Guido Van Hal *, Bob Vermerght **, Frederik Swennen ***, Elke Van Bogaert +, Ilse Bernaert ++, Roeland Keersmaekers +++, Johan Rosiers
|
|
- Bert Bogaerts
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 V VERSLAGEN EN MEDEDELINGEN GROOTSCHALIGE ENQUÊTE NAAR HET MIDDELENGEBRUIK IN HET ANTWERPSE STUDENTENMILIEU: METHODOLOGIE, ONDERZOEKSRESULTATEN EN AANKNOPINGSPUNTEN VOOR EEN PREVENTIEVE AANPAK Guido Van Hal *, Bob Vermerght **, Frederik Swennen ***, Elke Van Bogaert +, Ilse Bernaert ++, Roeland Keersmaekers +++, Johan Rosiers Over alcohol- en ander middelengebruik in middelbare scholen, is in Vlaanderen reeds heel wat bekend via de zgn. Leerlingenbevraging van de Vereniging voor Alcohol- en andere Drugproblemen (VAD). Over deze problematiek in het hoger onderwijs, zijn echter zo goed als geen gegevens beschikbaar. In 2005 werd binnen de Associatie Universiteit en Hogescholen Antwerpen (AUHA) een enquête over middelengebruik gehouden via het intranet. Deze enquête bereikte meer dan studenten. De resultaten tonen aan dat er geen groot probleem is qua middelengebruik maar dat er toch een aantal indicaties zijn van risicogebruik, vooral wat alcohol betreft en in veel mindere mate wat cannabis betreft. Problemen met andere drugs dan (*) Docent, Universiteit Antwerpen, Universitair Wetenschappelijk Instituut voor Drugproblemen (**) Em. Prof. dr., Universiteit Antwerpen, Universitair Wetenschappelijk Instituut voor Drugproblemen (***) Hoofddocent, Universiteit Antwerpen, Universitair Wetenschappelijk Instituut voor Drugproblemen ( + ) Preventiewerker, Vereniging Ambulante Geestelijke Gezondheidszorg Antwerpen/Altox ( ++ ) Stafmedewerker preventie, Vereniging voor Alcoholen andere Drugproblemen ( +++ ) Consulent Drugbeleid, Stedelijk Overleg Drugs Antwerpen ( ) Wetenschappelijk onderzoeker, Vereniging voor Alcohol- en andere Drugproblemen cannabis komen eerder zelden voor maar verdienen ook de nodige aandacht. De bedoeling is om aan de hand van de resultaten van deze enquête, te komen tot een alcohol- en drugsbeleidsplan voor de AUHA. 1. INLEIDING 1.1. Onderwijsbeleid inzake middelengebruik Drugsmisbruik blijft een breed maatschappelijk probleem, ook binnen het hoger universitair en niet-universitair onderwijs. Aan preventie van drugsmisbruik moet dan ook een belangrijke plaats toekomen, enerzijds in het onderwijsprogramma, anderzijds in het onderwijsbeleid. Om de hoger onderwijsinstellingen te motiveren om een onderwijs- en beleidsplan uit te werken rond preventie en bewaking van drugsmisbruik, werd een samenwerkingsverband aangegaan tussen het Universitair Wetenschappelijk Instituut voor Drugproblemen (UWiD), de Vereniging voor Alcohol- en andere Drugproblemen (VAD), het Stedelijk Overleg Drugs Antwerpen (SODA) en de Vereniging Ambulante Geestelijke Gezondheidszorg Antwerpen (VAGGA/Altox). Door op een planmatige en gestructureerde wijze om te gaan met het drugsthema, kan men het gebruik ervan binnen de (wettelijk) aanvaardbare perken houden. Bovendien kan ook efficiënt worden opgetreden in geval van normoverschrijding. 76
2 Elke onderwijsinstelling heeft een eigen visie en eigen aandachtspunten inzake drugsmisbruik. Toch is het mogelijk een algemeen basispatroon naar voor te brengen voor een onderwijs- en beleidsplan. De uitgangspunten daarvan zijn de volgende. Op de eerste plaats dient meer aandacht te gaan naar preventie en hulpverlening dan naar repressie en sancties. Preventiemaatregelen moeten middelengericht, persoonsgericht en milieugericht zijn. Met een persoonsgerichte strategie bereikt men bv. sensibilisatie rond de problematiek. Dit kan via postercampagnes, maar ook via advertenties in personeels- en studententijdschriften. De nadruk wordt hierbij gelegd op de individuele verantwoordelijkheid. Er wordt gestreefd naar een lineair verband tussen kennis, attitude en gedrag. Ten tweede is het van het belang dat het beleidsplan alle niveaus en geledingen van de instelling bestrijkt. Hierbij geldt als bijzonderheid dat de studentenpopulatie van de hoger onderwijsinstellingen meerderjarig is. Op elk niveau en voor elke geleding dienen de verantwoordelijkheden te worden vastgelegd en kan de wijze worden bepaald waarop zal worden opgetreden. Een beleidsplan inzake drugsmisbruik volstaat op de derde plaats niet. Er moet ook aandacht gaan naar vorming, zowel in het curriculum van de opleidingen als in vormingsactiviteiten buiten curriculum voor alle geledingen. Zo werd in de vernieuwde artsenopleiding aan de Universiteit Antwerpen b.v. een module rond verslaving ingevoerd; ook wordt een manama uitgewerkt. Daarnaast wordt het personeel rond drugsmisbruik gevormd, o.m. via informatieavonden Evidence based karakter van preventie Drugspreventie mag geen nattevingerwerk zijn. Het evidence based karakter van preventie betekent dat preventie gesteund moet zijn op wetenschappelijk bewijsmateriaal over de problematiek en over de effectiviteit van de aanpak ervan. Met het oog op een effectief onderwijs- en beleidsplan binnen de hoger onderwijsinstellingen moeten daarom de effecten van drugsmisbruik worden nagegaan op de prestaties van alle geledingen (beheersen van stresssituaties, werkritme, studieresultaten e.d.m.). Bovendien dient aandacht te gaan naar de samenhang en wederzijdse beïnvloeding tussen drugsmisbruik en psychische stoornissen zoals depressies en angststoornissen. Een grootschalig onderzoek naar drugsmisbruik binnen het hoger onderwijs ontbrak tot nu toe. Daarom is een pilootproject opgestart aan de Associatie Universiteit en Hogescholen Universiteit Antwerpen (AUHA). De AUHA bestaat uit de Universiteit Antwerpen, de Plantijnhogeschool, de Hogere Zeevaartschool, de Karel de Grote Hogeschool en de Hogeschool Antwerpen. De start van dit project was de idee om een drugsbeleidsplan voor de Associatie Universiteit en Hogescholen Antwerpen (AUHA) op te stellen. Binnen SODA werd hiertoe eind 2003 de thematische werkgroep Een alcohol- en drugbeleid in het hoger onderwijs opgericht. De verdere uitwerking van het drugsbeleidsplan zal ook via deze werkgroep gebeuren, waarbij een fundamentele taak weggelegd is voor VAGGA/Altox als initiator en ondersteunende instantie naar preventie-initiatieven binnen het Antwerpse werkveld. 2. METHODOLOGIE 2.1. Het begin Op de vergaderingen van deze werkgroep bleek dat om invulling te geven aan het drugbeleidsplan, eerst nood was aan wetenschappelijke evidentie. Er werd besloten om een wetenschappelijke enquête te houden bij de studenten van de AUHA. Er was echter geen instrument beschikbaar. Bovendien zijn er een aantal specifieke kenmerken, die maken dat een dergelijke bevraging bij studenten toch van een ander (moeilijker) niveau is dan een bevraging over hetzelfde onderwerp in het middelbaar onderwijs. Zo zijn studenten veel moeilijker bereikbaar dan middelbare scholieren. Tot dan toe was er in Vlaanderen ook nog nooit een uitgebreide bevraging over dit onderwerp gebeurd in het hoger onderwijs. Het was dan ook maar de vraag of de AUHA zich ging wagen aan zulk onderzoek, met alle bijhorende risico s. Niemand kon echter vooraf voorspellen wat de resultaten zouden uitwijzen. Daarnaast is er ook een geregeld weerkerend logistiek probleem bij wetenschappelijk onderzoek: het kost geld. Men heeft nood aan de geschikte knowhow maar ook aan de nodige menskracht voor de voorbereiding van het onderzoek, het doornemen van de wetenschappelijke literatuur, de data-invoer, de analyses, de rapportering, 2.2. De kerngroep Om aan al deze problemen tegemoet te komen, werd een inter-organisationele en multidisciplinaire kerngroep opgericht. Inter-organisationeel, want bestaande uit medewerkers van de Universiteit Antwerpen/UWID, de VAD, het SODA en VAGGA/Altox. De kerngroep was ook multidisciplinair samengesteld: een filosofe-stafmede- 77
3 werker preventie, een sociaal pedagoog-consulent drugbeleid, een socioloog-stafmedewerker studie en onderzoek, een klinisch psycholoog-preventiewerker en een medisch socioloog-onderzoeker De enquête Binnen deze kerngroep werd op de eerste plaats een instrument ontwikkeld. Hierbij kon in grote mate een beroep worden gedaan op de knowhow van VAD. Er werd hierbij vooral vertrokken van bestaande, gevalideerde vragen(batterijen). Daarnaast bleek het echter noodzakelijk om toch ook nieuwe vragen, specifiek voor de doelgroep, te introduceren. In totaal telde de uiteindelijke vragenlijst een 150-tal vragen. Eind 2004 kon de vragenlijst worden gepretest bij 10 studenten, waardoor nog enkele nuttige aanpassingen konden worden doorgevoerd Blackboard In het academiejaar , telde de AUHA studenten. Binnen de AUHA bestaat een in principe voor alle studenten beschikbaar intranet: de elektronische leeromgeving Blackboard. Dankzij de technische ondersteuning vanuit de Universiteit Antwerpen, kon op dit systeem een beroep worden gedaan om de enquête voor alle studenten van de AUHA beschikbaar te maken. Het benutten van een systeem als Blackboard voor het uitvoeren van een enquêteonderzoek, heeft duidelijke voordelen: - In principe worden alle studenten bereikt en is er ook geen probleem van foutieve adressen. - De enquêtes moeten niet worden gedrukt, wat een enorme besparing betekent aan druk- en verzendkosten. - Er dient geen data-invoer te gebeuren, aangezien de respondenten dit zelf doen. Dit betekent een enorme besparing, zowel wat kosten als wat tijd betreft. - Fouten bij de data-invoer zijn per definitie niet mogelijk en er moet dus ook geen controle gebeuren op foutieve data-invoer. Het gebruiken van Blackboard zorgde echter voor een andere aanpak: - Naast het uittesten van de enquête-zelf, diende ook de procedure via Blackboard te worden uitgetest. - De studenten moesten duidelijk op de hoogte worden gebracht van het feit dat ze een elektronische vragenlijst via Blackboard konden invullen. Een tiental studenten vulde de enquête op Blackboard in als proefstudent. Door hun opmerkingen konden nog enkele verbeteringen worden aangebracht aan het proces via Blackboard. Tussen 14 februari en 28 maart 2005 werd de definitieve vragenlijst via het Blackboardsysteem beschikbaar gesteld. De vragenlijst peilde o.a. naar het middelengebruik, het vóórkomen van typisch geachte uitingen van middelengebruik (binge drinken, medicatiegebruik tijdens examens, ) en het verband tussen de vrijetijdsbesteding en de netwerken waarin studenten zich bevinden enerzijds, en het middelengebruik anderzijds Werving van respondenten Om aan de studenten te laten weten dat er een enquête beschikbaar was op Blackboard waarvan we graag hadden dat ze ze invulden, werd een hele bekendmakingsstrategie op poten gezet: - Er werden speciale affiches uitgehangen met slogans om de aandacht te trekken: Slik jij een pil of een bol zomaar voor de lol?, Drink jij ook water tegen de kater?, Liep jij ooit een blauwtje omwille van een blowtje?. - Er werden flyers verdeeld in de studentenrestaurants. - Er was een steeds weerkerende boodschap op de monitoren die op strategische plaatsen zijn gehangen op de Universiteit Antwerpen. - Er verscheen een boodschap in het studentenmagazine Dwars (Universiteit Antwerpen). - Leden van de kerngroep gingen spreken op studentenbijeenkomsten. - De studenten van de Universiteit Antwerpen kregen een persoonlijke . - Er verscheen vooraf een artikel over het onderzoek in een Vlaamse krant. Via elk van de bovengenoemde informatiedragers, werden de website-adressen bekendgemaakt waarop de studenten van de verschillende instellingen binnen de AUHA terecht konden voor het invullen van de enquête. Om het voor de studenten extra aantrekkelijk te maken om deel te nemen, werd de nadruk gelegd op het feit dat hun mening werd gevraagd over alcohol en andere drugs en werden er een 50-tal prijzen voorzien, waaronder een vliegtuigreis. Deze prijzen werden verloot onder diegenen die de enquête ingevuld hadden teruggestuurd. Om de drempel voor het invullen van een enquête met een gevoelig onderwerp als druggebruik zo laag mogelijk te houden, werd al het mogelijke gedaan om de anonieme verwerking van de gegevens te waarborgen. Bij het openen van de enquête op Blackboard, kregen de studenten een garantieverklaring van anonieme gegevensverwerking te zien, ondertekend door de rector van de Universiteit Antwerpen Leeronderzoek In totaal werd de enquête door studenten geopend en werden er enquêtes ingevuld terug- 78
4 gestuurd. Dat komt neer op een respons van ingevulde enquêtes van 20,3 % van alle studenten. Dit overtrof alle verwachtingen. Parallel met dit onderzoeksproject werd een zgn. Leeronderzoek opgezet binnen de Faculteit PSW (Politieke en Sociale Wetenschappen) van de Universiteit Antwerpen. Het Leeronderzoek (LOZ) is een vak dat loopt over het tweede semester van de eerste licentie en het eerste semester van de tweede licentie PSW. De bedoeling is dat de studenten ervaring opdoen met een echt onderzoek. De studenten van het LOZ deden een literatuurstudie, eerste analyse van de enquêtegegevens en maakten ook een rapport, dat op 17 maart 2006 publiek werd voorgesteld. De groep bestond uit 8 studenten. Diepgaandere analyses werden door de kerngroep uitgevoerd. Zo werd van de groep van respondenten, een gecorrigeerde, aselecte, gestratificeerde steekproef getrokken van studenten. Hierdoor kunnen de resultaten representatief worden gemaakt voor de AUHA-studentenpopulatie. De representatieve steekproef werd getrokken op basis van drie criteria: - geslacht; - leeftijd; - onderwijsinstelling. Eind 2005 waren de analyses van de representatieve steekproef afgerond. Uiteindelijk zullen de analyses voor het eindrapport verder door de kerngroep worden uitgevoerd, gerapporteerd en gepresenteerd in het najaar van Rekening houdend met de resultaten uit de enquête, zal dan ook ruim aandacht worden besteed aan voorstellen voor het opzetten van een alcohol- en drugbeleid in de deelnemende onderwijsinstellingen De toekomst Een aantal vragen omtrent de procedure blijft nog onbeantwoord. Daarom werd beroep gedaan op de wetenschappelijke lijn van de faculteit Geneeskunde van de Universiteit Antwerpen. Hierdoor konden twee studenten worden aangetrokken die een aantal van deze vragen verder kunnen onderzoeken. Het gaat b.v. om volgende vragen: - Hoe evalueren de studenten de ganse procedure van bekendmaking? Zijn er initiatieven die hen meer zouden aanspreken? - Hoe wordt de afname van de enquête via Blackboard ervaren? Zijn er veel studenten die tijdens het invullen afhaken en zo ja, waarom? Ook voor het systeem Blackboard was de enquête een ernstige test. Niet in het minst omdat het systeem in principe niet is opgezet voor omvangrijke enquêtes zoals deze maar ook om zijn penetratiegraad en gebruikersvriendelijkheid te bewijzen. - Hoe wordt het instrument zelf beoordeeld? Zijn de vragen duidelijk? Hoe wordt de omvang van de enquête ervaren? De wetenschappelijke lijn loopt doorheen de opleiding geneeskunde en heeft als bedoeling dat een groepje van twee studenten wordt gekoppeld aan een onderzoeksgroep, in dit geval de Vakgroep Epidemiologie en Sociale Geneeskunde van de Universiteit Antwerpen, om gedurende verschillende jaren mee onderzoek uit te voeren. De kerngroep heeft verder de duidelijke intentie om bij een herhaling van het onderzoek het concept en de methodiek open te stellen voor andere hogescholen en universiteiten. 3. RESULTATEN 3.1. Middelengebruik onder studenten Alcohol De overgrote meerderheid van de studenten (97,0 %) heeft ooit alcohol gedronken. Meer dan negen op de tien studenten gebruikte ook het afgelopen jaar alcohol. Op basis van deze cijfers stellen dat de Antwerpse studenten zware drinkers zijn, is evenwel onjuist. Ten eerste duidt het feit dat iemand de afgelopen twaalf maanden alcohol heeft gedronken op zich uiteraard niet op een problematisch drinkpatroon. Ten tweede ligt het aandeel laatstejaarsgebruikers van alcohol ongeveer even hoog als in de volwassen bevolking in Vlaanderen (1). Ongeveer een tiende van de mannelijke studentenpopulatie vertoont gezondheidsrisico s tengevolge van het alcoholgebruik. In de vrouwelijke studentenpopulatie ligt dat aandeel beduidend lager. Een zeer belangrijk aspect in problematisch alcoholgebruik is het zogenaamde binge drinking. Binge drinking wordt gedefinieerd als het drinken van minstens zes glazen tijdens één drinkgelegenheid. Er is een sterk verband tussen binge drinking en problematisch alcoholgebruik: hoe frequenter binge drinking zich voordoet, hoe hoger het risico op problematisch gebruik. Een derde van de studentenpopulatie geeft aan minder dan één keer per maand aan binge drinking te doen. (1) Uit de resultaten van de gezondheidsenquête 2004 van het Wetenschappelijk Instituut voor Volksgezondheid blijkt dat in Vlaanderen 92,4 % van de jarigen het afgelopen jaar alcohol dronk. 79
5 Eén op de vijf doet het gemiddeld eens per maand, ongeveer één op de zes studenten doet het op wekelijkse basis. Een restfractie (1,1 %) doet (bijna) dagelijks aan binge drinking. Geëxtrapoleerd naar de hele studentenpopulatie van de AUHA gaat dit over ongeveer 300 studenten. Zie hiervoor ook de bijlage onder 1. Er is geen verband tussen leeftijd en alcoholgebruik. Dit wil zeggen dat we geen stijging of daling in het alcoholgebruik vaststellen met het vorderen van de leeftijd. Wat wel een rol speelt in de ontwikkeling van stijgend gebruik tot zelfs probleemgebruik is de beginleeftijd. Voor alle bevraagde alcoholische dranken (bier, wijn, aperitief, sterke drank) toont het onderzoek een verband tussen beginleeftijd en gebruiksfrequentie aan: hoe vroeger men begint te drinken, hoe frequenter het actuele alcoholgebruik. Het vastgestelde verband tussen beginleeftijd en problematisch alcoholgebruik is dan ook niet verrassend. Het onderzoek toont aan dat hoe jonger men begint te drinken, hoe meer kans men heeft op een actueel drankprobleem Medicatie Een grote meerderheid (87,0 %) van de studenten heeft ooit medicatie gebruikt. Tijdens het laatste jaar gebruikte zeven op de tien studenten één of ander medicijn. Het medicatiegebruik betreft voornamelijk pijnstillers (70,4 %). Merkelijk minder studenten gebruikten het voorbije jaar kalmeer- en slaapmiddelen (5,9 %) en stimulerende medicatie (3,1 %). Regelmatig gebruik van sedatieve medicatie is veeleer zeldzaam bij studenten. Toch zijn er naar schatting zowat 150 Antwerpse studenten die het hele jaar door dagelijks deze medicatie nemen. Het gebruik van stimulerende medicatie situeert zich vooral in examenperiodes. Van de totale Antwerpse studentenpopulatie nemen ongeveer 400 studenten tijdens examenperiodes dagelijks stimulerende medicatie Cannabis Bijna de helft van de studenten (47,4 %) gebruikte ooit cannabis. Iets meer dan één op de vijf studenten deed dat het afgelopen jaar. Het merendeel van de studenten gebruikt cannabis veeleer occasioneel. In het academiejaar en in vakantieperiodes gebruikt bijna één op de vier laatstejaarsgebruikers minstens één keer per week cannabis. De meeste studenten beperken of stoppen hun cannabisgebruik in de examenperiodes. Toch zijn er in totaal naar schatting zo n 350 studenten die elke dag cannabis gebruiken, zowel tijdens het academiejaar als in de examenperiodes als in de vakantieperiodes. Twee derde van de studenten die het laatste jaar cannabis gebruikten, ondervindt daar geen nadelen van. Bij diegenen die wel nadelen ondervinden, komt dat vooral neer op het langer gebruiken van cannabis dan men van plan was en het zonder succes willen minderen of stoppen van het cannabisgebruik. Een honderdtal studenten worstelt met een complexe problematiek tengevolge van hun cannabisgebruik. Niet verrassend maar wel opvallend is dat er een duidelijk verband bestaat tussen de frequentie van cannabisgebruik en de kans op een zwaardere problematiek tengevolge van dit gebruik. Er is geen verband tussen leeftijd en frequentie van cannabisgebruik. Er is wel een verband tussen beginleeftijd en actuele gebruiksfrequentie. Hoe vroeger men begint met cannabisgebruik, hoe frequenter het huidige gebruik. Hierbij aanleunend is er ook een verband tussen beginleeftijd en problematisch cannabisgebruik aantoonbaar. Hoe vroeger het begingebruik van cannabis, hoe groter de kans op problematisch cannabisgebruik. Dit laatste sluit aan bij bevindingen in verschillende internationale onderzoeken (2) waarin de impact van de beginleeftijd op later problematisch cannabisgebruik eveneens wordt aangetoond Andere illegale drugs Studenten gebruiken andere illegale drugs dan cannabis veeleer uitzonderlijk. Het laatstejaarsgebruik van amfetamines, xtc en cocaïne ligt tussen 2,3 % en 3,3 %. Het gaat in hoofdzaak om occasioneel gebruik. Regelmatig gebruik van xtc, zijnde met een regelmaat van minstens één keer per week, is onbestaande in de studentenpopulatie. Ook regelmatig gebruik van cocaïne is veeleer een marginaal gegeven. Toch zijn er in de Antwerpse studentenpopulatie enkelingen die in het academiejaar en/of tijdens de vakantieperiode wekelijks cocaïne gebruiken. Frequent gebruik komt iets vaker voor bij amfetamines. Al naargelang de periode van het jaar zijn er tussen de vijftig en negentig studenten die minstens één keer per week amfetamines gebruiken. Van de studenten die het voorgaande jaar minstens één van de producten xtc, amfetamines en cocaïne gebruikten, vertonen er meer dan negen op tien risicokenmerken. Bijna de helft heeft een beperkt risico (2) C. SPOONER, (1999), Causes and correlates of adolescent drug abuse and implications for treatment. Drug and Alcohol Review, 18 ( ). S.E. BAU- MEISTER, & P. TOSSMANN, (2005) Association between early onset of cigarette, alcohol and cannabis use and later drug use paterns: an analysis of a survey in european metropolises. European Addiction Research 11 (92-98). 80
6 op drugmisbruik, een derde een redelijk risico en één op de zeven een sterk verhoogd risico op drugmisbruik. Volgende 10 risicokenmerken worden hiervoor in aanmerking genomen: - Meer dan één drug tegelijkertijd gebruiken. - Niet altijd kunnen stoppen met druggebruik wanneer men wil. - Blackouts of flash-backs hebben gehad als gevolg van druggebruik. - Zich soms slecht of schuldig voelen over zijn druggebruik. - Partner of ouders die soms klagen over het druggebruik. - Het verwaarlozen van de familie omwille van het druggebruik. - Betrokken zijn geweest bij illegale activiteiten om drugs te verkrijgen. - Ontwenningsverschijnselen hebben ervaren (zich ziek voelen) wanneer men gestopt was met inname van drugs. - Medische problemen hebben ten gevolge van druggebruik (geheugenverlies, hepatitis, stuipen, bloedingen, ). - Gebruik van andere drugs dan die nodig voor medische redenen. Als geen enkel van de 10 risicokenmerken van toepassing is, is er geen sprake van problemen. Bij 1-2 kenmerken spreken we van een laag risico op problemen. Bij 3-5 kenmerken van een redelijk risico op problemen en bij 6-10 kenmerken van een hoog risico op problemen. Ondanks de duidelijke indicaties op probleemgebruik voor een beperkt deel van de studenten, blijken de meeste van hen ervan uit te gaan dat zij hun gebruik zonder problemen kunnen stopzetten. Dat kan erop wijzen dat een aantal van de gebruikers de impact van het gebruik onderschat Poly- en combigebruik Een kleine minderheid van de studenten stelt risicovol gedrag door het gebruik van verschillende middelen tegelijkertijd. Binge drinking is een trigger voor problematisch alcoholgebruik. Maar binge drinking hangt ook samen met andere uitingen van problematisch middelengebruik. Bij een kleine groep van studenten wordt de problematiek van frequent binge drinking verzwaard door het frequent gebruiken van illegale drugs. Studenten die andere illegale drugs dan cannabis gebruiken, kampen in mindere of meerdere mate met problemen tengevolge van dit gebruik. Acht op de tien studenten die de hoogste risicoscores vertonen, geven aan verschillende middelen tezelfdertijd te hebben gebruikt. Dit combigebruik is een zeer sterke predictor van problematisch gebruik. 4. AANKNOPINGSPUNTEN VOOR EEN PREVENTIEVE AANPAK 4.1. Blijvende aandacht voor legale middelen De onderzoeksresultaten tonen een zeer hoge prevalentie van alcohol- en medicatiegebruik. Daarna volgen het gebruik van tabak, cannabis en andere illegale middelen. Preventiewerk moet aldus blijvend aandacht besteden aan alcohol en medicatie. De publieke opinie en de media focussen al te vaak op de illegale middelen. Het problematische gebruik van alcohol en medicatie wordt echter zwaar onderschat. Het is een belangrijke taak van het preventiewerk om de legale middelen onder de aandacht te houden. Immers, het vroeg reageren op het gebruik van alcohol en medicatie is even belangrijk als het tijdig interveniëren bij gebruik van illegale middelen. De risico s van alcoholgebruik en binge drinking in het bijzonder situeren zich op verschillende vlakken. Op korte termijn situeren de risico s zich voornamelijk op het vlak van intoxicatie en veiligheid. Eén op de zeven studenten geeft aan het voorbije jaar onder invloed met de wagen te hebben gereden. Op lange termijn zien we vooral een negatieve invloed op de gezondheid en de omgeving van de gebruiker. Voor sommige studenten hangt het alcoholgebruik samen met verminderde studieprestaties. Buitenlandse onderzoeken tonen aan dat een hoog alcoholgebruik en frequent binge drinking het risico op het missen van colleges en het oplopen van achterstand in het werk sterk verhogen (3). Onze onderzoeksresultaten tonen aan dat alcoholgebruik deel uitmaakt van het studentenleven maar het is van groot preventief belang te benadrukken dat binge drinking of frequent drinken geen normale verschijnselen zijn noch mogen worden Inspelen op studieaspiraties Opvallend is enerzijds dat het gebruik van alcohol, cannabis en andere illegale drugs zeer sterk terugvalt tijdens examenperiodes. De gebruiksfrequentie van deze middelen ligt veel hoger tijdens de vakantieperiodes en het academiejaar. De prestatiedruk in de examens zet velen ertoe aan om het middelengebruik tijdelijk te verminderen of te stoppen. Zie hiervoor punt 2. in de bijlage. (3) D.A. DAWSON, B.F. GRANT & W.J. RUAN (2005), The association between stress and drinking: modifying effects of gender and vulnerability. Alcohol and Alcoholism, Vol. 40 nr. 5 ( ). L.C. PARK & C. GRANT (2005), Determinants of positive and negative consequences of alcohol consumptions in college students: alcohol use, gender, and psychological characteristics. Addictive Behaviors, 30 ( ). 81
7 Ook in buitenlandse onderzoeken zien we dat het zich stellen van maatschappelijk gewaardeerde persoonlijke doelen, zoals bijvoorbeeld hoge studieaspiraties en daaraan gelieerde rolverplichtingen, een invloed heeft op de frequentie van middelengebruik (4). Anderzijds valt op dat het gebruik en de gebruiksfrequentie van sedatieve en vooral van stimulerende medicatie sterk toeneemt tijdens de examenperiode. Het cliché dat studenten stimulerende medicatie gebruiken om beter en langer te kunnen studeren, lijkt voor een beperkte groep studenten op te gaan. We stellen ook vast dat de gebruiksfrequentie van slaapen kalmeermiddelen hoger ligt naargelang studenten meer begonnen studiejaren achter de rug hebben. Dit zou kunnen wijzen op het medicinaal onderdrukken van onrust bij sterkere prestatiedruk in hogere jaren of bij (herhaald) bissen. De verschillen in gebruiksfrequentie doorheen het jaar wijzen op een aanwezig besef van het belang van de studie. Studieaspiraties werken voor het merendeel van de studenten als een regulerende factor en doen het alcohol- en illegaal druggebruik afnemen in periodes waarin er gepresteerd moet worden. Deze wetenschap biedt het preventiewerk een interessant kader voor preventieve boodschappen naar de studentenpopulatie Uitstellen van beginleeftijd Zowel onze onderzoeksresultaten als verschillende internationale onderzoeken (5) tonen een duidelijk verband tussen de beginleeftijd en de kans op problematisch middelengebruik. Deze wetenschappelijke evidentie geeft richting aan het preventiewerk. Het uitstellen van de beginleeftijd moet een belangrijke plaats krijgen in de preventieve aanpak van middelenmisbruik. Zowel initiatieven op het gebied van wetgeving als interventies in de omgeving van en naar de jongeren kunnen een bijdrage leveren. (4) L. LECCI, M.G. MACLEAN & N. CROTEAU (2002), Personal goals as predictors of college student drinking motives, alcohol use and related problems. Journal of Studies on Alcohol, Vol. 63 nr. 5 ( ). A. BOYS, J. MARSDEN, J. FOUNTAIN, P. GRIFFITHS, G. STILWELL, & J. STRANG (1999), What influences young people s use of dugs? A qualitative study of decision making. Drugs: education, prevention and policy, Vol. 6 nr. 3 ( ). (5) T. PITKÄNEN, A. LYYRA & L. PULKKINEN (2005), Age of onset of drinking and the use of alcohol in adulthood: a follow-up study from age 8-42 for females and males. Addiction, Vol. 100 nr. 5 ( ). Ondanks het feit dat de beginleeftijd van middelengebruik zich voor de aanvang van hogere studies situeert, kan het hoger onderwijs een cruciale taak opnemen in het verhogen van deze beginleeftijd. Hogescholen en universiteiten leiden immers tal van toekomstige intermediairen op. Deze tussenpersonen zijn in hun latere werksituatie belangrijke pionnen in het preventief werken rond alcohol en andere drugs naar jongeren. Leerkrachten kunnen bijvoorbeeld door het werken aan sociale vaardigheden, aan waarden en normen rond druggebruik en door hun voorbeeldfunctie jongeren aanzetten en ondersteunen bij het uitstellen van het eerste middelengebruik. Door het thema middelengebruik op te nemen in het studiecurriculum van toekomstige onderwijzers, jeugdwerkers, welzijnswerkers en hulpverleners dragen hogescholen en universiteiten bij aan de sensibilisatie en bewustwording rond middelengebruik. Overigens geven vier op de tien studenten in onze bevraging aan meer aandacht voor de alcohol- en drugthematiek in het studiecurriculum te appreciëren Nabijheid van hulp Problemen met middelengebruik zijn in de context van het hoger onderwijs minder zichtbaar dan in het lager of secundair onderwijs. Het feit dat de leerkracht in het lager en secundair onderwijs een directer contact heeft met de individuele leerling is daaraan niet vreemd. Hij of zij vervult een belangrijke signaalfunctie. Uit onze bevraging blijkt dat het missen van lessen sterk gelinkt is aan binge drinking maar in welke mate slaagt een docent erin dit op te merken? Toch blijft het belangrijk om studenten die dreigen af te glijden naar problematisch middelengebruik zichtbaar te krijgen en aan te spreken. Hierbij is de nabijheid en zichtbaarheid van hulpverlening een belangrijk aandachtspunt. In Antwerpen is hiertoe reeds een mooie aanzet genomen met de oprichting van Psynet. Psynet is een functioneel samenwerkingsverband tussen alle studentenbegeleiders en psychologen die actief zijn binnen de Antwerpse instellingen voor hoger onderwijs of de v.z.w. s sociale voorzieningen en externe psychotherapeuten en/of centra voor geestelijke gezondheidszorg. Door het netwerk dat aldus ontstaat, kan de student snel en efficiënt worden geholpen en kan ervaring sneller worden doorgegeven. Eén op de vijf van alle studenten die onze vragenlijst invulde, kreeg het voorbije jaar van iemand een opmerking over zijn/haar alcohol- en druggebruik. Deze vaststelling wijst op het belang van peers in het corrigeren van gedrag. Studenten spreken elkaar aan op hun gedrag. Het preventiewerk kan studenten hierin ondersteunen door het aanbieden van objectieve informatie en gerichte doorverwijsadressen. Met de steun van peers komt hulp zeer nabij. 82
8 4.5. De hogeschool of universiteit als voorbeeld Door een eigen alcohol- en drugbeleid uit te werken, kan een hogeschool of universiteit een duidelijk signaal geven: het laat toe het eigen standpunt ten aanzien van drugs en druggebruik duidelijk te maken en te anticiperen op mogelijke problemen met alcoholof ander druggebruik bij studenten. Een degelijk alcohol- en drugbeleid omvat verschillende pijlers. Een algemeen gedragen visie die het standpunt tegenover alcohol en andere drugs en de doelstellingen van het beleid weergeeft, vormt de basis. Deze visie is het fundament voor regels, interventieprocedures, interne en externe hulpverlening en tot slot vorming en voorlichting. De concrete uitwerking van een alcohol- en drugbeleid is binnen elke setting zeer specifiek. De eigenheid van elke hogeschool en universiteit bepaalt de klemtonen in het beleid. Aangezien hogescholen en universiteiten tal van toekomstige intermediairen vormen, is aandacht voor middelengebruik in het studiecurriculum gewenst. Door de uitwerking van een eigen alcohol- en drugbeleid kunnen de onderwijsinstellingen zelfs een zeer duidelijk signaal geven. Het komende jaar hopen we samen met de verschillende hogescholen en de universiteit in Antwerpen alvast enkele gerichte preventie-initiatieven voor studenten te realiseren. 6. BIJLAGE: GRAFIEKEN VAN ENKELE VOORNAME RESULTATEN 6.1. Binge drinking Grafiek 1: Hoe vaak minstens 6 glazen per gelegenheid gedronken? Hoe vaak minstens 6 glazen per gelegenheid gedronken? Ons onderzoek biedt een aantal waardevolle aanknopingspunten voor het opstellen van een beleid binnen de Antwerpse hogescholen en de universiteit. De onderzoeksresultaten vormen het vertrekpunt voor verdere besprekingen in de werkgroep Een alcoholen drugbeleid in het hoger onderwijs. Met deze werkgroep willen we het komende jaar een aantal gemeenschappelijke preventie-initiatieven uitwerken. Dit project geniet alvast de ondersteuning van de voorzitter van de AUHA nooit 34.2 minder dan maandelijks maandelijks wekelijks dagelijks of bijna dagelijks 5. CONCLUSIE Het overgrote deel van de Antwerpse studentenpopulatie wordt niet gekenmerkt door een opvallend hoog of problematisch middelengebruik. Toch zijn er aanwijzingen dat in het studentenleven problematisch middelengebruik om de hoek loert. Een vrij aanzienlijk deel van de studenten kampt met symptomen van problematisch alcoholgebruik. Vooral het vrij algemeen voorkomend binge drinking is sterk risicoverhogend. Enkele honderden studenten waaronder de dagelijkse cannabisgebruikers en de polydruggebruikers, vormen een ernstige risicogroep die preventief en curatief bereikt moet worden. Op basis van de onderzoeksresultaten kunnen we klemtonen leggen in de preventieve aanpak van middelenmisbruik bij studenten. De hoge prevalentie van alcohol- en medicatiegebruik vraagt om een blijvende aandacht voor de legale middelen. De vaststelling dat studieaspiraties een regulerend effect hebben op het middelengebruik biedt interessante aanknopingspunten voor preventie-initiatieven. Een kleine groep studenten die dreigt af te glijden naar problematisch middelengebruik toont de noodzaak aan van een laagdrempelig hulpverleningsaanbod voor studenten, waarbij de medestudenten een belangrijke rol kunnen spelen Gebruiksfrequenties van bier, cannabis en stimulerende medicatie naargelang de periode (enkel laatstejaarsgebruikers) Grafiek 2: Bier BIER Academiejaar Examenperiodes Vakantieperiodes Niet 1x/maand >1x/mnd;<1x/wk 1x/week >1x/wk;>1x/dag dagelijks
9 Grafiek 3: Cannabis CANNABIS Academiejaar Examenperiodes Vakantieperiodes Niet 1x/maand >1x/mnd;<1x/wk 1x/week >1x/wk;>1x/dag dagelijks Grafiek 4: Stimulerende medicatie STIMULERENDE MEDICATIE Academiejaar Examenperiodes Vakantieperiodes Niet 1x/maand >1x/mnd;<1x/wk 1x/week >1x/wk;>1x/dag dagelijks 84
Alcoholgebruik bij helft van de studenten niet zonder risico
Derde grote bevraging brengt middelengebruik bij Vlaamse studenten in kaart Alcoholgebruik bij helft van de studenten niet zonder risico De Vereniging voor Alcohol- en andere Drugproblemen (VAD) en onderzoekers
Nadere informatieMiddelengebruik in het hoger onderwijs: heiligt het doel de middelen?
1 2 > h e t h o o f d s t u k < Middelengebruik in het hoger onderwijs: heiligt het doel de middelen? Johan Rosiers Ilse Bernaert Sarah Hoeck Roeland Keersmaekers Elke Van Bogaert & Guido Van Hal In 2005
Nadere informatieLaatstejaarsgebruik (N=5367)
9,3 7,9 7,4 2,8 5,5 19,9 83,1 90,7 92,1 92,6 97,2 94,5 ALCOHOL- EN DRUGGEBRUIK BIJ WERKNEMERS: EEN KWESTIE VAN ALCOHOL, MANNEN EN GEVOLGEN OP HET WERK. 21 december 2017 Voor het eerst werd bij Belgische
Nadere informatieEpidemiologische gegevens
Epidemiologische gegevens ESPAD (Vlaanderen) European School Survey Project on Alcohol and other Drugs Deelname van 35 landen 15- en 16-jarigen Sinds 2003 ook deelname van België (n= 2.320) Hieronder de
Nadere informatieAlcohol- en druggebruik bij Vlaamse jongeren
Alcohol- en druggebruik bij Vlaamse jongeren VAD-leerlingenbevraging Doel: aanvullend bij educatieve pakketten een zicht geven op middelengebruik bij leerlingen Survey, o.b.v. vragenlijst Gebaseerd op
Nadere informatieIn hogere sferen? Voorgeschiedenis. Methodologie: bevraging. Methodologie: onderzoeksvragen (2)
In hogere sferen? Een onderzoek naar het middelengebruik bij Antwerpse studenten Guido Van Hal (red.) Johan Rosiers Ilse Bernaert Sarah Hoeck 1 Medewerkers Ilse Bernaert, Master in de moraalwetenschappen.
Nadere informatieALCOHOL- EN DRUGGEBRUIK BIJ WERKNEMERS IN BELGIE
ALCOHOL- EN DRUGGEBRUIK BIJ WERKNEMERS IN BELGIE PREVALENTIE EN GEVOLGEN OP HET WERK Marie-Claire Lambrechts 1,2 Dr. Lieve Vandersmissen 3 Prof. Dr. Lode Godderis 1,3 Brussel, FOD WASO 21/12/2017 1 KU
Nadere informatieDrugpunt 24 februari 2015. Drugpunt Drugs Druggebruik begrijpen Vroeginterventie Opvallende verschijnselen In de praktijk Vragen
Drugpunt 24 februari 2015 Drugpunt Drugs Druggebruik begrijpen Vroeginterventie Opvallende verschijnselen In de praktijk Vragen DRUGPUNT TEAM Filip Claeys filip.claeys@drugpunt.be 09/381 86 63 of 0498
Nadere informatieTrendonderzoek: Alcoholkennis bij jongeren tussen 12 en 25 jaar
- Factsheet - Trendonderzoek: Alcoholkennis bij jongeren tussen 12 en 25 jaar NIGZ, Project Alcohol Voorlichting en Preventie 3 juli 2003 Inleiding Het NIGZ voert elk jaar, als onderdeel van het Alcohol
Nadere informatieAan de slag met de leerlingenbevraging
Aan de slag met de leerlingenbevraging Programma Introductie Resultaten VAD- leerlingenbevraging Actieplan DOS Introductie Vlaams Expertisecentrum Alcohol en andere Drugs Preventie en hulpverlening Methodiek
Nadere informatieEen preventief A&D-beleid in maatwerkbedrijven
Een preventief A&D-beleid in maatwerkbedrijven Marie-Claire Lambrechts Vlaams expertisecentrum Alcohol en andere Drugs KU Leuven, Omgeving en Gezondheid Seminarie Gezondheid op de werkvloer, 22/2/18 Brussel
Nadere informatietiemap Ira Insp ge jla BI materialenoverzicht
BIJLAGE inspiratiemap Materialenoverzicht drugs 1 1. Brochures of affiches Hieronder vindt u een lijst met informatieve materialen over cannabis en andere drugs De materialen zijn verkrijgbaar bij VAD.
Nadere informatie8% MEER ÉN DIVERSERE VRAGEN VOOR DE DRUGLIJN IN 2016
8% MEER ÉN DIVERSERE VRAGEN VOOR DE DRUGLIJN IN 2016 Brussel, 14 juni 2017 2016 werd voor De DrugLijn het op twee na drukste jaar ooit. In totaal werden 6.544 bellers, skypers, mailers en chatters anoniem
Nadere informatieLokaal Overleg Drugs Nazareth. Verslag 8 mei 2014. Vorig verslag. Nieuws
Lokaal Overleg Drugs Nazareth Verslag 8 mei 2014 Aanwezig Verontschuldigd Philip Van Maldeghem (GBS Nazareth), Margot Verstichel (KLJ Nazareth), Filip De Rho (Sp.a Nazareth), Inge Stevens (OCMW),Charlotte
Nadere informatieVAD-leerlingenbevraging
VAD-leerlingenbevraging in het kader van een drugbeleid op school Syntheserapport schooljaar 2011-2012 Colofon Auteur Sarah Melis, stafmedewerker VAD Redactie Ilse Bernaert, stafmedewerker VAD Johan Rosiers,
Nadere informatieFace it, Work it. Overzicht
Face it, Work it Dr. H. Peuskens Psychiater Psychiatrische kliniek Broeders Alexianen Tienen Overzicht Middelengebruik in Vlaanderen CAO 100 Middelengerelateerde problematiek Expertise in residentiële
Nadere informatie* *
INFORMATIENOTITIE AAN DE RAAD Postregistratienummer *17.0005259* 17.0005259 Opmeer, d.d.: 21-4-2017 Raadsvergadering 8-6-2017 Onderwerp Informatienotitie Raad Rapport: Jongeren over middelengebruik Aanleiding
Nadere informatieAlcohol- en ander druggebruik bij Belgische werknemers
Alcohol- en ander druggebruik bij Belgische werknemers Marie-Claire Lambrechts VAD - KU Leuven, Omgeving en Gezondheid VAD-Studiedag 30/11/18 Jonas Beerts (3/10/15) 1. Hoeveel, hoe vaak, en wat? 2. Effecten
Nadere informatieLeerlijnen per drug : ALCOHOL Onderwijsvorm: KLEUTER EN LAGER
Leerlijnen per drug : ALCOHOL Onderwijsvorm: KLEUTER EN LAGER kleuter 2,5-6j 1 ste graad LO 6-8j 2 de graad LO 8-10j 3 de graad LO 10-12j doelstelling doelstelling doelstelling doelstelling Versterken
Nadere informatieOnline zelftesten. Studievoormiddag Online Alcohol- en drughulpverlening 24 juni 2011
Online zelftesten Studievoormiddag Online Alcohol- en drughulpverlening 24 juni 2011 Waarom online zelftesten? Online tools: anoniem kosteloos altijd toegankelijk werken drempelverlagend parallel aan de
Nadere informatieMiddelengebruik: Alcoholgebruik
Resultaten HBSC : Alcoholgebruik Middelengebruik: Alcoholgebruik Inleiding Alcoholgebruik is onderdeel van verschillende culturen en tevens één van de grote globale risicofactoren voor sociale en fysieke
Nadere informatieVAD-Leerlingenbevraging In het kader van een drugbeleid op school Syntheserapport schooljaar 2013-2014
VAD-Leerlingenbevraging In het kader van een drugbeleid op school Syntheserapport schooljaar 2013-2014 Colofon Auteur Sarah Melis, stafmedewerker VAD Redactie Johan Rosiers, stafmedewerker VAD Nina De
Nadere informatieMiddelengebruik: Cannabisgebruik
Middelengebruik: Cannabisgebruik Inleiding Cannabisgebruik geeft zowel gezondheidsrisico s, psychosociale gevolgen als wettelijke consequenties 1,2. Frequent gebruik van cannabis wordt geassocieerd met
Nadere informatieTABAK ALCOHOL GAMEN. algemene sociale vaardigheden
Leerlijnen per graad : 3 de graad LO 10-12j Doelstelling: Versterken van de kennis en vaardigheden die kinderen nodig hebben om gezonde keuzes te maken en niet te roken, geen alcohol te drinken en op een
Nadere informatieVAD-Leerlingenbevraging In het kader van een drugbeleid op school Syntheserapport schooljaar
VAD-Leerlingenbevraging In het kader van een drugbeleid op school Syntheserapport schooljaar 2014-2015 Colofon Auteur Sarah Melis, stafmedewerker VAD Redactie Johan Rosiers, stafmedewerker VAD Nina De
Nadere informatieInfobundel Alcohol-, tabak-, en drugspreventie
Presenteert Infobundel Alcohol-, tabak-, en drugspreventie (9 september 2014) http://www.skillville.be 1 Doelstelling van het pakket Alcohol-, tabak-, en drugspreventie... 4 1.1 Alcohol... 4 1.2 Tabak...
Nadere informatieGezondheid, onderwijs, politie & justitie, vrije tijd Drugbeleid, druggebruik, drugspreventie, klasklimaat, school, schoolklimaat
1. Referentie Referentie Kinable, H. (1999). Bevraging van Vlaamse leerlingen in het kader van een drugbeleid op school. Syntheserapport. Onuitgegeven onderzoeksrapport, VAD. Taal Nederlands ISBN / Publicatievorm
Nadere informatieActie ter ondersteuning van de federale beleidsnota drugs
FEDERAAL WETENSCHAPSBELEID Wetenschapsstraat 8 B-1000 BRUSSEL Tel. 02 238 34 11 Fax 02 230 59 12 www.belspo.be Actie ter ondersteuning van de federale beleidsnota drugs Projectformulier ten behoeve van
Nadere informatieEen drugbeleid op onze school
Een drugbeleid op onze school 1. Waarom een drugbeleid? We zijn het er allemaal over eens dat jongeren het zeker niet gemakkelijk hebben in onze samenleving. Jongeren met problemen zijn zeer vatbaar voor
Nadere informatieVAD-leerlingenbevraging
VAD-leerlingenbevraging in het kader van een drugbeleid op school syntheserapport schooljaar 2008-2009 Colofon Auteur Hilde Kinable, stafmedewerker VAD Redactie Ilse Bernaert, stafmedewerker VAD Ilse
Nadere informatieVerstandelijke beperking en middelengebruik. Een folder voor mantelzorgers en begeleiders van mensen met een verstandelijke beperking
Verstandelijke beperking en middelengebruik Een folder voor mantelzorgers en begeleiders van mensen met een verstandelijke beperking Johan woont al enkele jaren zelfstandig. Als begeleider ga jij twee
Nadere informatieGezondheidsbeleving bij Jongeren in Limburg
Gezondheidsbeleving bij Jongeren in Limburg Enkele resultaten uit het Euregionaal jongerenonderzoek 08 rond welbevinden en zelfdoding bij Limburgse jongeren 3de en 5de jaar GSO/2de tot 5de jaar BuSO Ellen
Nadere informatieJongeren en Gezondheid 2014: Alcoholgebruik
Resultaten HBSC 214: Alcoholgebruik Jongeren en Gezondheid 214: Alcoholgebruik Inleiding Alcoholgebruik is onderdeel van verschillende culturen en tevens één van de grote globale risicofactoren voor sociale
Nadere informatieAlcohol en ouderen in de verslavingszorg in Nederland (1998-2007)
in Nederland (1998-2007) Juni 2009 In het kort Het aantal 55-plussers met een alcoholhulpvraag is sinds 1998 met 130% gestegen (89% gecorrigeerd voor vergrijzing). Het aandeel alcoholcliënten van 55 jaar
Nadere informatieAanbod voor secundair onderwijs
Aanbod voor secundair onderwijs Schooljaar 2015 2016 Hanne Van Eeckhout 0485/91 00 11 Hanne.vaneeckhout@drugpunt.be www.drugpunt.be @Drugpunt Alcohol- en drugpreventie Wat is Drugpunt? Drugpunt Lokeren
Nadere informatiePrijs Gezondheid en Onderneming 2010 Resultaten vragenlijst Q-ADO 1.0 na 1 jaar online
Prijs Gezondheid en Onderneming 2010 Resultaten vragenlijst Q-ADO 1.0 na 1 jaar online (18-12-2009 18-12-2010) Om organisaties te ondersteunen bij de uitwerking van een preventief alcohol- en drugbeleid
Nadere informatieTekort aan onderzoekers
Tekort aan onderzoekers Prof. dr. J.C. Verhoeven Prof. dr. P. van Petegem Leen Dom 13/04/2002 Tekort aan Onderzoekers 1 Hoofdvraag van dit onderzoek is: Ondervindt men in de Vlaamse universiteiten en openbare
Nadere informatietiemap Ira Insp ge jla BI materialenoverzicht
BIJLAGE inspiratiemap Materialenoverzicht Alcohol 1 1. Brochures of affiches Hieronder vindt u een lijst met informatieve materialen over alcohol Deze materialen zijn verkrijgbaar bij VAD. www.vad.be,
Nadere informatieOnderzoeksrapport. Hou vol! Geen alcohol. Een alcohol preventieprogramma gericht op basisschool leerlingen en hun moeders.
Onderzoeksrapport Hou vol! Geen alcohol Een alcohol preventieprogramma gericht op basisschool leerlingen en hun moeders. Suzanne Mares, MSc Dr. Anna Lichtwarck-Aschoff Prof. Dr. Rutger Engels Inleiding
Nadere informatieVAD-leerlingenbevraging
VAD-leerlingenbevraging in het kader van een drugbeleid op school Syntheserapport schooljaar 2009-2010 Colofon Auteur Hilde Kinable, stafmedewerker VAD Redactie Ilse Bernaert, stafmedewerker VAD Marijs
Nadere informatieImproving Mental Health by Sharing Knowledge. Effectieve interventies en aanpakken voor opvoeders van adolescenten
Improving Mental Health by Sharing Knowledge Effectieve interventies en aanpakken voor opvoeders van adolescenten Alcohol en opvoeding 15 Ouders rond 2008 onderschatten alcoholgebruik van hun kinderen
Nadere informatietel.b esleu d w. eutel. eutel. .desl.desl eutel. eutel. .desl.desl
Middelengebruik bij 12- tot 18-jarige scholieren in Brugge Onderzoeksresultaten Wat voorafging in Brugge... Schoolenquête via individuele bevraging: 93-9 96-9 99- - 6 de jaar 3 de grd 3 de grd 2 de + 3
Nadere informatieVragenlijst verslaving - CRAFFT Vragenlijst 2.0
Vragenlijst verslaving - CRAFFT Vragenlijst 2.0 Deze vragenlijst schat in of er een verhoogd risico op alcohol- of drugsverslaving is. Ze kan mondeling afgenomen worden met een jongere. Het is belangrijk
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting 119 120 Samenvatting 121 Inleiding Vermoeidheid is een veel voorkomende klacht bij de ziekte sarcoïdose en is geassocieerd met een verminderde kwaliteit van leven. In de literatuur
Nadere informatieOuderen en verslaving Dick van Etten Verpleegkundig Specialist GGZ Centrum Maliebaan
Ouderen en verslaving Dick van Etten Verpleegkundig Specialist GGZ Centrum Maliebaan U moet de bakens verzetten en noch sterke drank, noch bier meer gebruiken: houdt u aan een matig gebruik van een redelijke
Nadere informatieProefschrift. Cannabis use, cognitive functioning and behaviour problems. Merel Griffith - Lendering. Samenvatting
Proefschrift Cannabis use, cognitive functioning and behaviour problems Merel Griffith - Lendering Samenvatting Het gebruik van cannabis is gerelateerd aan een breed scala van psychische problemen, waaronder
Nadere informatieInleiding TAD. Inhoud. 1. Drinken onze jongeren teveel? 1. Drinken onze jongeren teveel? 2. Kadering TAD-gebruik. 3. Aanpak op school. 4.
Inleiding TAD Studiedag gezonde school 17/03/2017 Joyce Borremans & Gwen Maris Inhoud 1. Drinken onze jongeren teveel? 2. Kadering TAD-gebruik 3. Aanpak op school 4. Rolmodel 1. Drinken onze jongeren teveel?
Nadere informatiePreventie van Alcoholgebruik. Ina Koning
Van wetenschap naar praktijk: Preventie van Alcoholgebruik Ina Koning Drinkt onze jeugd? Een impressie... i.koning@uu.nl We weten dat De feiten... Vroegtijdig drinken (Verdurmen et al., 2012): 13 jaar
Nadere informatieNODENBEVRAGING HORECA
NODENBEVRAGING HORECA VAD, de Vereniging voor Alcohol- en andere Drugproblemen, wil nagaan hoe er in horecazaken in Vlaanderen omgegaan wordt met alcohol en andere drugs. Daarnaast willen we weten of u,
Nadere informatiePreventie Tabak, Alcohol en Drugs
Preventie Tabak, Alcohol en Drugs Deelwerking Centrum voor Geestelijke Gezondheidszorg Doelgroep: sleutelfiguren uit diverse sectoren Aanbod: Ondersteunen van organisaties bij het opstellen van een drugbeleid
Nadere informatieStudie type Populatie Patiënten kenmerken Interventie Controle Dataverzameling
Evidence tabel bij ADHD in kinderen en adolescenten (studies naar adolescenten met ADHD en ) Auteurs, Gray et al., 2011 Thurstone et al., 2010 Mate van bewijs A2 A2 Studie type Populatie Patiënten kenmerken
Nadere informatieActie ter ondersteuning van de federale beleidsnota drugs
FEDERAAL WETENSCHAPSBELEID Wetenschapsstraat 8 B-1000 BRUSSEL Tel. 02 238 34 11 Fax 02 230 59 12 www.belspo.be Actie ter ondersteuning van de federale beleidsnota drugs Projectformulier ten behoeve van
Nadere informatieSAMENVATTING Schadelijk gebruik van alcohol staat wereldwijd in de top vijf van risicofactoren die tot ziekte, arbeidsongeschiktheid of overlijden kunnen leiden. Het alcoholgebruik is stabiel of neemt
Nadere informatieSuïcide bij jongeren Studiedag Depressiepreventie bij adolescenten, Oss, 27/11/2015. G. Portzky
Suïcide bij jongeren Studiedag Depressiepreventie bij adolescenten, Oss, 27/11/2015 G. Portzky 1. INLEIDING 1. Definiëring Suïcide Suïcidepoging: Moet er suïcidale intentie aanwezig zijn om van poging
Nadere informatieResultaten voor België Psychische Gezondheid Gezondheidsenquête, België, 1997
6.2.1. Inleiding Binnen de verschillen factoren van risico gedrag heeft alcoholverbruik altijd al de aandacht getrokken van de verantwoordelijken voor Volksgezondheid. De WGO gebruikt de term "Ongeschiktheid
Nadere informatieFactsheet onderzoek naar de effecten van de wijziging van de leeftijdsgrens in de drank- en horecawet 2014 in gemeentes Almere, Huizen en Zeist
Factsheet onderzoek naar de effecten van de wijziging van de leeftijdsgrens in de drank- en horecawet 2014 in gemeentes Almere, Huizen en Zeist Margreth Egelkamp Marina Horseling Andrea Donker Contactgegevens:
Nadere informatieMIDDELENGEBRUIK IN VLAANDEREN: EEN STAND VAN ZAKEN
MIDDELENGEBRUIK IN VLAANDEREN: EEN STAND VAN ZAKEN Inhoud Dankwoord...7 Leeswijzer...8 HOOFDSTUK 1. HET (MEERVOUDIG) GEBRUIK VAN TABAK, ALCOHOL EN ILLEGALE DRUGS...10 1. Inleiding... 11 2. Gebruik Tabak...
Nadere informatieVAD-Leerlingenbevraging In het kader van een drugbeleid op school Syntheserapport schooljaar
VAD-Leerlingenbevraging In het kader van een drugbeleid op school Syntheserapport schooljaar 2016-2017 Colofon Auteur Johan Rosiers, stafmedewerker VAD Redactie Ellen Coghe, stafmedewerker VAD Nina De
Nadere informatieEvaluatie van een 24-uur-niet-roken actie
Evaluatie van een 24-uur-niet-roken actie De onderzoeksresultaten van de pre- en post-vragenlijsten December 2011 Uitgevoerd door de Universiteit Antwerpen, in opdracht van het Vlaams Instituut voor Gezondheidspromotie
Nadere informatie> VSK-PEILING OVER STRESS OP SCHOOL 5964 leerlingen over de oorzaken en gevolgen van schoolstress Scholierencongres (18 februari 2017)
> VSK-PEILING OVER STRESS OP SCHOOL 5964 leerlingen over de oorzaken en gevolgen van schoolstress Scholierencongres (18 februari 2017) < verwijder geen elementen boven deze lijn; ze bevatten sjabloon -instellingen
Nadere informatieColofon. Auteur. Nina De Paepe, stafmedewerker VAD. Verantwoordelijke uitgever. F. Matthys, Vanderlindenstraat 15, 1030 Brussel
Colofon Auteur Nina De Paepe, stafmedewerker VAD Verantwoordelijke uitgever F. Matthys, Vanderlindenstraat 15, 1030 Brussel 2014 VAD, Vereniging voor Alcohol- en andere Drugproblemen vzw Vanderlindenstraat
Nadere informatieMaat in de shit Studievoormiddag vvsg 17 juni 2009
Maat in de shit Studievoormiddag vvsg 17 juni 2009 Christophe Kino Preventiewerker CAT Infopunt, deelwerking CGG ECLIPS Gent vzw Maat in de shit Situering CGG Eclips vzw CAT Infopunt Preventiehuis Curatiehuis
Nadere informatieCROSS-OVER 2/12/2014
CROSS-OVER 2/12/2014 SKILLVILLE: Alcohol, tabak en cannabis Historiek Start Projectmatig Wetenschappelijk Onderzoek (PWO) september 2012 Impact van het ontwikkelen en inzetten van een educatieve game ter
Nadere informatieverslavingspreventie binnen het onderwijs
verslavingspreventie binnen het onderwijs In dit overzicht is per type onderwijs en de verschillende leeftijdsfasen te zien welke preventieve interventies er ingezet kunnen worden. De richtlijnen geven
Nadere informatieNeurocognitive Processes and the Prediction of Addictive Behaviors in Late Adolescence O. Korucuoğlu
Neurocognitive Processes and the Prediction of Addictive Behaviors in Late Adolescence O. Korucuoğlu Nederlandse Samenvatting De adolescentie is levensfase waarin de neiging om nieuwe ervaringen op te
Nadere informatieMiddelenbeleid in een onderneming
Team psychosociaal welzijn Middelenbeleid in een onderneming Deel 1: Motieven (Waarom?) Inhoud Deel 2: Wat kun je er aan doen? (Wat?) Deel 3: Ontwikkeling beleid (Hoe?) 1 Deel 1: Waarom moet uw organisatie
Nadere informatieInleiding. Johan Van der Heyden
Inleiding Johan Van der Heyden Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid Operationele Directie Volksgezondheid en surveillance J. Wytsmanstraat, 14 B - 1050 Brussel 02 / 642 57 26 E-mail : johan.vanderheyden@iph.fgov.be
Nadere informatieColofon. Auteur. Redactie. Verantwoordelijke uitgever. Hilde Kinable, stafmedewerker VAD
Colofon Auteur Hilde Kinable, stafmedewerker VAD Redactie Ilse Bernaert, stafmedewerker VAD Marijs Geirnaert, directeur VAD Johan Rosiers, stafmedewerker VAD Verantwoordelijke uitgever F. Matthys, Vanderlindenstraat
Nadere informatieMiddelengebruik bij jongens in Justitiële Jeugdinrichtingen
Middelengebruik bij jongens in Justitiële Jeugdinrichtingen Het gebruik van tabak, alcohol, cannabis en drugs bij jongens met en zonder PIJmaatregel Samenvatting Annelies Kepper Violaine Veen Karin Monshouwer
Nadere informatieAlcohol- en drugpreventie op school.
Alcohol- en drugpreventie op school. Aan de slag! Voor leerkrachten in het secundair onderwijs Alcohol, cannabis, psychoactieve medicatie, gokken en gamen zijn niet weg te denken uit de leefwereld van
Nadere informatieJGZ en jongeren: een vrijblijvende relatie?! Groei naar nieuwe methodieken. Leuvense dagen kindergeneeskunde Anouk Vanlander
JGZ en jongeren: een vrijblijvende relatie?! Groei naar nieuwe methodieken Leuvense dagen kindergeneeskunde 17-5-2018 Anouk Vanlander Partnerorganisatie van de Vlaamse overheid voor preventieve jeugdgezondheidszorg
Nadere informatie34300 VIII Vaststelling van de begrotingsstaten van het Ministerie. van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (XVI) voor het jaar 2016
34300 XVI Vaststelling van de begrotingsstaten van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (XVI) voor het jaar 2016 34300 VIII Vaststelling van de begrotingsstaten van het Ministerie van Onderwijs,
Nadere informatiePreventief werken rond middelenmisbruik met hoge risicogroepen: kinderen, jongeren, jongvolwassenen en hun ouders. Regio Roeselare
Preventief werken rond middelenmisbruik met hoge risicogroepen: kinderen, jongeren, jongvolwassenen en hun ouders Regio Roeselare Motivatie tot het project Frequent contact met risicogroep Geen aangepast
Nadere informatieWaar staan we na drie jaar Cao 100?
Waar staan we na drie jaar Cao 100? Update resultaten vragenlijst Q-ADO 1.0 (18-12-2009 tot 01-04-2013) Om organisaties te ondersteunen bij de uitwerking van een preventief alcohol- en drugbeleid ontwikkelde
Nadere informatieRichtlijn alcohol screening door en voor arbeidsgeneesheren Lode Godderis 1,3 Marie-Claire Lambrechts 1,2
Richtlijn alcohol screening door en voor arbeidsgeneesheren Lode Godderis 1,3 Marie-Claire Lambrechts 1,2 1 KU Leuven, Centrum Omgeving en Gezondheid; 2 Vlaams expertisecentrum Alcohol en andere Drugs
Nadere informatieDe invloed van burgerbronnen in het nieuws
De invloed van burgerbronnen in het nieuws Dit rapport beschrijft de resultaten van de vragenlijst rond burgerbronnen in het nieuws die u invulde in januari 7. Namens de Universiteit Antwerpen en de onderzoeksgroep
Nadere informatieFeestmeter
Agnes van der Poel, Jennifer Doekhie, Jacqueline Verdurmen, Marije Wouters, Dirk Korf, Margriet van Laar Feestmeter 2008-2009 Uitgaan en middelengebruik onder bezoekers van party s en clubs Bonger Instituut
Nadere informatiehoofdstuk 3 Hoofdstuk 4 Hoofdstuk 5
SAMENVATTING 117 Pas kortgeleden is aangetoond dat ADHD niet uitdooft, maar ook bij ouderen voorkomt en nadelige gevolgen kan hebben voor de patiënt en zijn omgeving. Er is echter weinig bekend over de
Nadere informatieStudienamiddag 21/04/2015
Studienamiddag 21/04/2015 SKILLVILLE: online leerplatform in de klas Hoe SKILLVILLE je kan helpen bij de vakoverschrijdende eindtermen Aanloop Start Projectmatig Wetenschappelijk Onderzoek (PWO) september
Nadere informatieCasus: Alcoholverkoop aan jongeren Lesbrief en vragen
Casus: Alcoholverkoop aan jongeren Lesbrief en vragen Bij deze opgave horen informatiebronnen 1 en 2. In informatiebron 1 zijn enkele overzichten opgenomen over het gebruik van alcohol onder scholieren
Nadere informatieverslavingspreventie binnen het onderwijs
verslavingspreventie binnen het onderwijs In dit overzicht is per type onderwijs en de verschillende leeftijdsfasen te zien welke preventieve interventies er ingezet kunnen worden. De richtlijnen geven
Nadere informatieMIDDELENGERELATEERDE en VERSLAVINGSSTOORNISSEN. Dr. Marie-Catherine Monté en Dr. Marieke Waignein
MIDDELENGERELATEERDE en VERSLAVINGSSTOORNISSEN Dr. Marie-Catherine Monté en Dr. Marieke Waignein 28 november 2014 Middelengerelateerde problematiek 1. Algemeen A. Middelengebruik in België B. Gevolgen:
Nadere informatieEffectiviteit van de Wiet-Check
Improving Mental Health by Sharing Knowledge Effectiviteit van de Wiet-Check FADO 17 november 2011 Anouk de Gee Cannabis gebruik & jongeren Actueel gebruik (laatste maand) 5,3 % van 12-16 jarigen 20,7
Nadere informatieAlcohol gebruik bij ouderen. 16-09-2010 Dick van Etten
Alcohol gebruik bij ouderen 16-09-2010 Dick van Etten Inleiding Prevalentie Risicofactoren, lichamelijke aandoeningen Vroegsignaleren en diagnostiek Ontwikkelde interventies U moet de bakens verzetten
Nadere informatieVAD-berichten. Periodiek van de Vereniging voor Alcohol- en andere Drugproblemen vzw. juni 2006 N3
Periodiek van de Vereniging voor Alcohol- en andere Drugproblemen vzw VAD-berichten Verschijnt vijf maal per jaar Afgiftekantoor: 9000 Gent X WERKWIJZE najaar 2006 WERKWIJZE - najaar 2006 juni 2006 N3
Nadere informatieAntenne Gooi en Vechtstreek 2017
Dé expert op het gebied van verslaving Antenne Gooi en Vechtstreek 2017 Zicht op middelengebruik onder jonge mensen in de regio www.jellinek.nl/preventie Demografische gegevens Antenne is een initiatief
Nadere informatieVeranderingen in middelengebruik onder Nederlandse scholieren: samenhang met schoolniveau
Marlous Tuithof, Saskia van Dorsselaer, Karin Monshouwer Veranderingen in middelengebruik onder Nederlandse scholieren: samenhang met schoolniveau Kernpunten Roken Sinds 23 is de prevalentie van roken
Nadere informatieSTRATEGISCHE DOELSTELLING 1: DE BEVOLKING VERANTWOORD EN KRITISCH LEREN OMGAAN MET GENOTSMIDDELEN
Actieplan voor Drugpunt, & 2013 STRATEGISCHE DOELSTELLING 1: DE BEVOLKING VERANTWOORD EN KRITISCH LEREN OMGAAN MET GENOTSMIDDELEN Locatie Meetpunten / indicatoren O.D. 1.1. De bevolking heeft kennis mbt
Nadere informatiePreventie van middelengebruik in een ontwikkelingsperspectief. Simone Onrust
Preventie van middelengebruik in een ontwikkelingsperspectief Simone Onrust Wat werkt op welke leeftijd? Grootschalige literatuurstudie (288 schoolprogramma s) Effecten middelenpreventie op school per
Nadere informatieBasisvorming drugs & & drugge g bruik i
Basisvorming drugs & druggebruik 1. Drugpunt en PZ Deinze -Zulte 2. Productinformatie: soorten drugs 3. Wetgeving 4. Welke drugs worden door onze leerlingen gebruikt? Inhoud 5. Hoe moeten we dat druggebruik
Nadere informatieRapport voor deelnemers M²P burgerpanel
Rapport voor deelnemers M²P burgerpanel Weergaven van publieke opinie in het nieuws en hun invloed op het publiek Dit rapport beschrijft de resultaten van een onderzoek over weergaven van publieke opinie
Nadere informatieBelg tevreden over arts Transparantie en kostprijs blijven pijnpunt
Belg tevreden over arts Transparantie en kostprijs blijven pijnpunt Bijlage Naar aanleiding van het vijftigjarig bestaan van de ziekte- en invaliditeitsverzekering heeft CM de tevredenheid van de Belgen
Nadere informatieMonitor jongeren 12 tot 24 jaar
Alcoholgebruik Psychosociale gezondheid Genotmiddelen Voeding, bewegen en gewicht Seksueel gedrag Samenvatting en aanbevelingen Monitor jongeren 12 tot 24 jaar Jongerenmonitor In 2011 is in de regio IJsselland
Nadere informatieLeerlijn alcohol, tabak, gamen, cannabis en andere illegale drugs: de context
Leerlijn alcohol, tabak, gamen, cannabis en andere illegale drugs: de context Doelstelling De leerlijn is een praktisch instrument dat het schoolteam wil ondersteunen bij het preventief werken rond alcohol,
Nadere informatieHet Effect van Verschil in Sociale Invloed van Ouders en Vrienden op het Alcoholgebruik van Adolescenten.
Het Effect van Verschil in Sociale Invloed van Ouders en Vrienden op het Alcoholgebruik van Adolescenten. The Effect of Difference in Peer and Parent Social Influences on Adolescent Alcohol Use. Nadine
Nadere informatieJongeren met een gedrags- en emotionele stoornis Druggebruik van hun kant bekeken
Jongeren met een gedrags- en emotionele stoornis Druggebruik van hun kant bekeken Freya Vander Laenen FADO Utrecht 20/11/08 1 1. Achtergrond Klassieke drugpreventie en drugpreventieonderzoek Specifieke
Nadere informatieLeefstijl en preventie
Leefstijl en preventie Wetenschap ten dienste van Volksgezondheid, Voedselveiligheid en Leefmilieu. . Inhoudstafel Inhoudstafel... 59 Bestudeerde indicatoren... 61 1. Voedingsgewoonten.... 61 3. Gebruik
Nadere informatieONDERZOEK GENOTMIDDELENGEBRUIK SCHOLIEREN BASISONDERWIJS DEN HAAG 2003
RIS128575b_10-JUN-2005 ONDERZOEK GENOTMIDDELENGEBRUIK SCHOLIEREN BASISONDERWIJS DEN HAAG 2003 Beknopt verslag ten behoeve van de deelnemende scholen April 2005 Dienst OCW / GGD Den Haag Epidemiologie en
Nadere informatieHet gezondheidsbeleid naar een hoger niveau tillen. Silvia Van Cauter Stafmedewerker Gezond Leven
Het gezondheidsbeleid naar een hoger niveau tillen Silvia Van Cauter Stafmedewerker Gezond Leven Vlaams Instituut Gezond Leven Van VIGeZ naar Vlaams Instituut Gezond Leven Expertisecentrum & partnerorganisatie
Nadere informatie