aan de asielzoeker en de procedure(s) die hij in Nederland doorloopt. Echter, voordat hier verder op ingegaan wordt, is een opmerking over de gebruikte terminologie op zijn plaats. In deze rapportage wordt gesproken over asielzoekers en vreemdelingen. Een asielzoeker is wel een vreemdeling, maar een vreemdeling is niet per definitie een asielzoeker. Een vreemdeling is een persoon die niet de Nederlandse nationaliteit heeft, en niet op grond van een wettelijke bepaling als Nederlander wordt behandeld. Een asielzoeker daarentegen is een vreemdeling die om uiteenlopende redenen zijn land heeft verlaten om in een ander land asiel aan te vragen. Deze twee termen worden in de rapportage inwisselbaar gebruikt. De rapportage heeft namelijk betrekking op vreemdelingen die ooit een asielverzoek hebben ingediend en daarmee in het verleden asielzoekers waren, maar dat nu niet per se meer hoeven te zijn. 2.1 Wat is asiel en wie heeft er recht op? Asiel is een vorm van bescherming. Iedereen heeft het recht om asiel aan te vragen. De IND onderzoekt vervolgens of iemand voor asiel in aanmerking komt. Als dat zo is, krijgt hij een. Een aantal voorbeelden waarom iemand recht op een asiel heeft zijn: als hij in eigen land te vrezen heeft voor vervolging om zijn ras, godsdienst, nationaliteit, politieke overtuiging of behoren tot een bepaalde sociale groep; als hij het risico loopt in eigen land te worden onderworpen aan een onmenselijke behandeling; als hij bepaalde traumatische ervaringen heeft opgelopen in eigen land; als de staatssecretaris van Justitie de veiligheidssituatie in het land te onzeker vindt om iemand te laten terugkeren; als hij binnen drie maanden nadat een gezinslid een asielvergunning is verleend Nederland is ingereisd. 2.2 De asielprocedure in Nederland De procedure die een asielzoeker in Nederland doorloopt is op hoofdlijnen als volgt: 1. Aanmelding De asielzoeker meldt zich aan bij één van de aanmeldcentra (AC) van de IND: Schiphol of Ter Apel. De procedure in het aanmeldcentrum duurt maximaal 48 procesuren, daarom heet dit de 48- uursprocedure. Na het indienen van de asielaanvraag neemt de IND binnen 6 maanden een beslissing. In enkele gevallen duurt het langer. 2. Eerste gehoor In een gesprek bespreekt de asielzoeker met een IND-medewerker zijn identiteit, nationaliteit en reisroute. De vragen worden gesteld in het Nederlands. Daarom is ook een onafhankelijke tolk aanwezig. 3. Nader gehoor in aanmeldcentrum In een tweede gesprek, het nader gehoor, kan de asielzoeker vertellen waarom hij asiel heeft aangevraagd. Een rechtshulpverlener bereidt de asielzoeker hierop voor en mag er ook bij aanwezig zijn. Nadat de aanvraag is ingediend bekijkt de IND of er binnen de 48-uursprocedure een beslissing op de aanvraag kan worden genomen. Dat kan als er geen langdurig nader onderzoek nodig is. Is zo'n onderzoek wel nodig, dan wordt de asielaanvraag verder behandeld in één van de behandelkantoren van de IND. De asielzoeker verblijft gedurende deze periode in een opvanglocatie van het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA). Als geen nader onderzoek nodig is, wordt de aanvraag in beginsel verder binnen het aanmeldcentrum behandeld. 11

12 4. Nader gehoor in behandelkantoor Als de IND de asielzoeker verwijst naar één van de behandelkantoren, krijgt hij daar een (aanvullend) nader gehoor. 5A. Beslissing: inwilliging Als de conclusie van de IND is dat de asielzoeker voldoet aan de voorwaarden voor een asiel, krijgt hij een asiel voor bepaalde tijd. Bij asielaanvragen van vóór 1 september 2004 wordt deze verleend voor de periode van drie jaar. Bij asielaanvragen van na 1 september 2004 heeft een dergelijk verleende een geldigheidsduur van vijf jaar. Als blijkt dat de asielzoeker in hetzij na deze periode niet kan terugkeren naar het land van herkomst, kan hij na het aflopen van de voor bepaalde tijd in het bezit worden gesteld van een voor onbepaalde tijd. 5B. Beslissing: afwijzing Als de IND concludeert dat de asielzoeker niet voldoet aan de voorwaarden voor een asiel, dan krijgt hij daarvan schriftelijk bericht. De asielzoeker en zijn rechtshulpverlener mogen op dit voornemen reageren. Als de IND niet van mening verandert, krijgt de asielzoeker een afwijzende beslissing en moet hij Nederland verlaten. De asielzoeker kan tegen de negatieve beslissing nog beroep aantekenen bij de rechter en hoger beroep bij de Raad van State. 2.3 Reguliere en Er zijn bepaalde groepen asielzoekers die na een asielaanvraag in het bezit worden gesteld van een reguliere. Deze vergunningen worden ambtshalve verleend en betreffen bijvoorbeeld alleenstaande minderjarige vreemdelingen (AMV s). Ook in gevallen dat terugkeer van vreemdelingen niet mogelijk blijkt ondanks de bereidwilligheid van deze vreemdelingen om terug te keren, kunnen zij onder bepaalde voorwaarden in aanmerking komen voor een reguliere vergunning op grond van het buitenschuldbeleid. Buiten beleidsmatige mogelijkheden van asielzoekers voor het ambtshalve verkrijgen van een reguliere vergunning, is het ook mogelijk dat vreemdelingen zelf een aanvraag voor een reguliere vergunning indienen, nadat zij voor asiel zijn uitgeprocedeerd. Zo kan een vreemdeling bijvoorbeeld een aanvraag indienen voor verblijf bij partner, of voor het verrichten van arbeid in Nederland. 2.4 Vertrek Indien het rechtmatig verblijf in Nederland is geëindigd, dan heeft een vreemdeling vier weken de tijd om Nederland te verlaten. De vreemdeling heeft een geldig paspoort of een ander grensoverschrijdend reisdocument nodig om Nederland te verlaten en terug te keren naar het land van herkomst. Als hij er zelf niet in slaagt om een reisdocument te verkrijgen, vraagt de Dienst Terugkeer en Vertrek (DT&V) een vervangend reisdocument, een laissez-passer, aan bij de vertegenwoordiging van het land van herkomst. Voordat de ambassade of consulaat overgaat tot afgifte van een reisdocument, wordt eerst een onderzoek gedaan naar de nationaliteit en identiteit van de vreemdeling. Bij een groot aantal diplomatieke vertegenwoordigingen gebeurt dit door een presentatie in persoon. Dat wil zeggen dat de vreemdeling een gesprek heeft bij de ambassade of het consulaat. Op deze manier stelt de ambassade of het consulaat vast, eventueel na een nader onderzoek in het land van herkomst, of de vreemdeling daadwerkelijk een onderdaan is van dit land. Indien dat het geval is, verstrekt de vertegenwoordiging het vervangende reisdocument. Het is voor bepaalde vreemdelingen mogelijk om gebruik te maken van de terugkeerregeling van de Internationale Organisatie voor Migratie (IOM). Met deze regeling kan een vreemdeling een vliegticket verkrijgen voor het naar het land van herkomst. Daarnaast is het mogelijk om een ondersteuningsbijdrage te krijgen voor de kosten van levensonderhoud in de eerste periode na uit Nederland. Ook kan de vreemdeling in aanmerking komen voor reiskosten binnen het land van herkomst, naar de plaats van bestemming. De IOM bemiddelt ook bij het zelfstandig van vreemdelingen naar derde landen waar toelating is gewaarborgd. Het terugkeerprogramma is vooral bedoeld voor de categorie vreemdelingen die met toestemming van de overheid nog in Nederland 12

13 verblijft, na een eerste afwijzing van een verzoek om een verblijfstitel. Andere vreemdelingen worden niet bij voorbaat van het Terugkeerprogramma uitgesloten. Bij deze vreemdelingen zal steeds een individuele toets plaats vinden om te bekijken of ze in aanmerking komen voor een terugkeerregeling. Naast het zelfstandig via IOM of in samenwerking met de DT&V komt het ook voor dat vreemdelingen geen gehoor geven aan het verzoek om Nederland te verlaten. Vreemdelingen die niet meewerken aan hun kunnen worden overgebracht naar een uitzetcentrum of in vreemdelingenbewaring worden gesteld. Als terugkeer naar het land van herkomst op zeer korte termijn mogelijk is, zal de vreemdeling naar een uitzetcentrum worden gebracht waarna zij uit Nederland ken. De vreemdeling mag het uitzetcentrum dan niet verlaten. Als terugkeer naar het land van herkomst niet direct mogelijk is, kan de vreemdeling in vreemdelingenbewaring worden gesteld. Vreemdelingenbewaring heeft het doel om vreemdelingen Nederland uit te zetten als zij niet (meer) rechtmatig in Nederland verblijven. 13

14 14

15 3. Methode 3.1 Cohortanalyse en de toepassing op asielzoekers Een cohortanalyse geeft inzicht in de ontwikkelingen van een bepaalde groep (cohort) in een bepaald proces in de tijd. Op andere beleidsterreinen worden dergelijke analyses al langer toegepast. Een voorbeeld hiervan is het aantal kinderen dat getrouwde stellen door de jaren heen weten voort te brengen; de zogeheten huwelijksvruchtbaarheid. Cohorten hebben altijd tenminste één gemeenschappelijke kenmerk, bijvoorbeeld het jaar van het huwelijk. Eventueel kan de analyse toespitsen op kenmerken zoals leeftijd en vooropleiding. In deze rapportage volgen we asielzoekers in de tijd. Cohorten hiervan zijn samengesteld op basis van het jaar van instroom ( ) en de nationaliteit. Het proces waarin deze cohorten gevolgd worden is de asielprocedure en eventuele reguliere procedures die na de asielprocedure zijn opgestart. De nationaliteiten waar in deze cohortrapportage speciale aandacht aan is besteed zijn de Iraakse, Iraanse, Afghaanse, Somalische, Sierraleoonse en Angolese nationaliteit. Asielzoekers met deze nationaliteiten kenden in de onderzoeksperiode de hoogste instroomcijfers. Welke inzichten kunnen we nu ontlenen aan een cohortanalyse van de asielprocedure? Zoals uit de beschrijving van de asielprocedure in Nederland blijkt, zijn er grofweg twee uitkomsten van deze procedure; of iemand krijgt een, of iemand krijgt geen. Als een asielzoeker geen heeft gekregen dan moet hij Nederland verlaten. Het is echter ook mogelijk dat als een asielzoeker geen heeft gekregen, hij weer een aanvraag doet voor een. Dit kan voor asiel zijn, maar ook op voor andere, reguliere verblijfsdoelen, zoals studie, arbeid, of verblijf bij partner. Als gekeken wordt naar de instroom van asielzoekers per jaar en de actuele stand van zaken omtrent de verblijfsstatus van asielzoekers, zijn deze in vier categorieën onder te brengen: in het bezit van een ; geen (meer); in procedure voor een ; categorie overig. Deze groepen worden in paragraaf 3.5 nader toegelicht. Voor de groep asielzoekers die geen (meer) heeft is gekeken naar het uit Nederland. In de analyse is nagegaan in hoeverre asielzoekers zelfstandig, gedwongen of niet aantoonbaar uit Nederland zijn vertrokken. De cohortanalyse geeft op deze manier meer inzicht in de uitkomsten en het effect van de asielprocedure als geheel en een aantal specifieke beleidsbeslissingen daarbinnen. Het is echter van belang om te benadrukken dat het een momentopname is. Het betreft de stand van zaken per peildatum, in dit geval 1 juli Het kan zo zijn dat een asielzoeker op 1 juli nog in de asielprocedure zat, terwijl hij op 2 juli een inwilliging heeft ontvangen. De uitkomsten van deze analyse zijn dus niet definitief, maar een momentopname. 3.2 Beperkingen van een cohortanalyse Naast de zojuist beschreven inzichten kent de cohortanalyse ook een aantal beperkingen in het toepassen van de analyse. Deze beperkingen zijn: Een cohortanalyse heeft altijd betrekking op het verleden. Om te bepalen welke verblijfsstatus een asielzoeker heeft is gekeken naar de periode tussen de instroom van het cohort en de laatste peildatum. Dit betekent dat dit een tussentijds beeld geeft. De waarde van de analyse voor het voorspellen van het toekomstig verloop van het cohort in de asielprocedure is beperkt. Deze cohortanalyse levert geen inzicht in doorlooptijden. In de analyse wordt alleen gekeken naar het moment van instroom en de actuele verblijfsstatus van de vreemdeling. Er kan dus niet gekeken worden naar doorlooptijden van procedures. Immers, er is alleen maar naar de uitkomst van de procedures gekeken per peildatum, niet naar het procesverloop van de procedures zelf. 15

16 Samengevat kan de cohortanalyse een belangrijk instrument zijn voor: het monitoren van de uitkomst van de asielprocedure, in zijn geheel of voor specifieke groepen; de beantwoording van ad hoc vragen met betrekking tot specifieke cohorten. Deze cohortanalyse is minder geschikt voor: het maken van prognoses (zowel qua asielinstroom als qua uitkomsten); het meten van doorlooptijden. 3.3 Gegevensbronnen Om tot de cohortanalyse te komen zijn de IND data geanalyseerd. De basis van de dataset is gevormd door het primaire bronsysteem van de IND, het IND informatiesysteem (INDIS). In voorgaande edities van de cohortanalyse is gebruik gemaakt van een een cohortsysteem dat is ontwikkeld als schil op het primaire bronsysteem. In 2006 was het wegens technische redenen niet mogelijk een cohortanalyse te vervaardigen. In deze cohortanalyse wordt ook uitgegaan van het IND informatiesysteem. De onderzoeksgroep betreft alle vreemdelingen die na 1 april 2001 en voor 1 januari 2007 minimaal één asielverzoek hebben ingediend. Het IND informatiesysteem is gekoppeld aan de Basisvoorziening Vreemdelingen (BVV). Dit is een centraal beschikbaar informatiesysteem, waarin de basisgegevens van alle vreemdelingen in Nederland zijn vastgelegd. Hierin is onder andere de actuele verblijfsrechtelijke status van vreemdelingen opgenomen, welke op basis van informatie uit het IND informatiesysteem wordt gevuld. De instroomgegevens van asielzoekers uit de onderzoeksperiode zijn zodoende gekoppeld aan hun actuele verblijfsstatus. Hiermee kan worden bepaald of de ingestroomde asielzoekers al dan niet in het bezit zijn van een, of dat zij nog in procedure zijn voor het verkrijgen van een. 3.4 Voor- en nadelen van de methode Deze methode heeft grote voordelen. Zo is het mogelijk om te spreken over het aantal personen in plaats van het aantal procedures. Aangezien asielzoekers meerdere aanvragen kunnen indienen, voor het verkrijgen van asiel en / of regulier verblijf, zijn het aantal procedures en het aantal personen niet aan elkaar gelijk. Wat daaraan bijdraagt is de zogeheten administratieve ruis : asielaanvragen die meerdere malen in het systeem zijn geregistreerd. Met de huidige methode zijn de asielaanvragen gekoppeld aan het actuele resultaat van de doorlopen procedure(s). Zo is per aanvraag inzichtelijk wat de actuele verblijfsstatus is van degene die de aanvraag heeft ingediend. Het databestand is daarom ontdubbeld, zodat personen met meerdere procedures slechts één keer zijn meegeteld. Hierbij zijn de eerste asielaanvragen in het bestand bewaard, de volgende aanvragen zijn uit het bestand verwijderd. Zodoende kunnen we spreken over personen en zijn er geen dubbeltellingen in de verblijfsstatus. Het aantal procedures dat onderdeel uitmaakt van de dataset is Dit cijfer wijkt af van het aantal procedures dat in de onderzoeksperiode is geregistreerd, dit is namelijk Dit is te verklaren doordat in deze rapportage gekeken is naar aanvragen die na de invoering van de Vreemdelingenwet 2000 zijn ingediend en in deze periode door de IND geregistreerd. Dus aanvragen die gedaan zijn onder de oude Vreemdelingenwet, maar wel geregistreerd zijn na 1 april 2001 zijn hierin niet meegenomen. Het registreren gebeurt doorgaans direct na de aanvraag, maar in voorkomende gevallen wordt op een later tijdstip geregistreerd. Dit is zeker het geval bij kinderen die in de opvang worden geboren en bij vreemdelingen die in vreemdelingenbewaring zitten terwijl hun asielverzoek wordt behandeld. Na ontdubbeling van het bestand zijn er personen over. Dit vormt de onderzoeksgroep van deze rapportage. De cohorten bestaan uit het aantal asielzoekers dat een asielaanvraag onder de Vreemdelingenwet 2000 heeft gedaan per jaar van aanvraag. Door het toepassen van deze methode is ook inzichtelijk in hoeverre asielzoekers in het bezit zijn van een vergunning voor bepaalde tijd en voor onbepaalde tijd. Dergelijke inzichten ontbraken in vorige cohortanalyses. Met betrekking tot de statuslevering vanuit het IND informatiesysteem zijn in het verleden verbeterslagen gemaakt, waarmee de gegevens betrouwbaarder zijn geworden. Daarnaast is het een voordeel dat er minder bewerkingen van de brongegevens noodzakelijk zijn om tot de resultaten te komen, waardoor de uitkomsten minder foutgevoelig zijn. De gekozen methode wijkt af van de eerder gehanteerde methode in voorgaande cohortanalyses. Het meest fundamentele verschil is dat in vorige rapportages is uitgegaan van de asielprocedure en hoe 16

17 asielzoekers die doorlopen. De verschillende fasen van de procedure (inclusief eventueel beroep en hoger beroep) zijn in vorige uitgaven in kaart gebracht. Met de huidige methodiek wordt dat niet langer inzichtelijk. Echter, door uit te gaan van slechts een aantal kerngetallen heeft dit als voordeel dat de resultaten overzichtelijker weergegeven zijn. De actuele verblijfsstatus van vreemdelingen hoeft overigens niet noodzakelijkerwijs het gevolg van de eerste asielprocedure onder de nieuwe Vreemdelingenwet te zijn. Zo kan er sprake zijn van een eerdere aanvraag onder de oude Vreemdelingenwet. Deze zijn in het bestand niet zichtbaar. Naast een eerdere aanvraag kan de vreemdeling na zijn eerste aanvraag onder de nieuwe Vreemdelingenwet andere aanvragen indienen, waarmee hij in andere procedures terecht komt. Dit kan zowel een volgende asielprocedure, als een procedure voor regulier verblijf in Nederland zijn. De eerste asielprocedure onder de Vreemdelingenwet 2000 is daarmee niet meer strikt te scheiden van eventuele volgende of andere procedures. Dit betekent dat het overzicht in principe nooit definitief kan zijn, omdat een vreemdeling in de gelegenheid is om een nieuwe aanvraag voor het verkrijgen van asiel en / of regulier verblijf in te dienen. Dit is een consequentie van het voordeel dat nu gesproken kan worden over personen in plaats van procedures. Immers, procedures kunnen afgerond worden, maar de verblijfsstatus van een persoon kan veranderen. Door de verschillen tussen de twee methodes is het niet zonder meer mogelijk om deze rapportage te vergelijken met eerdere rapportages. Samengevat zijn de voordelen van de huidige methodiek: het aantal personen met, zonder en in procedure voor een is inzichtelijk; deze kerncijfers zijn overzichtelijk en worden hierdoor begrijpelijker; duidelijk is of de verstrekte vergunningen voor bepaalde of onbepaalde tijd zijn; de uitkomsten zijn minder foutgevoelig, doordat er minder bewerkingen van de data noodzakelijk zijn. En de nadelen van deze methodiek zijn: de fases van de asielprocedure worden niet langer weergegeven; de eerste asielprocedure is niet langer strikt te scheiden van volgende of andere procedures, hierdoor kan het overzicht niet definitief worden. 3.5 Clustering van de informatie De gegevens die het uitgangspunt vormen in deze rapportage, zijn de verblijfsrechtelijke status, zoals geleverd vanuit INDIS aan de BVV en de Berichten van Vertrek, die in INDIS zijn geregistreerd. Om tot een helder overzicht te komen zijn bepaalde gegevens samengevoegd in overkoepelende categorieën. In de basis is uitgegaan van de gegevens uit de BVV; deze zijn leidend. Op het moment dat deze gegevens niet volledig bleken te zijn, is gebruik gemaakt van de informatie uit INDIS om de betreffende vreemdelingen te kunnen categoriseren. Het onderbrengen van de vreemdelingen in groepen heeft geleid tot vier hoofdcategorieën: asielzoekers met een geldige ; asielzoekers die geen geldige (meer) hebben; asielzoekers die in procedure zijn voor een ; categorie overig. In de volgende subparagrafen is nader ingegaan op deze verschillende categorieën en welke asielzoekers daaronder geclusterd zijn Asielzoekers met een geldige In de categorie van asielzoekers met een geldige zijn asielzoekers opgenomen die een voor bepaalde of onbepaalde tijd hebben. Deze hoofdcategorie bestaat dan ook uit deze twee subcategorieën: de voor bepaalde tijd en voor onbepaalde tijd. De verlengingen van de en zijn hierin ook opgenomen, onder de voor bepaalde tijd. Zij zijn namelijk in het bezit van een dergelijke vergunning, maar willen hun verlengen. De en die verstrekt zijn aan asielzoekers die vandaag de dag onderdanen zijn van de Europese Unie (EU) of de Europese Economische Ruimte (EER), zijn 17

18 geplaatst onder de voor bepaalde tijd. Het gaat hier om bijvoorbeeld Hongaren of Roemenen die in Nederland asiel hebben aangevraagd en vandaag de dag onder één van de regelingen vallen, waardoor hun verblijf in Nederland rechtmatig is. In de categorie voor onbepaalde tijd zijn ook de asielzoekers opgenomen die Nederlander zijn geworden door middel van naturalisatie. Dit is een kleine groep, aangezien dit voor het overgrote deel pas mogelijk is na 5 jaar met een in Nederland hebben verbleven. Aangezien in deze rapportage slechts een iets langere periode dan 5 jaar is beslagen, is er geen grote groep die hiervoor in aanmerking komt. Dit rechtvaardigt het bestaan van een aparte hoofdcategorie (nog) niet. Hoewel deze groep eigenlijk geen meer heeft, men is immers Nederlander, is het uit analytisch oogpunt de best passende categorie Asielzoekers die geen geldige (meer) hebben Asielzoekers die geen (meer) hebben zijn de tweede categorie. Als een asielzoeker uitgeprocedeerd is, wordt van hem verwacht dat hij Nederland verlaat. Om het van vreemdelingen in beeld te brengen worden er bij de IND Berichten van Vertrek geregistreerd. Deze Berichten van Vertrek zijn in vier categorieën in te delen: zelfstandig ; gedwongen ; niet aantoonbaar ; (nog) niet bekend. Bij zelfstandig gaat het om vreemdelingen die op eigen initiatief Nederland hebben verlaten om terug te keren naar het thuisland. Dit kan eventueel gebeurd zijn met hulp van de Dienst Terugkeer en Vertrek (DT&V) of de Internationale Organisatie voor Migratie (IOM). Bij gedwongen is een asielzoeker onvrijwillig vertrokken. Deze kan ofwel zijn uitgezet, of onder toezicht van de autoriteiten zijn vertrokken. In het geval van niet aantoonbaar gaat het om vreemdelingen waarbij het daadwerkelijke uit Nederland niet met zekerheid vastgesteld kan worden. Als bijvoorbeeld de Vreemdelingenpolitie controleert of een vreemdeling nog op zijn laatst bekende adres aanwezig is en dit blijkt niet het geval te zijn, dan komt de asielzoeker in deze categorie terecht. Een ander voorbeeld van vreemdelingen die in deze categorie vallen zijn degenen die de aanzegging hebben gehad om Nederland te verlaten nadat tijdens een identiteits- en nationaliteitsonderzoek is gebleken dat deze niet daadwerkelijk uit Nederland verwijderd kunnen worden. Het behoort tot de mogelijkheden dat deze asielzoekers Nederland niet hebben verlaten, maar hier nog illegaal verblijven. Het is niet inzichtelijk in hoeverre dat het geval is. Het enige dat geconstateerd kan worden is dat het uit Nederland niet vastgesteld is. Als een asielzoeker onder (nog) niet bekend geplaatst is, dan betekent dit dat er met betrekking tot het bij de IND nog niets bekend is. Dit kan door drie dingen veroorzaakt worden. Ten eerste kan het zo zijn dat de DT&V bezig is met het effectueren van het van de vreemdeling, maar dat dit nog niet voltrokken is. De tweede mogelijkheid is dat er nog geen controle door de Vreemdelingenpolitie heeft plaatsgevonden. Tot slot kan het voorkomen dat de controle door de Vreemdelingenpolitie wel heeft plaatsgevonden, maar dat dit nog niet aan de IND is gemeld, of dat de IND de melding nog niet verwerkt heeft. Of en op welke wijze deze asielzoekers zijn vertrokken valt op basis van deze gegevens niet te zeggen Asielzoekers die in procedure zijn voor een Er zijn ook asielzoekers die nog in procedure zijn voor het verkrijgen van een, voor asiel of regulier verblijf. Daarnaast zit in deze categorie ook een groep die op basis van wetgeving voor onderdanen van de EU/EER een vergunning in aanmerking wenst te komen. Bij de groep die nog in procedure is, is niet uitgesplitst in subcategorieën. Er is namelijk geen veelzeggend en goed afgebakend onderscheid te maken. Asielzoekers kunnen in procedure zijn voor het verkrijgen van een voor asiel of voor regulier verblijf. Dit laatste kan het geval zijn bij asielzoekers die na een asielverzoek ook nog een reguliere aanvragen. Echter, categorieën die oorspronkelijk asiel aanvragen, zoals alleenstaande minderjarige vreemdelingen, krijgen op basis van het speciale beleid dat voor deze groepen geldt ook een reguliere vergunning verleend. Helder omlijnde groepen zijn op basis van dit criterium dus niet te onderscheiden. 18

19 3.5.4 De laatste categorie is de groep overig. Dit betreft asielzoekers die niet in één van bovenstaande categorieën te plaatsen zijn. Hieronder vallen onder andere asielzoekers die inmiddels zijn overleden. 3.6 De relatie tussen resultaten en beleid In deze rapportage is ook aandacht besteed aan de relatie tussen de resultaten van de analyse en eventuele beleidsmatige verklaringen die voor de uitkomsten gegeven kunnen worden. Een aantal opmerkingen van methodologische aard zijn hier echter op zijn plaats. Zo heeft de gekozen methode invloed op de resultaten. De cohorten moeten niet gelezen worden als op zich staande resultaten die niet meer veranderen. De cohorten zelf zijn tijdsafhankelijk. Het maakt een verschil of iemand op 1 juli 2001 een aanvraag heeft ingediend, of op 1 juli 2006, als vervolgens gekeken wordt naar de verblijfsstatus per 1 juli In het eerste geval is het bijvoorbeeld mogelijk dat de asielzoeker een vergunning voor onbepaalde tijd heeft, in dat tweede geval niet. In ieder geval heeft een asielzoeker langer met verblijfsrechtelijke procedures te maken als de aanvraag in een eerder stadium is ingediend. De uitkomsten van toelatingsprocedures hebben als gevolg dat niet iedereen die een aanvraag indient, ook een krijgt. Het betekent echter ook dat niet iedereen die een voor bepaalde tijd krijgt, een verlenging van deze vergunning krijgt, of een vergunning voor onbepaalde tijd verleend wordt. In de toelatingsprocedures zijn een aantal toetsmomenten ingebouwd, waarin wordt bepaald of iemand op basis van zijn situatie nog steeds recht heeft op verblijf in Nederland. Door deze selectieve werking wordt de groep die in het bezit is van een kleiner naarmate de tijd vordert. De analyse is dus tijdsafhankelijk, wat inhoudt dat de cohorten onderling niet goed vergelijkbaar zijn. Dit betekent niet dat deze vergelijking nooit gemaakt kan worden. Als op 1 juli 2008 de analyse opnieuw wordt gedaan, dan komen hier resultaten uit die vergelijkbaar zijn met resultaten uit deze analyse. Immers, de tijdsafstand die zit tussen het cohort van 2003 en de peildatum van 1 juli 2008 is vergelijkbaar met de tijdsafstand die zit tussen het cohort van 2002 en de peildatum van 1 juli Deze editie van de cohortanalyse, waar voor het eerst gebruik wordt gemaakt van een nieuwe methode, is dan ook deels te zien als nulmeting. De waarde van de analyse zal in de komende jaren hierdoor alleen maar groter worden. Wel betekent dit dat in deze editie van de cohortanalyse geen beleidsmatige verklaringen gegeven kunnen worden voor ontwikkelingen die door de jaren heen te zien zijn. Het hierboven geschetste methodologisch effect is immers niet te onderscheiden van eventuele beleidseffecten, waardoor niet te bepalen is in hoeverre variatie in de resultaten is toe te schrijven aan welke van beide soorten effecten. De cohortanalyse laat echter niet alleen zien welke ontwikkelingen er door de jaren heen te zien zijn. Buiten deze ontwikkelingen zijn er ook resultaten die binnen de jaren met elkaar te vergelijken zijn. Zo zijn er bijvoorbeeld verschillen tussen nationaliteiten als het aankomt op het aandeel dat in het bezit is van een. Om verschillen tussen nationaliteiten binnen de cohorten te verklaren zou het beleid wel een rol kunnen spelen. Wel is het van belang om op te merken dat het beleid slechts één van diverse factoren is die vormgeven aan complexe sociale processen. Motieven van individuen, sociale netwerken en infrastructuren die (il)legale migratie faciliteren zijn slechts enkele factoren die mede bepalen wie er in Nederland wel en niet asiel aanvragen. Het zou van reductionisme getuigen om alle zichtbare ontwikkelingen te begrijpen in het licht van het beleid. Het beleid kan uiteraard wel bijdragen aan een beter begrip van de resultaten, omdat het één van de verklarende factoren is die ingrijpt in deze complexe processen. Het is op basis van deze gegevens echter niet mogelijk om te bepalen hoe sterk de invloed is geweest. De beleidsmatige verklaringen zijn dan ook indicatief van aard en zullen niet benaderd worden als statistisch gekwantificeerde effecten. 19

20 20

21 4. Leeswijzer De resultaten van de cohortanalyse worden gevisualiseerd in stroomschema s waarin bovenaan het totaal aantal eerste asielaanvragen onder de Vreemdelingenwet 2000 van het betreffende cohort worden weergegeven. Daarnaast zijn de aandelen van de diverse categorieën in percentages uitgedrukt. Ten aanzien van de percentages dient aangemerkt te worden dat de software de percentages niet altijd dusdanig afrondt dat het geheel tot 100% optelt, maar tot 99% of 101%. Enkele variaties zijn hierin daarom mogelijk. Het voordeel van percentages is dat ze ongevoelig zijn voor de absolute verschillen van de instroomgegevens (de omvang van de verschillende cohorten). Dit maakt de cohorten beter vergelijkbaar. Percentages hebben wel als nadeel dat ze minder informatief zijn als het absolute aantal relatief klein is. Het beste begrip van de gegevens kan dan ook ontstaan door te kijken naar het absolute aantal en de verhoudingen in percentages in de categorieën. In de stroomschema s zijn twee stappen genomen. Van het aantal personen van een cohort is uitgesplitst naar de vier categorieën. Vanuit twee van die categorieën is ook nog in een aantal subcategorieën uitgesplitst. Voor beide stappen is opnieuw tot 100% opgeteld, zoals in onderstaand voorbeeld staat aangegeven. Hierdoor zijn de verhoudingen inzichtelijker. In de toelichting onder het volgende schema is bij wijze van voorbeeld de uitwerking van een cohort gebruikt om dit toe te lichten. Hiervoor is het cohort 2001 gebruikt voor alle nationaliteiten. Alle nationaliteiten Jaar: % Aantal aanvragen: Verblijfsvergunning Geen (meer) 22% 70% 7% 1% Bepaalde tijd Zelfstandig (Nog) niet bekend 100% 32% 4% 11% 100% 68% Gedwongen 16% 68% Uit bovenstaande stroomschema is af te leiden dat het totaal aantal asielzoekers dat een eerste asielaanvraag vanaf 1 april 2001 tot 1 januari 2002 heeft ingediend bedraagt. Hiervan was 22% op de peildatum (1 juli 2007) in het bezit van een. In 70% van de gevallen hadden asielzoekers geen (meer), terwijl 7% nog in procedure was voor het verkrijgen van een. Dit hoeft niet de eerste asielprocedure te zijn, maar kan ook een volgende of reguliere procedure zijn. De groep overig beslaat 1%. Van de in 2001 ingestroomde asielzoekers die een heeft gekregen, is dat per peildatum voor 32% van de gevallen een vergunning voor bepaalde tijd geweest. Voor 68% is een vergunning voor onbepaalde tijd verstrekt. Van de groep die geen (meer) had is 4% zelfstandig uit Nederland vertrokken. In 16% van deze gevallen was er sprake van gedwongen. Bij een aandeel van 68% is het uit Nederland niet aantoonbaar geweest. In 11% van deze gevallen was nog geen informatie bekend met betrekking tot het. 21

22 22

23 5. Resultaten In dit hoofdstuk zijn de resultaten gepresenteerd van de cohorten, die in de bijlage in stroomschema s te vinden zijn. In grafiek 1 is per cohort weergegeven wat de relatieve verhoudingen zijn in de vier hoofdcategorieën. Grafiek 1. Verdeling van cohorten voor alle nationaliteiten 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% Geen (meer) Verblijfsvergunning 20% 10% 0% Cohort In de volgende paragrafen wordt dieper ingegaan op de resultaten. De belangrijkste inzichten die hieruit naar voren komen zijn: het verband tussen het aandeel van de asielzoekers dat nog in procedure is in relatie tot de ouderdom van de cohorten; het deel van de asielzoekers dat een geldige heeft in relatie tot de ouderdom van de cohorten; de verschillen per nationaliteit met betrekking tot het aandeel dat in het bezit is van een ; de aard van het van asielzoekers die geen (meer) hebben en de verschillen hierin per nationaliteit. Aan de hand van tabellen zijn verschillende nationaliteiten met elkaar vergeleken. Asielzoekers met de Iraakse, Iraanse, Afghaanse, Somalische, Sierraleoonse of Angolese nationaliteit die vanaf de nieuwe Vreemdelingenwet tot en met 2006 een aanvraag hebben ingediend, komen in deze overzichten aan bod. 5.1 Deel van de asielzoekers dat in procedure is voor een Tabel 1. Aandeel asielzoekers dat in procedure is Gehele groep 7% 7% 17% 18% 25% 26% Exclusief pardonregeling 5% 5% 7% 10% 20% 21% Het aandeel asielzoekers dat in procedure is voor een hangt samen met de ouderdom van de cohorten. In 2001 en 2002 is het aandeel dat in procedure is voor de gehele groep 7%, in de daaropvolgende jaren 17% respectievelijk 18% in en 2005 en 2006 is het aandeel 25% en 26%. Het betreft hier alle mogelijke procedures, dus ook asielzoekers die een herhaalde aanvraag of na hun asielverzoek een aanvraag voor regulier verblijf hebben ingediend vallen hieronder. De algemene tendens is echter ook de verwachte tendens, namelijk: naarmate de tijd verstrijkt wordt de groep met een openstaande procedure kleiner. Het aandeel dat in procedure is voor een, is vrij 23

24 hoog. Dit wordt deels veroorzaakt door de groep vreemdelingen die zowel onder de oude als onder de nieuwe Vreemdelingenwet minimaal één asielaanvraag hebben ingediend. Deze groep komt veelal in aanmerking voor een ten gevolge van de Regeling ter afwikkeling nalatenschap oude Vreemdelingenwet, ook wel bekend als de pardonregeling. Op de peildatum was de IND bezig met het afhandelen van de pardonregeling, waardoor een relatief hoog aandeel in procedure is. In tabel 1 is een overzicht te vinden met de percentages asielzoekers die nog in procedure zijn, zonder de groep die valt onder de pardonregeling. Dit laat zien dat het aandeel dat in procedure is in 2001 en % bedraagt. In 2003 en 2004 is er sprake van een deel van 7% respectievelijk 10% dat nog in procedure is en niet onder de pardonregeling valt. In 2005 en 2006 zijn de percentages 20% en 21% voor deze groep. 5.2 Aandeel asielzoekers met een geldige Voordat de resultaten met betrekking tot het aandeel asielzoekers met een geldige worden beschouwd, is een inleidende opmerking op zijn plaats. In de asielprocedure kunnen asielzoekers die een aanvraag hebben ingediend voor 1 september 2004 na drie jaar een vergunning voor onbepaalde tijd krijgen. Voor degenen die hun asielverzoek op of na 1 september hebben ingediend geldt een periode van vijf jaar voordat zij in aanmerking komen voor de vergunning voor onbepaalde tijd. In 2004 is een omslag te zien in het aandeel dat een vergunning voor onbepaalde tijd heeft. Tot het cohort van 2004 is de meerderheid van degenen met geldige in het bezit van een vergunning voor onbepaalde tijd. Voor het cohort van 2004 is dit een minderheid. Dit is ook te verwachten, aangezien een minderheid van de asielzoekers die in 2004 een aanvraag hebben ingediend per peildatum (1 juli 2007) in het bezit kunnen zijn van een voor onbepaalde tijd. Het beleid impliceert dat de vergunningen voor onbepaalde tijd niet zouden mogen voorkomen in de cohorten van 2005 en Dat er in de meest recente cohorten toch asielzoekers zijn in het bezit van een vergunning voor onbepaalde tijd wordt veroorzaakt door zij-instroom. Hieronder vallen aanvragen van vreemdelingen die in het systeem met een nieuwe aanvraagdatum worden geregistreerd, maar waar voor een inhoudelijke beoordeling wordt gekeken naar een eerdere aanvraagdatum. Kijkend naar de resultaten is te zien dat het aandeel van de gehele onderzoeksgroep dat op de peildatum in het bezit is van een geldige door de tijd heen stijgt. Waar van de in 2001 en 2002 ingestroomde asielzoekers op de peildatum 22% respectievelijk 21% in het bezit was van een, is dit voor de in 2005 en 2006 ingestroomde asielzoekers 42% respectievelijk 36%. Hiervoor is deels een methodologische verklaring aan te wijzen, zoals in paragraaf 3.6 uiteen is gezet. De verklaring komt erop naar dat de methode tijdsafhankelijk is.. De toelatingsprocedures hebben een selectieve werking en naarmate de tijd vordert wordt duidelijk wie er voor onbepaalde tijd in Nederland mag verblijven en wie niet. Dit effect is ook terug te zien in de data. Het aandeel van het cohort van 2001 dat per peildatum in het bezit was van een is lager dan het aandeel van het cohort van 2005 dat per peildatum in het bezit was van een. Dit lagere aandeel van asielzoekers dat in het bezit is van een is echter wel voornamelijk in het bezit van een vergunning voor onbepaalde tijd. Zij hebben de diverse toetsmomenten met een positief gevolg doorlopen. In hoeverre het beleid van invloed is geweest op de resultaten is op basis van deze gegevens niet vast te stellen. In volgende jaren zal dit beter inzichtelijk worden, aangezien de verschillende edities van de analyse dan gegevens bevatten die onderling vergelijkbaar zijn. 5.3 Verschillen per nationaliteit in het aandeel asielzoekers met een geldige Zoals zojuist uiteen is gezet bevatten de cohorten een tijdsafhankelijk aspect, waar door de jaren heen het tijdsverloop van asielzoekers in de procedure naar voren komt. Daarom zijn de cohorten niet zonder meer met elkaar te vergelijken. Binnen de jaren zijn de verschillende nationaliteiten echter wel goed te vergelijken. Als we nu kijken naar het aandeel asielzoekers met een geldige, uitgesplitst naar nationaliteit, dan levert dat de volgende tabel op: 24

25 Tabel 2. Aandeel asielzoekers met naar nationaliteit Nationaliteit Iraakse 39% 56% 49% 56% 54% 23% Angolese 12% 14% 11% 20% 30% 38% Afghaanse 29% 32% 34% 45% 43% 46% Somalische 29% 37% 50% 82% 80% 67% Sierraleoonse 37% 20% 17% 36% 39% 49% Iraanse 20% 24% 20% 22% 27% 18% e 21% 17% 21% 28% 34% 34% Totaal 22% 21% 28% 35% 42% 36% Afwijkingsmarge +10% 24% 23% 31% 39% 46% 40% Afwijkingsmarge -10% 20% 19% 25% 32% 38% 32% In tabel 2 is het percentage weergegeven van het aandeel asielzoekers in het bezit van een naar nationaliteit. Ook is er een afwijkingsmarge van 10% aan beide kanten weergegeven. Indien een waarde op of tussen de waarden van de afwijkingsmarges liggen zijn ze als gemiddeld beschouwd, anders zijn de waarden gearceerd om aan te geven dat een percentage benedenof juist bovengemiddeld is. In de tabel valt af te lezen dat de Iraakse, Afghaanse en Somalische nationaliteit in de meeste jaren een bovengemiddeld groot aandeel van asielzoekers kennen die in het bezit zijn van een. De Angolese en Iraanse nationaliteit vallen op doordat het aandeel dat in het bezit is van een juist benedengemiddeld is. De Sierraleoonse nationaliteit is over alle cohorten gezien ongeveer gemiddeld in het aandeel dat een geldige heeft. Het hoge aandeel van Iraakse, Afghaanse en Somalische asielzoekers met een kunnen is deels terug te voeren op het beleid. Voor deze drie landen heeft in de onderzoeksperiode enkele of meerdere malen een categoriaal beschermingsbeleid gegolden. Reden voor een categoriaal beschermingsbeleid kan zijn dat de veiligheids- en mensenrechtensituatie in een bepaald gebied of voor een bepaalde groep zeer zorgwekkend is en terugkeer daarom niet verantwoord zou zijn. Ook wordt gekeken naar welk beleid andere Europese landen voor deze groep asielzoekers voeren. Wanneer een categoriaal beschermingsbeleid voor een bepaald gebied of bepaalde groep asielzoekers van kracht is, worden de asielaanvragen van deze asielzoekers in eerste instantie volgens de normale procedure afgehandeld. Dit betekent dat de IND kijkt of de aanvrager op individuele gronden recht heeft op een. Wanneer dit niet het geval is, krijgt hij op grond van het categoriaal beschermingsbeleid toch een tijdelijke (op voorwaarde dat er geen contra-indicaties zijn, zoals crimineel gedrag). Wanneer de veiligheid in het land van herkomst of voor de specifieke groep is verbeterd, wordt het categoriaal beschermingsbeleid ingetrokken. Op dat moment worden ook de tijdelijke en van de bewuste groep asielzoekers ingetrokken. Daarna moeten asielzoekers die niet op individuele gronden recht hebben op een verblijfsstatus, Nederland alsnog verlaten. Voor Somalië en Irak gold er op de peildatum nog steeds voor bepaalde groepen een categoriaal beschermingsbeleid, dit heeft invloed op het aandeel asielzoekers dat in het bezit is van een. Buiten de beleidsmatige verklaring die in het categoriaal beschermingsbeleid gevonden kan worden is er in het geval van Afghanistan en Somalië ook sprake geweest van de benoeming van risicogroepen. Dit houdt in dat asielzoekers die in de risicogroep zitten bij geringe indicaties in aanmerking komen voor een. Voor de overige nationaliteiten is er in sommige gevallen ook sprake geweest van categoriaal beschermingsbeleid of de benoeming van risicogroepen. Zo kende Sierra Leone een categoriaal beschermingsbeleid van 1 juni 2001 tot 16 september In het geval van Iran is er sprake van een aanwijzing van homoseksuelen als groep die in aanmerking komt voor een. Iran en Sierra Leone wijken echter af van de drie bovengenoemde landen. Deze twee landen kennen minder actuele en / of minder uitgebreide vormen van groepsgebonden beleid. 5.4 De aard van het van asielzoekers die geen (meer) hebben en verschillen per nationaliteit De asielzoekers die niet (langer) in het bezit zijn van een dienen Nederland te verlaten. In de stroomschema s zijn daarom ook gegevens te vinden met betrekking tot het van 25