Embargo tot de datum waarop deze toespraak wordt gehouden / toetsen aan deze datum

Transcriptie

1 Bouwen aan de democratische veiligheid in Europa Ontwerptoespraak van de secretaris-generaal Brussel, woensdag 12 november 2014 Embargo tot de datum waarop deze toespraak wordt gehouden / toetsen aan deze datum Mijn tweede ambtstermijn zal vooral gericht zijn op de rol van de Raad van Europa bij het verbeteren en het bevorderen van de democratische veiligheid in Europa - en ik stel met tevredenheid vast dat de prioriteiten van het voorzitterschap van België volledig aansluiten bij deze ambitie. Democratische veiligheid is geen nieuw begrip. Er wordt reeds naar verwezen in de preambule van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens, waarin de oorspronkelijke ondertekenaars hun - ik citeer - "diep geloof in deze fundamentele vrijheden die de grondslag vormen voor gerechtigheid en vrede in de wereld en welker handhaving vooral steunt, enerzijds op een waarlijk democratische regeringsvorm, anderzijds op het gemeenschappelijk begrip en de gemeenschappelijke eerbiediging van de rechten van de mens waarvan die vrijheden afhankelijk zijn" bevestigen. Om de democratische veiligheid in eigen land te verzekeren, moet een staat beschikken over de capaciteit, ondersteund door democratische instellingen die met elkaar zijn verbonden door een systeem van checks 1

2 and balances, om voor alle individuen en maatschappelijke groepen die onder zijn jurisdictie vallen, billijke toegang tot openbare diensten te bieden, om hen te beschermen tegen schendingen van hun mensenrechten en politieke rechten en om hun deelname aan politieke processen mogelijk te maken. Met andere woorden, een samenleving is - en kan niet - veilig zijn indien de politieke instellingen niet werkelijk democratisch en effectief zijn - en als dusdanig worden ervaren - en indien ze niet kunnen vertrouwd worden omdat ze niet bestand zijn tegen incompetentie en fraude. Als mensen geen vertrouwen hebben in hun instellingen, dan zullen ze niet stemmen - en zonder kiezers kan er geen sprake zijn van democratie. Een samenleving kan niet veilig zijn als mensen geen vertrouwen hebben in hun rechtssysteem omdat het niet voldoende effectief en onafhankelijk is. Zonder goed functionerende rechtbanken, die waarlijk vrij zijn van enige beïnvloeding - en ook als dusdanig worden ervaren - kan er geen sprake zijn van rechtvaardigheid. Een samenleving kan niet veilig zijn zonder een volledig onbelemmerde persvrijheid en vrijheid van vergadering en vereniging. Als de media - zowel de traditionele als de nieuwe - niet in staat of niet bereid zijn om zich vrij te verzamelen en informatie te verspreiden, als de civiele maatschappij wordt verhinderd om normaal te functioneren en haar missies uit te voeren en als mensen beperkt worden in hun recht om zich te verenigen en hun mening te uiten - dan is er geen daadwerkelijke publieke controle van de 2

3 autoriteiten mogelijk, dan zijn er geen checks and balances en geen afschrikmiddelen tegen incompetentie en machtsmisbruik. Tot slot kan een samenleving niet veilig zijn zonder samenhangend, geïntegreerd en inclusief te zijn. Zonder sociaal verantwoord economisch model, zonder oprecht streven naar een effectieve integratie en naar gelijkheid van alle individuen en groepen, zijn samenlevingen gedoemd om spanningen op te bouwen, erger te maken en in stand te houden en zichzelf ten gronde te richten, net als een lichaam dat verzwakt is door een auto- immuunziekte. Op dit punt wilde ik komen, zoals u wellicht verwacht: de Raad van Europa en zijn rol in de opbouw en versterking van de democratische veiligheid in het hele continent. De verdragen van de Raad van Europa - en in het bijzonder het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens, maar ook het Europees Sociaal Handvest - zijn de blauwdruk voor de opbouw van de democratische veiligheid, zowel inhoudelijk als vormelijk. Onze opvolgings- en evaluatieprocedures zijn de maatstaf om vooruitgang te meten en problemen en relevante oplossingen te identificeren. Onze samenwerkingsprogramma's zijn de middelen om onze lidstaten te helpen met de uitvoering van deze oplossingen. 3

4 De centrale en onmisbare bijdrage van de Raad van Europa aan de opbouw en versterking van de democratische veiligheid in Europa heeft vormgegeven aan de zeven verplichtingen die ik heb vooropgesteld voor het tweede mandaat en die ik in september aan het Comité van Ministers heb voorgesteld. Ik ben erg verheugd te kunnen vaststellen dat het Belgische voorzitterschap de prioriteiten van onze Organisatie op dezelfde manier bevat. Dit komt duidelijk tot uiting in uw programma voor de komende zes maanden, in het bijzonder in het grote evenement dat u in maart organiseert op de tenuitvoerlegging van uitspraken van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens, alsmede in de opvolging van het proces van Turijn met betrekking tot het Europees Sociaal Handvest. Dezelfde logica ligt ook aan de basis van mijn Tweede Verslag over Democratie, Mensenrechten en de Rechtsstaat, die ik aan het eind van uw voorzitterschap, in mei volgend jaar, zal presenteren. Het doel van het Tweede Verslag is de beoordeling van het vermogen van de lidstaten om de democratische veiligheid te verbeteren en te bevorderen. Het vertrekt vanuit van het beginsel van gedeelde verantwoordelijkheid. Dit beginsel werd in de verklaring van Brighton over de toekomst van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens vastgesteld als de gedeelde verantwoordelijkheid tussen de staten die partij zijn en het Hof om de 4

5 daadwerkelijke uitvoering van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens te realiseren. Het beginsel van gedeelde verantwoordelijkheid wordt in het kader van mijn tweede verslag in bredere zin gebruikt; het wordt van toepassing op alle acties die vereist zijn om de democratische veiligheid in Europa veilig te stellen en te verbeteren. De verantwoordelijkheid wordt niet enkel gedeeld tussen de lidstaten en de Raad van Europa, maar ook tussen de lidstaten onderling, alsook tussen de verschillende internationale actoren. De prestaties van het ene land - alsook de houding van dat land - ten aanzien van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens en andere normen die de Raad van Europa hanteert, hebben met andere woorden niet enkel een invloed op de diepgang van de democratische veiligheid binnen de eigen landsgrenzen maar ook op de democratische veiligheid in alle andere lidstaten. Wat in Rusland en Oekraïne gebeurt, heeft een weerslag op wat er in België of in het Verenigd Koninkrijk gebeurt. En vice versa. Deze gedeelde verantwoordelijkheid is onontbeerlijk voor de democratische veiligheid en het welzijn van alle Europese burgers. Dat de uitvoering van de democratische en menselijke rechten evenals de houding ten aanzien van de Europese normen en mechanismen voor de handhaving ervan, in vele delen van Europa in verval zijn, is dan ook een zorgwekkende evolutie. 5

6 Onze collectieve veiligheid wordt hierdoor ernstig en onmiddellijk bedreigd. Het is daarom van cruciaal belang dat het beginsel van gedeelde verantwoordelijkheid voor de democratische veiligheid in Europa - samen met concrete stappen voor de verbetering ervan - onverwijld worden overeengekomen en bevestigd op het hoogste politieke niveau. En daarom heb ik opnieuw een Topontmoeting van staats- en regeringsleiders samengeroepen. Ik ben erg blij dat de Belgische regering dit initiatief steunt. Ik dank u. 6