Ondernemen aan de onderkant

Transcriptie

1 Ondernemen aan de onderkant Parttime zelfstandigheid als re-integratie-instrument? Divosa, 1 juli 2014, De Pionier, Utrecht

2 Intro Ronald Dekker Arbeidseconoom Econometrie, EUR Arbeidsmarktvraagstukken, UvT Innovatie en arbeidsmarkt, TU Delft Nu weer UvT (ReflecT), onderzoek: Arbeidsmarktdynamiek Zzp, dynamiek, schijnzelfstandigheid Onderkant van de arbeidsmarkt (Participatiewet)

3 De arbeidsmarkt en de bijstand De arbeidsmarkt De onderkant De Bijstand

4 Wat weten we over de arbeidsmarkt? Is uitsluitingsmechanisme Dat geldt: met name voor nieuwkomers en herintreders In verhevigde mate bij slechte economische omstandigheden Is geflexibiliseerd Opnieuw: Met name voor nieuwkomers en herintreders In verhevigde mate bij slechte economische omstandigheden

5 Wat weten we over de onderkant? Nog vaker flex, en vaker in deeltijd. Voor uitstroom uit Bijstand het meer relevante deel van de arbeidsmarkt. Dus wanneer uitstroom naar betaald werk wordt gerealiseerd: Vaak geen inkomen boven de bijstandsnorm Vaak weinig inkomenszekerheid

6 Uitstroom naar werk: (minder dan) de helft van de totale uitstroom

7 Instroom vanuit werk: belangrijker dan instroom uit uitkering

8 Samenvatting Uitstroom (volledig, ong personen per jaar) naar zelfstandigheid is ongeveer 7% van de totale uitstroom op jaarbasis, naar werknemerschap dalend van 45% naar 38% Ter vergelijking, uitstroom naar geen of andere inkomsten is ongeveer 22%, naar pensioen ruim 10%, emigratie ong. 10% Dwz ruim 40% van de uitstroom is niet arbeidsmarkt gerelateerd Instroom in bijstand (ong personen per jaar) tot 40% (direct?) vanuit werk, 20% vanuit uitkering, ong. 40% niet arbeidsmarkt gerelateerd

9 De grote sprong voorwaarts Volledige uitstroom uit de bijstand is voor veel uitkeringsgerechtigden een brug te ver (Nog) meer aandacht voor de kleine sprong: gedeeltelijke uitstroom.

10 Gedeeltelijke uitstroom naar werk Deeltijdbaan als werknemer Ondernemerschap met weinig uren/lage inkomsten. Niet voorbij de bijstandsnorm Impliciete belastingheffing van 100% Dat is, volgens economen, een grote disincentive Verder is het accepteren van tijdelijk werk (en ondernemen) een risico, vooral wanneer het lang kan duren wanneer het recht op bijstand herleeft.

11 Gedeeltelijke uitstroom naar ondernemerschap Naast de disincentives en de risico s: Problemen bij monitoren inkomen Hoe hoog was het inkomen? Hoe snel is die informatie beschikbaar? Potentieel probleem Kunstmatig drukken van inkomen uit onderneming, bv. door hoge kosten of te lage tarieven valse concurrentie voor bestaande zelfstandigen

12 Mitigeren van disincentives en aanverwante problemen: algemeen Bijverdienregeling Twee effecten (in theorie) Grotere incentive om de eerste (kleine) stap te zetten Meer financiële ruimte maakt de volgende stap waarschijnlijker Empirische ondersteuning: zie oa: H Hiilamo, M Kautto (2009) Does income disregard work?- Journal of Comparative Social Welfare, 25(1) Effect voor de gemeente: veel mensen voor de helft uit de bijstand is vermoedelijk beter dan weinig mensen helemaal uit de bijstand.

13 Mitigeren van disincentives en aanverwante problemen: specifiek voor zelfstandigen Bijverdienregeling Voor eigen consumptie? (zoals bij werknemers) Teruginvesteren in onderneming? Twee effecten (in theorie) Grotere incentive om de eerste (kleine) stap te zetten Meer financiële ruimte maakt de volgende stap (bv. naar grotere omzet) waarschijnlijker

14 Tot slot Zelfstandig ondernemerschap als eerste stap om het beroep op de bijstand te verminderen, is geen maatregel van grote aantallen Het beoogde effect (gedeeltelijke uitstroom) wordt waarschijnlijker wanneer de inkomsten uit onderneming niet volledig worden gekort op de uitkering. Algemeen: wanneer het streven blijft om mensen rond het bijstandsniveau te houden, ook wanneer ze deels hun eigen inkomen verdienen, is het niet reëel om te verwachten dat mensen op grote schaal de kleine stap naar betaald werk zetten.