Cijfers over Wonen en Bouwen 2016

Transcriptie

1 Cijfers over Wonen en Bouwen 2016

2

3 Cijfers over Wonen en Bouwen 2016

4

5 Inleiding De publicatie Cijfers over Wonen en Bouwen is een naslagwerk dat de meest recente gegevens over het brede domein van wonen en bouwen bevat, waaronder de laatste gegevens uit het Woononderzoek Nederland De onderwerpen die aan bod komen zijn zeer divers, ook wat betreft de bron waaruit wordt geput. In negen hoofdstukken passeren de volgende onderwerpen de revue: woningvoorraad, nieuwbouw, prognoses, woningmarkt, bewoners, betaalbaarheid, steden & wijken, energie en woningcorporaties. Elke pagina bevat één onderwerp in de vorm van een tabel, een (aanvullende) grafiek en korte toelichting. Deze publicatie is met de grootst mogelijke zorgvuldigheid samengesteld. Bij elk thema is een selectie gemaakt. De website biedt toegang tot veel meer informatie. Grafieken en tabellen zijn hier eenvoudig op maat te maken. De website is ook toegankelijk met een tablet of smartphone (touchscreen-versie). 5

6

7 Inhoudsopgave 1. Woningvoorraad 9 2. Nieuwbouw Prognoses Woningmarkt Bewoners Betaalbaarheid Steden en wijken Energie Woningcorporaties 135 Bronnen 162 Begrippen 166 Inhoud per tabel 180 Colofon 186 7

8

9 1 Woningvoorraad Woningvoorraad 9

10 Woningvoorraad naar eigendom, woningtype, bouwjaar en oppervlakte, 2015 bouwjaar voor 1945 bouwjaar bouwjaar vanaf Oppervlakte -75m huur oppervlakte oppervlakte woningvoorraad totaal oppervlakte koop eengezins meergezins Op 1 januari 2015 staan er in Nederland bijna 7,6 miljoen woningen, waarvan 56 procent in de koopsector. Ongeveer 65 procent van de woningvoorraad wordt gevormd door eengezinswoningen. Meer dan de helft (51 procent) van de woningen is gebouwd na 1975 en ongeveer 1 op de 5 woningen is kleiner dan 75 m ². Opmerkingen: De gepresenteerde oppervlakte is de GBO (gebruiksoppervlakte). Dit is inclusief gebruiksruimten (hal, e.d.). Cijfers zijn voorlopig en afgerond op honderdtallen (hierdoor kan de som van uitsplitsingen afwijken van het totaal). (zie verderop voorbeelden) Bron: BAG, bewerking ABF Research. Peildatum: 1 januari. 10 Woningvoorraad

11 Woningvoorraad naar eigendom en woningtype, * Voorraad totaal Eigendom koop particuliere huur sociale huur Woningtype eengezins meergezins Wijziging registratie (BAG, vanaf 2012) * Cijfers zijn voorlopig en afgerond op honderdtallen (hierdoor kan de som van uitsplitsingen afwijken van het totaal). Woningvoorraad naar eigendom, 2015 Woningvoorraad naar woningtype, 2015 Koop Particuliere huur Sociale huur Eengezins Meergezins In 2012 is overgestapt op nieuwe vorm van registratie voor woningen en niet-woningen, de basisregistratie adressen en gebouwen (BAG). De totale woningvoorraad zal in het jaar 2015 naar verwachting met ruim woningen zijn toegenomen ten opzichte van Van deze voorraadtoename bestaat ongeveer een kwart uit huurwoningen. Bron: BAG en DG WB/Systeem Woningvoorraad SYSWOV. Peildatum: 1 januari. Woningvoorraad 11

12 Woningvoorraad naar gebruiksoppervlakte en bouwjaar, Voorraad totaal Gebruiksoppervlakte -75 m² m² m² m² Bouwjaar voor vanaf Woningvoorraad naar grootte, 2015 Woningvoorraad naar bouwjaar, m m m m 2 tot Vanaf 1995 De Nederlandse woningvoorraad bestaat voor 20 procent uit kleine woningen (oppervlakte woning kleiner dan 75 m ² ). Van de totale woningvoorraad is 81 procent na de Tweede Wereldoorlog gebouwd. Het grootste deel van de woningen, 17 procent, is gebouwd tussen 1965 en Het aantal woningen dat na 1995 is gebouwd is groter dan de omvang van de vooroorlogse voorraad. Opmerkingen: Cijfers zijn voorlopig en afgerond op honderdtallen (hierdoor kan de som van uitsplitsingen afwijken van het totaal). De gepresenteerde oppervlakte is de GBO (gebruiksoppervlakte). Dit is inclusief gebruiksruimten (hal, e.d.). Bron: BAG, bewerking ABF Research. Peildatum: 1 januari. 12 Woningvoorraad

13 Woningvoorraad naar eigendomsverhouding en WOZ-waarde, 2015 tot WOZ-waarde huursector hoger dan totaal tot WOZ-waarde koopsector hoger dan totaal Groningen Friesland Drenthe Overijssel Flevoland Gelderland Utrecht Noord-Holland Zuid-Holland Zeeland Noord-Brabant Limburg Aantal woningen x1.000 Nederland Huur tot Huur Huur hoger dan Koop tot Koop Koop hoger dan Per provincie loopt de verdeling van de woningen over de verschillende prijsklassen flink uiteen. Friesland, Groningen, Limburg, Drenthe en Zeeland zijn de provincies waar meer dan 70 procent van de woningen uit de huursector in een lage WOZ-waardeklasse valt. In Noord-Holland en Utrecht hebben minstens 28 procent van de huurwoningen een hoge WOZ-waarde. Groningen en Flevoland zijn de provincies waar ongeveer tweederde van de koopwoningen in de klasse goedkoop valt. Van alle provincies zijn Utrecht en Noord-Brabant de provincies met de meeste woningen (>30 procent) in het dure koopsegment. Bron: WoON Peildatum: WOZ Woningvoorraad 13

14 Mutaties in de woningvoorraad, * Woningvoorraad per Nieuwbouw Overige toevoegingen Onttrekkingen Overige onttrekkingen Saldo voorraad mutaties Administratieve correcties Woningvoorraad per Wijziging registratie (BAG, vanaf 2012) Saldo voorraad mutaties, Saldo De mutaties in de woningvoorraad worden bepaald door het saldo van het aantal gereedgekomen nieuwbouwwoningen en overige toegevoegde woningen (woningsplitsing e.d.), minus de aantallen aan de voorraad onttrokken woningen en administratieve correcties. Hoewel het saldo van de voorraadmutaties een schommelend verloop laat zien, is er op de langere termijn sprake van een daling. Opmerkingen: cijfers 2015 zijn voorlopig; door afronding kan de som van uitsplitsingen afwijken van het totaal. De omvangrijke mutaties in 2012 en 2013 zijn mede het gevolg van de overgang naar de BAG. Bron: CBS, BAG (vanaf 2012), woningstatistiek. Peildatum: 1 januari en 31 december. 14 Woningvoorraad

15 Kenmerken van de woningvoorraad naar etniciteit bevolking (x 1.000), 2015 Autochtoon Allochtoon niet-westers Allochtoon westers Totaal huishoudens Aantal kamers een of twee kamers drie kamers vier kamers vijf kamers zes of meer kamers gemiddeld aantal kamers (x1) 4,40 3,81 4,32 4,32 Bouwjaar voor vanaf Eigendomsverhouding koop huur Totaal aantal woningen Woningen naar grootte en herkomst bewoners 40% 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% Autochtoon Allochtoon niet-westers Allochtoon westers Een of twee kamers Drie kamers Vier kamers Vijf kamers Zes of meer kamers Allochtonen wonen in vergelijking met autochtonen vaker in een kleinere woning en in de huursector. Dit is voor het geval bij de groep niet-westerse allochtonen. Wat betreft het bouwjaar van de woning is het verschil tussen de onderscheiden bewonersgroepen veel kleiner; alleen het aandeel nietwesterse allochtonen in woningen gebouwd in de periode is hoger dan gemiddeld. Bron: WoON Peildatum: 1 januari. Woningvoorraad 15

16 Onttrekkingen aan de woningvoorraad naar bouwjaar, Onttrekkingen totaal Bouwperiode voor vanaf Wijziging registratie (BAG, vanaf 2012) Onttrekkingen, % 30% 18% 37% Voor Na 1990 Het aantal onttrekkingen was in 2012 met op het hoogste niveau sinds Hoewel 1 op de 5 woningen uit de Nederlandse woningvoorraad vóór de Tweede Wereldoorlog is gebouwd, bestaan de onttrekkingen in 2013 voor 30 procent uit deze categorie woningen. Opmerkingen: door afronding kan de som van uitsplitsingen afwijken van het totaal. Door de overgang op de BAG vanaf 2012 zijn de onttrekkingen in 2012 en 2013 hoog. Bron: Systeem Woningvoorraad SYSWOV. Peilfrequentie: jaarlijks. 16 Woningvoorraad

17 Onttrekkingen aan de woningvoorraad naar woningtype, Onttrekkingen totaal Huurwoning eengezins meergezins Koopwoning eengezins meergezins Wijziging registratie (BAG, vanaf 2012) Onttrekking naar woningtype, % 65% 60% 55% 50% 45% 40% 35% 30% 25% 20% Meergezinswoningen Eengezinswoningen Vier op de vijf van de in 2013 onttrokken woningen behoorde tot de categorie huurwoningen. Binnen deze categorie geldt dat het overgrote deel van de onttrokken woningen van het woningtype meergezinswoning is. In de koopsector is het tegenovergestelde het geval; het aantal onttrokken eengezinswoningen is groter dan het aantal onttrokken meergezinswoningen (al is deze verhouding minder scherp dan de verdeling van de onttrekkingen binnen de categorie huurwoningen). Opmerkingen: door afronding kan de som van uitsplitsingen afwijken van het totaal. Door de overgang op de BAG vanaf 2012 zijn de onttrekkingen in 2012 en 2013 hoog. Bron: Systeem Woningvoorraad SYSWOV. Peilfrequentie: jaarlijks. Woningvoorraad 17

18 Gebruiksoppervlakte naar bouwjaarklasse (x 1.000), 2015 Totaal Tot 70m² m² Meer dan 150m² Gemiddeld oppervlak (m 2 ) Eengezins voor vanaf Meergezins voor vanaf Totaal Voor Vanaf 2000 Eengezins Meergezins Tweederde van de woningen in 2015 heeft een woonoppervlak tussen 70 en 150 m², bijna 15 procent van de woningen minder dan 70 m² en iets minder dan 20 procent meer dan 150 m². Vanaf bouwjaar 2000 is het woonoppervlak van bijna de helft van alle eengezinswoningen minimaal 150 m²; voor meergezinswoningen uit dezelfde bouwperiode geldt dit slechts in vier procent van de gevallen. Vanaf bouwjaarklasse neemt het gemiddelde woonoppervlak van zowel eengezins- als meergezinswoningen toe. Opmerking: van woningen is het woonoppervlak onbekend. Bron: WoON Peildatum: 1 januari. 18 Woningvoorraad

19 Nieuwbouw 2

20 Voltooide nieuwbouwwoningen totaal en afgegeven bouwvergunningen naar opdrachtgever, Nieuwbouw totaal nieuwbouw overheid en woning corporaties Afgifte bouwvergunningen bouwers voor de markt overige opdrachtgevers totaal afgiften Totaal nieuwbouw en afgegeven bouwverguningen, Totaal nieuwbouw Totaal bouwvergunningen Na de hoge nieuwbouwproductie omstreeks 1997 ( woningen) daalde de nieuwbouw gestaag tot in Daarna liep de bouwproductie weer langzaam op tot in 2009, gevolgd door een diepe val ingezet in 2010 met een laagterecord van woningen in Vooral de bouwers voor de markt hebben minder woningen gerealiseerd. Tussen 2001 en 2006 steeg het aantal verleende bouwvergunningen onafgebroken, maar daarna is het aantal met ruim teruggelopen tot circa vergunningen in Na 2013 is er weer een opleving met in totaal ruim bouwvergunningen (2014) en bijna nieuwgebouwde woningen (2015). Opmerking: Door afronding kan de som van uitsplitsingen afwijken van het totaal. Bron: CBS, DG WB/Systeem Woningvoorraad SYSWOV. Peilfrequentie: jaarlijks. 20 Nieuwbouw

21 Voltooide nieuwbouwwoningen naar woningtype en aantal kamers, 2013 Nieuwbouw Woningtype Gebruiksoppervlakte totaal eengezins meergezins -90 m² m² m² 150+ m² Groningen Friesland Drenthe Overijssel Flevoland Gelderland Utrecht Noord-Holland Zuid-Holland Zeeland Noord-Brabant Limburg Nederland Amsterdam Rotterdam Den Haag Utrecht Percentage eengezinswoningen in de nieuwbouw Groningen Friesland Drenthe Overijssel Flevoland Gelderland Utrecht Noord-Holland Zuid-Holland Zeeland Noord-Brabant Limburg Amsterdam Den Haag Rotterdam Utrecht 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% Het aantal voltooide nieuwbouwwoningen is niet gelijk over de provincies verdeeld. In 2013 is 22 procent van de nieuwbouw in Zuid-Holland gerealiseerd tegenover 2 procent in Flevoland. Ten opzichte van de bestaande woningvoorraad heeft Noord-Brabant de sterkste uitbreiding gekend. Van alle voltooide nieuwbouwwoningen is 39 procent een eengezinswoning; in Flevoland is dit aandeel 61 procent, in Noord-Holland slechts 30 procent. Landelijk gezien heeft in procent de nieuwbouwwoningen een gebruiksoppervlakte van minder dan 90 m². Bron: DG WB/Systeem Woningvoorraad SYSWOV. Peildatum: 1 januari. Nieuwbouw 21

22 Afgegeven bouwvergunningen naar eigendomsvorm en opdrachtgever, Afgegeven bouwvergunningen totaal Afgegeven bouwvergunningen koopwoningen totaal Afgegeven bouwvergunningen met particulier opdrachtgeverschap (% van koopwoningen totaal) 14% 15% 16% 19% 22% 18% Aantal bouwvergunningen voor koopwoningen en aandeel particulier opdrachtgeverschap, januari 2010-oktober januari-10 januari-11 januari-12 januari-13 januari-14 januari-15 45% 40% 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% Totaal opdrachtgevers Aandeel particuliere opdrachtgevers Het aantal afgegeven bouwvergunningen in de koopsector ligt in de periode vrij stabiel op 60 à 65 procent van het totaal aantal afgegeven bouwvergunningen. De sterke terugval in 2012 en 2013 van het aantal bouwvergunningen vertaalt zich dan ook naar de koopsector. Het aandeel particulier opdrachtgeverschap daarbinnen neemt in deze periode juist toe met een climax van 39 procent in maart Dit patroon -gering absoluut aantal bouwvergunningen en relatief veel particuliere opdrachtgevers- herhaalt zich in het begin van de 2e helft van Bron: CBS. 22 Nieuwbouw

23 Bouwvergunningen naar eigendomsvorm, bouwkosten en inhoud woningen, Huurwoningen Gemiddelde bouwkosten per woning (in ) Gemiddelde inhoud per woning (m³) Gemiddelde bouwkosten per m³ Koopwoningen Gemiddelde bouwkosten per woning (in ) Gemiddelde inhoud per woning (m³) Gemiddelde bouwkosten per m³ Gemiddelde bouwkosten per woning, x Huurwoningen Koopwoningen Vanaf 1996 tot aan het begin van de crisis (2008) is er een duidelijk stijgende lijn in de gemiddelde bouwkosten per woning. Daarna tekent zich aanvankelijk een stabilisatie af met een lichte daling vanaf Dit geldt voor zowel de huur- als de koopsector. De gemiddelde bouwkosten per m 3 voor respectievelijk huur- en koopwoningen ontlopen elkaar nauwelijks. Wel zijn koopwoningen doorgaans groter, waardoor de gemiddelde bouwkosten per woning in dit segment hoger zijn. Bron: CBS. Nieuwbouw 23

24 Gemiddeld aantal maanden tussen verkoop en oplevering van nieuwbouwwoningen, Landsdeel Provincie Noord Groningen 13,8 11,3 12,1 13,7 12,3 11,1 Friesland 13,0 11,0 12,4 10,8 10,1 9,9 Drenthe 12,2 10,5 12,4 12,7 7,6 10,8 Totaal 13,0 11,0 12,3 12,3 10,0 10,7 Oost Gelderland 14,9 12,7 12,1 11,5 12,8 10,4 Overijssel 12,6 9,6 12,6 12,6 11,5 9,2 Totaal 14,2 12,1 12,4 12,4 11,9 10,0 Zuid Zeeland 13,4 11,0 12,7 13,6 12,4 10,1 Noord-Brabant 16,3 14,1 13,9 15,6 12,5 11,5 Limburg 13,7 10,2 12,1 11,9 10,8 9,1 Totaal 15,4 13,2 13,5 14,9 12,4 11,1 West Flevoland 15,2 11,9 12,7 12,5 10,5 10,6 Utrecht 18,0 16,4 15,1 14,1 12,9 12,7 Noord-Holland 18,8 14,7 12,3 21,6 14,1 11,2 Zuid-Holland 18,4 15,4 14,2 13,6 12,0 11,9 Totaal 18,3 15,0 13,7 16,0 12,8 11,7 Nederland Totaal 16,7 13,9 13,3 15,0 12,5 11,2 Gemiddeld aantal maanden tussen verkoop en oplevering van nieuwbouwwoningen, 2014 Limburg Overijssel Friesland Zeeland Gelderland Flevoland Drenthe Groningen Noord-Holland Noord-Brabant Zuid-Holland Utrecht 9,1 9,2 9,9 10,1 10,4 10,6 10,8 11,1 11,2 11,5 11,9 12,7 De periode tussen verkoop en oplevering van nieuwbouwwoningen verschilt per regio. In de periode is het aantal maanden tussen verkoop en oplevering het kortst in landsdeel Noord en het langst in landsdeel West. In 2014 zijn de verschillen tussen deze twee landsdelen overigens kleiner dan in de overige opgenomen jaren. In 2014 was de periode tussen verkoop en oplevering van nieuwbouwwoningen het kortst in Limburg. Bron: Monitor Nieuwe Woningen. 24 Nieuwbouw

25 Gemiddelde afzetsnelheid* per woning, Eengezinswoningen Appartementen goedkoop middelduur duur goedkoop middelduur duur aantal maanden ,6 4,1 4,3 6,0 8,8 7, ,8 4,7 4,7 6,0 10,4 9, ,9 8,3 9,4 10,4 18,4 17, ,7 7,2 8,8 7,0 13,3 14, ,5 8,3 8,5 12,0 19,4 22, ,1 10,5 13,0 14,4 21,3 25, ,9 8,7 12,0 13,4 22,4 26, ,9 4,5 6,8 13,9 18,2 16, I 3,0 4,6 8,5 16,6 29,8 20, II 3,1 5,1 7,5 10,7 18,2 20, III 2,5 5,0 6,3 15,3 11,1 14, IV 2,9 3,9 5,8 14,0 9,2 13,0 * Afzetsnelheid in maanden, per kwartaal waarin woningen zijn verkocht. Gemiddelde afzetsnelheid per woning, Eengezinswoningen Appartementen Goedkoop Middelduur Duur Goedkoop Middelduur Duur Het gemiddeld aantal maanden dat een woning te koop staat is gestegen sinds 2007 en daalde na 2012/2013. Met uitzondering van de goedkope appartementen is in 2014 deze gemiddelde afzetsnelheid voor alle marktsegmenten drastisch verlaagd. De eengezinswoningen benaderen het niveau van voor 2009 en staan in de 2e helft van 2014 gemiddeld minder dan 5 maanden te koop. Voor alle prijsklassen geldt dat appartementen in toenemende mate langer te koop staan dan eengezinswoningen. Bron: Monitor Nieuwe Woningen. Nieuwbouw 25

26 Nieuwbouw door transformatie, 2012-juli 2015 Aantal mogelijke transformaties naar provincie mogelijke transformaties verandering functie¹ mogelijke transformaties nieuwe VBO s² Groningen Friesland Drenthe Overijssel Flevoland Gelderland Utrecht Noord-Holland Zuid-Holland Zeeland Noord-Brabant Limburg Nederland Een reeds bestaande verblijfsobject (VBO) met gebruiksfunctie niet-woning wordt getransformeerd naar een VBO met de gebruiksfunctie woning. Het kan ook zijn dat de VBO met niet-woonfunctie de woonfunctie erbij krijgt (en dus de niet-woonfunctie behoudt). ² Een nieuwe VBO met woonfunctie ontstaat in een bestaand pand waar minimaal één VBO met niet-woonfunctie verdwijnt of verandert. Herbestemming naar oorsprong Kantoor Zorginstelling Woning (uitbreiding) Winkel Industrie Ruimte voor bijeenkomsten Anders Herbestemming van kantoorgebouwen en zorgvastgoed omvatten tezamen met respectievelijk 25 en 22 procent bijna de helft van alle nieuwbouw door transformaties in de periode tussen 1 januari 2012 en 1 juli Extra woningen worden voor 80 procent gerealiseerd door hergebruik van bestaande panden waarin verblijfsobjecten met een niet-woonfuctie verdwijnen of veranderen. Dit vindt vooral plaats in de provincies Noord- en Zuid-Holland, Noord-Brabant en Gelderland. Bron: CBS. 26 Nieuwbouw

27 Bouwvergunningen voor nieuwbouw in Europa, Index bouwvergunningen woningen (2010=100) België Bulgarije Cyprus Denemarken Duitsland Estland Finland Franlrijk Griekenland Hongarije Ierland Italië Kroatië Letland Litouwen Luxemburg Malta Nederland Oostenrijk Polen Portugal Roemenië Slovenië Slowakije Spanje Tsjechië Verenigd Koninkrijk Zweden EU : niet beschikbaar In alle 28 EU-lidstaten bedraagt het aantal afgegeven bouwvergunningen in procent van het aantal in basisjaar In Griekenland en Cyprus bedraagt het niveau respectievelijk 14 en 20 procent van het aantal in In 2014 hebben 9 lidstaten meer bouwvergunningen afgegeven dan in 2010; koploper daarbij is Luxemburg met een stijging van 60 procent. Nederland kent een daling van 35 procent ten opzichte van 2010, dit is sterker dan de daling van de EU-lidstaten samen (terugval van 16 procent). Bron: Eurostat. Nieuwbouw 27

28 Woningbouwkosten in Europa, Index woningbouwkosten uitgedrukt in nationale valuta (2010=100) België Bulgarije Cyprus Denemarken Duitsland Estland Finland Frankrijk Griekenland Hongarije Ierland Italië Kroatië Letland Litouwen Luxemberg Macedonië Malta Montenegro Nederland Noorwegem Oostenrijk Polen Portugal Roemenië Slovenië Slowakije Spanje Tsjechië Turkije Verenigd Koningrijk Zweden Zwitserland EU : niet beschikbaar De woningbouwkostenindex is in 2014 voor 5 EU-lidstaten (iets) lager dan het basisniveau van Dit is met name het geval in Montenegro met 90 procent en nieuwkomer binnen de EU Kroatië met 93 procent. Tussen 2010 en 2014 zijn de woningbouwkosten van Turkije het sterkst toegenomen (38 procent). In Nederland is de index woningbouwkosten in procent hoger dan in 2010, een fractie onder de stijging van 6 procent voor de gehele EU-28. Bron: Eurostat. 28 Nieuwbouw

29 Prognoses 3

30 Prognose bevolkingsomvang naar leeftijd (x 1.000), Bevolking totaal Tot 19 jaar jaar jaar jaar 80 jaar eo Index bevolkingsomvang naar leeftijd (2016=100) Tot 19 jaar jaar jaar jaar 80 jaar eo De Nederlandse bevolking neemt in de periode toe met circa 7 procent. De bevolking in de leeftijdscategorie 80+ neemt, relatief gezien, het sterkst toe. De groei van het aantal personen in de categorieën tot 19 jaar en van 20 tot 39 jaar is licht positief. Het aantal personen tussen de 40 en 59 jaar neemt in de tijd af, terwijl het aantal personen in de leeftijdsklasse jaar toeneemt. Bron: ABF Research - Primos prognose Peildatum: 1 januari. 30 Prognoses

31 Prognose bevolkingsomvang naar herkomst (x 1.000), Bevolking totaal Autochtonen Allochtonen waarvan niet-westerse allochtonen westerse allochtonen Index (links, 2016=100) en absolute bevolkingsomvang naar herkomst (rechts, x 1.000) Autochtonen Westerse allochtonen Niet-westerse allochtonen Index autochtonen Index westerse allochtonen Index niet-westerse allochtonen De Nederlandse bevolking zal de komende decennia alleen toenemen door de groei van de allochtone bevolking. Per saldo zal de totale bevolking tussen 2016 en 2050 toenemen met ongeveer 7 procent. De autochtone bevolking zal vanaf 2020 stagneren en daarna licht afnemen. De allochtone bevolking en in het bijzonder de niet-westerse allochtonen zullen sterk in aantal groeien. Tussen 2016 en 2050 bedraagt de groei van de allochtone bevolking 46 procent. Bron: ABF Research - Primos prognose Peildatum: 1 januari. Prognoses 31

32 Omvang van etnische groepen, ontwikkeling en prognose (x 1.000), Marokko Ned. Antillen en Aruba Suriname Turkije Allochtonen overig niet-westers Allochtonen westers Index etnische groepen ontwikkeling en prognose (2002=100) Marokkanen Antillianen/Arubanen Surinamers Turken In 2002 waren er in Nederland 2,9 miljoen allochtonen, waarvan de helft van niet-westerse afkomst. In 2015 woonden bijna 3,6 miljoen allochtonen in Nederland, waarvan 56 procent niet-westers. Er wordt een verdere toename van het aantal allochtonen verwacht tot circa 5,7 miljoen in Het aandeel niet-westerse allochtonen zal licht toenemen en in 2060 naar verwachting 59 procent van het totaal aantal allochtonen bedragen. Binnen de groep niet-westerse allochtonen, zal het aantal Antilianen/Arubanen relatief het sterkst zijn gegroeid in Bron: CBS, Bevolkingsprognose , december Peildatum: 1 januari. 32 Prognoses

33 Vergrijzing van de bevolking naar herkomst (x 1.000), Bevolking totaal 65 jaar+ Aandeel 65+ Niet- Westers totaal Niet- Westers 65+ Aandeel niet- Westers % % % % % % % % % % % % % % % % Aandeel 65-plussers ten opzichte van (niet-westerse) totale bevolking, % 25% 20% 15% 10% 5% 0% Aandeel 65+ Aandeel niet-westers 65+ Het aantal 65-plussers zal naar verwachting toenemen van 3,1 miljoen in 2016 tot 4,7 miljoen in 2050; tegen die tijd is 1 op de 4 inwoners een 65-plusser. Niet-westerse allochtonen zijn veel minder sterk vergrijsd dan autochtonen: in 2016 is 7 procent 65 jaar of ouder. In de komende decennia zal ook deze groep vergrijzen; in 2050 zal naar verwachting 25 procent van de nietwesterse allochtonen een 65-plusser zijn. Bron: ABF Research - Primos prognose Peildatum: 1 januari. Prognoses 33

34 Prognose aantal huishoudens naar grootte (x 1.000), Huishoudens totaal Alleenstaand Samenwonend zonder kinderen Samenwonend met kinderen 1-ouder gezinnen en overige Index omvang huishoudens (2016=100) Alleenstaand Samenwonend zonder kinderen Samenwonend met kinderen 1-ouder gezinnen en overige In 2016 telt Nederland 7,7 miljoen huishoudens, waarvan ruim eenderde alleenstaand is. In 2050 zal deze verhouding toenemen tot 44 procent. Het aandeel huishoudens bestaande uit samenwonenden (met en zonder kinderen) verandert in de periode enigszins, maar is in 2050 nagenoeg gelijk aan het aandeel in Bron: ABF Research - Primos prognose Peildatum: 1 januari. 34 Prognoses

35 Nieuwbouwbehoefte (x woningen), Nieuwbouw Onttrekkingen Netto groei Nieuwbouwbehoefte (x 1.000), Nieuwbouw Onttrekkingen Netto groei De woningvoorraad zal naar verwachting groeien, maar de omvang van de uitbreiding (kortom, de netto toevoeging) zal afnemen. Dit beeld wordt veroorzaakt door een afname van de hoeveelheid nieuwbouw (bruto toevoeging), gepaard met het zo goed als gelijk blijven van het aantal onttrekkingen. Bron: Primos 2016, midden-voortvarend scenario (voorlopige cijfers). Prognoses 35

36 Berekening woningbehoefte (x 1.000), Huishoudens totaal Urgente starters Urgente woningverlaters Huishoudens plus saldo urgenten = Huishoudens vrijwillig in niet-woning Woningbehoevende huishoudens = Tweede woningen Gewenste leegstand Ongeschikt voor bewoning Gewenste woningvoorraad = Woningvoorraad Woningtekort [-] of -overschot [+] = als % van de woningvoorraad -1,8% -2,6% -2,3% -2,1% -1,5% -0,8% Woningvoorraad en gewenst woningvoorraad (x 1.000), % % % Gewenste woningvoorraad Woningvoorraad Woningtekort (%) 0% Tot 2020 wordt een stijging van het woningtekort verwacht: de groei van de feitelijke woningvoorraad houdt geen gelijke trend met de toename van het aantal huishoudens en de gewenste woningvoorraad. Na 2020 zal het tekort afnemen, aangezien de groei van de woningvoorraad, in de periode , sterker is dan die van het aantal huishoudens en de gewenste woningvoorraad. Het tekort aan woningen, uitgedrukt als percentage van de woningvoorraad, loopt op naar 2,6 procent in 2020, waarna een daling wordt ingezet tot 0,8 procent in Bron: Primos 2016 (voorlopige prognose). 36 Prognoses

37 Nieuwbouwprogramma naar huur- en koopprijsklassen (x 1.000), Huur Koop Huur totaal < > koop totaal totaal Nieuwbouw naar huur- en koopprijsklassen per vijfjaarlijkse periode, % 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% < > De groei van de nieuwbouw zal in de periode jaarlijks afnemen. In de vijfjaarlijkse periode worden naar verwachting nog circa nieuwbouwwoningen gebouwd, terwijl dit aantal in zal slinken tot Nieuwbouw zal voornamelijk bestemd zijn voor het duurdere segment koopwoningen (> ). Bron: Socrates middenscenario, voortvarend. Prognoses 37

38 Bevolkingsprognose EU-lidstaten (x 1 mln), Inwoners Verandering België 11,3 11,8 12,9 13,9 14,8 15,4 36% Bulgarije 7,2 7,0 6,5 6,1 5,8 5,5-24% Cyprus 0,9 0,9 0,9 1,0 1,0 1,1 28% Denemarken 5,6 5,8 6,1 6,3 6,4 6,5 16% Duitsland 80,7 80,6 79,8 77,8 74,7 71,0-12% Estland 1,3 1,3 1,2 1,2 1,1 1,1-17% Finland 5,5 5,6 5,9 6,1 6,2 6,2 14% Frankrijk 66,2 67,7 70,4 72,8 74,3 75,6 14% Griekenland 11,0 10,7 10,1 9,6 9,1 8,6-22% Hongarije 9,9 9,8 9,7 9,5 9,4 9,2-7% Ierland 4,6 4,6 4,6 4,7 5,0 5,2 14% Italië 60,9 62,0 64,1 66,2 67,1 66,3 9% Kroatië 4,2 4,2 4,1 4,0 3,8 3,7-13% Letland 2,0 1,9 1,6 1,5 1,5 1,4-30% Litouwen 2,9 2,7 2,2 2,0 1,9 1,8-37% Luxemburg 0,6 0,6 0,8 0,9 1,1 1,1 102% Malta 0,4 0,4 0,5 0,5 0,5 0,5 12% Nederland 16,9 17,1 17,6 17,7 17,4 17,1 1% Oostenrijk 8,6 8,8 9,3 9,6 9,7 9,7 13% Polen 38,5 38,4 37,5 36,2 34,8 33,3-14% Portugal 10,4 10,1 9,8 9,4 8,9 8,2-21% Roemenië 19,9 19,7 19,0 18,5 18,0 17,4-12% Slovenië 2,1 2,1 2,1 2,1 2,1 2,0-1% Slowakije 5,4 5,4 5,3 5,1 4,9 4,6-16% Spanje 46,4 45,8 44,5 44,6 45,5 46,1-1% Tsjechië 10,5 10,6 10,8 10,9 11,1 11,1 5% Verenigd Koninkrijk 64,6 66,7 70,5 73,8 77,2 80,0 24% Zweden 9,7 10,1 11,0 11,7 12,4 13,1 34% EU ,2 512,5 518,5 523,5 525,5 522,9 3% De EU zal, in de huidige samenstelling, in 2060 circa 523 miljoen inwoners tellen. Dat is bijna 15 miljoen (3 procent) meer dan in In landen als Frankrijk, Italië, het Verenigd Koninkrijk, Denemarken, Finland en Zweden zal de bevolking de komende 45 jaar behoorlijk groeien. Duitsland en Polen kunnen daarentegen een flinke afname van het aantal inwoners tegemoet zien. In Nederland is de komende 45 jaar de toename (1 procent) gering. Bron: Eurostat. Peildatum: 1 januari. 38 Prognoses

39 Woningmarkt 4

40 Verhuisbewegingen (x 1.000), Totaal Doorstromers van huur naar huur van huur naar koop van koop naar huur van koop naar koop (semi)starters naar huur naar koop Buitenland naar huur naar koop Verhuisbewegingen (x 1.000), (semi) Starters naar koop naar huur Doorstromers van koop naar koop van koop naar huur van huur naar koop van huur naar huur In de periode hebben er verhuizingen plaatsgevonden. Dit is minder dan in de voorgaande perioden. Hoewel doorstromers (nog steeds) verantwoordelijk zijn voor het merendeel van de verhuizingen, is het aandeel (semi)starters toegenomen van ongeveer 32 procent in tot circa 45 procent in Semi-starters zijn huishoudens waarvan de woning na verhuizing niet beschikbaar komt voor de woningmarkt, bijvoorbeeld bij echtscheiding of sloop van de woning. De meeste doorstroming was binnen de koopsector, maar sinds vindt doorstroming vooral binnen de huursector plaats. In vergelijking met gaan binnen de groep (semi)starters in zowel absoluut als relatief meer personen naar een huurwoning dan naar een koopwoning. Opmerking: door afronding kan de som van uitsplitsingen afwijken van het totaal. Bron: WoON en WBO meerdere jaren. Peildatum: 1 januari. 40 Woningmarkt

41 Soort verhuizing bij doorstroming naar nieuwbouw (x 1.000), Huur naar huur Huur naar koop Koop naar huur Koop naar koop Doorstromers totaal Soort verhuizing bij doorstroming naar nieuwbouw (%), % 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Huur naar huur Huur naar koop Koop naar huur Koop naar koop Het aantal doorstromers naar nieuwbouw is in circa een kwart van het aantal in Deze afname heeft niet evenredig over de vier categorieën plaatsgevonden en was het sterkt in de koopsector. De omvang van de doorstroming vanuit een bestaande huurwoning naar een nieuwbouwkoopwoning is in voor het eerst gelijk aan de doorstroming vanuit een bestaande koopwoning naar een nieuwbouwkoopwoning. Voorheen was deze doorstroming van koop naar koop bijna tweemaal tot ruim driemaal groter dan de doorstroming van huur naar huur. Opmerking: door afronding kan de som van uitsplitsingen afwijken van het totaal. Bron: WoON en WBO meerdere jaren. Peildatum: 1 januari. Woningmarkt 41

42 Motieven voor verhuizing verhuisgeneig den (% van verhuisgeneigde huishoudens), Woning 25% 24% 25% Zelfstandig gaan wonen 14% 13% 11% De woonomgeving 14% 14% 14% Werk 7% 8% 8% Gezondheid of behoefte aan zorg 7% 8% 10% Huwelijk of samenwonen 6% 6% 6% Dichter bij familie, vrienden of kennissen 5% 6% 6% Studie 3% 3% 3% Scheiding 1% 1% 0% Andere reden 19% 19% 17% 100% 100% 100% Verhuismotieven van verhuisgeneigden (% van verhuisgeneigde huishoudens), Woning Zelfstandig gaan wonen De woonomgeving Werk Gezondheid of behoefte aan zorg Huwelijk of samenwonen Dichter bij familie, vrienden of kennissen Studie Scheiding Andere reden 0% 5% 10% 15% 20% 25% Een kwart van de verhuisgeneigde huishoudens noemt de woning als verhuismotief. Alle motieven zijn behoorlijk stabiel in de tijd. Ook de woonomgeving en het zelfstandig gaan wonen zijn veel gehoorde motieven. Opmerkingen: er konden meerdere verhuismotieven worden genoemd. De tabel geeft het percentage van huishoudens weer. Door afronding kan de som van uitsplitsingen afwijken van het totaal. Bron: WoON 2009, 2012, 2015; Peildatum: 1 januari. 42 Woningmarkt

43 Verhuisgeneigden naar levensfase en type huishouden (x 1.000), Totaal < Alleenstaand Gezin zonder kinderen Gezin met kinderen Alleenstaand Gezin zonder kinderen Gezin met kinderen Thuiswonend Verhuisgeneigden naar levensfase en type huishouden (%), 2015 < Alleenstaand Gezin zonder kinderen Gezin met kinderen Alleenstaand Gezin zonder kinderen Gezin met kinderen 65+ Thuiswonend 0% 2% 4% 6% 8% 10% 12% 14% 16% 18% 20% 2015 Het aantal verhuisgeneigden schommelt in de jaren 2009, 2012 en Binnen de totale groep verhuisgeneigden is het aandeel jongeren tot 25 jaar (dat reeds zelfstandig woont) 7 procent in Het aandeel verhuisgeneigde 65-plussers is in procent. Ongeveer 1 op de 5 verhuisgeneigden is een thuiswonende Opmerking: door afronding kan de som van uitsplitsingen afwijken van het totaal. Bron: WoON 2009, 2012, 2015; Peildatum: 1 januari. Woningmarkt 43

44 Verhuisgeneigdheid en gerealiseerde verhuizingen (x 1.000), Leeftijd Verhuisd Verhuisgeneigdheid Verhuizers als % van verhuisgeneigden < % 37% % 62% % 44% % 34% % 29% % 23% % 43% Verhuisgeneigdheid en gerealiseerde verhuizingen (x 1.000), < Verhuisd 2015 Verhuisplannen 2015 Het aantal verhuizingen en de verhuisgeneigdheid neemt af naarmate men ouder wordt dan de leeftijdsklasse 25 tot en met 34 jaar. In 2015 zijn het aantal verhuizingen en de verhuisplannen lager dan in 2012, behalve de verhuisplannen onder 65-plussers. Toch is juist bij deze categorie een sterk verschil waarneembaar van gerealiseerde verhuizingen in 2012 en In 2015 werden verhuisplannen relatief gezien het vaakst uitgevoerd door jarigen. Opmerking: door afronding kan de som van uitsplitsingen afwijken van het totaal. Bron: WoON 2012, Peildatum: 1 januari. 44 Woningmarkt

45 Leeftijd waarop huishoudens zijn gestart of doorgestroomd, Starter Semi-starter Doorstromer Aantal (x 1.000) Naar leeftijd tot 25 36% 36% 15% 15% 7% 6% % 51% 41% 39% 33% 34% % 7% 20% 19% 23% 23% % 4% 10% 15% 14% 15% 55+ 4% 2% 14% 12% 23% 23% Type doorstroming naar leeftijd, % 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Starter Semi-starter Doorstromer Tot In de periode is 87 procent van de starters jonger dan 35 jaar; bij de semi-starters is dit 54 procent, terwijl 40 procent van de doorstromers in deze leeftijdscategorie valt. Ten opzichte van de periode zijn er slechts kleine verschillen in de verdeling van starters, semi-starters en doorstromers naar leeftijd. De enige verschuiving van meer dan een paar procent is waarneembaar bij semi-starters in de leeftijdscategorie jaar. Opmerking: door afronding kan de som van uitsplitsingen afwijken van het totaal. Bron: WoON 2012, Peildatum: 1 januari. Woningmarkt 45

46 Binnenlandse migratie (verhuizingen tussen provincies), Saldo verhuizingen* vestiging vertrek Groningen Friesland Drenthe Overijssel Flevoland Gelderland Utrecht Noord-Holland Zuid-Holland Zeeland Noord-Brabant Limburg Nederland totaal *saldo = vestiging - vertrek < < < 0 0 < >= Er zijn vijf provincies met een vestigingsoverschot en zeven met een vestigingstekort. Hoewel het vestigingsoverschot in 2014 op het laagste niveau is sinds 2011, is Noord-Holland vier jaar op rij de provincie met de grootste netto instroom. Ook in Zuid-Holland, Utrecht, Gelderland en Noord- Brabant hebben zich sinds 2012 meer personen gevestigd dan dat er vertrokken zijn. In 2011 hoorde ook Groningen nog bij dit rijtje. Flevoland had in 2014 het grootste vestigingstekort. In de periode was Limburg nog de provincie met het grootste vestigingstekort. Opmerking: door afronding kan de som van uitsplitsingen afwijken van het totaal. Bron: CBS. Peildatum: 1 januari. 46 Woningmarkt

47 Verkochte huurwoningen van corporaties aan zittende en niet-zittende huurders, Aantal Zittende huurder Niet-zittende huurder Particulieren totaal Gemiddelde prijs (x ) Zittende huurder Niet-zittende huurder Particulieren totaal Verkoopprijzen van verkochte sociale huurwoningen (x ), Niet-zittende huurder Zittende huurder Particulieren In 2014 hebben woningcorporaties sociale huurwoningen meer verkocht dan in Zittende huurders hadden in 2012 een aandeel van ruim 16 procent in het totaal aantal verkochte sociale huurwoningen; in 2014 is dit gestegen naar circa 20 procent. In de periode is de gemiddelde verkoopprijs eerst toegenomen (tot ) en daarna afgenomen (tot ). Opmerking: door afronding kan de som van uitsplitsingen afwijken van het totaal. Bron: Kadaster. Peildatum: 1 januari. Woningmarkt 47

48 Aankoop van woningen door koopstarters en doorstromers (x 1.000), Verkochte woningen Koopstarters Doorstromers ,6 97,4 115, ,4 93,8 108, , , ,5 68,2 59, ,1 66,9 59, ,7 61,6 59, ,3 61,5 55, ,1 55,3 54, ,5 73,1 80,4 2015* 93,7 40,9 52,8 *tot en met juli 2015 Woningkopers naar koopstarters en doorstromers, % % % 50% 40% % % 2015 Doorstromers Koopstarters % koopstarters Het aantal verkochte woningen is in de periode sterk afgenomen. In 2006 werden circa 213 duizend woningen verkocht, terwijl op het dieptepunt in 2013, slechts 110 duizend woningen werden verkocht. Deze afname het gevolg van de crisis in Het herstel van de economie in 2014 is duidelijk zichtbaar in het aantal verkochte woningen. Verder valt op dat het aantal koopstarters en doorstromers in de tijd een zelfde patroon laat zien. Opmerking: door afronding kan de som van uitsplitsingen afwijken van het totaal. Bron: CBS en Kadaster, bewerking RIGO, Woningmarkt

49 Bewoners 5

50 Bevolking, huisvesting en huishoudens, 2015 Bevolking, huisvesting en huishoudens, 2015 bevolking 16,9 miljoen huishoudens 7,7 miljoen hoofdbewoner 99,3% van de huishoudens inwonend 0,7% van de huishoudens bewoonde andere ruimten 0.a. woonwagens en woonschepen 0,4% van de huishoudens wooneenheid 3,9% van de huishoudens woning 95,7% van de huishoudens huurwoningen 43,1% koopwoningen 56,9 In 2015 telt Nederland 7,7 miljoen particuliere huishoudens op een bevolking van 16,9 miljoen personen. Nagenoeg alle huishoudens wonen zelfstandig (99,3 procent). Slechts een gering deel van de huishoudens heeft geen eigen huisvesting en is inwonend. Van alle huishoudens in een woning heeft bijna 60 procent de woning in eigendom. Opmerking: door afronding kan de som van uitsplitsingen afwijken van het totaal. Bron: CBS en WoON Peildatum: 1 januari. 50 Bewoners