Beleidsnota s Buitenlandse Zaken en Defensie- reactie Pax Christi Vlaanderen

Transcriptie

1 21 november 2016 Beleidsnota s Buitenlandse Zaken en Defensie- reactie Pax Christi Vlaanderen Pax Christi Vlaanderen roept Belgische beleidsmakers op om de Belgische kandidatuur voor de VN-Veiligheidsraad in kracht bij te zetten door sterkere en concretere engagementen op te nemen inzake conflictpreventie, duurzame vrede, de hervorming van VN-vredesoperaties en nucleaire ontwapening. De beleidsnota s Buitenlandse Zaken en Defensie 2017 bevatten onvoldoende elementen om dit op geloofwaardige wijze te doen. Pax Christi Vlaanderen formuleert daarom de volgende aanbevelingen: - Conflictpreventie en duurzame vrede: 1. Verhoog de budgetlijn voor de dienst Policy Planning, Vredesopbouw en Steun aan Bemiddeling van de FOD Buitenlandse Zaken. 2. Verhoog de Belgische vrijwillige bijdrage aan het Departement voor Politieke Zaken (DPA) van de VN, en pleit voor een structurele verhoging van de budgetten voor conflictpreventie- en bemiddelingsactiviteiten van de EU. 3. Stel een actieplan op voor de Belgische bijdrage aan de implementatie van het VNActieplan voor de Preventie van Gewelddadig Conflict. 4. Stel een visienota op over het verband tussen klimaatverandering en conflict(preventie), en plaats dit hoog op de Europese en internationale agenda. - Hervorming VN-vredesoperaties 5. Spoor de nieuwe Secretaris-Generaal van de VN aan om de verdere hervorming van VN-vredesoperaties te prioriteren, en bied hem hiertoe politieke en financiële steun aan. 6. Stel meer middelen ter beschikking van het nieuwe Peacekeeping Capability Readiness System van de VN. 7. Stel een actieplan op voor de Belgische implementatie van de Kigali Principes voor burgerbescherming in VN-vredesoperaties. 8. Pleit binnen de EU voor een verdere versterking van het EU-VN Partnerschap voor Vredeshandhaving. - Strategische visie Defensie Herbekijk de geplande aankoop van nieuwe expeditionaire gevechtsvliegtuigen. Indien toch wordt doorgezet met deze aankoop kunnen deze toestellen onder geen enkel beding een nucleaire capaciteit hebben. In elk geval moet de regering de volledige kostprijs voor aankoop en levensduur en de vermeende economische terugverdieneffecten op transparante wijze laten narekenen door het Rekenhof. - Nucleaire ontwapening 10. Neem op constructieve wijze deel aan de internationale conferentie in 2017 die een nieuw juridisch instrument zal onderhandelen dat kernwapens verbiedt, en spoor andere NAVO-landen aan om ook deel te nemen. Grijp de nakende modernisering van de Amerikaanse kernwapens in Kleine Brogel aan om deze massavernietigingswapens definitief van Belgisch grondgebied te verwijderen. 1

2 1. Conflictpreventie en duurzame vrede Pax Christi Vlaanderen verwelkomt de centrale rol die de beleidsnota Buitenlandse Zaken 2017 geeft aan de Verenigde Naties voor de handhaving van de internationale vrede en veiligheid. Een aantal concrete toezeggingen springen hierbij in het oog, zoals de organisatie van een internationale conferentie over bemiddeling, een bijdrage van euro aan het VN-fonds voor Vredesopbouw, en een mogelijke extra vrijwillige bijdrage van dollar aan VNvredeshandhavingsactiviteiten. De beleidsnota s Buitenlandse Zaken en Defensie benadrukken ook terecht het belang van vredesopbouwprojecten in de Sahel en Noord-Afrika in de strijd tegen terrorisme, steunen de verdere integratie van het VN-Actieplan voor de Preventie van Gewelddadig Conflict, en roepen op tot een 3D-LO kader met de bedoeling de grondoorzaken van illegale migratie weg te nemen en instabiliteit, onveiligheid extremisme en radicalisering te bestrijden. Beide nota s blijven echter vaag over welke concrete acties België in dit verband zal nemen. De beleidsnota Buitenlandse Zaken verwijst expliciet naar de Belgische kandidatuur voor een niet-permanente zetel in de VN-Veiligheidsraad in , met als campagneslogan consensus smeden, bouwen aan vrede. Pax Christi Vlaanderen steunt voluit deze kandidatuur, maar benadrukt dat extra inspanningen nodig zijn in 2017 om de kandidatuur kracht bij te zetten. De beleidsnota Buitenlandse Zaken besteedt in dit opzicht onvoldoende aandacht aan de rol van VN-vredesoperaties in effectieve burgerbescherming, conflictpreventie en vredesopbouw. Op internationaal niveau woedt deze discussie nochtans volop sinds de publicatie van een grote review van VN-vredesoperaties in 2015, het zogenaamde HIPPO-rapport. De HIPPO boog zich over de vraag hoe VN-vredesoperaties zich aan een snel veranderende mondiale veiligheidscontext moeten aanpassen, en focust op vier grote thematische assen: 1) het primaat van de politiek, 2) de flexibele inzet van verschillende soorten VN-operaties, 3) de versterking van regionale partnerschappen, en 4) het belang van een aanpak die focust op het terrein en de lokale bevolking. Het HIPPO-rapport benadrukt dat conflictpreventie en bemiddeling opnieuw centraal moeten staan, niet enkel in politieke retoriek maar ook in concrete financiële toezeggingen. De conclusies en aanbevelingen van de HIPPO werden sinds juni 2015 volop bediscussieerd door de Secretaris-Generaal van de VN, de VN-Veiligheidsraad en de Algemene Vergadering van de VN 1. Het HIPPO-rapport lanceerde ook de term sustaining peace, wat sindsdien verankerd werd in twee identieke resoluties van de VN-Veiligheidsraad (2282) en de Algemene Vergadering van de VN (70/262). Binnen de VN en de EU bestaan ook tal van mechanismen voor conflictpreventie en bemiddeling, maar deze blijven chronisch ondergefinancierd. De conflictpreventie- en bemiddelingsactiviteiten van de VN worden in belangrijke mate uitgevoerd door het Departement voor Politieke Zaken (Department of Political Affairs, DPA). DPA vraagt voor miljoen dollar aan extra-budgettaire steun. België droeg in 2016 slechts dollar vrijwillig bij, tegenover dollar in Ter vergelijking: Nederland stortte in dezelfde periodes respectievelijk 1,54 miljoen en 1,15 miljoen dollar aan vrijwillige bijdragen. Aan de horizon verschijnen ondertussen nieuwe veiligheidsuitdagingen, die onvermeld blijven in de beleidsnota s Buitenlandse Zaken en Defensie. Klimaatverandering wordt nu ook als een acute veiligheidsbedreiging beschouwd door militaire experts en planners. Een G7-rapport uit 2015 bestempelt klimaatverandering als de ultieme threat multiplier die reeds fragiele situaties verergert en kan bijdragen aan sociale onrust en zelfs gewelddadig conflict 2. De uittredende Amerikaanse President Obama stelt dat klimaatverandering een groter veiligheidsrisico is dan terrorisme. Het veiligheidsgevaar van klimaatverandering wordt ook vermeld in de strategische visie Defensie en de nieuwe Europese Globale Strategie. Noch deze documenten, noch de beleidsnota s Buitenlandse Zaken en Defensie 2017 zeggen echter iets over het noodzakelijke 1 Voor een stand van zaken van het implementatieproces van het HIPPO-rapport, zie Boutellis, A. en Connolly, L (november 2016): The State of UN Peace Operations Reform: An Implementation Scorecard, International Peace Institute, Dit rapport werd verwelkomd door de Europese Raad van Buitenlandministers over klimaatdiplomatie van juli

3 Belgische of Europese ambitieniveau inzake adaptatie- of conflictpreventiemaatregelen om dit veiligheidsgevaar in te perken. 2. Rol VN-vredesoperaties De beleidsnota Defensie stelt dat Defensie in 2017 zal blijven focussen op de drie kerntaken die in de strategische visie van juni 2016 worden afgebakend: collectieve defensie, collectieve veiligheid en de bescherming van landgenoten wereldwijd. Tegelijk wordt de organisatie die het beste geschikte is om collectieve veiligheid te verzekeren (de Verenigde Naties) grotendeels genegeerd in de nota, hoewel Defensie pretendeert zoveel als mogelijk te waken over een evenwichtige bijdrage aan de diverse multinationale inzetorganisaties, zoals de EU, de NAVO en de Verenigde Naties. Op internationaal niveau wordt nochtans volop gediscussieerd over de toekomst van VNvredesoperaties in de hedendaagse veiligheidscontext, waarin vooral sprake is van asymmetrische intra-statelijke conflicten met niet-statelijke actoren en terreurgroepen 3. Nadat in juni 2015 het HIPPO-rapport werd gepubliceerd vonden in New York (september 2015) en Londen (september 2016) twee grote internationale toppen plaats over de toekomst van VNvredesoperaties. Op Europees niveau bestaat ook een EU-VN Partnerschap voor Vredeshandhaving en bijhorend actieplan. Een grondige discussie over de voor- en nadelen van VN-vredesoperaties in de huidige veiligheidscontext is in België echter onbestaande. De Strategische Visie voor Defensie rept er welgeteld twee zinnen aan en de beleidsnota Defensie maakt er helemaal geen woorden aan vuil. Enkel in de beleidsnota Buitenlandse Zaken is er sprake van een mogelijke extra vrijwillige bijdrage van dollar aan VN-vredeshandhavingsactiviteiten. Het blijft echter onduidelijk welke specifieke activiteiten in aanmerking komen voor dit budget. Minister van Defensie Vandeput kondigde in september 2016 wel een extra Belgische bijdrage aan voor de VNvredesoperatie in Mali (MINUSMA). De gebrekkige aandacht voor VN-vredesoperaties is niet toevallig: binnen Belgische beleidskringen heerst een onaantastbaar geloof in de superioriteit van de NAVO, terwijl het beeld van VN-vredesoperaties nog steeds bepaald wordt door de mislukkingen van de jaren België is één van de landen waar een achterhaalde beeldvorming van VN-vredesoperaties het sterkst is, stelt ook Joachim Koops, een wereldwijd gerenommeerde kenner van VN-vredesoperaties, vast in een recent dossier over VN-vredesoperaties van Pax Christi Vlaanderen. Het HIPPO-rapport benadrukt het belang van een robuuste bescherming van burgers. De VN moet in staat zijn om burgers die bedreigd worden proactief en effectief te beschermen, zowel via civiele als militaire middelen. Om effectieve burgerbescherming mogelijk te maken moeten VN-lidstaten meer middelen bijdragen, en ervoor zorgen dat die veel sneller en flexibeler kunnen worden ingezet dan vandaag het geval is. Dit werd ondertussen opgevangen door de oprichting van een Strategic Force Generation and Capabilities Planning Cell, die een Peacekeeping Capability Readiness System beheert. Via dit mechanisme kunnen VN-lidstaten aangeven welke capaciteiten ze ter beschikking stellen van de VN, en op welke termijn. Een ander belangrijk speerpunt uit het HIPPO-rapport is de focus op het terrein waar een missie moet opereren. VN-operaties moeten erop gericht zijn een actieve dialoog aan te gaan met de lokale bevolking en regelmatig publieke bevragingen organiseren. Dat is essentieel voor het succes van de missie: niet alleen vergroot dat het lokale draagvlak, het levert vaak ook de beste informatie en inlichtingen op voor de operatie. 3 Voor een uitgebreide bespreking van het hervormingsproces van VN-vredesoperaties, zie pax Christi Vlaanderen (2016): VNvredesoperaties: een nieuw elan?, Koerierdossier, VREDESOPERATIES.pdf. 3

4 Mei 2016 markeerde ook de eerste verjaardag van de zogenaamde Kigali Principes, een lijst van 18 maatregelen over de bescherming van burgers in conflictgebieden. Die maatregelen gaan onder meer over een belofte om indien nodig geweld te gebruiken om burgers te beschermen, over de snellere ontplooiing van VN-blauwhelmen en over grotere bijdragen aan de capaciteiten aan VN-vredesoperaties. België ondertekende in mei 2016 de Kigali principes, maar dit engagement blijft voorlopig dode letter. 3. Strategische visie Defensie De beleidsnota Defensie 2017 verwijst naar de strategische visie Defensie die eind juni 2016 werd voorgesteld, en stelt dat deze visie in 2017 uitgewerkt zal worden in aparte implementatiedossiers. Op 7 november 2016 diende de regering een voorstel van militaire programmawet in voor de investeringen uit de strategische visie, ter waarde van 9,2 miljard euro. Het wetsontwerp stelt in artikel 7 dat de som van de vereffende bedragen voor de dossiers in bijlage aan deze wet ( ) het bedrag hernomen in artikel 4 (9,2 miljard euro) niet mag overschrijden. Indien er verschillen inzake de aankoopprijzen van materieel zouden plaatsvinden, kunnen de hiermee verbonden investeringsprogramma s uitsluitend budgettair gecompenseerd worden intern de eigen dimensie. Defensie schatte zelf de totale kostprijs van 34 nieuwe gevechtsvliegtuigen eerder op 15 miljard euro 4. Buitenlandse voorbeelden suggereren bovendien dat het hier wellicht nog om een conservatieve schatting gaat. Als de regering beslist om nieuwe gevechtsvliegtuigen met een nucleaire capaciteit uit te rusten, tikt de rekening nog verder aan. De vraag stelt zich dus wat de concrete implicaties zullen zijn van artikel 7 van de militaire programmawet, eens duidelijk wordt dat de geschatte kostprijs van 3,6 miljard euro voor nieuwe gevechtsvliegtuigen een grondige onderschatting is van de reële kost. Deze strategische visie was voor Pax Christi Vlaanderen hoe dan ook een gemiste kans. Er wordt nauwelijks verwezen naar het belang van VN-vredesoperaties, er wordt geen enkele strategische keuze gemaakt, en de aankoop van 34 nieuwe gevechtsvliegtuigen botst met de belofte om te focussen op Europese capaciteitstekorten. De strategische visie is vooral een lange NAVO-boodschappenlijst, eerder dan een grondige poging om strategisch na te denken op de lange termijn. Veiligheid is niet gratis, benadrukt minister van Defensie Vandeput keer op keer, maar hij slaagt er nog steeds niet in te antwoorden op twee eenvoudige vragen: hoe denkt de regering dit allemaal te betalen, en waarom worden geen strategische keuzes gemaakt in een strategische visie? De strategische visie stelt dat de vier legercomponenten minstens één gevechtscapaciteit per component moeten hebben (principe 3b), dat het Belgische leger moet focussen op Europese capaciteitstekorten (met een bijzondere focus op strategisch ondersteunende middelen als tankertoestellen, transporttoestellen en inlichtingenvergaring) (principe 3c), en dat sterker moet worden ingezet op meer internationale samenwerking om de uitbouw van een Europees defensiebeleid te ondersteunen (principe 6). De visie doet geen moeite om principe 3b verder uit te leggen of te verantwoorden: het wordt gewoon geponeerd, punt. Aan principe 3c wordt bovendien geen concreet gevolg gegeven: op Europees niveau bestaat er nochtans een overcapaciteit van gevechtsvliegtuigen, terwijl het gros van de Belgische middelen hierin geïnvesteerd wordt. Zelfs na voltooiing van alle huidige Europese aankoopprogramma s behouden Europese NAVO-landen een duidelijke overcapaciteit in gevechtsvliegtuigen tegenover Rusland: tot Europese toestellen versus ongeveer Russische toestellen 5. 4 Legerkolonel: Nieuwe gevechtsvliegtuigen kosten 15 miljard euro, 3 maart 2016, %E2%80%98nieuwe-gevechtsvliegtuigen-kosten-15-miljard-euro%E2%80%99. 5 Zie een overzichtstabel van Siemon Wezeman van Stockholm International Peace Research Institute (SIPRI): Zie ook een interview van Pax Christi met Wezeman: 4

5 In plaats van duidelijke keuzes te maken voor investeringen in een beperkt aantal capaciteitstekorten, blijft de regering dus vasthouden aan de irrationele aankoop van dure gevechtsvliegtuigen waaraan op Europees vlak geen behoefte is en waarvoor ze het geld niet heeft. Dit terwijl er op het niveau van de VN 6, EU 7 en NAVO wel een grote vraag is naar grondtroepen en strategisch ondersteunende middelen als tankertoestellen, transportvliegtuigen, verkenningsdrones en inlichtingenvergaring. Een beperkt aantal investeringen in dergelijke middelen zijn veel rationeler en efficiënter, en Defensie levert op die manier wel degelijk haar billijke bijdrage aan de verschillende bondgenootschappen waarvan België deel uitmaakt. De strategische visie kiest er echter vooral voor om geen keuzes te maken. Het Belgisch leger wil blijkbaar alles kopen, inclusief overbodige en onbetaalbare gevechtsvliegtuigen. De vraag moet altijd gesteld worden: hoe belangrijk vind ik bepaalde taken in vergelijking met andere taken? En welke prioriteiten stel ik bij het aankopen van wapensystemen? Je kan je geld maar één keer uitgeven, je kan simpelweg niet alles kopen, zeker niet als klein land, benadrukte ook Siemon Wezeman van het gerenommeerde Stockholm International Peace Research Institute (SIPRI) in een interview met Pax Christi Vlaanderen 8. De strategische visie verwijst ook voortdurend naar de '2-procent norm' van de NAVO. Waarop die norm juist berust en hoe hij tot stand is gekomen, kom je nergens te weten. Er is bovendien sprake van een valse voorstelling van de feiten, waarbij de regering het doet uitschijnen dat de 'zwakke' Europese defensie op het punt staat te bezwijken. Een blik op de cijfers toont echter een ander plaatje. NAVO-landen gaven in keer zoveel uit als Rusland. Zelfs als niet-europese NAVO-lidstaten buiten beschouwing worden gelaten, geven Europese NAVO-landen nog altijd meer dan drie keer zoveel uit aan militaire uitgaven dan Rusland 9. Het blijft dan ook een goed bewaard geheim op welke realiteit de beruchte 2-procent norm van de NAVO berust. In plaats van dergelijke onrealistische doelen na te streven, zou de NAVO in de eerste plaats moeten bekijken hoe de huidige enorme militaire uitgaven efficiënter besteed kunnen worden. Efficiëntie, niet een tekort aan middelen is het centrale probleem van de NAVO. "Laat ik het zo stellen: als dat niet zo is, vraag je je toch af waar al dat geld aan besteed is. De NAVO, zonder de VS, geeft meer dan 3,5 keer zoveel uit aan defensie als Rusland, en dat al sinds het einde van de Koude Oorlog. Dus de laatste 25 jaar heeft de NAVO elk jaar behoorlijk wat meer uitgegeven dan Rusland. Als het resultaat daarvan zou zijn dat NAVO-landen nog steeds veel zwakker zijn, dan is er toch echt wel iets grondig fout gegaan", antwoordt SIPRI-expert Wezeman op de vraag of NAVO-landen een conventionele militaire superioriteit hebben tegenover Rusland. 4. Nucleaire ontwapening De beleidsnota Buitenlandse Zaken is uitermate vaag over de concrete Belgische engagementen voor nucleaire ontwapening in Ze stelt enkel dat we met belangstelling de voortzetting van de discussies over de Humanitaire Impact van Nucleaire Wapens op een constructieve manier zullen volgen, zonder hierbij de verplichtingen van ons land als trouwe en betrouwbare partner van het Atlantisch Bondgenootschap te verwaarlozen. De beleidsnota rept met geen woord over een verbodsverdrag op kernwapens, hoewel 123 VN-lidstaten op 27 oktober 2016 een historische VN-resolutie goedkeuren waardoor in 2017 onderhandelingen gestart worden over een internationaal kernwapenverbod. België stemde tegen deze resolutie. Nederland, dat net zoals België Amerikaanse kernwapens op zijn 6 United Nations Department of Peacekeeping Operations (2015): UN Peacekeeping Uniformed Capability Requirements Paper, 0-%20Rev%2024%20Aug% pdf. 7 Zie bijvoorbeeld European Defence Agency (2015): Future Capabilities. Emerging Trends and Key Priorities, 8 Denk grondig na voor je nieuwe gevechtsvliegtuigen koopt, 17 juni 2016, grondig- na- voor- je- nieuwe- gevechtsvliegtuigen- koopt. 9 Perlo-Freeman, S., Fleurant, A., Wezeman, P. en Wezeman, S. (2016): SIPRI fact sheet: Trends in World Military Expenditure 2015, 5

6 grondgebied heeft liggen en lid is van de NAVO, onthield zich onder sterke parlementaire druk en kondigde aan volgend jaar deel te nemen aan het onderhandelingsproces. Kernwapenstaten China, India en Pakistan onthielden zich ook, terwijl verschillende EU-lidstaten (Zweden, Oostenrijk, Ierland en Malta) de resolutie steunden. Het Europees parlement nam op 27 oktober 2016 ook een afzonderlijke resolutie aan die EU-lidstaten oproept deel te nemen aan het onderhandelingsproces, met steun van zowat alle Belgische Europarlementsleden 10. Een nieuw verbodsverdrag is dus geen revolutionaire stap en staat niet gelijk aan onmiddellijke volledige ontwapening. Het is een logische volgende stap in een gradueel proces dat leidt tot een versterking van het non-proliferatieverdrag (NPV), een toekomstige kernwapenconventie en volledige nucleaire ontwapening. Dergelijke onderhandeling kan relatief eenvoudig zijn en zal niet elke complexe stap vaststellen van alle landen op weg naar volledige eliminatie. Een verbodsverdrag stigmatiseert kernwapens en verhoogt zo de druk op de kernwapenstaten (die via grootschalige en dure moderniseringsprogramma s van hun nucleaire arsenalen duidelijk maken niet geïnteresseerd te zijn in ontwapening) om volledig te ontwapenen. Een verbod op kernwapens maakt het onderhoud en de ontwikkeling van kernwapens dus lastiger, ondermijnt de claim dat kernwapens een legitiem onderdeel kunnen vormen van veiligheidsdoctrines, en versterkt andere inspanningen voor nucleaire ontwapening. België verzet zich echter tegen de start van onderhandelingen over een nieuw verbodsverdrag, en schuift in plaats daarvan een progressieve benadering naar voren als enige realistisch alternatief. Deze benadering is louter een recyclage van oude voorstellen die al meer dan twee decennia op tafel liggen en niet geïmplementeerd worden. Het progressieve kamp slaagt er niet in te verduidelijken waarom deze maatregelen nu wél geïmplementeerd zouden worden door de kernwapenstaten. België claimt effectieve en realistische voorstellen te doen, maar stelt enkel zaken voor die al bewezen hebben niet of onvoldoende te werken. Dat is niet progressief of realistisch maar een conservatieve verankering van de status quo. Over het nut van de specifieke maatregelen in de progressieve agenda bestaat weinig discussie, de vraag is vooral welke aanvullende initiatieven nodig zijn om te verzekeren dat deze maatregelen eindelijk gerealiseerd worden. Zonder extra druk op de kernwapenstaten zal dit niet gebeuren. Een nieuw verbodsverdrag biedt hiervoor de meest beloftevolle weg vooruit. Een verbodsverdrag is een noodzakelijk extra duwtje om ervoor te zorgen dat de progressieve voorstellen nu ook echt uitgevoerd worden, en is dus een noodzakelijk complement voor de progressieve agenda. België moet daarom dringend het roer omgooien en zijn verzet tegen onderhandelingen over een kernwapenverbod staken. Ons land moet op constructieve wijze deelnemen aan het onderhandelingsproces in De nakende modernisering van de Amerikaanse kernwapens in Kleine Brogel (en bijhorend transport naar de Verenigde Staten) en de beslissing over een nucleaire capaciteit van nieuwe gevechtsvliegtuigen bieden een unieke opportuniteit om kernwapens te verwijderen van Belgisch grondgebied. Eens verlost van deze massavernietigingswapens op zijn grondgebied, kan België een voortrekkersrol spelen in de internationale onderhandelingen over een kernwapenverbod. NAVO-lidmaatschap is geen excuus om niet deel te nemen aan deze onderhandelingen. De NAVO stond doorheen haar geschiedenis lidstaten allerlei uitzonderingen, vrijstellingen en uitstel van implementatie toe rond het nucleaire beleid van de Alliantie 11. NAVO-lid Nederland kondigde al aan deel te nemen aan de onderhandelingen in De NAVO heeft bovendien geen kernwapens nodig om een overweldigende militaire conventionele afschrikkingscapaciteit te bezitten. Alle NAVO-lidstaten samen geven meer dan dertien keer zoveel uit aan militaire uitgaven dan Rusland. Europese NAVO-landen spenderen nog steeds 3,5 keer meer aan militaire 10 Zie ook Zes vragen en antwoorden over een internationaal verbodsverdrag op kernwapens, 26 oktober 2016, %20Nieuw%20internationaal%20verbodsverdrag%20op%20kernwapens_0_0.pdf. 11 International Law and Policy Institute (2014): A ban on nuclear weapons: what s in it for NATO?, 6

7 middelen dan Rusland 12. Conventionele wapens zijn bovendien veel beter geschikt dan kernwapens om, in het onwaarschijnlijke geval van een aanval, het NAVO-grondgebied te verdedigen. Een kernwapenvrije wereld zal nooit realiteit worden als iedereen de kat uit de boom blijft kijken. Iemand moet de eerste stap zetten. Een verbodsverdrag verhoogt de druk op kernwapenstaten om concrete stappen richting kernwapenvrije wereld te zetten, wat kan leiden tot een algemene ontwapeningsdynamiek. NAVO-landen, die hoe dan ook over een voldoende conventionele afschrikking beschikken, moeten zelf die eerste stap durven zetten. Wachten totdat Rusland de eerste stap zet is vooral een excuus om niets te doen, en is de beste garantie op het behoud van een gevaarlijke en explosieve nucleaire status-quo 13. Contact: Willem Staes, beleidsmedewerker veiligheid en ontwapening Pax Christi Vlaanderen, 12 Sipri Military Expenditure Database, 13 Lewis, P., Aghlani, S. en Pelopidas, B. (2014): Too close for Comfort: Cases of Near Nuclear Use and Options for Policy, Chatham House Report, 7