Ademhalingsprotocol resultaten

Transcriptie

1 Ademhalingsprotocol resultaten Versie /06/2015 Verslaggeving: Emily Rolly Uitvoerders : Cora Miry / Emily Rolly / Katrijn Rosiers / Annelies Vandekerckhove Inhoudsopgave Inhoud Maatschappelijke zetel Site Drongen Deinse Horsweg Drongen Inhoud Ademhalingsprotocol resultaten... 1 A. Inleiding en doelstellingen... 2 B. Materiaal en methoden Algemene bedrijfsgegevens - Anamnese Autopsie Bacteriologisch onderzoek Histologisch onderzoek PCR testen Virusisolatie - Influenza Verslaggeving... 4 C. Resultaten Algemene bedrijfsgegevens Autopsie Bacteriologisch onderzoek Histologisch onderzoek PCR testen Virusisolatie Influenza Menginfecties D. Conclusies en praktische relevantie E. Referenties F. BIJLAGEN BIJLAGE 1 : Aangetoonde pathogenen per onderzocht longstaal Site Lier Hagenbroeksesteenweg Lier Site Torhout Industrielaan Torhout Tel: Fax: helpdesk@dgz.be Pagina 1

2 A. Inleiding en doelstellingen Op 1 maart 2012 ging het ademhalingsprotocol bij vleesvarkens van start. Dit werd op analoge basis verder gezet in 2013 en Dit protocol kaderde in het vernieuwd sanitair beleid van het FAVV. Enerzijds werd er ingestaan voor de epidemiologische opvolging en bewaking van de varkensbedrijven via de uitvoering van autopsies (subconventie 01) en anderzijds werden acute ademhalingsziekten bij vleesvarkens bijkomend in kaart gebracht via het ademhalingsprotocol (subconventie 14). De nadruk lag hierbij op griep (Influenza type A). Verder werd er eveneens gekeken welke longpathogenen er bijkomend interessant zijn voor de veehouder. Deze pathogenen, aangetoond in het protocol worden hier ook besproken. Uitbraken van acute ademhalingssymptomen als gevolg van infecties met verschillende pathogenen zijn een vaak voorkomend probleem bij vleesvarkens. Het doel van het protocol was het in kaart brengen van ziekteverwekkers die een rol spelen in deze uitbraken op een bedrijf. Op deze manier kan de problematiek op het bedrijf beter omschreven worden, waardoor een gerichte aanpak mogelijk is en preventieve maatregelen voor de toekomst uitgewerkt kunnen worden. Om deel te nemen aan het protocol waren er enkele voorwaarden: 1) De autopsie moest kaderen in een acute uitbraak van ademhalingssymptomen, 2) de vleesvarkens moesten zwaarder zijn dan 20 kg en 3) enkel recent gestorven dieren werden opgenomen in het ademhalingsprotocol voor verder onderzoek. Per beslag mochten maximum 2 dieren of longpakketten in dit protocol opgenomen worden. De veehouder stond in voor de kosten van de standaard autopsie en de eventuele ophaling. De uitgebreide onderzoeken op het longweefsel werden gefinancierd door het FAVV. Per jaar konden de eerste 100 inzendingen van telkens 2 dieren (longen) van deze financiering genieten. In 2014 werden er 179 longen met pneumonie opgenomen in het ademhalingsprotocol. Op 31 december 2014 werd het protocol afgesloten. B. Materiaal en methoden 1. Algemene bedrijfsgegevens - Anamnese De aangeboden kadavers of longen hadden een voorgeschiedenis van acute ademhalingsproblemen met sterfte, zoals vermeld op het aanvraagformulier. Bij twijfel werd overleg gepleegd met de insturende (bedrijfs) dierenarts. 2. Autopsie Bij macroscopische letsels of vermoeden van acute pneumonie werden de varkens opgenomen in het ademhalingsprotocol. Indien er meerdere kadavers of longen werden aangeboden per uitbraak, werden de 2 varkens met de meest uitgesproken of relevante longletsels opgenomen in het protocol. De soort pneumonie (catharaal, hemorhagisch, necrotiserend, ) en lokalisatie (linker-, rechterlonghelft, apicaal, cardiaal, diafragmatisch, ventraal of dorsaal) van de letsels werd beschreven. Ook het voorkomen van pleuritis werd geregistreerd en de trachea werd ingesneden en beoordeeld.

3 3. Bacteriologisch onderzoek Van elke acute pneumonie werd er een stuk long bacteriologisch onderzocht (plaat Columbia blood agar/mac Conkey agar). In geval van isolatie van ademhalingspathogenen werd een antibiogram aangelegd. Bij isolatie van Actinobacillus pleuropneumoniae werd eveneens een bio- en serotypering uitgevoerd. 4. Histologisch onderzoek Van elk dier werd een stuk longweefsel (bij voorkeur op de overgang van gezond naar aangetast weefsel) verzameld. Na fixatie in formol, inbedden en snijden van de coupes werd het preparaat gekleurd door middel van een standaard HE kleuring. Bij de beoordeling van de letsels werd vooral gelet op het epitheel, inhoud van de alveoli en bronchen, het vasculaire systeem en cellulaire infiltraten. 5. PCR testen a) Algemeen Volgende PCR testkits werden gebruikt bij de uitvoering van het ademhalingsprotocol. In de loop van 2014 werd er voor Influenza, PRRSV en Mycoplasma hyopneumoniae overgeschakeld naar een andere PCR. TABEL 1: Overzicht van de uitgevoerde PCR testen in Influenza A Adiagene (Biomerieux) LSI VetMAX AdiavetTM SIV Swine Influenza A - Realtime A/H1N1/2009 included- Life Technologies PRRSV Labor Diagnostik Leipzig Virotype PRRSV LSI VetMAX PRRSV EU/NA - Life Technologies PCV2 In house kit (A. Cay CODA) Mycoplasma hyopneumoniae Adiagene (Biomerieux) AdiavetTM M. hyop Realtime BactoReal Kit Mycoplasma hyopneumoniae - Ingenetix b) Influenza Influenza virussen veroorzaken acute ademhalingsproblemen bij vleesvarkens met hoest doch meestal weinig sterfte. Enkel Influenza type A is van belang bij varkens, vandaar dat enkel Influenza A wordt opgespoord via PCR. De PCR testen geven een positief of negatief resultaat weer. c) PRRSV Het porcien respiratoir en reproductief syndroom virus veroorzaakt onder andere longaandoeningen, hoesten, verhoogde uitval en verlaagde groei bij biggen en

4 vleesvarkens. De gebruikte PCR testen voor PRRSV kunnen differentiëren tussen de Amerikaanse (US) en de Europese (EU) stam. d) PCV2 Het porcien circovirus type 2 is de veroorzaker van onder andere de ziekte PMWS (Postweaning Multisystemic Wasting Syndrome). Het virus zou tevens een rol spelen bij ademhalingsproblemen. Door de kwantitatieve PCR test wordt weergegeven hoeveel DNA copies per gram er aanwezig zijn in het staal. Deze PCR test wordt uitgevoerd in het CODA. e) Mycoplasma hyopneumoniae M. hyopneumoniae veroorzaakt enzoötische pneumonie. Bij vleesvarkens uit zich dit door droge hoest, lichte koorts en een ongelijke groei. Er is een laag sterftecijfer. De gebruikte PCR test geeft een positief of negatief resultaat weer. 6. Virusisolatie - Influenza Indien er een positief resultaat is voor de PCR test van Influenza type A, werden de longstalen, die bewaard worden bij -80 C, gegroepeerd doorgestuurd naar de faculteit diergeneeskunde (Laboratorium Virologie - RUG Merelbeke). Op deze stalen werd er virusisolatie uitgevoerd en het influenza type bepaald (Influenza H1N1, H1N2 of H3N2 of een nieuwe stam). 7. Verslaggeving De bedrijfsdierenarts en eigenaar werden op de hoogte gesteld via een beproevingsverslag met de resultaten van de autopsie en de bijbehorende onderzoeken. Het FAVV ontvangt jaarlijks een rapport van het ademhalingsprotocol.

5 C. Resultaten 1. Algemene bedrijfsgegevens a) Locatie FIGUUR 2: Aantal deelnemende dossiers per provincie. Het meeste varkens waren afkomstig uit de provincie West-Vlaanderen (75), gevolgd door Antwerpen (60). Er zijn telkens 2 varkens afkomstig uit Waalse provincies; Henegouwen en Luik. b) Gewichtscategorie FIGUUR 3: Aantal deelnemende dossiers per gewichtsklasse (kg). De deelnemende vleesvarkens moesten minstens 20 kg wegen. Er was een goede spreiding van de varkens over de verschillende gewichtscategorieën. In de 2 groepen (40

6 59 kg) en (60 79 kg) was het Porcine Respiratoir Disease Complex (PRDC) het meest voorkomend, samen 72 deelnemende varkens. Bij de pas opgezette vleesvarkens (20 39 kg) waren er 44 deelnames. Bij de varkens zwaarder dan 80 kg, einde mestperiode, zijn er 42 ( kg) en 21 ( kg) deelnames. c) Aangeboden stalen Zowel kadavers als longen werden aangeboden. In totaal werden 87 longen en 92 kadavers onderzocht. Bij 99 dossiers werd er 1 kadaver of longpakket per bedrijf/ronde aangevoerd. Bij 40 dossiers werden er 2 dieren of longpaketten aangeboden, dit is dus goed voor 80 longen. FIGUUR 4: Aantal stalen per maand d) Stalen per maand Uit figuur 4 blijkt dat er meer stalen met acute pneumonie worden aangeboden in de herfst- en wintermaanden. In de maand november werden het meest longen (32) onderzocht. 2. Autopsie In 131 gevallen werd macroscopisch pneumonie en/of verdichtingshaarden vastgesteld (figuur 5). Andere longletsels zoals oedeem (99) en stuwing (79) werden ook dikwijls gedetecteerd. De pneumonieletsels konden in sommige gevallen duidelijk omschreven worden (lobulair, diffuus, necrotiserend en hemorhagisch), maar in vele gevallen waren mengvormen aanwezig. Bijkomende letsels aan het ademhalingsstelsel waren pleuritis en longabcessen. Pleuritis was dikwijls fibrinopurulent en gerelateerd aan necrotiserende en hemorhagische pneumonie. De trachea werd eveneens onderzocht. Hier werd dikwijls spumeus vocht in trachea vastgesteld (76), dit kan het gevolg zijn van longoedeem. Ook slijmen (29) of een gestuwde en oedemateuze tracheawand (2) werden waargenomen. In de bronchen werd in sommige gevallen etter vastgesteld (27). Bij sterke opzetting van de longlymfeknopen werd dit ook vermeld (13). Indien er een volledig kadaver werd aangeboden voor autopsie werd de kop dwars doorgezaagd. Bij 6 kadavers werd ventrale neusschelpatrofie vastgesteld en bij 1 geval was neusseptumdeviatie aanwezig.

7 FIGUUR 5: Frequentie van de vastgestelde macroscopische letsels. Naast de beschrijving van de letsels gebeurde eveneens een lokalisatie (figuur 6). In 127 gevallen waren in meer of mindere mate de ventrale longdelen (figuur 7) aangetast (craniaal, cardiaal en begin diafragmatische longkwabben). In de meeste gevallen betrof het een bilaterale lokalisatie. Per long konden meerdere delen aangetast zijn. Aantasting van volledige longhelften (unilateraal of bilateraal) (115) of dorso-caudale lokalisatie (43) werd bijna steeds in verband gebracht met een infectie door Actinobacillus pleuropneumoniae (figuur 8). FIGUUR 6: Lokalisatie van de letsels (aantal)

8 FIGUUR 7: Pneumonie van de cranio-ventrale longdelen. FIGUUR 8: Macroscopisch beeld van A. pleuropneumoniae letsels 3. Bacteriologisch onderzoek De resultaten van de bacteriologische isolaties van kiemen met gekende pathogeniciteit ter hoogte van de longen zijn per staal weergegeven in Bijlage 1. In figuur 9 wordt een samenvatting voorgesteld van de bacteriologische onderzoeken.

9 FIGUUR 9: Frequentie van verschillende geïsoleerde kiemen Bij 21 dossiers was het bacteriologisch onderzoek negatief. Per dossier konden meerdere kiemen (zowel pathogeen als niet-pathogeen) geïsoleerd worden. In bijna één derde (31.28%) van het totaal aantal isolaties werd A. pleuropneumoniae geïsoleerd. Andere kiemen met gekende pathogeniciteit voor longweefsel (Streptococcus suis, Pasteurella multocida, Bordetella bronchiseptica, Haemophilus parasuis) zijn ook weergegeven (figuur 9). Onder andere kiemen vallen onder andere Streptococcus sp. (niet suis), T. pyogenes, E. coli en polybacteriële isolaties. Deze kiemen konden ook samen geïsoleerd worden met pathogene kiemen. Indien meer dan 3 soorten kiemen aangetroffen werden, werd dit als polybacterieel beschouwd. Na isolatie van A. pleuropneumoniae (56 gevallen) werd steeds een bio- en serotypering uitgevoerd. Enkel biotype 1 (B1) en de serotypes 2,3 en 9 (S2, S3, S9) werden opgespoord en teruggevonden worden. Serotype 9 wordt als virulenter beschouwd dan de serotypes 2 en 3. TABEL 2: Frequentie van de bio- en serotypering van A. pleuropneumoniae weergegeven per provincie West- Vlaanderen Oost- Vlaanderen Antwerpen Vlaams- Brabant Limburg B1 S B1 S B1 S Histologisch onderzoek Op basis van het histologisch onderzoek werden de microscopische letsels beschreven. Deze letsels waren zeer verscheiden en uiteenlopend. Mengvormen werden eveneens regelmatig vastgesteld. De meest voorkomende/relevante letsels zijn samengevat in figuur 10.

10 FIGUUR 10: Frequentie van microscopisch vastgestelde diagnose Een aantal letsels kunnen als typisch voor specifieke pathogenen bestempeld worden. Een hemorhagisch en of necrotiserende pneumonie (22) met eventueel fibrineuze en of purulente pleuritis (28), stuwing (95) en bloedingen (15) komt overeen met het beeld van een infectie met A. pleuropneumoniae (27). Typisch hiervoor is het beeld van toxinegemedieerde leukocyt necrose wat 6 keer vastgesteld werd (figuur 11). FIGUUR 11: Necrose en bloedingen: beeld van APP. Er werd 17 keer een beeld van virale pneumonie en 12 keer van een gemende pneumonie vastgesteld. 31 keer werd er een bacteriële pneumonie waargenomen, waarvan 27 keer het histologisch beeld van A. pleuropneumoniae werd gezien. In 4 gevallen was er een andere bacteriële oorzaak. Haardvormige en diffuse pneumonie werden slechts 2 en 1 keer benoemd. Bij 47 gevallen was er sprake van een purulente bronchopneumonie, waarvan telkens 3 keer een diffuse en 3 keer een fibrinopurulente bronchopneumonie aanwezig waren. Purulente pneumonie werd 13 keer microscopisch gezien. Het voorkomen van peribronchiale cuffing (figuur 12) is sterk suggestief voor een infectie met M. hyopneumoniae. Dit werd 28 keer vastgesteld. Deze aandoening wordt eveneens

11 beschreven als enzoötische pneumonie (4). In 39 gevallen werd perivasculaire cuffing aangetoond. FIGUUR 12: Peribronchiale cuffing. Het aandeel zuiver interstitiele longletsels werd 10 maal vastgesteld. Twee keer werd interstitiële longverdichting gezien en 14 keer een beeld van een diffuse, interstitiële pneumonie. In het interstitium was infiltratie van ontstekingscellen (4), waarbij lymfocyten, rondcellen en/of neutrofielen werden teruggevonden. Een verbreding van alveolaire septa (12) of interlobulaire septa (8) werd regelmatig waargenomen. Hierbij konden er ook ontstekingscellen (lymfocyten, macrofagen, neutrofielen) infiltreren (16). Ter hoogte van de verbrede interlobulaire septa werd eveneens oedeem (8), fibrineneerslag (2) en gethromboseerde bloedvaten (1) vastgesteld. Infiltratie van ontstekingscellen in de alveolen (alveolitis) (16) kan suggestief zijn voor virale infecties (10), indien het hoofdzakelijk over rondcellen en/of macrofagen gaat, of bacteriële infecties (9), indien het vooral neutrofielen en/of oat cells betreft. Combinaties van verschillende types van ontstekingscellen kunnen eveneens aanwezig zijn (2). Aanwezigheid van necrotisch materiaal en kiemwoekering in de alveolen werd 7 keer beschreven. Fibrineuze alveolitis kwam 10 keer voor. Bronchitis en/of bronchiolitis werden 8 keer beschreven, waarvan 1 keer purulent. De aanwezigheid van etter in de bronchen kwam 12 keer voor. Bij 8 dossiers was sprake van desquamatie en necrose van het aflijnende epitheel van bronchen/bronchiolen, waarvan 1 keer in combinatie met picnose en verval van het epitheel. Neutrofielen of macrofagen kwamen respectievelijk 26 en 1 keer voor ter hoogte van de bronchen/bronchiolen. Ontstekingscellen (31) ter hoogte van èn de alveolen, bronchen en bronchiolen worden ook beschreven, hiervan gaat het bij 27 dossiers om neutrofielen. Overige letsels die werden waargenomen zijn: alveolair en interstitieel oedeem (47), (neiging) tot epithelisatie van alveolair epitheel (4), vasculaire thrombose (3) en septicemisch letsel (2). Eén keer werden verdachte inclusies gezien, indicatief voor PCV2. Eosinofielen werden 3 keer gezien, wat kan wijzen op de migratie van de L3 larven van Ascaris suum. 1 keer werden larven aangetoond. Bij 8 longstalen er postmortaal verval aanwezig waardoor microscopische beoordeling zeer moeilijk tot onmogelijk was. Postmortale kiemwoekering werd 4 keer beschreven. Bij 1 dossier was histologisch onderzoek onmogelijk omdat de long bevroren werd aangeleverd.

12 5. PCR testen De resultaten van de PCR testen zijn weergegeven in Bijlage 1. In 85 stalen werd Mycoplasma hyopneumoniae aangetoond, in 51 stalen PCV2 virus. De virusload van de positieve stalen varieert van 2.1x10 5 tot 7.5x10 11 copies per gram. PRRS virus werd aangetoond in 88 stalen. Door de gebruikte PCR test kon het onderscheid gemaakt worden tussen de Europese stam (EU) (72) en de Amerikaanse stam (US) (14). In 2 longstalen werd zowel de Europese als de Amerikaanse stam aangetoond. Vierendertig longen waren positief voor Influenza A. 6. Virusisolatie Influenza Van de 34 stalen die positief waren in de PCR test, kon er in 16 gevallen Influenza geïsoleerd worden (tabel 3). H1N1, H1N2 en H3N2 werden respectievelijk 7, 3 en 4 keer geïsoleerd. Bij 1 dossier met 2 longen bleek het om een H1N2 virus te gaan, dat verschillend is van de H1N2 die gewoonlijk geïsoleerd wordt, namelijk een "H1pdmN2" d.w.z. een nieuw reassortant virus met het H1 van het 2009 ph1n1 virus en het N2 van de Europese varkensinfluenza virussen. In andere Europese landen werden dergelijke virussen al vaker gerapporteerd. TABEL 3: Resultaten van de virusisolatie Influenza A per provincie H1N1 H1N2 H3N2 NEG H1pdmN2 Eindtotaal Antwerpen West-Vlaanderen Luik 2 2 Oost-Vlaanderen 5 5 Vlaams Brabant 1 1 Henegouwen 1 1 Eindtotaal Menginfecties De pathogenen aangetoond via PCR en de voornaamste kiemen geïsoleerd na een standaard bacteriologisch onderzoek zijn weergegeven in Bijlage 1. In figuur 13 werd het aantal pathogenen per longstaal uitgezet. Bij de 179 longstalen werden 11 maal geen pathogenen aangetoond. Bij 40 dossiers werd 1 pathogeen aangetoond, bij 128 overige stalen (71.51%) werden er 2 of meer pathogenen aangetoond met een maximum van 6.

13 FIGUUR 13: Aantal stalen uitgezet tov het aantal ademhalingspathogenen (0 6). D. Conclusies en praktische relevantie In 2014 was er een heterogene spreiding van de longstalen, zowel in plaats, tijd als leeftijd. Er waren 119 meer deelnames dan in 2012 en 15 meer deelnames dan 2013, wat wijst op een grotere bekendheid van dit project onder de dierenartsen en veehouders. Dit uit zich ook in een beperkt aantal deelnames van varkens afkomstig uit Wallonië. Uit alle 5 Vlaamse provincies komen varkens/longen. De meeste deelnames waren afkomstig uit de provincie West-Vlaanderen, waar zich ook het grootste aantal varkens bevindt (DGZ, I&R). Het aantal deelnames (60) afkomstig uit de provincie Antwerpen was hoger dan het aantal deelnames uit de provincie Oost-Vlaanderen (32), hoewel er meer vleesvarkensplaatsen aanwezig zijn in Oost-Vlaanderen. Dit kan verklaard worden doordat enkele dierenartsenpraktijken uit Antwerpen veelvuldig gebruik maakten van het ademhalingsprotocol. Bij pneumonie en sterfte werden varkens/longen systematisch opgenomen in het ademhalingsprotocol. Het hoger aantal onderzochte dieren was dus niet noodzakelijk gerelateerd aan meer uitbraken. Dit gegeven stond dus los van het al of niet meer voorkomen van acute pneumonie per provincie. Hierbij werd wel rekening gehouden met het maximum aantal stalen (2 varkens per uitbraak). Het grootste aantal vertegenwoordigde varkens was afkomstig uit de gewichtscategorie van kg. Het minste aantal varkens was afkomstig uit de zwaarste groep vleesvarkens, kg. Over de overige 3 groepen waren de aantallen gelijk verdeeld. In 2013 waren de aantallen mooi verdeeld over de 5 gewichtscategorieën, in 2012 daarentegen waren de meeste varkens afkomstig uit de categorieën kg en kg. Naast de verschuiving van de gewichtsgroepen was er ook een verschil in de aangeboden stalen. In 2013 en 2014 bestond ongeveer de helft van de stalen uit het longpakket alleen, de andere helft waren kadavers. In 2012 was dit nog 16.67% longstalen ten opzichte van 83.33% volledige kadavers. Mogelijks door de grotere naambekendheid van het protocol, besliste de dierenarts bij het uitvoeren van de autopsie op het bedrijf, gekoppeld aan ademhalingsproblemen, om de longen te laten opnemen in het ademhalingsprotocol. Zo

14 konden er ook meer longpakketten toekomen van zwaardere varkens, die gemakkelijker te vervoeren zijn dan een volledig kadaver. Het groot aantal dossiers van de maand november (32) kan te wijten zijn aan de winterse temperaturen. Vanaf oktober zakken de temperaturen weer en stijgt het aantal deelnames. ( De meest geïsoleerde bacterie (56) bij acute pneumonie was A. pleuropneumoniae. In 2013 werd de Appstam B1S3 werd niet geïsoleerd, terwijl deze in 2012 en 2014 respectievelijk 3 en 5 keer voorkwam. Dit kon gelinkt worden aan meerdere beslagen waarbij de vleesvarkens dezelfde origine hadden. De resultaten van het histologisch onderzoek lagen in dezelfde lijn als de resultaten van het bacteriologisch onderzoek en de 4 PCR testen. Het histologisch onderzoek wees niet op indicaties voor andere of nieuwe etiologiën. Voor de PCR test van Influenza A was er 34 keer (18.99%) een positief resultaat, ten opzichte van 19 keer (11.59%) in 2013 en 9 keer (15%) in De stammen H1N1, H1N2 (waarvan 2 keer H1pdmN2) en H3N2 konden worden geïsoleerd. In 2012 werd H1N2 niet aangetoond. In het huidig toegepaste protocol werd Influenza A dus veel minder gedetecteerd dan PCV2, PRRSV en M. hyopneumoniae. Dit kan verklaard worden doordat Influenza een hoge morbiditeit veroorzaakt, maar een lage mortaliteit. Omdat er in het ademhalingsprotocol enkel stalen genomen worden van gestorven dieren, wordt slechts een klein percentage van de effectieve griepuitbraken op deze wijze gediagnosticeerd. We kunnen er wel van uitgaan dat ernstige griepuitbraken, met veel sterfte, wel degelijk gedetecteerd zullen worden in het ademhalingsprotocol. PCV2 en PRRSV zijn 2 virale agentia die ook regelmatig aangetoond werden en in de praktijk vaak een rol spelen bij uitbraken van ademhalingsproblemen. Naar analogie met de resultaten van 2012 en 2013, waren er opnieuw zeer veel menginfecties. In 128 gevallen werden er 2 of meer pathogenen aangetoond in de onderzochte longen. Zoals ook in andere landen aangetoond kon worden, zijn ademhalingsproblemen vaak een multifactorieel probleem. (UK: Tucker et al., 2008, Denemarken: Hansen et al., 2010). Uit de resultaten van 2014 van het ademhalingsprotocol kunnen we besluiten dat een uitgebreid longonderzoek naar diverse pathogenen zeker aan te bevelen is wil men zich een goed beeld vormen van wat aan de basis kan liggen van een acute uitbraak ademhalingsproblemen bij vleesvarkens. Meerdere dierenartsen gebruiken geregeld het ademhalingsprotocol bij uitbraken. Het blijkt ook een interessante monitoringstool te zijn om het voorkomen van ademhalingspathogenen op de Belgische varkensbedrijven op te volgen en in kaart te brengen. Daarnaast laat het toe een epidemiologische bewaking te kunnen uitvoeren voor het voorkomen van nieuw opduikende stammen of pathogenen.

15 E. Referenties 1. e.pdf Tucker AW, McKinley TJ, Jaeger HJ (2009). Pleurisy in Pigs: Associated risk factors and impact on health, welfare and performance. D/Pleurisy.aspx 4. Hansen MS, Pors SE, Jensen HE, Bille-Hansen V, Bisgaard M, Flachs EM, Nielsen OL (2010). An investigation of the pathology and pathogens associated with porcine respiratory disease complex in Denmark. Journal of Comparative Pathology 143 (2-3),

16 F. BIJLAGEN BIJLAGE 1 : Aangetoonde pathogenen per onderzocht longstaal long APP SS PM BB HPS MHYO PCV2 PRRSV INF A 1 POS POS EU POS 2 EU POS 3 POS POS EU POS 4 5 POS 6 POS 7 POS 8 POS 9 EU POS 10 POS POS POS 11 POS POS 12 POS EU POS POS POS 15 POS EU POS 16 POS POS EU POS 17 POS POS POS 18 POS EU POS 19 POS 20 POS 21 POS EU POS 22 POS POS POS 23 POS POS 24 EU POS 25 POS EU POS 26 POS POS POS 27 POS EU POS 28 POS POS 29 POS 30 POS EU POS 31 POS POS POS POS 32 POS POS 33 POS POS POS POS EU+USA POS 34 POS POS POS EU POS 35 POS POS POS EU POS POS 36 POS POS POS EU POS POS 37 POS POS POS POS POS 38 POS POS POS EU POS POS POS EU POS 41 POS EU POS 42 POS POS POS 43 USA POS

17 44 POS POS 45 EU POS 46 POS 47 POS EU POS 48 POS 49 POS 50 POS POS EU POS POS 51 POS POS 52 POS 53 POS 54 POS 55 POS POS POS EU POS 56 POS POS EU POS 57 POS 58 POS POS POS 59 POS POS 60 POS POS EU POS 61 EU POS 62 POS POS USA POS POS 65 POS POS 66 POS EU POS 67 POS POS POS POS USA POS 68 POS POS 69 POS POS 70 POS 71 POS POS POS EU POS 72 POS 73 POS 74 POS USA POS POS 75 POS POS POS EU+USA POS 76 POS POS USA POS 77 POS POS POS USA POS POS 78 POS USA POS POS 79 POS POS 80 USA POS 81 POS POS POS 82 POS 83 POS 84 POS POS 85 POS POS POS EU POS 86 POS POS POS EU POS 87 POS POS POS 88 POS POS POS 89 EU POS POS 90 POS POS 91 POS POS 92 POS EU POS POS 93 POS POS POS POS EU POS 94 POS POS POS EU POS

18 95 POS POS 96 POS USA POS 97 POS POS EU POS 98 POS POS POS 101 POS 102 POS POS POS EU POS 103 POS EU POS 104 POS USA POS 105 POS POS POS POS EU POS POS 109 POS POS POS 110 POS POS POS POS EU POS POS 111 POS EU POS 112 POS POS POS EU POS POS 113 POS EU POS 114 POS POS POS EU POS 115 POS POS EU POS 116 POS EU POS 117 POS POS POS EU POS 122 POS POS POS EU POS 123 POS POS 124 POS EU POS 125 POS EU POS POS 126 POS POS POS EU POS 127 POS POS EU POS 128 POS POS EU POS 129 POS 130 POS 131 POS POS EU POS 132 POS POS POS EU POS 133 POS POS EU POS POS 134 POS POS 135 POS POS POS 136 POS POS POS POS EU POS 137 POS POS EU POS 138 USA POS 139 POS POS POS POS 142 POS 143 POS 144 POS EU POS 145 POS POS POS POS

19 146 POS POS POS EU POS 147 POS 148 POS EU POS POS 149 POS POS POS POS POS 150 POS EU POS 151 POS POS POS EU POS POS 152 POS POS POS EU POS POS 153 POS POS 154 POS POS POS POS 155 POS POS EU POS POS 156 POS POS POS POS 157 POS POS POS POS POS 158 POS POS POS 159 POS POS EU POS 160 POS 161 POS EU POS 162 POS POS 163 POS 164 POS EU POS POS 167 POS EU POS 168 POS POS EU POS 169 POS POS POS USA POS 170 POS POS 171 POS POS POS 172 POS POS EU POS POS 173 POS POS EU POS 174 POS POS POS 175 POS POS POS 176 POS USA POS 177 POS POS POS 178 POS POS POS USA POS 179 POS POS POS EU POS Legende APP = Actinobacillus pleuropneumoniae (bacteriologie) SS = Streptococcus suis (bacteriologie) PM = Pasteurella multocida (bacteriologie) BB = Bordetella bronchiseptica (bacteriologie) HPS = Haemophilus parasuis (bacteriologie) MHYO = Mycoplamsa hyopneumoniae (PCR) PCV2 = Porcien circovirus type 2 (PCR) PRRSV = Porcien respiratoir en reprocuctief syndroom virus (PCR) INF A = Influenza type A (PCR)