Cijfers over Wonen 2006

Transcriptie

1 Cijfers over Wonen 2006 Feiten over mensen, wensen, wonen

2

3 Cijfers over Wonen 2006 Feiten over mensen, wensen, wonen

4

5 Woord vooraf Voor u ligt de vijfde editie van Cijfers over Wonen, een uitgave van het Directoraat Generaal Wonen, Wijken en Integratie. Dit boekje biedt een beknopt overzicht van beschikbare informatie over ontwikkelingen op beleidsterreinen als woningvoorraad, woonlasten en leefbaarheid. Een bijzondere plaats is ingeruimd voor actuele cijfers over de realisering van de woningbouwafspraken die met twintig regio s zijn gemaakt. Ook de sociale huursector krijgt ruime aandacht in de vorm van een afzonderlijk hoofdstuk over de prestaties van woningbouwcorporaties. Een aanzienlijk deel van de opgenomen informatie is ontleend aan eigen bestanden en basisonderzoeken zoals de onlangs afgeronde basismodule van het Woon Onderzoek Nederland (WoON 2006). In deze module worden ontwikkelingen op het terrein van de woningmarkt beschreven. Bij de samenstelling van dit boekje zijn nadrukkelijk keuzes gemaakt: thema s worden niet uitputtend behandeld. In de keuze van de onderwerpen wordt aangesloten bij actuele ontwikkelingen en recente resultaten van onderzoek dat binnen WWI wordt uitgevoerd. Waar interne bronnen niet toereikend waren is gebruik gemaakt van bestanden van instanties als het CBS, het Centraal Fonds Volkshuisvesting en het Kadaster. Deze editie van Cijfers over Wonen bevat de cijfers die op dit moment voorhanden zijn. Een internet-versie van Cijfers over Wonen biedt de gelegenheid de inhoud te actualiseren zodra er nieuwe cijfers beschikbaar komen. Bovendien bestaat bij een aantal onderwerpen de mogelijkheid andere gebiedsindelingen of tijdreeksen te kiezen dan in dit boekje zijn opgenomen. U vindt deze versie op Info Wonen, een onderdeel van de VROM-site ( nl/infowonen). Voor vragen en opmerkingen vindt u op deze site een contactformulier. Ik hoop dat iedereen die zich bezig houdt met denken over of werken aan wonen veel gebruik zal maken van Cijfers over Wonen De plv. Directeur Strategie en Kennis, DG Wonen, Wijken en Integratie Dr. Els van Schie

6 Inhoudsopgave Woord vooraf Woningvoorraad Woningkwaliteit Woningmarkt Stedelijke vernieuwing Bewoners Betaalbaarheid Toegelaten instellingen 155 Bronnenlijst 167 Begrippenlijst 171 Trefwoordenregister 187 Inhoud per tabel 191 Colofon 200

7 1. Woningvoorraad 0

8 Kenmerken woningvoorraad Woningvoorraad vooroorlogs vanaf % 28% 50% 1+2 kamers 9% 100% 44% Huur 3 kamers 4 kamers 19% 34% Aantal zelfstandige 100% woningen 100% woningen + kamers 38% 100% 56% Koop 71% 29% eengezins meergezins Bron: DGW/Systeem Woningvoorraad SYSWOV Peildatum: 1 januari 2006

9 Mutaties in de woningvoorraad Woningvoorraad per Nieuwbouw Overige toevoegingen Onttrekkingen Woningvoorraad Administratieve correcties Woningvoorraad per administratieve correcties onttrekkingen overige toevoegingen nieuwbouw saldo voorraadmutaties Bron: DGW/Systeem Woningvoorraad SYSWOV Peildatum: 31 december 2006

10 Woningvoorraad naar eigendom 08 aandeel aandeel aandeel aantal koop particuliere huur sociale huur woningen ,4% 16,1% 38,5% ,0% 15,7% 38,3% ,6% 15,3% 38,1% ,2% 14,9% 38,0% ,8% 14,5% 37,8% ,5% 13,9% 37,6% ,3% 13,3% 37,4% ,0% 12,8% 37,2% ,8% 12,4% 36,7% ,7% 12,0% 36,3% ,7% 11,6% 35,7% ,4% 11,3% 35,3% ,2% 10,9% 34,9% ,0% 10,6% 34,5% ,7% 10,3% 34,0% ,4% 10,0% 33,6% ,9% 11,0% 33,1% % 0% 40% 30% 20% aandeel koop aandeel particuliere huur aandeel sociale huur 10% 0% Woningvoorraad Bron: DGW/Systeem Woningvoorraad SYSWOV Peildatum: 1 januari 2006

11 Woningvoorraad naar provincie 09 toename Groningen ,5% Friesland ,2% Drenthe ,5% Overijssel ,9% Flevoland ,8% Gelderland ,6% Utrecht ,7% N-Holland ,6% Z-Holland ,4% Zeeland ,6% N-Brabant ,7% Limburg ,5% Nederland ,7% Woningvoorraad Amsterdam ,6% Rotterdam ,3% Den Haag ,9% Utrecht ,7% 16% Toename woningvoorraad % 12% 10% 8% 6% 4% 2% 0 Groningen Friesland Drenthe Overijssel Flevoland Gelderland Utrecht N-Holland Z-Holland Zeeland N-Brabant Limburg Bron: DGW/Systeem Woningvoorraad SYSWOV Peildatum: 1 januari 2006

12 Woningvoorraad naar aantal kamers Woningvoorraad aantal 1 of kamers aantal kamers kamers kamers kamers of meer woningen Groningen 9,4% 19,5% 33,1% 38,0% Friesland 6,4% 15,1% 33,7% 44,9% Drenthe,6% 13,5% 35,5% 45,4% Overijssel,8% 14,0% 36,2% 44,0% Flevoland 3,7% 15,2% 39,0% 42,2% Gelderland 6,1% 14,9% 36,8% 42,2% Utrecht 8,3% 19,0% 34,7% 38,0% Noord-Holland 14,0% 25,5% 30,9% 29,6% Zuid-Holland 11,9% 25,2% 33,1% 29,9% Zeeland,5% 13,7% 36,5% 44,3% Noord-Brabant,6% 13,9% 32,6% 47,9% Limburg,4% 14,7% 34,4% 45,5% Nederland 8,8% 19,2% 33,8% 38,3% Amsterdam 27,1% 40,3% 23,4% 9,2% Rotterdam 16,5% 33,5% 35,0% 15,0% Den Haag 17,7% 33,2% 28,5% 20,6% Utrecht 11,8% 27,2% 33,3% 27,7% Nederland 1 of 2 kamers 3 kamers 4 kamers kamers of meer Bron: DGW/Systeem Woningvoorraad SYSWOV Peildatum: 1 januari 2006

13 Woningvoorraad naar eigendom sociale particuliere aantal huur huur koop woningen Groningen 33,5% 10,2% 6,3% Friesland 30,7% 6,0% 63,3% Drenthe 27,4% 7,7% 64,9% Overijssel 31,2% 9,1% 9,7% Flevoland 29,1% 6,7% 64,2% Gelderland 30,8% 9,7% 9,5% Utrecht 31,5% 10,6% 7,9% Noord-Holland 37,9% 15,5% 46,6% Zuid-Holland 37,5% 13,9% 48,6% Zeeland 24,7% 8,3% 67,0% Noord-Brabant 30,4% 6,7% 62,8% Limburg 29,1% 10,3% 60,6% Nederland 33,2% 11,0% 55,9% Woningvoorraad Amsterdam 51,8% 27,7% 20,5% Rotterdam 52,1% 21,5% 26,4% Den Haag 34,9% 21,3% 43,8% Utrecht 38,3% 14,4% 47,3% % 90% 80% 70% 60% 0% 40% 30% 20% 10% 0% koop particuliere huur sociale huur Groningen Friesland Drenthe Overijssel Flevoland Gelderland Utrecht N-Holland Z-Holland Zeeland N-Brabant Limburg Bron: DGW/Systeem Woningvoorraad SYSWOV Peildatum: 1 januari 2006

14 Woningvoorraad naar woningtype Woningvoorraad eengezins meergezins aantal woningen Groningen 73,6% 26,4% Friesland 87,7% 12,3% Drenthe 88,5% 11,5% Overijssel 82,7% 17,3% Flevoland 84,9% 15,1% Gelderland 83,2% 16,8% Utrecht 70,8% 29,2% Noord-Holland 6,2% 43,8% Zuid-Holland 3,0% 47,0% Zeeland 88,1% 11,9% Noord-Brabant 84,0% 16,0% Limburg 80,7% 19,3% Nederland 71,2% 28,8% Amsterdam 14,9% 85,1% Rotterdam 27,6% 72,4% Den Haag 25,6% 74,4% Utrecht 0,2% 49,8% % 90% meergezins 80% eengezins 70% 60% 0% 40% 30% 20% 10% 0% Groningen Friesland Drenthe Overijssel Flevoland Gelderland Utrecht N-Holland Z-Holland Zeeland N-Brabant Limburg Bron: DGW/Systeem Woningvoorraad SYSWOV Peildatum: 1 januari 2006

15 Woningvoorraad naar bouwperiode voor totaal Groningen 29,0% 27,3% 29,3% 14,4% Friesland 25,3% 26,5% 32,5% 15,8% Drenthe 16,7% 29,5% 35,1% 18,7% Overijssel 19,6% 29,1% 32,9% 18,4% Flevoland 0,5% 9,0% 48,2% 42,2% Gelderland 18,4% 29,9% 35,0% 16,7% Utrecht ex. 15,5% 23,9% 41,0% 19,6% Noord-Holland ex. 22,2% 27,3% 33,8% 16,7% Zuid-Holland ex. 16,3% 29,2% 37,4% 17,1% Zeeland 22,9% 31,0% 31,2% 15,0% Noord-Brabant 13,6% 30,5% 38,0% 17,9% Limburg 16,7% 34,9% 34,8% 13,6% Nederland 21,4% 28,1% 33,4% 17,1% Woningvoorraad Utrecht 36,2% 31,1% 14,8% 17,9% Amsterdam 48,6% 19,8% 19,0% 12,6% Den Haag 42,2% 24,3% 15,9% 17,6% Rotterdam 33,9% 27,2% 24,5% 14,4% % 90% 80% 70% 60% 0% 40% 30% 20% 10% 0% voor 194 Groningen Friesland Drenthe Overijssel Flevoland Gelderland Utrecht ex. N-Holland ex. Z-Holland ex. Zeeland N-Brabant Limburg Bron: DGW/Systeem Woningvoorraad SYSWOV Peildatum: 1 januari 2006

16 Woningvoorraad naar prijsklasse huurprijs koopprijs Woningvoorraad tot ondergrens tot kwaliteitskortingsgrens tot aftoppingsgrens tot liberalisatiegrens Groningen 5% 33% 49% 9% 4% Friesland 3% 33% 49% 12% 3% Drenthe 3% 31% 50% 11% 5% Overijssel 3% 29% 51% 13% 5% Flevoland 0% 10% 64% 18% 8% Gelderland 2% 20% 59% 13% 6% Utrecht 3% 22% 47% 21% 8% Noord-Holland 5% 28% 47% 13% 7% Zuid-Holland 3% 22% 51% 17% 8% Zeeland 1% 25% 59% 11% 3% Noord-Brabant 2% 19% 57% 14% 7% Limburg 2% 17% 61% 14% 5% Nederland 3% 23% 52% 15% 7% Amsterdam 7% 35% 40% 11% 7% Rotterdam 3% 24% 51% 16% 6% Den Haag 4% 24% 47% 17% 9% Utrecht 5% 27% 44% 16% 8% % 90% 80% 70% 60% 0% 40% 30% 20% 10% 0% boven liberalisatiegrens tot liberalisatiegrens tot aftoppingsgrens tot kwaliteitskortings-grens tot ondergrens Groningen Friesland Drenthe Overijssel Flevoland Gelderland Utrecht N-Holland Z-Holland Zeeland N-Brabant Limburg boven liberalisatiegrens bovengrens goedkoopste 30% ondergrens duurste 30% Bron: WoON 2006 Peildatum: 1 januari 2006

17 Prognose woningvoorraad 15 prognose toename Groningen ,1% Friesland ,5% Drenthe ,8% Overijssel ,3% Flevoland ,6% Gelderland ,2% Utrecht ,2% Noord-Holland ,0% Zuid-Holland ,8% Zeeland ,6% Noord-Brabant ,0% Limburg ,3% Nederland ,0% Woningvoorraad Amsterdam ,2% Rotterdam ,7% Den Haag ,9% Utrecht ,5% 3% Prognose toename (%) 30% 2% 20% 1% 10% % 0% Groningen Friesland Drenthe Overijssel Flevoland Gelderland Utrecht N-Holland Z-Holland Zeeland N-Brabant Limburg Bron: DGW/Systeem Woningvoorraad SYSWOV Peildatum: 1 januari 2006

18 Woningbouwafspraken Woningvoorraad Totaal Groningen-Assen Stadsregio Leeuwarden Emmen Twente Knooppunt Arnhem Nijmegen (KAN) Zwolle-Kampen Stedendriehoek Bestuur Regio Utrecht (BRU) Regionaal Orgaan Amsterdam (ROA) Haaglanden Stadsregio Rotterdam Stadsgewest Amersfoort Noord-Holland minus ROA Holland Rijnland Drechtsteden Flevoland (Almere, Lelystad) Samenw.verb.Regio Eindhoven (SRE) Regio Zeeland Noord-Brabant overig Stedelijke regio s Limburg Totaal Groningen-Assen Stadsregio Leeuwarden Emmen Twente Knooppunt Arnhem Nijmegen (KAN) Zwolle-Kampen Stedendriehoek Bestuur Regio Utrecht (BRU) Regionaal Orgaan Amsterdam (ROA) Haaglanden Stadsregio Rotterdam Stadsgewest Amersfoort Noord-Holland minus ROA Holland Rijnland Drechtsteden Flevoland (Almere, Lelystad) Samenw.verb. Regio E hoven (SRE) Regio Zeeland Noord-Brabant overig Stedelijke regio's Limburg Bron: Informatie: CBS / bewerkt door DGW

19 Realisatie woningbouwafspraken 2005 en af- pro- af- prospraak ductie % spraak ductie % Groningen-Assen % % Stadsregio Leeuwarden % % Emmen % % Twente % % Knooppunt Arnhem Nijmegen (KAN) % % Zwolle-Kampen % % Stedendriehoek % % Bestuur Regio Utrecht (BRU) % % Stadsregio Amsterdam % % Haaglanden % % Stadsregio Rotterdam % % Stadsgewest Amersfoort % % Noord-Holland minus ROA % % Holland Rijnland % % Drechtsteden % % Flevoland (Almere, Lelystad) % % Samenw.verb. Regio Eindhoven (SRE) % % Regio Zeeland % % Noord-Brabant overig % % Stedelijke regio s Limburg % % Totaal ,4% ,9% Woningvoorraad Realisatie 2006 Groningen-Assen Stadsregio Leeuwarden Emmen Twente Knooppunt Arnhem Nijmegen (KAN) Zwolle-Kampen Stedendriehoek Bestuur Regio Utrecht (BRU) Stadsregio Amsterdam Haaglanden Stadsregio Rotterdam Stadsgewest Amersfoort Noord-Holland minus ROA Holland Rijnland Drechtsteden Flevoland (Almere, Lelystad) Samenw.verb. Regio E hoven (SRE) Regio Zeeland Noord-Brabant overig Stedelijke regio's Limburg 0% 20% 40% 60% 80% 100% 120% 140% 160% Bron: Informatie: CBS / bewerkt door DGW

20 Rangorde regio s naar realisatie woningbouwafspraken 18 Twente Stedelijke regio's Limburg Zwolle-Kampen 57% 48% 47% realisatie t.o.v. afspraak 200 t/m 2009 Woningvoorraad Stadsregio Amsterdam Regio Zeeland Haaglanden 41% 40% 35% realisatie t.o.v. afspraak 2006 Stadsregio Leeuwarden 34% Bestuur Regio Utrecht (BRU) 34% Stadsregio Rotterdam 33% Stadsgewest Amersfoort 31% Noord-Brabant overig 31% Knooppunt Arnhem Nijmegen (KAN) 30% Noord-Holland overig 20% Samenw.verb. Regio E hoven (SRE) 25% Emmen 24% Drechtsteden 22% Flevoland 22% Stedendriehoek 22% Holland Rijnland 21% Groningen-Assen 18% Bron: Informatie: CBS, bewerkt door DGW

21 Woningbouwafspraken versus realisatie Totaal alle regio s in Nederland % % Regio Zeeland % Stadsregio Rotterdam (SRR) Noord- Holland overig % 29% 21% Holland Rijnland Haaglanden % Drechtsteden % Stadsregio Amsterdam Bestuur Regio Utrecht (BRU) % 34% 22% Flevoland % % Stadsregio Leeuwarden Stadsgewest Amersfoort Noord-Brabant overig 25% Samenwerkingsverband Regio Eindhoven (SRE) % Zwolle-Kampen % % % Stedendriehoek Groningen-Assen % Twente Knooppunt Arnhem-Nijmegen (KAN) % Emmen Woningvoorraad % Stedelijke regio s Limburg Bron: CBS / bewerkt door DGW

22 Voltooide nieuwbouwwoningen 20 Woningvoorraad Groningen Friesland Drenthe Overijssel Flevoland Gelderland Utrecht Noord-Holland Zuid-Holland Zeeland Noord-Brabant Limburg Nederland Amsterdam Rotterdam Den Haag Utrecht Voltooide nieuwbouwwoningen Nederland Bron: CBS Peildatum: 1 januari 2007

23 Bouwvergunningen en voltooide nieuwbouwwoningen 21 voltooide nieuwbouwwoningen afgifte bouwvergunningen overheid en woningcorporaties bouwers voor de markt overige opdrachtgevers totaal nieuwbouw overheid en woningcorporaties bouwers voor de markt overige opdrachtgevers totaal bouwvergunningen Woningvoorraad totaal nieuwbouw totaal bouwvergunningen Bron: CBS Peildatum: 1 januari 2007

24 Voltooide nieuwbouwwoningen naar woningtype en aantal kamers Woningvoorraad woningtype aantal kamers een- meer- 6 of gezins gezins 1 of meer Groningen Friesland Drenthe Overijssel Flevoland Gelderland Utrecht Noord-Holland Zuid-Holland Zeeland Noord-Brabant Limburg Nederland Amsterdam Rotterdam Den Haag Utrecht % 90% 80% 70% 60% 0% 40% 30% 20% 10% 0% eengezins meergezins Groningen Friesland Drenthe Overijssel Flevoland Gelderland Utrecht N-Holland Z-Holland Zeeland N-Brabant Limburg Bron: CBS Peildatum: 1 januari 2007

25 Voltooide nieuwbouwwoningen in Bestaand Stedelijk Gebied (BSG) Nieuwbouw in BSG (aantal woningen) totaal koopwoningen huurwoningen Nieuwbouw Nederland totaal koopwoningen huurwoningen Woningvoorraad Nieuwbouw in BSG (% van totale nieuwbouw) totaal 27% 30% 33% 33% 33% 39% koopwoningen 24% 25% 29% 29% 28% 36% huurwoningen 38% 49% 49% 48% 49% 48% 60% 0% 40% koopwoningen huurwoningen 30% 20% 10% 0% Bron: DGW/SYS SYSteem WOningVoorraad (SYSWOV) Peildatum: 1 januari 2006

26 Nieuwbouw met particulier opdrachtgeverschap 24 Woningvoorraad Groningen Friesland Drenthe Overijssel Flevoland Gelderland Utrecht Noord-Holland Zuid-Holland Zeeland Noord-Brabant Limburg Totaal Amsterdam Rotterdam Den Haag Utrecht Groningen Friesland Drenthe Overijssel Flevoland Gelderland Utrecht N-Holland Z-Holland Zeeland N-Brabant Limburg Bron: CBS Peildatum: 1 januari 2007

27 Inhoud en woningbezetting van nieuwbouwwoningen 25 m 3 per woningm 3 huur m 3 koop m 3 totaal bewoner bezetting , , , , , , , , Woningvoorraad m 3 nieuwbouwwoningen m 3 per bewoner m 3 huur m 3 koop m 3 totaal m 3 per bewoner Bron: BNW en CBS Peildatum: 1 januari 2005

28 Onttrekkingen aan de woningvoorraad 26 Woningvoorraad Groningen Friesland Drenthe Overijssel Flevoland Gelderland Utrecht Noord-Holland Zuid-Holland Zeeland Noord-Brabant Limburg Nederland Amsterdam Rotterdam Den Haag Utrecht Groningen Friesland Drenthe Overijssel Flevoland Gelderland Utrecht N-Holland Z-Holland Zeeland N-Brabant Limburg Bron: CBS Peildatum 1 januari 2007

29 Onttrekkingen aan de voorraad naar bouwperiode voor vanaf totaal Woningvoorraad Onttrekkingen in 200 voor Bron: DGW/SYS SYSteem WOningVoorraad (SYSWOV) Peildatum: 1 januari 2006 vanaf 2001

30 Woningvoorraad van EU-lidstaten naar bouwperiode 28 Woningvoorraad 100% 90% 80% 70% 60% 0% 40% 30% 20% 10% 0% voor na gemeten België % 17% 29% 15% 9% 15% Cyprus % 17% 21% 27% 27% Denemarken % 20% 25% 17% 9% 9% Duitsland % 13% 47% 11% 3% 11% Estland % 14% 30% 22% 20% 5% Finland % 9% 31% 23% 20% 14% Frankrijk % 13% 18% 26% 10% 12% Griekenland % 7% 32% 25% 19% 14% Ver. Koninkrijk % 17% 21% 22% 20% 40% Hongarije % 27% 23% 18% 11% Ierland % 8% 16% 14% 13% 39% Italië % 10% 37% 19% 12% 8% Letland % 14% 28% 23% 21% 4% Litouwen % 23% 33% 18% 14% 6% Luxemburg % 17% 27% 15% 11% 17% Malta % 11% 29% 17% 16% 12% Nederland % 15% 28% 18% 16% 16% Oostenrijk % 8% 29% 16% 13% 17% Polen % 13% 27% 18% 19% 13% Portugal % 9% 23% 18% 44% - Slowakije % 7% 35% 26% 21% 7% Slovenië % 8% 28% 23% 16% 10% Spanje % 4% 34% 24% 14% 16% Tjechië % 14% 25% 22% 16% 11% Zweden % 15% 38% 17% 10% 8% na voor 1919 België Cyprus Denemarken Duitsland Estland Finland Frankrijk Griekenland Ver. Koninkrijk Hongarije Ierland Italië Letland Litouwen Luxemburg Malta Nederland Oostenrijk Polen Portugal Slowakije Slovenië Spanje Tjechië Zweden Bron: Informatie: Eurostat

31 Woningvoorraad en bezettingsgraad van EU-lidstaten aantal woningen bezettings- aandeel woningvoorraad per graad koopwoningen België ,4 68% Cyprus ,4 68% Denemarken ,2 3% Duitsland ,2 45% Estland ,5 - Finland ,2 63% Frankrijk ,4 6% Griekenland ,8 74% Hongarije ,5 92% Ierland ,9 77% Italië ,8 68% Letland ,4 79% Litouwen ,7 91% Luxemburg ,5 67% Malta ,0 70% Nederland ,4 % Oostenrijk ,4 8% Polen ,0 8% Portugal ,9 75% Slovenië ,5 84% Slowakije ,2 74% Spanje ,9 82% Tsjechië ,6 47% Ver. Koninkrijk ,3 69% Zweden ,1 46% Woningvoorraad 100% 90% 80% 70% 60% 0% 40% 30% 20% 10% 0% Hongarije Litouwen Slovenië Spanje Letland Ierland Portugal Griekenland Slowakije Malta Ver. Koninkrijk België Cyprus Italië Luxemburg Finland Oostenrijk Polen Frankrijk Nederland Denemarken Tsjechië Zweden Duitsland Bron: Informatie: Eurostat

32 Nieuwbouw in EU-lidstaten Woningvoorraad aantal opgel. opgel. woningen eengezins- aandeel woningen per inw. woningen sociale huur België ,9 0% 6,0% Cyprus ,6 - - Denemarken ,4 8% 40,0% Duitsland ,6 % 3,2% Estland ,8 34% - Finland ,4 38% 17,0% Frankrijk ,6 62% 13,0% Griekenland ,5 34% 0,0% Hongarije ,2 64% 4,5% Ierland ,4 78% 9,0% Italië ,6 45% - Letland 800 0,3 99% 0,0% Litouwen ,3 45% 0,0% Luxemburg ,6 4% 0,6% Malta Nederland ,7 72% 18,3% Oostenrijk ,2 48% Polen ,3 65% 6,8% Portugal ,9 37% - Slovenië ,7 40% - Slowakije ,6 4% 28,0% Spanje ,3 29% 1,3% Tsjechië ,7 1% 25,5% Verenigd Koninkrijk ,2 - - Zweden ,7 41% 18,0% 100% 90% 80% 70% 60% 0% 40% 30% 20% 10% 0% aandeel rest aandeel sociale huur Griekenland Letland Litouwen Luxemburg Spanje Duitsland Hongarije België Polen Ierland Frankrijk Finland Zweden Nederland Tsjechië Slowakije Denemarken Bron: Informatie: Eurostat

33 2. Woningkwaliteit 31

34 Woonoppervlak naar bouwperiode 32 Woningkwaliteit bovengrens ondergrens gemiddeld kleinste 25% (m 2 ) grootste 25% (m 2 ) aantal m 2 eengezins < > meergezins < > eengezins meergezins bovengrens kleinste 2% (m 2 ) ondergrens grootste 2% (m 2 ) 90 gemiddeld aantal m < > 2000 < > 2000 Bron: WoON 2006 Peildatum: 1 januari 2006

35 Aanwezigheid en soort buitenruimte 33 aantal woningen aandeel eigen tuin en balkon % eigen tuin, geen balkon % geen eigen tuin, wel balkon % alleen gemeenschappelijke tuin % geen buitenruimte % Woningkwaliteit eigen tuin en balkon 1% eigen tuin, geen balkon 8% geen eigen tuin, wel balkon 23% alleen gemeenschappelijke tuin 1% geen buitenruimte 3% Bron: WoON 2006 Peildatum: 1 januari 2006

36 Elektriciteitsverbruik naar toepassing electriciteitsverbruik in KWh per huishouden 34 Woningkwaliteit aandeel totaal toepassing verbruik in KWh elektriciteitsverbruik reiniging ,0% koeling ,1% verlichting ,1% verwarming en warmwater ,7% audio/video/comunicatie ,7% koken ,2% keukenapparatuur ,5% binnenhuisklimaat ,5% overig ,2% totaal % reiniging koeling verlichting verwarming en warmwater audio/video/ comunicatie koken keukenapparatuur binnenhuisklimaat overig Bron: Informatie: SenterNovem

37 Penetratiegraad van toestellen voor warm water 35 penetratiegraad toestel geiser 26,8% 25,0% 21,3% 21,5% 19,5% gasboiler 3,0% 2,1% 1,9% 2,2% 1,0% grote elektrische boiler 7,8% 5,8% 5,3% 5,8% 5,3% elektrische close-in boiler 9,9% 7,8% 6,4% 5,5% 5,4% combiketel 64,1% 66,8% 71,2% 71,9% 75,1% collectief 7,8% 7,8% 7,3% 7,2% 5,9% zonneboiler 0,8% 0,8% 1,3% 1,1% 1,1% Woningkwaliteit 80% Penetratie toestel % % 20% % geiser gasboiler grote elektrische boiler elektrische close-in boiler combiketel collectief zonneboiler Bron: Informatie: SenterNovem

38 Penetratiegraad van besparingsmaatregelen 36 Woningkwaliteit dubbel glas 70% 73% 76% 78% 79% 80% dakisolatie 63% 65% 66% 68% 70% 71% muurisolatie 0% 52% 53% 55% 56% 57% vloerisolatie 34% 36% 39% 40% 42% 43% HR ketels 29% 31% 35% 38% 46% 57% 100% 90% 80% 70% 60% 0% 40% 30% 20% 10% 0% dubbel glas dakisolatie muurisolatie vloerisolatie HR ketels Bron: Informatie: SenterNovem

39 Gasverbruik naar woningtype per huishouden afname sinds woningtype (%) vrijstaande woning ,6% twee onder een kap ,3% hoekwoning ,9% rijwoning ,0% etage-/flatwoning ,6% geschakeld ,9% gemiddeld ,0% Woningkwaliteit vrijstaande woning twee ondereen-kap hoekwoning rijwoning etage-/ flatwoning geschakeld gemiddeld Bron: Informatie: SenterNovem

40 Gemiddeld gasverbruik voor centrale verwarming in m 3 per huishouden 38 Woningkwaliteit voor en later Gemiddeld gasverbruik voor en later gasverbruik in m 3 Bron: SenterNovem

41 Gemiddeld gasverbruik naar gebruiksdoel gasverbruik in m 3 per huishouden 39 koken warm water verwarming totaal gemiddeld Woningkwaliteit verwarming 1.00 warm water koken Bron: Informatie: SenterNovem

42 Verwarmingstypen in woningen individuele verwarming uitsluitend lokale verwarming 10,3% 9,0% 8,3% 8,2% 7,7% centrale verwarming 79,2% 79,8% 80,6% 81,0% 82,1% Woningkwaliteit collectieve verwarming blok- wijkverwarming 6,7% 7,3% 6,8% 5,6% 5,6% stadsverwarming 3,2% 3,4% 3,6% 3,6% 3,7% 100% 90% 80% 70% 60% 0% 40% 30% 20% 10% 0% stadsverwarming blok- wijkverwarming centrale verwarming uitsluitend lokale verwarming Bron: Informatie: SenterNovem

43 Isolatievoorzieningen naar eigendomscategorie en bouwjaarklasse 41 glasisolatie dakisolatie muurisolatie vloerisolatie voor 194 1% 65% 39% 50% 19% 28% 12% 24% % 74% 39% 46% 24% 28% 6% 13% % 79% 55% 63% 38% 44% 11% 17% na % 93% 100% 100% 97% 98% 82% 86% huur 64% 73% 54% 59% 49% 53% 27% 34% koop 75% 86% 69% 78% 51% 61% 39% 49% Woningkwaliteit 90% 80% 70% 60% 0% 40% 30% 20% 10% 0% glasisolatie dakisolatie muurisolatie vloerisolatie Bron: Informatie: SenterNovem

44 Electriciteitsverbruik van huishoudens 42 Woningkwaliteit huishoudens gemiddeld verbruik totaal verbruik (kwh) (miljard kwh) , , , , , , , , , Gemiddeld verbruik Bron: Informatie: SenterNovem

45 Aantal afnemers van groene energie 43 aantal afnemers (huishoudens) verbruik groene verbruik groene energie energie (kwh) per afnemer Woningkwaliteit Aantal afnemers groene stroom Bron: Informatie: SenterNovem

46 Woningkwaliteit 44

47 3. Woningmarkt 45

48 Verwachte nieuwbouwbehoefte 46 Woningmarkt bruto netto toevoeging toevoeging onttrekkingen per jaar bruto toevoeging netto toevoeging onttrekkingen Bron: Primos 2005

49 Gevraagde woningen vragers in de markt koop eengezins 38,9% 42,5% meergezins 8,9% 12,6% huur eengezins 21,1% 17,2% meergezins 31,1% 27,7% Woningmarkt 4% 40% % 30% % 20% 1% 10% % 0% eengezins koop meergezins koop eengezins huur meergezins koop Bron: WoON 2006 Peildatum: 1 januari 2006

50 Betrokken woningen naar gerealiseerde verhuisstap 48 Woningmarkt doorstromers huur > huur huur > koop koop > huur koop > koop (semi)starters huur koop doorstromers (semi)starters huur > huur huur > koop koop > huur koop > koop huur koop Bron: WoON 2006 Peildatum: 1 januari 2006

51 Vrijgemaakte woningen door doorstroming naar nieuwbouw 49 huur koop starter totaal goedkoop middelduur duur Woningmarkt 100% 90% starter 80% 70% 60% 0% 40% 30% 20% 10% 0% koop huur duur huur middelduur huur goedkoop Bron: Bewoners Nieuwe Woningen Peildatum: 1 januari 2005

52 Aantal doorstromers uit huurwoningen naar nieuwbouw huurwoningen 50 Woningmarkt basishuur basishuur aantal vorige woning nieuwe woning verhuizingen aantal verhuizingen basishuur vorige woning basishuur nieuwe woning Bron: Bewoners Nieuwe Woningen Peildatum: 1 januari 2005

53 Aantal doorstromers uit huurwoningen naar nieuwbouw koopwoningen 51 basishuur aantal vorige woning koopprijs verhuizingen Woningmarkt aantal verhuizingen koopprijs Bron: Bewoners Nieuwe Woningen Peildatum: 1 januari 2005

54 Aantal doorstromers uit koopwoningen naar nieuwbouw koopwoningen 52 Woningmarkt verkoopprijs aantal vorige woning koopprijs verhuizingen aantal verhuizingen verkoopprijs vorige woning koopprijs Bron: Bewoners Nieuwe Woningen Peildatum: 1 januari 2005

55 Vraag en aanbod van woningen gevraagd aangeboden gevraagd aangeboden huur eengezins meergezins totaal koop eengezins meergezins totaal Woningmarkt koop meergezins koop eengezins 2002 aangeboden 2006 aangeboden 2002 gevraagd huur meergezins 2006 gevraagd huur eengezins Bron: WoON 2006 Peildatum: 1 januari 2006

56 Vraagoverschot naar woningtype huur eengezins 118,391 95,523 43,595-57,195 85,937 32,949 meergezins 63,575 42,743 73,829-3,66 57,975 26,276 Woningmarkt koop eengezins 165, , , , , ,504 meergezins 3,638 9,754 34,087 87,818 39,235 65, koop meergezins koop eengezins huur meergezins huur eengezins Bron: WoON 2006 Peildatum: 1 januari 2006

57 Belangrijkste verhuismotieven vragers in de markt woning 33,6% omdat u zelfstandig wilt gaan wonen 15,6% de woonomgeving 9,4% huwelijk of samenwonen 7,4% gezondheid of behoefte aan zorg,9% werk 3,8% overlast van bewoners in de huidige buurt 2,8% dichter bij familie, vrienden of kennissen wonen 2,0% scheiding 1,0% architectonische kwaliteit 0,9% studie 0,5% betere bereikbaarheid (openbaar vervoer, uitvalswegen) 0,4% minder parkeerdruk (auto kwijt kunnen in de buurt) 0,3% andere reden 16,4% Woningmarkt woning omdat u zelfstandig bent gaan wonen de woonomgeving huwelijk of samenwonen gezondheid of behoefte aan zorg werk overlast van bewoners in de huidige buurt dichter bij familie, vrienden of kennissen wonen scheiding architectonische kwaliteit studie betere bereikbaarheid (o.v., uitvalswegen) minder parkeerdruk (auto kwijt kunnen) andere reden 0% % 10% 1% 20% 2% 30% 3% Bron: WoON 2006 Peildatum: 1 januari 2006

58 Vragers in de markt en verhuisgeneigden naar woningmarktpositie 56 Woningmarkt vragers in de markt doorstromer 67% 70% starter 33% 30% totaal 100% 100% verhuisgeneigden doorstromer 67% 70% starter 33% 30% totaal 100% 100% vragers in de markt verhuisgeneigden doorstromer starter totaal doorstromer starter Bron: WoON 2006 Peildatum: 1 januari 2006

59 Vragers in de markt naar levensfase voor verhuizing <25 20% 19% alleenstaand 14% 12% gezin zonder kinderen 11% 11% gezin met kinderen 29% 28% alleenstaand 5 % % gezin zonder kinderen 6% 7% gezin met kinderen 8% 9% % 9% % 100% Woningmarkt 30% 2% 20% % 10% % 0% < alleenstaand 2-44 gezin zonder kinderen 2-44 gezin met kinderen 4-6 alleenstaand 4-6 gezin zonder kinderen 4-6 gezin met kinderen 6+ Bron: WoON 2006 Peildatum: 1 januari 2006

60 Verhuisplannen en gerealiseerde verhuizingen 58 Woningmarkt leeftijd verhuisd verhuisplannen t/m verhuisd verhuisplannen t/m verhuisplannen: verhuizingen: Bron: WoON 2006 Peildatum: 1 januari 2006

61 G4 prioriteitswijken G4 overige wijken G27 prioriteitswijken G27 overige wijken Overige wijken Nederland Huishoudenssamenstelling van de in- en uitstroom naar gebied 59 gezin zonder gezin met een- minderjarig minderjarig persoons kind kind totaal G4 prioriteitswijken in 56% 15% 29% 100% uit 46% 20% 34% 100% G4 overige wijken in 57% 22% 21% 100% uit 49% 26% 25% 100% G27 prioriteitswijken in 54% 25% 21% 100% uit 47% 32% 22% 100% Woningmarkt G27 overige wijken in 52% 29% 18% 100% uit 41% 37% 22% 100% Overige wijken Nederland in 32% 36% 31% 100% uit 38% 34% 28% 100% 100% 80% in uit in uit in uit in uit in uit gezin met minderjarig kind 60% 40% 20% gezin zonder minderjarig kind eenpersoons 0% Bron: WoON 2006 Peildatum verhuizingen: 2004

62 Verhuisde personen tussen provincies (binnenlandse migratie) naar jaar 60 Woningmarkt saldo saldo saldo saldo vestiging vertrek saldo Groningen Friesland Drenthe Overijssel Flevoland Gelderland Utrecht Noord-Holland Zuid-Holland Zeeland Noord-Brabant Limburg Nederland Groningen Friesland Drenthe Overijssel Flevoland Gelderland Utrecht N-Holland Z-Holland Zeeland N-Brabant Limburg Bron: CBS Peildatum: 1 januari 2006

63 Gemiddeld aantal afgelegde km per persoon per dag naar motief, recrewoon- bood- onder- atie/ werk zakelijk schap- wijs/ visite/ ontspanverkeer verkeer pen cursus logeren ning overig totaal Groningen 6,84 3,45 6,69 2,22 7,12 5,16 3,50 34,98 Friesland 6,95 3,12 4,64 2,51 8,53 6,64 2,46 34,85 Drenthe 7,35 3,24 5,15 2,15 5,84 7,19 3,04 33,96 Overijssel 7,49 2,87 8,39 1,82 7,97 4,98 2,27 35,79 Flevoland 12,20 3,25 5,13 1,48 9,29 5,07 3,90 40,32 Gelderland 7,84 2,97 4,19 1,94 7,23 5,24 2,25 31,66 Utrecht 8,39 3,06 4,60 1,99 8,56 5,36 2,72 34,68 Noord-Holland 7,86 2,64 3,71 1,63 7,40 5,74 2,73 31,71 Zuid-Holland 7,65 2,71 3,56 1,68 7,03 4,85 2,55 30,03 Zeeland 7,32 3,61 4,97 1,83 5,93 5,23 3,24 32,13 Noord-Brabant 7,94 3,29 4,42 1,72 7,25 5,60 2,27 32,49 Limburg 6,09 2,80 4,36 1,98 6,16 5,40 2,32 29,11 Nederland 7,83 3,08 4,98 1,91 7,36 5,54 2,77 33,48 Woningmarkt Groningen Friesland Drenthe Overijssel Flevoland Gelderland Utrecht N-Holland Z-Holland Zeeland N-Brabant Limburg Bron: CBS Peildatum: 1 januari 2006

64 Gemiddelde afzetsnelheid van nieuwbouwwoningen in dagen 62 Woningmarkt landsdeel provincie Noord Groningen Friesland Drenthe Totaal Oost Overijssel Gelderland Totaal West Utrecht Flevoland Noord-Holland Zuid-Holland Totaal Zuid Zeeland Noord-Brabant Limburg Totaal Nederland Looptijd in dagen, Groningen Friesland Drenthe Overijssel Gelderland Utrecht Flevoland N-Holland Z-Holland Zeeland N-Brabant Limburg Bron: Informatie: Monitor Nieuwe Woningen

65 Gemiddelde periode tussen verkoop en oplevering van nieuwbouwwoningen 63 landsdeel provincie Noord Drenthe 10,3 11,0 12,5 10,9 11,6 13,5 10,4 Groningen 10,3 11,3 14,7 12,9 11,6 8,6 9,0 Friesland 9,2 10,7 12,4 11,6 12,3 10,6 10,1 Totaal 10,0 11,0 13,1 11,9 11,9 10,9 9,8 Oost Gelderland 12,8 14,3 14,9 14,0 13,8 12,8 13,5 Overijssel 11,8 12,8 14,2 12,4 11,9 10,9 11,2 Totaal 12,4 13,8 14,6 13,3 13,0 12,1 12,7 Zuid Zeeland 10,5 12,8 11,4 13,3 13,3 13,3 12,6 Limburg 13,0 13,0 12,1 11,8 11,2 11,5 11,4 Noord-Brabant 13,1 14,2 15,5 14,6 15,2 14,3 14,6 Totaal 12,9 13,8 14,4 13,7 14,0 13,6 13,5 West Noord-Holland 15,3 16,4 18,6 18,7 15,3 14,2 15,6 Utrecht 13,6 14,3 16,0 14,4 14,9 14,0 15,7 Zuid-Holland 14,6 16,7 17,3 16,3 15,0 14,9 15,5 Flevoland 12,8 14,1 14,6 12,7 12,7 13,0 12,8 Totaal 14,4 15,7 17,0 16,2 14,8 14,4 15,4 Woningmarkt Nederland 13,4 14,7 15,9 15,1 14,2 13,6 14,3 18 Aantal maanden tussen verkoop en oplevering Drenthe Groningen Friesland Gelderland Overijssel Zeeland Limburg N-Brabant N-Holland Utrecht Z-Holland Flevoland Periode in maanden Bron: Monitor Nieuwe Woningen

66 Particulier opdrachtgeverschap feitelijk uitgevoerd in 2001 t/m 2005 en belangstelling in Woningmarkt aantal verhuisgeneigden met belangstelling voor particulier opdrachtgeverschap (2006) Groningen Friesland Drenthe Overijssel Flevoland Gelderland Utrecht N-Holland Z-Holland Zeeland N-Brabant Limburg Nederland gerealiseerd 2001 t/m Groningen Friesland Drenthe Overijssel Flevoland Gelderland Utrecht gerealiseerd 2001 t/m 200 belangstelling 2006 belangstelling 2006 N-Holland Z-Holland Zeeland N-Brabant Limburg Bron: WoON & CBS Peildatum: 1 januari 2006

67 Aan zittende huurders verkochte huurwoningen eengezins meergezins totaal particuliere verhuurders toegelaten instellingen totaal Woningmarkt In 2004 aan zittende huurders verkochte huurwoningen particuliere verhuurders toegelaten instellingen meergezin eengezins Bron: WoON 2006 en Kdata Peildatum: 1 januari 2006

68 Aan (toekomstige) bewoners verkochte huurwoningen door toegelaten instellingen 66 Woningmarkt aandeel aandeel aandeel aandeel van van van van totaal totaal totaal totaal aantal bezit aantal bezit aantal bezit aantal bezit Groningen 621 0,81% 636 0,84% 624 0,831% 545 0,75% Friesland 608 0,74% 964 1,19% 689 0,858% 759 0,96% Drenthe 439 0,67% 533 0,82% 457 0,709% 472 0,74% Overijssel ,04% ,00% ,974% ,18% Flevoland 682 2,02% 544 2,02% 449 1,690% 359 1,35% Gelderland ,47% ,74% ,539% ,84% Utrecht 780 0,44% 745 0,42% 684 0,384% 737 0,41% N-Holland ,36% ,49% ,605% ,78% Z-Holland ,34% ,38% ,439% ,45% Zeeland 223 0,52% 166 0,39% 186 0,442% 204 0,48% N-Brabant ,41% ,40% ,439% ,51% Limburg 983 0,69% ,90% ,805% ,85% Nederland ,50% ,58% ,580% ,67% aandeel van totaal bezit ,6% 1,4% 1,2% 1,0% 0,8% 0,6% 0,4% 0,2% 0,0% In 200 verkochte huurwoningen naar provincie Groningen Friesland Drenthe Overijssel Flevoland Gelderland Utrecht N-Holland Z-Holland Zeeland N-Brabant Limburg immigratie aandeel van totaal bezit emigratie aantal verkochte woningen aantal Bron: Kdata Peildatum: 1 januari 2006

69 Aan particulieren verkochte huurwoningen door toegelaten instellingen 67 eengezinswoningen meergezinswoningen totaal geen geen zittende zittende zittende zittende huurder huurder huurder huurder Woningmarkt Aantal verkochte huurwoningen eigenaar huurder zeer tevreden meergezinswoningen geen zittende huurder tevreden meergezinswoningen zittende huurder niet (on)tevreden eengezinswoningen geen zittende huurder ontevreden/ zeer ontevreden eengezinswoningen zittende huurder Bron: Kdata Peildatum: 1 januari 2006

70 Woningmarkt 68

71 4. Stedelijke vernieuwing 69

72 De indicatoren van de Monitor Stedelijke Vernieuwing 70 Stedelijke vernieuwing Stedelijke vernieuwing G4 Wonen G27 Omgevingskwaliteit Zorgvuldig ruimtegebruik Fysieke voorwaarden voor aantrekkelijke, sociale en veilige omgeving Amsterdam Den Haag Rotterdam Utrecht Alkmaar Groningen Schiedam Almelo Haarlem s-hertogenbosch Amersfoort Heerlen Tilburg Arnhem Helmond Venlo Breda Hengelo (O.) Zaanstad Deventer Leeuwarden Zwolle Dordrecht Leiden Eindhoven Lelystad vanaf 2006: Emmen Maastricht Sittard-Geleen Enschede Nijmegen Bron: Informatie: Beleidskader ISV-2

73 G4 prioriteitswijken G4 overige wijken G27 prioriteitswijken G27 overige wijken Overige wijken in Nederland Nederland Tevredenheid met woonomgeving 71 zeer niet (on-) on- zeer ontevreden tevreden tevreden tevreden tevreden G4 prioriteitswijken % 50% 14% 18% 6% % 50% 16% 14% 6% G4 overige wijken % 49% 12% 9% 3% % 47% 11% 8% 2% G27 prioriteitswijken % 51% 13% 12% 4% % 53% 12% 11% 3% G27 overige wijken % 50% 8% 7% 2% % 49% 9% 6% 2% Overige wijken in Nederland % 47% 7% 4% 1% % 50% 7% 4% 1% Nederland % 48% 8% 6% 1% % 50% 8% 5% 1% Stedelijke vernieuwing 100% 90% 80% 70% 60% 0% 40% 30% 20% 10% 0% zeer ontevreden ontevreden niet (on)- tevreden tevreden zeer tevreden Bron: WoON 2006 Peildatum: 1 januari 2006

74 G4 prioriteitswijken G4 overige wijken G27 prioriteitswijken G27 overige wijken Overige wijken in Nederland Nederland Overlast en veligheid 72 Stedelijke vernieuwing kencijfer G4 prioriteitswijken , ,92 G4 overige wijken , ,40 G27 prioriteitswijken , ,32 G27 overige wijken , ,97 Overige wijken in Nederland , ,50 Nederland , ,75 3, ,00 2,0 2,00 1,0 1,00 0,0 0,00 Bron: WoON 2006 Peildatum: 1 januari 2006

75 G4 prioriteitswijken G4 overige wijken G27 prioriteitswijken G27 overige wijken Overige wijken in Nederland Nederland Sociale cohesie 73 kencijfer G4 prioriteitswijken 2002,6 2006,7 G4 overige wijken , ,2 G27 prioriteitswijken , ,1 G27 overige wijken , ,5 Overige wijken in Nederland , ,0 Nederland , ,8 Stedelijke vernieuwing 8, ,0 6,0,0 4,0 3,0 2,0 1,0 0,0 Bron: WoON 2006 Peildatum: 1 januari 2006

76 G4 prioriteitswijken G4 overige wijken G27 prioriteitswijken G27 overige wijken Overige wijken in Nederland Verloedering 74 Stedelijke vernieuwing kencijfer G4 prioriteitswijken , ,5 G4 overige wijken , ,0 G27 prioriteitswijken , ,8 G27 overige wijken , ,3 Overige wijken in Nederland , ,8 Nederland , ,1,0 4, ,0 2,0 1,0 0,0 Bron: WoON 2006 Peildatum: 1 januari 2006

77 G4 prioriteitswijken G4 overige wijken G27 prioriteitswijken G27 overige wijken Overige wijken in Nederland Nederland Tevredenheid met de woning 75 zeer niet (on-) on- zeer ontevreden tevreden tevreden tevreden tevreden G4 prioriteitswijken % 51% 13% 9% 3% % 49% 12% 9% 4% G4 overige wijken % 46% 10% 6% 2% % 46% 11% 5% 2% G27 prioriteitswijken % 46% 12% 6% 3% % 47% 11% 5% 1% G27 overige wijken % 43% 7% 3% 1% % 43% 7% 3% 1% Overige wijken in Nederland % 40% 5% 2% 1% % 40% 5% 2% 1% Nederland % 42% 7% 3% 1% % 42% 6% 3% 1% Stedelijke vernieuwing 60% 0% 40% Aandeel zeer tevreden met de woning % 20% 10% 0% Bron: WoON 2006 Peildatum: 1 januari 2006

78 Tevredenheid met de woning naar eigendom 76 Stedelijke vernieuwing zeer niet (on-) on- zeer ontevreden tevreden tevreden tevreden tevreden G4 prioriteitswijken koopwoning 42% 49% 5% 4% 0% huurwoning 21% 49% 14% 11% 5% G4 overige wijken koopwoning 58% 38% 3% 1% 0% huurwoning 26% 49% 15% 7% 3% G27 prioriteitswijken koopwoning 55% 41% 3% 1% 0% huurwoning 25% 51% 15% 8% 2% G27 overige wijken koopwoning 63% 34% 3% 1% 0% huurwoning 28% 53% 12% 5% 2% Overige wijken in Nederland koopwoning 64% 34% 2% 1% 0% huurwoning 32% 52% 10% 4% 1% Nederland koopwoning 63% 34% 2% 1% 0% huurwoning 29% 52% 12% 5% 2% zeer tevreden tevreden niet (on)- tevreden Nederland koopwoning Nederland huurwoning ontevreden zeer ontevreden Bron: WoON 2006 Peildatum: 1 januari 2006

79 Tevredenheid met voorzieningen 77 groen G4 prioriteitswijken 73% 64% 85% 82% 72% 77% 55% 47% G4 overige wijken 73% 56% 84% 81% 79% 82% 58% 46% G27 prioriteitswijken 76% 66% 75% 87% 87% 75% 55% 52% Stedelijke vernieuwing G27 overige wijken 78% 63% 72% 86% 82% 87% 62% 50% Overige wijken in Nederland 84% 71% 62% 84% 85% 91% 64% 53% Nederland 81% 68% 67% 84% 83% 89% 63% 51% Aandeel huishoudens dat tevreden is naar voorziening 100% 90% 80% 70% 60% 0% 40% 30% 20% 10% 0% groen nabijheid halte o.v. creches* nabijheid halte o.v. creches* parkeergelegenheid winkelvoorzieningen basisscholen** speelvoorzieningen** voorzieningen voor jongeren jaar parkeergelegenheid winkelvoorzieningen basisscholen** speelvoorzieningen** voorzieningen voor jongeren jaar Bron: WoON 2006 Peildatum: 1 januari 2006 * alleen ouders van kinderen tot 4 jaar ** alleen ouders van kinderen tot 12 jaar

80 G4 prioriteitswijken G4 overige wijken G27 prioriteitswijken G27 overige wijken Overige wijken in Nederland Nederland Door bewoners ervaren en verwachte ontwikkeling van de buurt 78 vooruit achteruit gelijk G4 prioriteitswijken ervaren 21% 34% 45% verwacht 25% 29% 46% Stedelijke vernieuwing G4 overige wijken ervaren 24% 21% 56% verwacht 27% 18% 55% G27 prioriteitswijken ervaren 22% 24% 55% verwacht 25% 19% 56% G27 overige wijken ervaren 20% 15% 65% verwacht 20% 12% 67% Overige wijken in Nederland ervaren 18% 11% 72% verwacht 16% 8% 76% Nederland ervaren 19% 14% 68% verwacht 18% 11% 71% 100% ervaren: 80% 60% 40% 20% 0% achteruit gelijk vooruit verwacht: achteruit gelijk vooruit Bron: WoON 2006 Peildatum: 1 januari 2006

81 G4 prioriteitswijken G4 overige wijken G27 prioriteitswijken G27 overige wijken Overige wijken in Nederland Nederland Woningvoorraad koop huur eengezins meergezins G4 prioriteitswijken 22% 78% 21% 79% G4 overige wijken 33% 67% 23% 77% G27 prioriteitswijken 36% 65% 3% 47% G27 overige wijken 2% 48% 65% 35% Overige wijken in Nederland 64% 36% 80% 20% Nederland 6% 49% 68% 32% Stedelijke vernieuwing 100% 90% 80% 70% 60% 0% 40% 30% 20% 10% 0% huur koop Bron: CBS Peildatum: 1 januari 2006

82 G4 selectie prioriteitswijken G4 overige wijken G27 selectie prioriteitswijken G27 overige wijken G31 selectie prioriteitswijken Overige wijken Nederland Totaal Nederland Aantal toegevoegde woningen, naar eigendom en woningtype Stedelijke vernieuwing koop huur eengezins meergezins G4 selectie prioriteitswijken G4 overige wijken G27 selectie prioriteitswijken G27 overige wijken G31 selectie prioriteitswijken Overige wijken Nederland Totaal Nederland % 90% 80% 70% 60% 0% 40% 30% 20% 10% 0% huur koop Bron: CBS Peildatum: 1 januari 2006

83 G4 prioriteitswijken G4 overige wijken G27 prioriteitswijken G27 overige wijken Netto ontwikkeling van de woningvoorraad toevoegingen onttrekkingen netto ontwikkeling G4 prioriteitswijken G4 overige wijken G27 prioriteitswijken G27 overige wijken Overige wijken in Nederland Nederland Stedelijke vernieuwing onttrekkingen toevoegingen netto ontwikkeling Bron: CBS Peildatum: 1 januari 2006

84 G4 prioriteitswijken G4 overige wijken G27 prioriteitswijken G27 overige wijken Overige wijken in Nederland Nederland Onttrekkingen naar bouwjaar Stedelijke vernieuwing bouwjaar t/m vanaf 1991 G4 prioriteitswijken G4 overige wijken G27 prioriteitswijken G27 overige wijken Overige wijken in Nederland Nederland % 90% 80% 70% 60% 0% 40% 30% 20% 10% 0% bouwjaar: vanaf t/m 1944 Bron: CBS Peildatum: 1 januari 2006

85 G4 prioriteitswijken G4 overige wijken G27 prioriteitswijken G27 overige wijken Overige wijken in Nederland Nederland Gemiddelde transactiewaarde koopwoningen in eengezinswoning meergezinswoning totaal aantal gemiddelde aantal gemiddelde aantal gemiddelde transacties koopsom transacties koopsom transacties koopsom G4 prioriteitswijken G4 overige wijken G27 prioriteitswijken Stedelijke vernieuwing G27 overige wijken Overige wijken in Nederland Nederland Gemiddelde koopsom 2006 eengezins meergezins Bron: Kdata Peildatum: 1 januari 2006

86 G4 prioriteitswijken G4 overige wijken G27 prioriteitswijken G27 overige wijken Overige wijken in Nederland Nederland Opleidingsniveau en werkeloosheid 84 Stedelijke vernieuwing bevolking ww- hoog laag 18+ uitkering opgeleid opgeleid G4 prioriteitswijken % 16% 57% G4 overige wijken % 36% 34% G27 prioriteitswijken % 19% 51% G27 overige wijken % 30% 36% Overige wijken in Nederland % 24% 41% Nederland % 26% 40% 100% 80% laag opgeleid hoog opgeleid 60% 40% 20% 0% Bron: WoON 2006 Peildatum: 1 januari 2006

87 G4 prioriteitswijken G4 overige wijken G27 prioriteitswijken G27 overige wijken Overige wijken in Nederland Nederland Huishoudensamenstelling naar leeftijd en herkomst 85 leeftijd hoofd huishouden niet-westerse huishoudens < 35 jaar jaar 65+ allochtoon G4 prioriteitswijken % 49% 20% 41% G4 overige wijken % 52% 17% 22% G27 prioriteitswijken % 48% 24% 18% Stedelijke vernieuwing G27 overige wijken % 53% 20% 8% Overige wijken in Nederland % 60% 24% % Nederland % 57% 22% 9% 100% 90% 80% 70% 60% 0% 40% 30% 20% 10% 0% jaar < 3 jaar Bron: WoON & CBS Peildatum: 1 januari 2006

88 Beleving van onveiligheid Stedelijke vernieuwing politiedistrict Percentage van de Amsterdam- Rotterdam- Haagbevolking dat antwoordt: Amstelland Rijnmond Utrecht landen Nederland komt vaak voor onveiligheidsgevoelens,7% 6,7% 2,7% 7,1% 3,7% mijdt bepaalde plekken in woonplaats vanwege onveiligheid 12,1% 12,1% 8,3% 10,9% 8,0% doet s avonds en s nachts niet open vanwege onveiligheid 21,7% 20,2% 16,7% 20,1% 16,3% laat waardevolle spullen thuis ter voorkoming van diefstal of beroving 20,1% 21,8% 15,8% 19,0% 14,3% rijdt of loopt om om onveilige plekken te mijden 9,7% 8,3% 6,4% 8,8% 6,8% staat kinderen niet toe ergens naar toe te gaan vanwege onveiligheid 24,5% 28,3% 21,0% 23,9% 18,7% 2% 20% 1% 10% % onveiligheidsgevoelens mijdt bepaalde plekken doet s avonds en s nachts niet open laat waardevolle spullen thuis 0% Amsterdam- Amstelland Rotterdam- Rijnmond Utrecht Haaglanden Nederland Bron: Politiemonitor Peildatum: 1 juni 2005

89 Slachtoffer-ervaringen politiedistrict Amsterdam- Rotterdam- Haag- Amstelland Rijnmond Utrecht landen Nederland bedreiging 7,8% 8,3% 4,8% 6,8% 4,9% mishandeling 1,4% 1,6% 0,9% 1,1% 1,0% inbraak in woning 2,8% 1,8% 2,6% 2,5% 1,6% poging tot inbraak in woning 3,5% 4,0% 3,8% 3,8% 2,6% portemonneediefstal z. geweld 4,9% 2,0% 3,3% 3,7% 2,4% portemonneediefstal met geweld 0,7% 0,5% 0,4% 0,5% 0,3% diefstal uit auto 11,6% 10,8% 5,4% 11,3% 5,4% autodiefstal 7,0% 2,2% 3,0% 7,0% 6,0% fietsdiefstal 10,0% 6,4% 4,7% 7,0% 4,5% Stedelijke vernieuwing 9% 8% 7% 6% % 4% 3% 2% 1% 0% bedreiging mishandeling inbraak in woning poging tot inbraak in woning Amsterdam- Amstelland Rotterdam- Rijnmond Utrecht Haaglanden Nederland Bron: Politiemonitor Peildatum: 1 juni 2005

90 Preventiemaatregelen naar jaar inbraakalarm 6,9% 7,7% 8,3% 8,1% 8,6% 10,2% Stedelijke vernieuwing extra hang- en sluitwerk 71,8% 74,4% 74,2% 76,6% 76,7% 77,7% licht laten branden bij afwezigheid 74,7% 75,1% 73,5% 74,1% 72,8% 71,8% extra buitenverlichting 64,2% 66,6% 68,6% 70,1% 69,9% 72,2% 80% 7% extra hangen sluitwerk 70% 6% licht laten branden bij afwezigheid 60% % extra buitenveerlichting 0% Bron: Politiemonitor Peildatum: 1 juni 2005

91 5. Bewoners 89

92 Bevolking en huisvesting 90 bevolking inwoners Bewoners huishoudens huishoudens hoofdbewoner 98,8% van de huishoudens inwonend 1,2% van de huishoudens bewoonde andere ruimte o.a. woonwagens en woonschepen 0,3% van de huishoudens wooneenheid 3,1% van de huishoudens woning 95,4% van de huishoudens huurwoningen 44,2% koopwoningen 55,8% Bron: CBS en WoON 2006 Peildatum: 1 januari 2006

93 Vergrijzing van de bevolking, jaar 0-19 jaar jaar 65 jaar e.o. totaal Bewoners jaar e.o jaar 0-19 jaar Bron: CBS Peildatum: 1 januari 2006

94 Prognose aantal huishoudens, Bewoners 5 of meer huishoudens jaar 1 pers. 2 pers. 3 pers. 4 pers. pers. totaal of meer pers. 4 personen 3 personen 2 personen 1 persoons Bron: CBS Peildatum: 1 januari 2006

95 Prognose bevolkingsomvang naar herkomst niet-westerse westerse totaal bevolking autochtonen allochtonen allochtonen allochtonen totaal Bewoners westerse allochtonen niet-westerse allochtonen autochtonen Bron: CBS Peildatum: 1 januari 2006

96 Aantal inwoners van EU-lidstaten Bewoners verandering België ,0% Cyprus ,9% Denemerken ,7% Duitsland ,5% Engeland ,7% Estland ,5% Finland ,8% Frankrijk ,7% Griekenland ,6% Hongarije ,7% Ierland ,1% Italië ,9% Letland ,1% Litouwen ,6% Luxemburg ,3% Malta ,7% Nederland ,7% Oostenrijk ,8% Polen ,8% Portugal ,4% Slovenië ,5% Slowakije ,5% Spanje ,6% Tjechië ,9% Zweden ,5% EU ,8% Aantal inwoners x Bron: Eurostat Peildatum: 1 januari 2006

97 Bevolkingsprognose EU-lidstaten verandering België ,8% Cyprus ,9% Denemerken ,9% Duitsland ,7% Engeland ,3% Estland ,4% Finland ,0% Frankrijk ,1% Griekenland ,5% Hongarije ,9% Ierland ,1% Italië ,5% Letland ,4% Litouwen ,7% Luxemburg ,0% Malta ,0% Nederland ,7% Oostenrijk ,8% Polen ,5% Portugal ,8% Slovenië ,0% Slowakije ,0% Spanje ,2% Tjechië ,7% Zweden ,3% EU ,9% Bewoners Aantal inwoners x Bron: Eurostat Peildatum: 1 januari 2006

98 Huishoudens naar samenstelling en leeftijd 96 Bewoners (echt)paar (echt)paar zonder met alleenstaand kinderen kinderen totaal < < (echt)paar met kinderen (echt)paar zonder kinderen alleenstaand Bron: WoON 2006 Peildatum: 1 januari 2006

99 Verandering in de huishoudenssamenstelling 97 (echt)paar (echt)paar zonder met alleenstaand kinderen kinderen totaal 2002 < totaal Bewoners Verschil 2006 en 2002 < totaal (echt)paar met kinderen (echt)paar zonder kinderen alleenstaand < totaal Bron: WoON 2006 Peildatum: 1 januari 2006

100 Huishoudens naar samenstelling en jaar 98 Bewoners eenpersoonshuishouden 18% 22% 28% 29% 31% 33% 34% 35% niet gezinshuishouden 3% 2% 1% 1% 0% 1% 1% 1% (echt)paar zonder kinderen 26% 26% 26% 28% 30% 31% 29% 29% (echt)paar met kinderen 48% 43% 38% 35% 33% 30% 30% 29% een-oudergezin % 7% 7% 7% 6% 5% 6% 6% totaal aantal (x 1.000) % 0% 40% 30% 20% 10% 0% eenpersoonshuishouden (echt)paar zonder kinderen (echt)paar met kinderen een-oudergezin niet gezinshuishouden Bron: WoON 2006 Peildatum: 1 januari 2006

101 18-24 jr 2-34 jr 3-44 jr 4-4 jr - 64 jr 6+ alle leeftijden Huishoudens naar huisvestingsvorm en leeftijdscategorie jr jr jr jr jr 65+ leeftijden alle zelfstandige woning 4,5% 93,7% 98,4% 98,4% 98,9% 97,6% 95,4% wooneenheid 32,6% 4,6% 0,8% 0,8% 0,5% 1,6% 3,1% bewoonde andere ruimten 0,3% 0,2% 0,3% 0,4% 0,2% 0,3% 0,3% inwoning 12,6% 1,5% 0,5% 0,4% 0,4% 0,5% 1,2% Bewoners totaal (100%) % 4% 40% 3% 30% 2% 20% 1% 10% % 0% Aandeel niet in zelfstandige woningen wonende huishoudens naar leeftijd inwoning bewoonde andere ruimten wooneenheid Bron: WoON 2006 Peildatum: 1 januari 2006

102 Eenpersoonshuishoudens naar provincie en jaar 100 Bewoners aantal eenpersoonshuishoudens Groningen 28% 32% 35% 39% 39% 39% 40% Friesland 21% 25% 26% 29% 32% 32% 32% Drenthe 16% 21% 20% 24% 29% 27% 28% Overijssel 18% 23% 25% 27% 29% 30% 32% Flevoland 8% 18% 22% 22% 19% 26% 28% Gelderland 20% 26% 26% 28% 30% 30% 32% Utrecht 25% 31% 32% 34% 32% 36% 37% N-Holland 27% 34% 37% 38% 40% 40% 41% Z-Holland 24% 30% 32% 34% 35% 37% 38% Zeeland 20% 24% 25% 27% 27% 30% 32% N-Brabant 17% 21% 23% 25% 29% 29% 31% Limburg 17% 22% 24% 25% 29% 30% 32% Nederland 22% 23% 29% 31% 33% 34% 35% 4% 40% 3% 30% 2% 20% 1% 10% % 0% Eenpersoonshuishoudens 2006 Groningen Friesland Drenthe Overijssel Flevoland Gelderland Utrecht N-Holland Z-Holland Zeeland N-Brabant Limburg Bron: CBS Peildatum: 1 januari 2006

103 Positie van de doelgroep ,0% huurders 6,4% HT-ontvangers 33,4% huurders 6,1% HT-ontvangers w doelgroep huishoudens 28,3% w niet-doelgroep huishoudens 71,7% Bewoners 3,6% alleenstaand 31,0% 6-plussers 27,4% alleenstaand 18,% 6-plussers 44,2% huurders 32,3% HT-ontvangers totaal aantal huishoudens % 34,8% alleenstaand 22,1% 6-plussers Bron: WoON 2006 Peildatum: 1 januari 2006

104 HT-ontvangers woonachtig in huurwoningen 6-plussers (netto) huurquote (netto) koopquote Profielschets doelgroep en niet-doelgroep 102 Bewoners totaal aantal doelgroep niet-doelgroep huishoudens HT-ontvangers 65,4% 6,1% 32,3% woonachtig in huurwoningen 74,0% 33,4% 44,2% alleenstaanden 3,6% 27,4% 34,8% 65-plussers 31,0% 18,5% 22,1% (netto) huurquote 27,8% 21,4% 24,2% (netto) koopquote 26,3% 14,7% 16,1% gemiddeld netto huishoudinkomen (per jaar in ) hypotheek in koopwoning 79,8% 87,9% 86,8% 80% 70% 60% 0% doelgroep alleenstaanden nietdoelgroep 40% 30% 20% 10% 0% Bron: WoON 2006 Peildatum: 1 januari 2006

105 Huisvesting in zelfstandige woningen naar eigendom en prijsklasse 103 doelgroep doelgroep niet- totaal totaal met HT doelgroep huishoudens huurwoningen Totaal tot ondergrens 4% 1% 2% 3% tot kwaliteitskortingsgrens 28% 23% 20% 23% tot aftoppingsgrens 53% 60% 2% 2% tot liberalisatiegrens 12% 13% 17% 15% boven liberalisatiegrens 4% 3% 9% 7% Bewoners koopwoningen Totaal % 90% 80% 70% 60% 0% 40% 30% 20% 10% 0% Huurprijsniveau naar al dan niet doelgroep doelgroep totaal doelgroep met HT nietdoelgroep totaal huishoudens boven liberalisatiegrens tot liberalisatiegrens tot aftoppingsgrens tot kwaliteitskortingsgrens tot ondergrens Bron: WoON 2006 Peildatum: 1 januari 2006

106 Huisvesting naar huishoudenstype en woningtype 104 Bewoners koop, koop, huur, huur, eengezins meergezins eengezins meergezins <25 11% 7% 15% 67% alleenstaand 18% 17% 12% 52% stel zonder kinderen 4% 14% 11% 20% gezin met kinderen 65% 3% 19% 13% alleenstaand 28% 10% 23% 39% stel zonder kinderen 65% 6% 20% 9% gezin met kinderen 70% 2% 20% 8% 65+ alleenstaand 24% 8% 25% 44% 65+ meerpersoons 46% 7% 27% 20% 6+ meerpersoons 6+ alleenstaand 4-64 gezin m.k stel z.k. 4-6 alleenstaand 2-44 gezin m.k stel z.k alleenstaand <2 0% 10% 20% 30% 40% 0% 60% 70% 80% 90% 100% koop, eengezins koop, meergezins huur, eengezins huur, meergezins Bron: WoON 2006 Peildatum: 1 januari 2006

107 Vereniging van eigenaren (VvE) naar bouwperiode koopappartement 105 voor en later geen actieve VvE actieve VvE Bewoners % 90% actieve VvE % 70% 60% geen actieve VvE % 40% 30% aandeel actieve VvE (%) % % 0 voor en later 0% Bron: CBS Peildatum: 1 januari 2006

108 Leeftijden waarop huishoudens zijn gestart of doorgestroomd 106 starter semi-starter doorstromer Bewoners aantal <25 37% 32% 19% 10% 5% 5% % 54% 39% 45% 35% 34% % 10% 19% 22% 25% 28% % 3% 15% 10% 14% 13% 55+ 2% 2% 8% 12% 22% 20% totaal 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 90% 80% 70% 60% 0% 40% 30% 20% 10% 0% starter semi-starter doorstromer <2 Bron: WoON 2006 Peildatum: 1 januari 2006

109 Ontwikkeling aantal personen van 65 jaar of ouder 107 nederland totaal niet westerse allochtonen aantal aandeel aantal aandeel % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % Bewoners 30% 2% 20% 1% Nederland totaal niet westerse allochtonen 10% % 0% Bron: Informatie: CBS

110 Ouderen in nieuwbouw, naar jaar 108 Bewoners oudere huishoudens (55+) ouderenwoningen in nieuwbouw in nieuwbouw goedkope huursector aantal aandeel aantal aandeel % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % 30% 2% 20% 1% 10% aantal aandeel aantal % 0% aandeel Bron: BNW 2005

111 Zelfstandig wonende oudere huishoudens naar woningtype jaar jaar 75 jaar e.o. totaal reguliere woning 94,9% 85,4% 67,9% 84,9% ouderenwoning, bejaardenwoning, seniorenwoning 3,5% 10,7% 19,2% 9,8% aanleunwoning 0,1% 0,8%,3% 1,7% serviceflat 0,2% 0,9% 3,7% 1,3% woonzorgcomplex 0,1% 0,3% 1,8% 0,6% overige 1,2% 2,0% 2,1% 1,7% Bewoners totaal Woonsituatie huishoudens van jaar en ouder 84,9% reguliere woning 9,8% ouderenwoning, bejaardenwoning, seniorenwoning 1,7% aanleunwoning 1,3% serviceflat 0,6% woonzorgcomplex 1,7% overige Bron: WoON 2006 Peildatum: 1 januari 2006

112 Ouderen naar lichamelijke beperking, Bewoners mate van lichamelijke beperkingen geen licht matig ernstig totaal jonger dan 55 jaar jaar jaar jaar jaar e.o totaal % 80% 60% ernstig matig licht 40% geen 20% 0% jonger dan jaar -64 jaar 6-74 jaar 7-84 jaar 8 jaar e.o. Bron: WoON 2006 Peildatum: 1 januari 2006

113 Verzorgingstehuizen, capaciteit en bewoners per provincie (per ) 111 verzorgingstehuizen capaciteit bewoners Groningen Friesland Drenthe Overijssel Flevoland Gelderland Utrecht Noord-Holland Zuid-Holland Zeeland Noord-Brabant Limburg Nederland Bewoners Amsterdam Rotterdam Den Haag Utrecht capaciteit bewoners Groningen Friesland Drenthe Overijssel Flevoland Gelderland Utrecht N-Holland Z-Holland Zeeland N-Brabant Limburg Bron: CBS Peildatum: 1 januari 2002

114 Dienstverlening van verzorgingstehuizen aan zelfstandig wonende ouderen 112 Bewoners aantal ouderen dat gebruik maakt van: kortdurende opname dagverzorging/dagopvang nachtverzorging/nachtopvang maaltijdverstrekkingen aangesloten op alarmsysteem kortdurende opname dagverzorging/ dagopvangg nachtverzorging/ nachtopvang Bron: Informatie: CBS

115 Ontwikkeling eigen-woningbezit bij ouderen naar leeftijdscategorie 113 leeftijd jaar 43% 45% 49% 53% 58% 62% 63% jaar 39% 42% 43% 49% 51% 57% 60% jaar 33% 37% 37% 41% 44% 49% 54% jaar 29% 31% 35% 33% 38% 43% 46% jaar 29% 27% 30% 31% 32% 35% 40% 80+ jaar 30% 28% 26% 26% 24% 28% 30% Bewoners 70% 6% 60% % 0% 4% 40% 3% 30% 2% 20% jaar jaar 6-69 jaar jaar 7-79 jaar 80+ jaar Bron: WoON 2006 Peildatum: 1 januari 2006

116 Netto huurquote van oudere huishoudens naar leeftijdscategorie 114 Bewoners tot jaar 55 jaar alle huis- 55 jaar jaar jaar en ouder en ouder houdens netto huurquote tot 12% 8% 7% 5% 3% 5% 7% 12-16% 16% 14% 9% 6% 10% 13% 16-20% 20% 17% 18% 13% 16% 18% 20-24% 18% 18% 21% 20% 20% 19% 24% en meer 39% 44% 47% 57% 49% 43% Netto huurquote gemiddeld 23,5% 23,4% 24,5% 27,1% 25,0% 24,2% 100% 80% 60% 24% en meer 20-24% 16-20% 40% 12-16% 20% tot 12% 0% tot jaar -64 jaar 6-74 jaar 7 jaar en ouder jaar en ouder alle huishoudens Bron: WoON 2006 Peildatum: 1 januari 2006

117 Woonuitgaven van huurders van 65 jaar en ouder Basishuur Netto huur (basishuur-huurtoeslag) Bijkomende woonuitgaven Totale netto woonuitgaven Gemiddeld netto inkomen Netto huurquote 24,3% 25,9% Bewoners Totale woonquote huursector 33,8% 38,3% 4% 40% 3% 30% 2% 20% 1% 10% % 0% totale woonquote netto huurquote Bron: WoON 2006 Peildatum: 1 januari 2006

118 Woningvoorraad maar toegankelijkheid (nultreden) 116 Bewoners meer vrij- 2 onder hoek- of gezins- staande 1 kap tussenwoning woning woning woning totaal geen nultreden nultreden nultreden plus aanpassingen totaal % 90% 80% nultreden plus aanpassingen 70% 60% 0% nultreden geen nultreden 40% 30% 20% 10% 0% meergezinswoning vrijstaande woning 2 onder 1 kap woning hoek- of tussenwoning Bron: WoON 2006 Peildatum: 1 januari 2006

119 Oudere huishoudens naar leeftijd en zelfredzaamheid, respondent of partner krijgt hulp*: respondent of partner heeft via een minimaal 1 keer van familie, van instelling of particuliere per week hulp vrienden thuiszorg organisatie hulp Leeftijd jaar 11% 24% 22% 3% 54% jaar 16% 18% 42% 3% 40% jaar 43% 17% 58% 4% 25% 85 jaar en ouder 70% 18% 61% 6% 23% totaal 55 jaar en ouder 23% 19% 48% 4% 34% Bewoners 80% 70% 60% 0% 40% 30% 20% 10% 0% -64 jaar 6-74 jaar 7-8 jaar 8 jaar en ouder totaal jaar e.o. *meerdere hulpverleners tegelijk mogelijk Bron: WoON 2006 Peildatum: 1 januari 2006

120 Percentage thuiswonende en uitwonende studenten beroepsuniversiteit hogeschool onderwijs studenten met studiefinanciering Bewoners aantal thuiswonend aantal uitwonend aandeel thuiswonend 26% 3% 74% aandeel uitwonend 74% 47% 26% universiteit hogeschool beroepsonderwijs aantal thuiswonend aantal uitwonend Bron: IBG Peildatum: 1 januari 2006

121 Onzelfstandige woonruimten naar soort zelfstandige wooneenheid onzelfstandige wooneenheid bewoonde andere ruimte kamer bij hospita totaal Bewoners zelfstandige wooneenheid onzelfstandige wooneenheid bewoonde andere ruimte kamer bij hospita Bron: WoON 2006 Peildatum: 1 januari 2006

122 Huishoudens naar herkomst 120 Bewoners autochtoon allochtoon totaal alleenstaand % 17% % 20% (echt)paar zonder kinderen % 12% % 12% (echt)paar met kinderen % 17% % 19% een-oudergezin % 31% % 32% niet-gezinshuishouden % 29% % 1% totaal % 17% % 19% % 80% 60% autochtoon allochtoon 40% 20% 0% (echt)paar zonder kinderen (echt)paar met kinderen alleenstaand eenoudergezin nietgezinshuishouden Bron: IBG Peildatum: 1 januari 2006

123 Aandeel allochtonen naar gemeentegrootte 121 Index (1998 = 100) G4 38% 40% 42% 43% 44% 44% 44% 116 overige gemeenten > inwoners 19% 20% 21% 22% 22% 22% 22% 119 gemeenten < inwoners 12% 13% 13% 14% 14% 14% 14% 112 Bewoners Nederland 17% 18% 18% 19% 19% 19% 19% 115 0% 4% 40% 3% 30% 2% 20% 1% 10% % 0% G4 overige gemeenten > inwoners gemeenten < inwoners Bron: CBS Peildatum: 1 januari 2006

124 Huisvestingssituatie naar herkomst 122 allochtoon allochtoon totaal autochtoon niet-westers westers huishoudens eengezinswoning 69% 35% % 65% meergezinswoning 27% 6% 40% 31% Bewoners niet-zelfstandige woonruimte 3% % 3% 3% inwonend 1% 4% 1% 1% totaal huishoudens % 70% 60% 0% 40% eengezinswoning meergezinswoning niet-zelfstandige wonoonruimte 30% 20% 10% 0% autochtonen allochtonen niet-westers allochtoon westers Bron: WoON 2006 Peildatum: 1 januari 2006

125 Kenmerken van woningen naar herkomst bewoners 123 allochtonen allochtoon totaal autochtoon niet-westers westers huishoudens aantal kamers een of twee kamers 9% 15% 11% 9% drie kamers 19% 27% 24% 20% vier kamers 33% 37% 33% 33% vijf of meer kamers 40% 21% 31% 38% bouwjaar voor % 18% 22% 20% % 31% 27% 25% vanaf 1970 % 2% 1% % Bewoners eigendomsverhouding koop 60% 26% 46% 6% huur 40% 74% 4% 44% aantal woningen % 3% 30% 2% 20% 1% een of twee kamers drie kamers vier kamers vijf of meer kamers 10% % 0% autochtoon allochtoon niet-westers allochtoon westers Bron: WoON 2006 Peildatum: 1 januari 2006

126 Omvang van de doelgroep naar gemeentegrootte 124 Bewoners ontwikkeling aantal aandeel aantal aandeel aantal aandeel < inwoners ,2% ,8% ,6% < inwoners ,8% ,2% ,4% < inwoners ,3% ,4% ,1% < inwoners ,2% ,9% ,7% < inwoners ,2% ,3% ,1% inwoners of meer ,5% ,8% ,3% totaal ,5% ,3% ,8% 4% 40% 3% 30% 2% 20% 1% 10% % 0% Aandeel huishoudens behorende tot de doelgroep < inwoners < inwoners < inwoners < inwoners < inwoners inwoners of meer Bron: WoON 2006 Peildatum: 1 januari 2006

127 Bevolkingssamenstelling EU-lidstaten naar leeftijd per 1 januari totaal <15 jr jr jr jr jr >80 jr x1000 België 17,3% 12,1% 36,0% 17,5% 13,0% 4,1% Cyprus 20,0% 15,7% 36,2% 16,2% 9,3% 2,6% 730 Denemarken 18,9% 11,0% 35,7% 19,6% 10,9% 4,0% Duitsland 14,7% 11,7% 36,9% 18,7% 13,8% 4,2% Engeland 18,2% 12,8% 35,3% 17,7% 11,7% 4,3% Estland 16,6% 15,1% 34,7% 17,8% 13,0% 2,8% Finland 17,6% 12,5% 33,9% 20,4% 11,8% 3,7% Frankrijk 18,6% 13,0% 34,7% 17,4% 12,0% 4,4% Griekenland 14,6% 13,3% 37,1% 17,4% 14,3% 3,2% Hongarije 15,9% 13,4% 36,1% 19,1% 12,3% 3,2% Ierland 20,9% 15,9% 36,8% 15,2% 8,5% 2,6% Italië 14,2% 10,6% 37,5% 18,4% 14,4% 4,8% Letland 15,4% 15,4% 35,4% 17,7% 13,3% 2,9% Litouwen 17,7% 15,3% 35,9% 16,1% 12,2% 2,8% Luxemburg 18,8% 11,5% 39,1% 16,6% 11,0% 3,1% 452 Malta 18,2% 14,7% 34,9% 19,2% 10,3% 2,7% 400 Nederland 18,5% 11,9% 37,3% 18,4% 10,4% 3,4% Oostenrijk 16,2% 12,3% 37,8% 18,0% 11,6% 4,2% Polen 17,2% 16,7% 36,1% 17,0% 10,6% 2,4% Portugal 15,7% 13,0% 37,1% 17,4% 13,1% 3,7% Slovenië 14,6% 13,8% 38,2% 18,4% 12,2% 2,9% Slowakije 17,6% 16,5% 37,5% 16,8% 9,3% 2,3% Spanje 14,5% 12,7% 39,7% 16,2% 12,7% 4,1% Tjechië 15,2% 13,8% 36,7% 20,4% 11,1% 2,9% Zweden 17,8% 12,0% 33,6% 19,5% 11,9% 5,3% EU-25 16,4% 12,7% 36,5% 17,9% 12,5% 4,0% Bewoners Bron: Eurostat Peildatum: 1 januari 2006

128 Oppervlakte, aantal inwoners (x 1.000) en bevolkingsdichtheid in de EU-lidstaten, Bewoners aantal inwoners inwoners km 2 (x 1.000) per km 2 België Cyprus Denemerken Duitsland Engeland Estland Finland Frankrijk Griekenland Hongarije Ierland Italië Letland Litouwen Luxemburg Malta Nederland Oostenrijk Polen Portugal Slovenië Slowakije Spanje Tjechië Zweden EU De oppervlakte is definieerd als het nationale territorium, exclusief territoriale of binnenlandse wateren Bron: Eurostat Peildatum: 1 januari 2006

129 6. Betaalbaarheid 127

130 Gemiddelde WOZ-waarde ( ) naar eigendom, provincie, woonvorm en verhuurder 128 Betaalbaarheid koopwoningen huurwoningen Nederland Groningen Friesland Drenthe Overijssel Flevoland Gelderland Utrecht Noord-Holland Zuid-Holland Zeeland Noord-Brabant Limburg eengezinswoning meergezinswoning sociale verhuurder particuliere verhuurder koopwoningen huurwoningen Groningen Friesland Drenthe Overijssel Flevoland Gelderland Utrecht N-Holland Z-Holland Zeeland N-Brabant Limburg Bron: CBS en WoON 2006 Jaar: 2003

131 Woningen van eigenaar-bewoners naar verkoopwaarde en jaar 129 verkoopwaarde t/m ,6% 0,3% % 2% % 9% % 20% % 21% % 14% % 9% % 7% % % of meer 8% 13% Betaalbaarheid totaal aantal woningen (100%) % 2% 20% % 10% % 0% t/m Bron: WoON 2006 Peildatum: 1 januari of meer

132 Gemiddelde verkoopprijzen van nieuwe en bestaande woningen 130 Betaalbaarheid eengezinswoningen meergezinswoningen Groningen Friesland Drenthe Overijssel Flevoland Gelderland Utrecht N-Holland Z-Holland Zeeland N-Brabant Limburg Nederland Gemiddelde verkoopprijzen eengezinswoningen Groningen Friesland Drenthe Overijssel Flevoland Gelderland Utrecht N-Holland Z-Holland Zeeland N-Brabant Limburg Bedragen x Bron: Kdata

133 Waardeontwikkeling van de koopwoningvoorraad (door de bewoner geschat; nominaal) 131 totale voorraad koopwoningen tussenwoningen van voor bovengrens goedkoopste 30% ondergrens duurste 30% Betaalbaarheid Waardeontwikkeling totale voorraad koopwoningen bovengrens goedkoopste 30% ondergrens duurste 30% Bron: WoON 2006 Peildatum: 1 januari 2006

134 Opbouw van de maandelijkse woonlasten van eigenaar-bewoners, Betaalbaarheid met hypotheek zonder hypotheek totaal Bruto woonuitgaven Netto woonuitgaven (bruto +/- fiscaal effect) Bijkomende woonuitgaven *) Totale woonuitgaven Gemiddeld netto inkomen Netto Koopquote 18,0% 3,7% 16,1% Totale woonquote koopsector 26,3% 16,3% 25,0% netto woonuitgaven per maand links) gemiddeld netto inkomen per jaar (rechts) 0 met hypotheek zonder hypotheek totaal Bron: WoON 2006 Peildatum: 1 januari 2006

135 Hypotheken op woningen: transacties en oversluitingen 133 totaal aantal aantal oversluitingen woning-hypotheken aantal transacties en tweede hypotheken Betaalbaarheid aantal oversluitingen en tweede hypotheken aantal transacties Betreft hypotheken op woonhuizen ten laste van particulieren NB. Het CBS heeft deze registratie stopgezet, er komen geen updates meer. Bron: CBS Jaar: 2003

136 Lopende hypotheken naar soort, Betaalbaarheid een soort onderdeel van hypotheek een combinatie aantal aandeel aandeel soort hypotheek een levenshypotheek % 23% spaarhypotheek % 4% beleggingshypotheek % 37% aflossingsvrije hypotheek % 73% annuïteitenhypotheek % 8% lineaire hypotheek % 2% effectenhypotheek ,4% 1% andere hypotheek % % aantal hypotheken/combinaties totaal aantal hypotheken aandeel gemeentegarantie wel % niet % totaal % een levenshypotheek spaarhypotheek beleggingshypotheek aflossingsvrije hypotheek annuïteitenhypotheek lineaire hypotheek 2006 effectenhypotheek andere hypotheek Bron: WoON 2006 Peildatum: 1 januari 2006

137 Inflatie, bouwkosten en hypotheekrente naar jaar 135 totale gezinsconsumptie hypotheekrente prijsindex (tussen de 5 en 10 stijgings-% prijsindex bouwkosten* jaar rentevast) ,6% 100,0 100, ,5% 104,5 104, ,4% 108,1 107, ,1% 110,3 109,5 4,9% ,2% 111,6 111,8 4,8% ,7% 113,5 113,7 4,1% ,1% 114,8 117,1 4,4% Betaalbaarheid prijsindex gezinsconsumptie prijsindex bouwkosten * 2006 is een voorlopig cijfer Bron: CBS 2007 & DNB 2007

138 Het aandeel eigenaar-bewoners naar leeftijd en jaar 136 Betaalbaarheid leeftijd t/m 22 10% 8% 23 t/m 26 24% 24% 27 t/m 30 45% 46% 31 t/m 34 7% 6% 35 t/m 38 61% 61% 39 t/m 42 62% 64% 43 t/m 46 64% 65% 47 t/m 50 62% 65% 51 t/m 54 64% 63% 55 t/m 58 61% 63% 59 t/m 62 8% 60% 63 t/m 66 3% 6% 67 t/m 70 48% 2% 71 t/m 74 41% 43% 75 t/m 78 34% 40% 79 t/m 82 31% 31% 83 t/m 86 25% 28% 87 t/m 90 25% 29% 91 jaar e.o. 27% 23% 70% 60% 0% % 30% 20% 10% 0% 18 t/m t/m t/m t/m 34 3 t/m t/m t/m t/m 0 1 t/m 4 t/m 8 9 t/m t/m t/m t/m 74 7 t/m t/m t/m t/m jaar e.o. Bron: WoON 2006 Peildatum: 1 januari 2006 a

139 Prijsopbouw in de huursector 137 verschil tot ondergrens huurtoeslag tot kwaliteitskortingsgrens tot aftoppingsgrens tot liberalisatiegrens boven liberalisatiegrens totaal Betaalbaarheid boven liberalisatiegrens tot liberalisatiegrens tot aftoppingsgrens tot kwaliteitskortingsgrens tot ondergrens huurtoeslag Bron: WoON 2006 Peildatum: 1 januari 2006

140 Gemiddelde kale huur naar provincie en jaar 138 Betaalbaarheid Groningen Friesland Drenthe Overijssel Flevoland Gelderland Utrecht N-Holland Z-Holland Zeeland N-Brabant Limburg Nederland Amsterdam Rotterdam Den Haag Utrecht Groningen Friesland Drenthe Overijssel Flevoland Gelderland Utrecht N-Holland Z-Holland Zeeland N-Brabant Limburg Bedragen in per maand Bron: CBS Peildatum: 1 juli

141 Gemiddelde kale huur naar woningtype en jaar bouwtype eengezins meergezins gemiddelde huur Betaalbaarheid eengezins meergezins gemiddelde huur Bedragen in E per maand Bron: CBS Peildatum: 1 juli Begrippen: woningtype, kale huur Helpdesk per (helpdesk.cow@minvrom.nl)

142 Gemiddelde zuivere huurverhoging per 1 juli naar jaar huurverhoging 2,6% 2,7% 2,9% 3,3% 3,2% 2,1% Betaalbaarheid aandeel woningvoorraad tot 0% 0,8% 0,9% 0,7% 0,7% 0,7% 0,9% 0% 8,0% 6,6% 6,3% 6,1% 4,8% 5,5% 0 tot 1% 1,6% 0,9% 0,7% 1,1% 2,0% 2,2% 1 tot 2% 7,6% 5,2% 2,5% 2,2% 5,8% 5,0% 2 tot 3% 49,4% 52,7% 50,0% 20,8% 33,6% 54,1% 3 tot 3,9% 27,6% 28,3% 28,4% 44,2% 28,4% 26,8% vanaf 3,9 % 4,9% 5,5% 11,5% 24,9% 24,7% 5,6% 3,% 3,0% 2,% 2,0% 1,% 1,0% Bron: Peildatum: Informatie: CBS 1 juli

143 corporaties bedrijven nietcommerciële instellingen particuliere personen beleggers totaal Zuivere verhoging van de kale huur naar type verhuurder, corporaties bedrijven niet-commerciele instellingen particuliere personen tot 0% 0,9% 0,3% 0,5% 1,6% 2,0% 0,9% 0% 4,2% 7,6% 5,7% 18,4% 3,1% 5,5% 0 tot 1%,8% 1,2% 3,0% 2,5% 0,8% 5,0% 1 tot 2% 65,6% 7,3% 51,1% 5,9% 10,3% 26,8% 2 tot 3% 17,2% 74,4% 29,6% 57,0% 66,8% 54,1% 3 tot 3,9% 1,3% 5,0% 2,3% 5,4% 6,7% 2,7% vanaf 3,9 %,1% 4,3% 7,9% 9,3% 8,4% 5,0% totaal 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% beleggers totaal Betaalbaarheid gemiddelde verhoging 2,2% 3,1% 3,0% 2,9% 2,8% 2,4% 100% 80% 60% % 4% 3% vanaf 3,9% 3 tot 3,9% 2 tot 3% 40% 2% 1 tot 2% 20% 0% 1% 0% 0 tot 1% 0% tot 0% gemiddelde verhoging Bron: Peildatum: Informatie: CBS 1 juli

144 Prijs en kwaliteit van huurwoningen naar woningkenmerken en type verhuurder, Betaalbaarheid puntprijs (kale huur / WWS-punten kale huur WWS punten) woningtype eengezins ,72 meergezins ,16 bouwjaar tot , , , ,89 na ,17 type verhuurder corporaties ,88 beleggers ,53 particuliere personen ,40 Nederland , ,00 4,0 4,00 3,0 gemiddeld aantal WWS-punten (links) ,00 2,0 2,00 kale huur per WWWS-punt (rechts) 60 1,0 40 1, ,0 0 corporaties beleggers particuliere personen Nederland 0,00 Bron: Peildatum: Informatie: CBS 1 juli

145 Woonlasten en inkomens van huurders naar jaar overige overige doelgroep huurders doelgroep huurders Basishuur Netto huur (basishuur-huurtoeslag) Bijkomende woonuitgaven Totale netto woonuitgaven Betaalbaarheid Gemiddeld netto inkomen Netto huurquote 26,0 19,1 27,8 21,4 Totale woonquote huursector 38,0 25,9 43,7 30, doelgroep overige huurders netto huurquote woonquote Bron: WoON 2006 Peildatum: 1 januari 2006

146 Toegekende huursubsidie/huurtoeslag per jaar 144 Betaalbaarheid aantal toekenningen totaal uitalleen- meer- totaal gekeerd <23 jr jr >=65 jr staand persoons aantal bedrag totaal aantal totaal uitgekeerd bedrag Bedragen x 1 mln euro Bron: DGW/HIS Huursubsidie Een subsidietijdvak loopt van juli in het jaar vóór het aangegeven jaar tot juli in het aangegeven jaar

147 Toegekende huursubsidie naar provincie, woning- aantal totaal- gem. jaarl. voorraad ontvangers bedrag HT per huursector HT aandeel (x 1 mln) ontvanger Groningen ,9% 75, Friesland ,0% 65, Drenthe ,1% 45, Overijssel ,0% 115, Flevoland ,7% 46, Gelderland ,2% 181, Utrecht ,4% 106, Noord-Holland ,4% 290, Zuid-Holland ,5% 434, Zeeland ,1% 34, Noord-Brabant ,6% 227, Limburg ,1% 133, Nederland ,2% 1.756, Betaalbaarheid Amsterdam ,1% 129, Rotterdam ,1% 126, Den Haag ,3% 76, Utrecht ,2% 34, % 4% 40% 3% 30% 2% 20% 1% 10% % 0% Verhouding tussen aantal huurtoeslagontvangers en het aantal sociale huurwoningen Groningen Friesland Drenthe Overijssel Flevoland Gelderland Utrecht N-Holland Z-Holland Zeeland N-Brabant Limburg Bron: DGW/HIS Huursubsidie Een subsidietijdvak loopt van juli in het jaar vóór het aangegeven jaar tot juli in het aangegeven jaar

148 Basishuur, netto huurquote en huursubsidie in nieuwe woningen per bouwjaar 146 Betaalbaarheid % HSenquêtejaar basishuur HS-bedrag ontvangers* netto huurquote % 20% % 18% % 18% % 20% % 20% % 23% % 25% % 26% % 24% % 23% % 23% % 25% % 2% 20% basishuur netto huurquote 300 1% % 100 % % *van alle huurders Bron: BNW 2005 Peildatum: 1 januari 2005

149 Doelgroep en huurwoningen tot de kwaliteitskortingsgrens 147 huurwoningen t/m kwaliteitskortingsgrens doelgroep aantal % van de aantal % van alle voorraad huishoudens Groningen ,2% ,4% Friesland ,9% ,9% Drenthe ,7% ,6% Overijssel ,3% ,7% Flevoland.500 9,9% ,3% Gelderland ,9% ,5% Utrecht ,2% ,1% N-Holland ,5% ,7% Z-Holland ,8% ,8% Zeeland ,2% ,8% N-Brabant ,7% ,6% Limburg ,7% ,6% Nederland ,5% ,3% Betaalbaarheid Amsterdam ,0% ,7% Rotterdam ,1% ,8% Den Haag ,9% ,0% Utrecht ,2% ,9% 4% 40% 3% 30% 2% 20% 1% 10% % 0% huurwoningen t/m kwaliteitskortingsgrens doelgroep Groningen Friesland Drenthe Overijssel Flevoland Gelderland Utrecht N-Holland Z-Holland Zeeland N-Brabant Limburg Bron: WoON 2006 Peildatum: 1 januari 2006

150 Prijsindex en woonkostenindex in EU-lidstaten 148 Betaalbaarheid indices: prijs kosten- prijs kosten- prijs kosten- prijs kosten = 100 index index index index index index index index België Cyprus Denemarken Duitsland Estland Finland Frankrijk Griekenland Hongarije Ierland Italië Letland Litouwen Luxemburg Malta Nederland Oostenrijk Polen Portugal Slovenie Slowakije Spanje Tsjechië Ver. Koninkrijk Zweden Prijsindex 2004 (1996 = 100) België Cyprus Denemarken Duitsland Estland Finland Frankrijk Griekenland Hongarije Ierland Italië Letland Litouwen Luxemburg Malta Nederland Oostenrijk Polen Portugal Slovenië Slowakije Spanje Tsjechië Ver. Koninkrijk Zweden Bron: Eurostat Peildatum: 1 januari 2004

151 Woonuitgaven als deel van de totale huishouduitgaven in de EU-lidstaten België 23,7% 23,0% 23,8% Cyprus 7,8% 7,9% 12,9% Denemarken 27,4% 28,0% 28,2% Duitsland 23,4% 24,2% 24,5% Estland 20,8% 24,4% 21,3% Finland 25,2% 25,2% 25,4% Frankrijk 23,8% 23,5% 23,8% Griekenland 17,6% 15,9% 17,0% Hongarije 19,1% 19,0% 19,2% Ierland 16,1% 19,4% 20,7% Italië 19,4% 19,4% 25,8% Letland 20,5% 21,0% 21,1% Litouwen 16,3% 14,1% 16,2% Luxemburg 22,3% 22,3% 22,5% Malta 8,8% 9,6% 8,7% Nederland 21,4% 20,7% 23,2% Oostenrijk 18,8% 19,0% 20,7% Polen 19,2% 22,4% 22,7% Portugal 11,0% 10,7% 11,2% Slowakije 22,1% 22,9% 22,9% Slovenië 18,8% 20,0% 20,8% Spanje 14,7% 14,2% 15,1% Tsjechië 21,0% 21,0% 21,9% Verenigd Koninkrijk 18,4% 17,7% 18,2% Zweden 31,9% 28,1% 28,2% Betaalbaarheid Woonuitgaven % 2% 20% 1% 10% % 0% België Cyprus Denemarken Duitsland Estland Finland Frankrijk Griekenland Hongarije Ierland Italië Letland Litouwen Luxemburg Malta Nederland Oostenrijk Polen Portugal Slovenië Slowakije Spanje Tsjechië Ver. Koninkrijk Zweden Bron: Eurostat Peildatum: 1 januari 2006

152 Woonuitgaven eigenaar-bewoners en huurders 150 Eigenaar-bewoners Huurders Betaalbaarheid + Bruto hypotheek Opstalverzekering OZB (eigenaardeel), erfpacht - Rijksbijdrage (premie koop) Vaste woonuitgaven + = Kale huur Subsidiabele servicekosten Vaste woonuitgaven = - Bruto woonuitgaven - Basishuur Fiscaal effect HT = = Netto vaste woonuitgaven % Netto huishoudinkomen Netto vaste woonuitgaven % Netto huishoudinkomen + Netto koopquote + Netto huurquote Heffingen OPL* Uitgaven nutsvoorzieningen Bijkomende woonuitgaven Heffingen OPL* Uitgaven nutsvoorzieningen Bijkomende woonuitgaven = = Totale woonuitgaven % Netto huishoudinkomen Totale woonuitgaven % Netto huishoudinkomen Netto woonquote eigenaar bewoners Totale woonuitgaven Netto woonquote huurders Totale woonuitgaven *Overige Publiekrechtelijke Lichamen zoals: onroerend zaak belasting, rioolrechten e. d. Bron: CBS, 2006 Peildatum: 1 januari 2006

153 Woonuitgaven van eigenaar-bewoners en huurders naar jaar netto huurquote 21,6% 24,2% netto koopquote 15,1% 16,1% netto woonquote huur 30,4% 36,3% netto woonquote koop 21,6% 25,0% Betaalbaarheid 38% 36% 34% 32% 30% 28% 26% 24% 22% 20% netto woonquote huur netto woonquote koop Bron: WoON 2006 Peildatum: 1 januari 2006

154 Ontwikkelingen in de koop- en huurprijzen 152 Betaalbaarheid huurindex koopindex huurindex koopindex huurindex koopindex Bron: Huurenquete/NVM Peildatum: 1 januari 2006

155 Ontwikkeling van het netto huishoudinkomen naar gebied 153 gemiddeld netto huishoudinkomen ( per jaar) procentuele ontwikkeling G4 prioriteitswijken ,1% G4 overige wijken ,0% G27 prioriteitswijken ,8% G27 overige wijken ,5% Overige wijken Nederland ,1% Betaalbaarheid G4 prioriteitswijken G4 overige wijken G27 prioriteitswijken G27 overige wijken Overige wijken Nederland Bron: WoON 2006 Peildatum: 1 januari 2006

156 Huishoudens naar doelgroep en herkomst, Betaalbaarheid niet-westerse westerse autochtonen allochtonen allochtonen totaal doelgroep eenpersoons meerpersoons totaal niet doelgroep eenpersoons meerpersoons totaal aandeel doelgroep eenpersoons 41,9% 9,0% 42,7% 43,6% meerpersoons 17,1% 44,7% 23,2% 20,1% totaal 25,6% 49,8% 30,9% 28,3% 70% 60% Aandeel huishoudens behorende tot de doelgroep eenpersoons meerpersoons 0% 40% 30% 20% 10% 0% autochtonen niet-westerse allochtonen westerse allochtonen totaal autochtonen niet-westerse allochtonen westerse allochtonen totaal Bron: WoON 2006 Peildatum: 1 januari 2006

157 7. Toegelaten instellingen 155

158 Aantal corporaties naar grootteklasse in Toegelaten instellingen grootteklasse aantal aantal woon- aandeel wooncorporaties gelegenheden gelegenheden (%) tot 50 woongelegenheden ,0% woongelegenheden ,0% woongelegenheden ,1% woongelegenheden ,3% woongelegenheden ,1% woongelegenheden ,5% woongelegenheden ,7% woongelegenheden ,9% woongelegenheden ,2% woongelegenheden ,1% woongelegenheden ,6% meer dan woongelegenheden ,5% totaal % meer dan woongel woongel woongel woongel woongel woongel woongel woongel woongel woongel woongel. tot 0 woongel. Bron: CFV Peildatum: 1 januari 2006 aandeel woongelegenheden in bezit 0% % 10% 1% 20% 2% 30% aantallen corporaties aantal corporaties aandeel woongelegenheden (%)

159 Woningvoorraad corporaties aantal sociale huurwoningen goedkoop betaalbaar duur Groningen ,8%,7% 2,5% Friesland ,3%,3% 2,5% Drenthe ,1% 64,3% 1,6% Overijssel ,2% 62,3% 3,5% Flevoland ,9% 81,1% 8,0% Gelderland ,3% 69,0% 3,8% Utrecht ,0% 62,3% 9,7% Noord-Holland ,8% 7,9% 6,3% Zuid-Holland ,4% 60,7% 8,9% Zeeland ,1% 64,5% 2,4% Noord-Brabant ,8% 69,2% 4,0% Limburg ,4% 70,1% 3,5% Nederland ,1% 63,1% 5,8% Toegelaten instellingen 100% 90% 80% 70% 60% 0% 40% 30% 20% 10% 0% 0% 4% 40% 3% 30% 2% 20% 1% 10% % 0% goedkoop betaalbaar duur % van totale woningvoorraad Groningen Friesland Drenthe Overijssel Flevoland Gelderland Utrecht N-Holland Z-Holland Zeeland N-Brabant Limburg Bron: CFV Peildatum: 1 januari 2006

160 Ontwikkeling aantal toegelaten instellingen en gemiddeld woningbezit 158 Toegelaten instellingen toegelaten gemiddeld aantal instellingen woongelegenheden toegelaten instellingen gemiddeld aantal woongelegenheden Bron: CFV Peildatum: 1 januari 2006

161 Mutatiegraad woongelegenheden van toegelaten instellingen (als % van totale bezit) Groningen 12,5 12,3 11,9 11,5 10,8 10,7 Friesland 11,7 11,6 10,3 9,5 7,8 8,7 Drenthe 10,2 8,8 9,1 9 9,1 9,9 Overijssel 10,5 9,8 10,1 8,8 10,4 11,7 Flevoland 11,4 10,8 9,4 10,8 10,5 10,3 Gelderland ,6 8,4 8,4 Utrecht 9,4 9,4 8,4 6,8 8,2 8,5 Noord-Holland 6,5 6,4 6,7 6,6 6,3 6,7 Zuid-Holland 8,9 8,4 8,4 7,7 7,9 8,2 Zeeland 11, ,3 Noord-Brabant 9,2 9,7 7,4 7,6 7,8 8,3 Limburg 7,9 7,6 7,7 7,6 8,6 8,8 Nederland 8,8 8,6 8,1 7,7 8 8,4 Toegelaten instellingen 10,7 tot 11,7 (2) 9.9 tot 10,7 (2) 8,8 tot 9,9 (2) 8,4 tot 8,8 (3) 6,7 tot 8,4 (3) Bron: CFV Peildatum: 1 januari 2006

162 Leegstand van woongelegenheden van corporaties 160 Toegelaten instellingen > 3 mnd. > 12 mnd. > 3 mnd. > 12 mnd. > 3 mnd. > 12 mnd. Groningen 0,86% 0,67% 0,77% 0,66% 0,76% 0,41% Friesland 0,27% 0,20% 0,30% 0,16% 0,49% 0,19% Drenthe 1,14% 0,60% 1,38% 0,10% 0,57% 0,16% Overijssel 0,20% 0,27% 0,51% 0,21% 0,51% 0,28% Flevoland 0,47% 0,05% 0,14% 0,05% 0,22% 0,06% Gelderland 0,22% 0,05% 0,23% 0,03% 0,50% 0,09% Utrecht 0,29% 0,09% 0,24% 0,12% 0,47% 0,11% Noord-Holland 0,45% 0,20% 0,97% 0,31% 0,79% 0,27% Zuid-Holland 0,84% 0,74% 0,77% 0,54% 1,02% 1,00% Zeeland 0,31% 0,11% 0,47% 0,05% 0,55% 0,13% Noord-Brabant 0,20% 0,07% 0,37% 0,10% 0,55% 0,13% Limburg 0,58% 0,53% 0,66% 0,45% 0,89% 0,57% Nederland 0,50% 0,34% 0,64% 0,30% 0,72% 0,42% tot 0,% 0,% tot 1,0% 1,% tot 2,0% meer dan 2,0% Bron: CFV Peildatum: 1 januari 2006

163 Woningtoewijzing door corporaties Eenpersoonshuishoudens totaal goedkoop betaalbaar duur aantal Jonger dan 65 jaar, laag inkomen 64% 33% 2% Jonger dan 65 jaar, hoog inkomen 29% 60% 12% jaar of ouder, laag inkomen 17% 69% 14% jaar of ouder, hoog inkomen 11% 64% 25% Tweepersoonshuishoudens Jonger dan 65 jaar, laag inkomen 28% 64% 8% Jonger dan 65 jaar, hoog inkomen 10% 54% 36% jaar of ouder, laag inkomen 10% 72% 18% jaar of ouder, hoog inkomen % 59% 36% Drie- en meerpersoonshuishoudens Jonger dan 65 jaar, laag inkomen 11% 80% 8% Jonger dan 65 jaar, hoog inkomen 5% 58% 37% jaar of ouder, laag inkomen 14% 69% 16% jaar of ouder, hoog inkomen 23% 48% 29% Toegelaten instellingen Aantal toewijzingen 200 < 6 jaar > 6 jaar < 6 jaar > 6 jaar < 6 jaar > 6 jaar laag inkomen hoog inkomen laag inkomen hoog inkomen laag inkomen hoog inkomen laag inkomen hoog inkomen laag inkomen hoog inkomen laag inkomen hoog inkomen Eenpersoonshuishoudens Tweepersoonshuishoudens Drie- en meerpersoonshuishoudens Bron: CFV Peildatum: 1 januari 2006

164 Woningvoorraad corporaties 2005: toegankelijke woningen 162 Toegelaten instellingen gehandicaptenwoningen gehandicaptenwoningen woningen overige doelgroepen overige toegankelijke woningen Groningen Friesland Drenthe Overijssel Flevoland Gelderland Utrecht Noord-Holland Zuid-Holland Zeeland Noord-Brabant Limburg Nederland Verdeling aantallen woningen woningen overige doelgroepen overige toegankelijke woningen Groningen Friesland Drenthe Overijssel Flevoland Gelderland Utrecht overige woningen totaal N-Holland Z-Holland Zeeland N-Brabant Limburg Bron: CFV Peildatum: 1 januari 2006

165 Investeringen duurzaam bouwen aantal duurzame nieuwbouwwoningen meerkosten dubo-maatregelen ( miljoen) gemiddelde meerkosten dubo-maatregelen Toegelaten instellingen Verdeling aantallen woningen naar meerkosten voor duurzaam bouwen meer dan tot meerkosten ( ) aantallen woningen Bron: CFV Peildatum: 1 januari 2006

166 Balans van de toegelaten instellingen naar jaar (x 1 miljoen) 164 Toegelaten instellingen activa vaste activa immateriele vaste activa materiele vaste activa financiële vaste activa vlottende activa effecten liquide middelen overige vlottende activa totaal activa passiva eigen vermogen herwaarderingsreserve egalisatierekening voorzieningen onderh overige voorzieningen langlopende schulden kortlopende schulden totaal passiva Passiva 200 eigen vermogen herwaarderingsreserve egalisatierekening voorzieningen onderhoud overige voorzieningen langlopende schulden kortlopende schulden Opmerking: alle bedragen in miljoenen euro s Bron: CFV Peildatum: 1 januari 2006

167 Verlies- en winstrekening van toegelaten instellingen (x 1 miljoen) 165 x 1 miljoen Huren Vergoedingen Overheidsbijdragen Geactiveerde productie ten behoeve vanheteigenbedrijf Overige bedrijfsopbrengsten Som bedrijfsopbrengsten Afschrijvingen op (im)materiële vaste activa Overige waardeveranderingen (im)materiële vaste activa Mutatie actuele waarde materiële vaste activa Mutatie actuele waarde rentabiliteitswaardecorrectie Erfpacht Lonen en salarissen Sociale lasten en pensioenen Lasten onderhoud Bijzondere waardeveranderingen van vlottende activa Overige bedrijfslasten Som bedrijfslasten Toegelaten instellingen Bedrijfsresultaat Rentebaten en soortgelijke opbrengsten Rentelasten en soortgelijke kosten Overige financiële baten en lasten Som financiële baten en lasten Belastingen Resultaat deelnemingen Resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening exclusief wijziging onderhanden werk, verkopen en onrendabele investeringen Resultaten verkoop onroerende zaken Wijziging in onderhanden werk Buitengewone baten Onrendabele investeringen Buitengewone lasten Belastingen buitengewoon resultaat Som andere baten en lasten Jaarresultaat Historisch overzicht van de winst- en verliesrekening, conform de rubricering in de meerjarenprognose, en herleid naar actuele waardering (inclusief rentabiliteitswaardecorrectie). Bron: CFV Peildatum: 1 januari 2006

168 Investering in onderhoud en woningverbetering door toegelaten instellingen per jaar 166 Toegelaten instellingen totaal per totaal per totaal per (x 1.000) woning (x 1.000) woning (x 1.000) woning klachtenonderhoud mutatieonderhoud planmatig onderhoud woningverbetering totaal klachtenonderhoud mutatieonderhoud planmatig onderhoud woningverbetering x Bron: CFV Peildatum: 1 januari 2006

169 Bronnenlijst 167

170 168 Bronnenlijst BBSH: in het kader van het Besluit Beheer Sociale Huursector zijn toegelaten instellingen verplicht jaarlijks cijfers te leveren over een aantal prestatievelden. Deze cijfers worden door het Centraal Fonds voor de Volkshuisvesting verzameld en aan het ministerie van VROM geleverd onder de naam BBSH-bestand. BNW: het onderzoek Bewoners Nieuwe Woningen wordt uitgevoerd in opdracht van het Ministerie van VROM. In het onderzoek worden bewoners geënquêteerd die in het voorgaande jaar in een nieuwbouwwoning zijn gaan wonen. CBS: het Centraal Bureau voor de Statistiek verzorgt een aantal statistieken waaruit in deze publicatie geput is. Te noemen zijn: - CBS bevolkingsstatistiek - CBS huishoudensstatistiek - CBS hypotheekstatistiek - CBS nieuwbouwstatistiek - CBS statistiek bouwvergunningen - CBS statistiek verzorgingstehuizen - CBS woningvoorraadstatistiek CFV: Het Centraal Fonds Volkshuisvesting is de financieel toezichthouder voor de woningcorporatiesector. Jaarlijks beoordeelt het Fonds de financiële positie van individuele corporaties en wordt gerapporteerd over de sector als geheel. Het Fonds adviseert daarnaast inzake het rechtmatigheidstoezicht. Eurostat: het statistisch bureau van de Europese Unie. Federatie opvang: deze organisatie verzamelt informatie over de dak- en thuislozen. IBG: de Informatie Beheer Groep voert in opdracht van de minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap een aantal onderwijswetten en -regelingen uit. Een deel van de informatie die bij IBG binnenkomt is beschikbaar voor beleidsdoeleinden.

171 169 Kadaster: de gegevens van het Kadaster zijn openbaar. Dat is bij wet geregeld. De gegevens worden via Kadata beschikbaar gesteld aan derden. Monitor Nieuwe Woningen: op initiatief van het ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer, de Nederlandse vereniging van projectontwikkeling maatschappijen (NEPROM), AEDES vereniging van woningcorporaties en het Algemeen Verbond Bouwbedrijf (AVBB) wordt in de MNW informatie verzameld over aanbod, afzet en bewoners van nieuwbouwwoningen. De frequentie is 3-maandelijks. Monitor Stedelijke Vernieuwing ofwel ISV-monitor: in het kader van de Wet stedelijke vernieuwing (Wsv) kunnen gemeenten het Investeringsbudget stedelijke vernieuwing (ISV) aanvragen. Na toekenning van het budget zijn de gemeenten zelf verantwoordelijk voor de concrete invulling van hun stedelijke vernieuwing. Het moet wel passen binnen een landelijk opgesteld beleidskader. Het Rijk volgt de ontwikkelingen op afstand via de ISVmonitor. Gemeenten dienen volgens een vastgesteld format inhoudelijke en financiële rapportages te leveren en een kwaliteitszorgsysteem op te zetten. NVM: van de woningen die door de Nederlandse Vereniging van Makelaars te koop worden aangeboden worden een aantal kenmerken vastgelegd alsmede gegevens over het verkoopproces (verkooptijd, vraagprijs e.d.). Politiemonitor: De Politiemonitor Bevolking is een tweejaarlijks onderzoek naar veiligheid en criminaliteit. De resultaten van het onderzoek geeft informatie voor het veiligheidsbeleid van de centrale en decentrale overheid. Rapportage gehandicapten (SCP): de rapportage van het Sociaal en Cultureel Planbureau geeft een overzicht van de maatschappelijke positie van mensen met lichamelijke beperkingen of verstandelijke handicaps. De Rapportage gehandicapten 2002 is de vijfde in de reeks gehandicaptenrapportages die het SCP uitbrengt op verzoek van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport.

172 170 SenterNovem: SenterNovem vergaart en bundelt kennis uit allerlei sectoren, op het gebied van innovatie, energie, milieu en leefomgeving. De organisatie maakt deze kennis voor iedereen toegankelijk om de toepassing van innovatieve, milieuvriendelijke technieken aan te moedigen. In opdracht van de overheid ondersteunt SenterNovem initiatieven die duurzaamheid stimuleren. VVZS: het adresboek Verzorgings-, Verpleeg-, Ziekenhuizen en Serviceflats geeft informatie over het type en de capaciteit van instellingen. WoON: Het Woononderzoek Nederland (WoON) is een nieuwe onderzoeksmethode om woonwensen en woonomstandigheden in kaart te brengen. Het WoON heeft een doorlooptijd van drie jaar en is opgedeeld in modules die elk een onderwerp dekken zoals bijvoorbeeld Sociaal-Fysiek, Wonen tussen jong en oud of Energie. Woningvoorraadbestand Syswov: het bestand geeft op gemeenteniveau een schatting van de woningvoorraad naar samenstelling. De totale woningvoorraad per gemeente wordt door het CBS geregistreerd.

173 Begrippenlijst 171

174 172 Begrippenlijst 56 prioriteitswijken 56 wijken, aandachtswijken In 2003 zijn door Minister Dekker (VROM) op voordracht van gemeenten 56 wijken geselecteerd voor de zogeheten prioritaire wijkaanpak. In deze wijken is het met de leefbaarheid slecht gesteld en is versnelling in de aanpak van de stedelijke vernieuwing noodzakelijk en mogelijk. De aanpak van de geselecteerde wijken kan zich concentreren op deelgebieden binnen die wijken. aandachtsgroep Huishouden met een belastbaar jaarinkomen onder de ziekenfondsgrens. Deze grens is formeel vervallen met de invoering van de nieuwe basisverzekering voor ziektekosten. aanleunwoning Zie ouderenwoning administratieve correctie Iedere opneming in resp. afvoering uit de statistiek anders dan als gevolg van nieuwbouw, productie anderszins of onttrekking. afzetsnelheid De looptijd (ofwel afzetsnelheid) is het gemiddeld aantal dagen waarbinnen een aangeboden woning is verkocht BAR De afkorting BAR betekent Bewoonde Andere Ruimte. Het duidt de onzelfstandige woningen aan. Het zijn woonverblijven die niet voldoen aan de woningdefinitie (zie zelfstandige woning), zoals: woonruimte in een studentenhuis, pension of kamerverhuurpand, woonboot, woonwagen, caravan, zomerhuis, woonkeet en dergelijke. basishuur De basishuur wordt gehanteerd bij het vaststellen van de hoogte van de huurtoeslag. Het is de betaalde huur verminderd met de eventueel in de huur opgenomen kosten voor water,

175 173 verwarming, garage en andere diensten voor privé-gebruik. Subsidiabele servicekosten worden niet in mindering gebracht. Bestaand Stedelijk gebied BSG Met het Bestaand Stedelijk Gebied (BSG) worden de gebieden aangeduid die in 1971 bebouwd waren. De grenzen van de toenmalige bebouwing zijn vastgelegd. Gebieden die later bebouwd zijn geraakt hebben de aanduiding Buiten Bestaand Stedelijk Gebied. De aanduiding BSG wordt gebruikt als algemene aanduiding van de ouderdom van de bebouwing bezettingsgraad De bezettingsgraad is het gemiddeld aantal personen per woning bruto toevoeging Het aantal aan de woningvoorraad toegevoegde woningen door nieuwbouw of productie anderszins. collectieve verwarming Dit kan zijn blok-, wijk- of stadsverwarming. Vanuit één ketelhuis worden meerdere woningen van verwarming en/of warm tapwater voorzien. corporatie Zie toegelaten instelling.

176 174 doelgroep De doelgroep bestaat uit huishoudens met een belastbaar jaarinkomen onder de grens waarop men in aanmerking kan komen voor huurtoeslag. In onderstaande tabel zijn de grensbedragen weergegeven. Vanaf is de huursubsidie vervangen door de huurtoeslag. WBO 1998 WBO 2002 WoON 2006 Eenpersoonshuishouden < 65 jaar Eenpersoonshuishouden 65 jaar Meerpersoonshuishouden < 65 jaar Meerpersoonshuishouden 65 jaar Tijdvak / / / doorstromer Een binnen Nederland verhuizend huishouden. Voor en na de verhuizing is het huishouden de hoofdbewoner van een woning. De vorige woning is na de verhuizing beschikbaar voor nieuwe bewoners. dure scheefheid Dit betreft huishoudens behorend tot de doelgroep die wonen in een dure huurwoning. etniciteit Een etniciteit is een sociaal-culturele identiteit, die een bepaalde groep mensen of een aantal bevolkingsgroepen verbindt.

177 175 G27 27 middelgrote gemeenten namelijk: Alkmaar, Almelo, Amersfoort, Arnhem, Breda, Deventer, Dordrecht, Eindhoven, Emmen, Enschede, Groningen, Haarlem, Heerlen, Helmond, Hengelo, Leeuwarden, Leiden, Lelystad, Maastricht, Nijmegen, Schiedam, s Hertogenbosch, Sittard-Geleen,Tilburg, Venlo, Zaanstad, Zwolle. De G4 en de G27 vormen samen de G31: De steden die vallen onder het Grotestedenbeleid (GSB). G4 De 4 grote steden: Amsterdam, Rotterdam, Den Haag en Utrecht. De G4 en de G27 vormen samen de G31: De steden die vallen onder het Grotestedenbeleid (GSB). goedkoop - middelduur - duur Zie ook trefwoord huurtoeslag. WBO2002 WoON 2006 goedkoop: huur tot kwaliteitskortingsgrens t/m 299 t/m 331 betaalbaar: huur tot aftoppingsgrens (3 of meer pers.) t/m 458 t/m 508 duur: huur boven aftoppingsgrens > 458 > 508 goedkope scheefheid Dit betreft huishoudens behorend tot de doelgroep die wonen in een goedkope huurwoning. groene energie Groene of ook wel duurzame energie is energie die niet wordt opgewekt door aardolie, aardgas of steenkool te verbranden, maar door schone, onuitputtelijke bronnen. Duurzame energie wordt daarom ook wel hernieuwbare energie genoemd.

178 176 huurindex De huurindex wordt gevormd door de zuivere huurverhoging van jaar op jaar. Voor het berekenen van de zuivere huurverhoging wordt de normale huurverhoging geschoond voor het effect van huurverhoging die voortvloeit uit woningverbetering. De zuivere huurverhoging is dus lager dan de normale huurverhoging. Het effect van harmonisatie ineens (het optrekken van de huur bij nieuwe verhuur) is wel onderdeel van de zuivere huurverhoging huurprijsgrenzen De huurprijs (de basishuur) is maatgevend voor de prijsklassen goedkoop, betaalbaar en duur en zijn afgeleid uit de regeling huurtoeslag. Dit is een door de Belastingdienst uitgekeerde toeslag aan huurders die in verhouding tot hun inkomen duur wonen. Woningen met een huurprijs lager dan de ondergrens van de huurtoeslag, komen niet voor subsidie in aanmerking. Verder wordt iedere huurder geacht een bepaald bedrag aan huur altijd zelf te kunnen betalen, ongeacht de hoogte van het inkomen. Dit is de normhuur en hierover ontvangt dus niemand huurtoeslag. Voor het deel van de huur tussen de normhuur en de zogenaamde kwaliteitskortingsgrens krijgt degene die voor huurtoeslag in aanmerking komt 100% toeslag. Boven de kwaliteitskortingsgrens wordt 75% van de huur door huurtoeslag gedekt tot een maximum huurbedrag. Dit bedrag, de aftoppingsgrens, verschilt voor één- of tweepersoonshuishoudens en voor drie- of meerpersoonshuishoudens. In bijzondere gevallen kan over het daarboven resterende huurbedrag tot de liberalisatiegrens nog voor 50% door huurtoeslag gedekt worden. huurtoeslag-ontvanger Een huurder die in verhouding tot het inkomen duur wonen ontvangen van de Belastingdienst huurtoeslag. inflatie Inflatie is de stijging van het gemiddeld prijsniveau. Bij vergelijking van prijsniveaus over verschillende jaren wordt dikwijls een inflatiecorrectie toegepast om het effect van de inflatie op het prijsniveau ongedaan te maken.

179 177 kale huur De kale huur is de prijs die verschuldigd is voor het enkele gebruik van woonruimte. Dit komt neer op de basishuur verminderd met alle overige kosten die in de huurprijs inbegrepen kunnen zijn zoals servicekosten en energiekosten. kamers Het aantal kamers in een woning is het aantal woon- en slaapvertrekken. De keuken, toilet, badkamer, open zolder, hal en gang tellen niet mee kencijfer overlast en veiligheid GSB-indicator overlast en veiligheid De indicator is samengesteld op basis van de volgende vragen over buurtproblemen: geluidsoverlast, overlast van groepen jongeren en overlast door omwonenden. De indicator kan een waarde hebben tussen 0 en 10, een hoge score is in dit geval negatief te waarderen. kencijfer sociale cohesie GSB-indicator sociale kwaliteit De indicator is samengesteld op basis van de volgende stellingen over de buurt: de mensen kennen elkaar nauwelijks, in deze buurt gaat men prettig met elkaar om, ik woon in een buurt met weinig saamhorigheid, ik voel mij thuis in deze buurt. De indicator kan een waarde hebben tussen 0 en 10, een hoge score is in dit geval positief te waarderen. kencijfer verloedering GSB-indicator verloedering De indicator is samengesteld op basis van de volgende vragen over buurtproblemen: bekladding van muren en/of gebouwen, rommel op straat, hondenpoep op straat en vernieling van telefooncellen en/of bushokjes. De indicator kan een waarde hebben tussen 0 en 10, een hoge score is in dit geval negatief te waarderen.

180 178 koopindex De koopindex wordt berekend uit het verloop van de gemiddelde verkoopprijs van woningen volgens de NVM gedurende de eerste 3 maanden van jaar op jaar. koopprijsgrenzen Koopwoningen worden niet ingedeeld in prijsklassen. Er zijn geen wetten, regelingen of beleidsmaatregelen die aanleiding geven voor zo n indeling. Daarom wordt een onderzoeksmatige indeling gehanteerd: laag prijssegment: de 30% goedkoopste woningen middensegment: de 40% woningen tussen het lage en hoge prijssegment hoog prijssegment: de 30% duurste woningen leegstand Het aantal woningen dat leegstaat. mutatiegraad Het aantal verhuizingen in verhouding tot de voorraad. netto huishoudinkomen VROM hanteert het netto besteedbaar inkomen van het huishouden. Dit is het inkomen uit arbeid, winst uit onderneming en inkomen uit uitkeringen en sociale verzekeringen (pensioen, lijfrente, alimentatie c.q. bijstandsverhaal). Voorts wordt als inkomen meegeteld: de kinderbijslag, het spaarloon, de vakantietoeslag, de ziekenfondspremie (van werknemer en werkgever) / zorgtoeslag, de tegemoetkoming van de werkgever in de ziektekosten, gratificaties, vaste winstdeling en tantièmes. In vergelijking met andere inkomensdefinities is bijzonder dat inkomsten en uitgaven in verband met het wonen niet meegeteld worden. Het inkomen is dus exclusief ontvangen huurtoeslag, hypotheekrenteaftrek en eigenwoningforfait daaraan gekoppeld belastingvoordeel. In het huishoudinkomen telt mee

181 179 het inkomen van het hoofd van het huishouden, de eventuele partner en van leden van het huishouden. netto huurquote De netto huur uitgedrukt als een percentage van het netto huishoudinkomen. De netto huurquote is de micro-quote die berekend wordt door eerst per huishouden de quote te berekenen en de quotes vervolgens te middelen. Dit geeft een andere uitkomst dan de macro-quote, waarbij de gemiddelde jaarhuur gedeeld wordt door het gemiddelde netto besteedbaar inkomen. De macro-quote ligt ongeveer 3% lager en dat wordt veroorzaakt door scheefheid in de inkomensverdeling. (Zeer) hoge inkomens trekken het gemiddeld inkomen omhoog. netto koopquote De netto hypotheeklasten van eigenaar-bewoners uitgedrukt in een percentage van het netto huishoudinkomen. Het fiscaal voordeel, het eigenwoningforfait en kooppremie zijn verwerkt. Met in de woning geïnvesteerd eigen vermogen wordt geen rekening gehouden. De netto koopquote is de micro-quote die berekend wordt door eerst per huishouden de quote te berekenen en de quotes vervolgens te middelen. Dit geeft een andere uitkomst dan de macro-quote, waarbij de gemiddelde jaarlijkse netto woonuitgaven gedeeld worden door het gemiddelde netto besteedbaar inkomen. De macro-quote ligt ongeveer 2% lager en dat wordt veroorzaakt door scheefheid in de inkomensverdeling. (Zeer) hoge inkomens trekken het gemiddeld inkomen omhoog. netto toevoeging Het aantal aan de woningvoorraad toegevoegde woningen door nieuwbouw of productie anderszins, vermindert met het aantal onttrekkingen aan de woningvoorraad. niet-westerse allochtonen Niet westerse allochtonen zijn personen die zelf of waarvan tenminste één ouder in een van de volgende landen geboren is: Marokko, Turkije, Antillen/Aruba, Suriname, Zuid-Europa (Portugal, Spanje, Italië, Griekenland), Afrika, Latijns Amerika, Azië inclusief Oost-Europa

182 180 en Joegoslavië en exclusief Indonesië (voormalig Nederlands-Indië) en Japan (definitie CBS). ontgroening Ontgroening is het afnemen van het aandeel jongeren in de bevolking als gevolg van een afname van het geboortecijfer. Het gevolg van ontgroening is een toename van de gemiddelde leeftijd van de bevolking. onttrekking Onttrekkingen aan de woningvoorraad vinden plaats door verbouw, onbewoonbaarverklaring, buitengebruikstelling, afbraak, brand en andere rampen. onttrekking aan de voorraad Onttrekkingen aan de woningvoorraad vinden plaats door verbouw, onbewoonbaarverklaring, buitengebruikstelling, afbraak, brand en andere rampen. OPL De heffingen die gemeenten en waterschappen opleggen aan zowel eigenaren als gebruikers van woonruimte zoals OZB, reinigingsheffing, rioolrecht, verontreinigingsheffing, ingezetenenomslag en omslagheffing. ouderenwoning Een woning bewoond door een 55-plusser waarvan de respondent aangeeft dat deze speciaal voor ouderen bestemd is. particulier opdrachtgeverschap De rijksoverheid wil de zeggenschap van de burger vergroten, en particulier opdrachtgeverschap is hier een instrument voor. Bij particulier opdrachtgeverschap is de burger zelf de opdrachtgever van de bouw van het eigen huis, dat wil zeggen dat de toekomstige bewoner zelf de bouwgrond verwerft en zelf bepaalt met welke partijen

183 181 (aannemer, architect) en op welke wijze de woning wordt gerealiseerd. Dat kan individueel of collectief met een groep toekomstige bewoners. particuliere verhuurder Particuliere verhuurders zijn institutionele beleggers (banken, pensioenfondsen, verzekerings- en beleggingsmaatschappijen) en particuliere personen die woningen op commerciële basis verhuren of laten verhuren penetratiegraad De mate waarin een goed of dienst is doorgedrongen in een bepaalde markt productie anderszins De productie anderszins bestaat uit woningsplitsing, nieuwe woningen in bestaande gebouwen (wonen boven winkels, omgebouwde kantoren, recreatiewoningen) en gerenoveerde woningen. puntprijs De prijs per WWS-punt. seniorenwoning Zie ouderenwoning serviceflat Zie ouderenwoning sociaal minimum Huishoudens met een inkomen op het sociale minimum (of het beleidsmatig minimum) vormen de minima. Voor huishoudens tot 65 jaar is dat een bijstandsuitkering, vanaf 65 jaar een AOW uitkering. Als de normbedragen als inkomensgrens worden gehanteerd valt een deel van de huishoudens met een uitkering net boven het sociale minimum doordat de

184 182 uitkering iets afwijkt van de normbedragen. Daarom worden huishoudens met een inkomen tot 105% van het sociale minimum, tot de sociale minima gerekend. sociale huurwoning Een door een toegelaten instelling verhuurde woning. sociale verhuurder Tot de sociale verhuurders behoren woningcorporaties, stichtingen die zonder winstoogmerk zorg dragen voor de huisvesting van specifieke groepen (studenten, ouderen, enz.) en gemeentelijke woningbedrijven (zie ook corporaties). soorten opdrachtgevers Als opdrachtgever voor de bouw van een woning kan optreden: - een overheidsorgaan of een corporatie - een bouwer voor de markt (incl. institutionele belegger) - een particuliere opdrachtgever starter Huishouden dat voor verhuizing niet zelfstandig woonde en daarna hoofdbewoner van een woning is. toegankelijke woning Dit is een synoniem voor nultredenwoning. Het is een woning die extern en intern toegankelijk is. Een woning is extern toegankelijk als de woonkamer van de woning bereikbaar is zonder trappen te hoeven lopen. Een woning is intern toegankelijk als de primaire vertrekken (keuken, toilet, bad of douchegelegenheid en tenminste één slaapkamer) zonder traplopen bereikbaar zijn vanuit de woonkamer. Als de primaire vertrekken bereikbaar zijn met een voorziening zoals een traplift, is de woning dus ook intern toegankelijk. toegelaten instelling Een woningbouwcorporatie is een privaatrechtelijke instelling (stichting of vereniging) die

185 183 zich ten doel stelt uitsluitend op het gebied van de volkshuisvesting werkzaam te zijn en als zodanig door de Kroon zijn toegelaten. De term toegelaten instelling, waarmee corporaties ook aangeduid worden, verwijst hier naar. verhuisgeneigd Men is verhuisgeneigd als men de vraag Wilt u binnen twee jaar gaan verhuizen?, met ja beantwoord heeft verkoopwaarde De door de bewoner geschatte verkoopwaarde. vragers in de markt Vragers in de markt beantwoorden de vraag Wilt u binnen twee jaar gaan verhuizen? met ja en hebben minimaal 1 actie ondernomen om een andere woning te vinden of hebben al een woning gevonden vrij te aanvaarden Een woning is vrij te aanvaarden als de woning niet bewoond wordt. westerse allochtonen Westerse allochtonen - met inbegrip van mensen uit Indonesië en Japan zijn personen die zelf of waarvan tenminste één ouder in een westers land geboren is. woningbouwafspraken VROM maakt afspraken met twintig stedelijke regio s over aantallen te bouwen woningen. De afspraken worden vastgelegd in een convenant. woningvoorraad Het totaal aantal zelfstandige woning.

186 184 wooneenheid Een wooneenheid is een deel van een tot permanente bewoning bestemd gebouw dat niet voldoet aan de woningdefinitie door het ontbreken van een keukeninrichting en/of het ontbreken van een toilet en/of waarvan de toegang uitkomt op een gang, overloop of portaal. Ter compensatie dient het gebouw waarin de wooneenheid is gelegen te beschikken over een gemeenschappelijke voorziening voor de ontbrekende elementen. Er is sprake van een zelfstandige wooneenheid als de woonruimte beschikt over een eigen keuken en toilet en van een onzelfstandige wooneenheid als de keuken en/of toilet ontbreekt. woongelegenheid Het totaal van zelfstandige en onzelfstandige woonruimten. WOZ-waarde Wet Waardering Onroerende Zaken. De WOZ-waarde wordt gebruikt voor de gemeentelijke OZB-aanslag, voor de omslagheffing van de waterschappen en voor de inkomstenbelasting (eigenwoningforfait). WWS-punten Met het Woningwaarderingsstelsel kan de kwaliteit van de woning in punten worden uitgedrukt (de WWS punten). Aan diverse kenmerken van de woning worden punten toegekend, onder andere aan het oppervlak van de kamers, de voorzieningen in de woning (type verwarming, sanitair), maar ook voor bijvoorbeeld aan de isolatie en de ligging. Aan dit puntenaantal is een maximaal redelijke huurgrens gekoppeld, zodat kan worden vastgesteld of de huurprijs in redelijke verhouding staat tot de kwaliteit van een woning. zelfstandige woning Een gebouw of deel van een gebouw dat volgens de bouw of verbouw blijvend is bestemd voor permanente bewoning. Bovendien is onder andere vereist dat bij de bouw of verbouw aan de op dat moment bestaande bouwtechnische voorschriften voor woningen is voldaan. Woningen worden onderscheiden in gewone woningen en bedrijfswoningen. Gewone

187 185 woningen zijn volgens de bouw of verbouw volledig bestemd voor bewoningsdoeleinden. Een bedrijfswoning is een boerderij, een tuinderswoning of een woning welke binnendoor verbonden is met een winkel-, kantoor-, praktijk-, en/of bedrijfsruimte. zittende /niet-zittende huurder De verkoop van een huurwoning kan plaatsvinden aan de huurder ( zittende huurder ) of aan een nieuwe bewoner ( niet-zittende huurder ).

188 186

189 Trefwoordenregister 187

190 188 Trefwoordenregister aandachtsgroep 101, 124 aanleunwoningen 109 allochtonen 120, 121, 122, 123, 154 betaalbaarheid 127 bevolking 90, 93 bewoonde andere ruimten (BAR) 119 bezettingsgraad 2 binnenlandse migratie 60 bouwvergunningen 21 buitenruimte 33 corporaties 156, 157 doelgroep 101, 124, 154 doorstroming 48, 49, 50, 51, 106 duurzaam bouwen 163 eigen woningbezit 113, 136 elektriciteitsverbruik 34, 42 energiebesparing 36, 43, 125, 126 EU-lidstaten 28, 29, 30, 94, 148 financiële kerncijfers toegelaten instellingen 164, 16 gasverbruik 37, 38, 39 huishoudens 85, 92, 96, 104 huishoudinkomen 153 huurindex 152 huurprijs 14, 137, 138, 146

191 189 huurquote 114, 146, 151 huurtoeslag 144, 14 huurverhoging 140, 141 huurwoningen, particulier 8, 11 huurwoningen, sociaal 8, 11 hypotheek 133, 134, 13 inflatie 13 isolatie 36, 41 kale huur 138, 139 koopindex 152 koopprijs 14 koopquote 151 koopwoningen 8, 83 leefbaarheid 73, 74 leegstand 160 nieuwbouw 7, 20, 22, 62,80 nieuwbouwbehoefte 46 onderhoud 166 onttrekkingen 7, 26, 27, 82 oppervlakte 32 ouderen 108, 115, 117 ouderenwoning 116, 109 particulier opdrachtgeverschap 24, 64 prijsindex 148

192 190 sociale huurwoningen 8, 11, 157 starter 106 stedelijke vernieuwing 70 studenten 118 toegankelijkheid 116, 162 toegelaten instellingen 1 veiligheid 72, 86 vereniging van eigenaren 10 vergrijzing van de bevolking 91, 107 verhuizingen 48, 49, 50, 55, 60 verkochte huurwoningen 65, 66, 67 verkoopprijs 129 verzorgingstehuizen 111, 112 voorzieningen 77 vraag en aanbod 3, 54, woningbehoefte 47 woningbouwafspraken 16, 17, 18, 19 woningbezetting 2 woningtekort 3, 54 woningtoewijzing 161 woningvraag 3, 54 woningvoorraad 6, 7, 9, 79, 157 woningwaarde 129, 131 woonlasten 115, 132, 143, 150 woonomgeving 71 woonoppervlak 32 WOZ-waarde 128 WWS-punten 142

193 Inhoud per tabel 191