SZ W.. Sociaal-Economische Raad Postbus LK s-gravenhage

Transcriptie

1 SZ W.. l Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid Sociaal-Economische Raad Postbus LK s-gravenhage Postbus LV Den Haag Anna van Hannoverstraat 4 Telefoon (070) Telefax (070) Uw brief Onderwerp Kabinetsstandpunt SER-advies arbeidsongeschiktheidsregelingen Ons kenmerk SV/A&L/O4/13866 Datum 12 maart 2004 Doorkiesnummer (070) Contactpersoon M. Rovers Hierbij doe ik u een afschrift toekomen van het kabinetsstandpunt SER-advies arbeidsongeschiktheidsregelingen, inclusief bijlage, die ik vandaag aan de voorzitter van de Tweede Kamer heb gezonden. De Minister van Sociale Zaken

2 Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof la 2513 AA s-gravenhage Postbus LV Den Haag Anna van Hannoverstraat 4 Telefoon (070) Telefax (070) Uw brief Ons kenmerk Doorkiesnummer SV/A&LlO4/13866 (070) Onderwerp Kabinetsstandpunt SER-advies arbeidsongeschiktheidsregelingen Datum 12 maart 2004 Contactpersoon M. Rovers In het Strategisch Akkoord en het Hoofdlijnenakkoord zijn de hoofdlijnen geschetst voor het nieuwe stelsel van arbeidsongeschiktheidsregelingen. Bij brief van 16 september 2003 heb ik de contouren van dit nieuwe stelsel verder uitgewerkt. In de brief van 17 oktober 2003 zijn de uitkomsten van het Najaarsoverleg gemeld. Op aanvullende vragen is door de SER op 20 februari geadviseerd. Wat betreft de uitvoering van de WGA is op 24 oktober de analyse van Kist en Keuzenkamp aan u toegezonden. Onlangs zijn inschattingen van produkt en prijs ontvangen van verzekeraars en van UWV. Het CPB heeft deze inschattingen beoordeeld (bijlage 1). Hiermee beschikt het kabinet thans over voldoende inzichten om knopen door te hakken en over te gaan tot voorbereiding van wetsvoorstellen. Uitgangspunten Het doel van de stelselwijziging is onverminderd dat werknemers ondanks belemmeringen in de gezondheid toch maximaal kunnen meedoen in het arbeidsproces en zich daarin ook verder kunnen ontplooien. Werk is immers meer lonend dan een uitkering. Op deze wijze wordt bereikt dat degenen die nog kunnen werken, door middel van werk beter in staat zullen zijn zich te ontplooien en deel te nemen aan de samenleving. Niet langer blijven deze mensen uitgesloten van maatschappelijke participatie. Daarmee groeit het economisch draagvlak en neemt de economische groei toe. Voor mensen die echt niet meer aan de slag kunnen, voorziet het stelsel in een solide inkomensregeling. Het stelsel sluit aan bij eerdere beleidskeuzen om de verantwoordelijkheden van werkgevers en werknemers en de effectiviteit van de uitvoering te vergroten. De wet verbetering poortwachter blijft intact. Het nieuwe stelsel van arbeidsongeschiktheidsregelingen is gericht op werk. De nadruk ligt op arbeidsgeschiktheid in plaats van arbeidsongeschiktheid. Gedeeltelijk arbeidsgeschikten blijven in het arbeidsproces. Daartoe komt er voor hen een nieuwe werkhervattingsregeling. In deze regeling zit zowel een reïntegratiepakket als ook een recht op loonsuppletie. Indien

3 2 werkhervatting onverhoopt niet lukt, ontvangt een gedeeltelijk arbeidsgeschikte een uitkering conform de WW, gevolgd door, als resultaat van het najaarsoverleg, een uitkering op minimumniveau naar rato van de mate van arbeidsongeschiktheid. Alleen mensen die geen enkele mogelijkheid hebben om (op termijn) aan het arbeidsproces deel te nemen, krijgen recht op een uitkering op grond van de nieuwe regeling voor volledige en duurzame arbeidsongeschiktheid. De inzet is het aantal volledig en duurzaam arbeidsongeschikten te verminderen. De inschatting van de SER dat de instroom van voledig en duurzaam arbeidsongeschiken tot maximaal personen kan worden beperkt, is door het kabinet overgenomen als een politieke doelstelling Aan het realiseren van deze doelstelling zijn in het kader van het Najaarsoverleg toezeggingen verbonden. Indien dit aantal blijvend wordt gehaald, zullen de uitkeringen met 5%-punt worden verhoogd en zal Pemba worden afgeschaft. A. Arbeidsongeschiktheidscriterium en Schattingsbesluit In het kader van het Najaarsakkoord is afgesproken dat het kabinet het arbeidsongeschiktheidscriterium van de SER overneemt, als de SER aannemelijk kan maken dat de instroom van volledig en duurzaam arbeidsongeschikten beperkt blijft tot ten hoogste per jaar. De SER is daartoe gevraagd voorstellen te doen voor concrete uitwerking van het arbeidsongeschiktheidscriterium zodat op basis daarvan wetteksten geformuleerd zouden kunnen worden en een beeld kan ontstaan voor een adequaat claimbeoordelingsproces. Het kabinet kan zich niet vinden in de operationalisering van het begrip duurzaamheid zoals de SER voorstelt, maar neemt wel het voorstel met betrekking tot verdiencapaciteit van de SER over. Naar de mening van het kabinet heeft de SER niet aannemelijk gemaakt dat de instroom blijft beperkt tot maximaal personen. Het kabinet acht voor de aanpak van de SER het scenario waarschijnlijk waarbij de instroomkans 65% van het huidige aantal volledig arbeidsongeschikten bedraagt. Afhankelijk van het aantal personen dat aan het einde van de loondoorbetaling nog niet is hersteld, is het daarom een groot risico dat de instroom meer dan volledig en duurzaam arbeidsongeschikten zal zijn. De SER is in zijn advies van 20 februari jl. uitgebreid ingegaan op de definitie van de begrippen duurzaam en volledig arbeidsongeschikt. Wat betreft het element duurzaamheid had de SER in zijn advies van 2002 de volgende invulling gegeven van het begrip duurzaamheid: een voorzienbare langdurige arbeidsbeperking, in die zin dat binnen een periode van vijf jaar geen reële mogelijkheden tot herstel kunnen worden verwacht. De SER heeft geconstateerd dat nadien uit vele signalen is gebleken dat deze invulling moeilijk uitvoerbaar bleek. Om deze reden heeft de SER gepoogd het begrip duurzaamheid verder te operationaliseren, zonder daaraan, aldus de SER, een versoepeling te willen aanbrengen. De SER stelt nu voor het duurzaamheidscriterium van toepassing te verklaren als herstel uitgesloten is of als er na twee jaar ziekte een geringe kans op herstel is op lange termijn. Het kabinet staat een stelsel voor waarbij alleen personen bij wie op objectief-medische gronden het vermogen ontbreekt om arbeid te verrichten en bij wie herstel binnen vijf jaar niet mogelijk is, een uitkering op grond van de regeling Inkomensvoorziening volledig arbeidsongeschikten (IVA) kunnen krijgen. Indien iemand nog enig inkomen kan verwerven

4 3 of indien er nog perspectief bestaat tot het verrichten van arbeid, komt hij in aanmerking voor een uitkering op grond van de WGA. Het kabinet heeft het voorstel van de SER zorgvuldig bestudeerd. Het kabinet constateert dat het voorstel van de SER een versoepeling is ten opzichte van het eerdere SER-advies en ten opzichte van het kabinetsvoorstel. Het kabinet is evenwel niet overtuigd dat de nadere uitwerking die de SER geeft, voldoende garantie biedt om het doel te bereiken. De toevoeging van het begrip geringe kans betekent in de ogen van het kabinet dat ook personen kunnen worden toegelaten tot de regeling voor volledig en duurzaam arbeidsongeschikten, waarvan na verloop van tijd blijkt dat er wel herstel is opgetreden. Het kabinet zet daarnaast vraagtekens bij de uitvoerbaarheid van het begrip geringe kans. De kernvraag daarbij is namelijk wanneer sprake is van gering en welke termijn in ogenschouw moet worden genomen. De SER stelt wel een stappenplan voor ter beoordeling van duurzame arbeidsongeschiktheid, maar geeft ook in dit stappenplan geen concrete invulling van het begrip geringe kans. De SER accepteert dan ook dat personen in eerste instantie toegang krijgen tot de regeling voor volledig en duurzaam arbeidsongeschikten, die later alsnog niet duurzaam blijken te zijn. De SER impliceert dat deze personen door middel van herbeoordelingen later weer uit de regeling zouden moeten uitstromen. Deze laatste weg acht het kabinet problematisch. Het kabinet kiest ervoor dat deze personen recht krijgen op een uitkering uit hoofde van de regeling Werkhervatting gedeeltelijk arbeidsgeschikten; mocht na verloop van tijd blijken dat deze personen alsnog duurzaam arbeidsongeschikt zijn, dan krijgen zij op termijn toegang tot de regeling voor volledig en duurzaam arbeidsongeschikten. Het kabinet acht deze aanpak ook in het belang van vele betrokken partijen. Werknemers worden zo immers niet onnodig en ontijdig afgeschreven. Wat betreft het begrip volledige arbeidsongeschiktheid houdt de SER, rïet als in zijn advies van 2002, vast aan het criterium verdiencapaciteit om te bepalen of er sprake is van volledige arbeidsongeschiktheid. Gehoord de argumenten van de SER, alsmede het principiële belang dat werkgevers en werknemers als direct betrokkenen hechten aan hun standpunt neemt het kabinet dit advies over. Het kabinet heeft tevens een aantal wijzigingen in het Schattingsbesluit voorgesteld. Het kabinet constateert dat het SER-advies op veel punten met betrekking tot het Schattingsbesluit niet afwijkt van de voornemens van het kabinet. Deze punten, betrekking hebbend op de bepaling van de resterende verdiencapaciteit, kunnen dus zonder meer worden overgenomen. Ten aanzien van twee voorstellen adviseert de SER anders. Het eerste punt betreft het maximeren van het maatmanloon bij de schatting. Dit voorstel voorzag er in dat het inkomen boven de maximumpremiegrens niet langer wordt meegenomen bij de vergelijking tussen het inkomen dat iemand verdiende en het inkomen dat iemand nog kan verdienen. Op dit punt heeft de argumentatie van de SER het kabinet overtuigd. Het kabinet ziet er in overeenstemming met de SER dus van af om het maatmanloon te maximeren. Het tweede punt betreft het aantal arbeidsplaatsen dat bij de schatting mag worden betrokken. Thans mogen alleen functies in de schatting worden betrokken die tezamen minimaal dertig arbeidsplaatsen vertegenwoordigen. Het kabinet had voorgesteld dit aantal arbeidsplaatsen te reduceren tot drie, te weten één per functie.

5 .. 4 Het kabinet heeft oog voor de motivering van de SER. Het kabinet stelt om deze reden voor om niet uit te gaan van één arbeidsplaats per functie, maar van drie. Daarmee wordt in de ogen van het kabinet enerzijds recht gedaan aan de argumenten van de SER, terwijl anderzijds - meer dan nu het geval is - de mogelijkheden tot het verrichten van arbeid bij de schatting worden betrokken. Het kabinet zal binnen korte tijd de voorhangprocedure voor de wijzigingen van het Schattingsbesluit starten. De SER heeft voorts zijn voorstellen voor verbetering van de kwaliteit van het claimbeoordelingsproces herhaald. Deze voorstellen komen in hoge mate overeen met die van het kabinet. Het kabinet zal daarom zo spoedig mogelijk in overleg treden met het UWV over de vraag hoe deze verbeteringen gerealiseerd kunnen worden. Onderdeel van het claimbeoordelingsproces is het gebruik van lijsten. Deze lijsten die indicatief van karakter moeten zijn, zouden volgens de SER de gebruikelijke hersteltermijnen van ziektes, gegeven een geëigende behandeling, moeten bevatten. Het kabinet onderschrijft dit voorstel en zal op korte termijn een procedure starten om deze lijsten te ontwikkelen. Deze lijsten zullen ook een functie vervullen bij de poortwachtertoets, omdat iemand met een ziekte die een normale herstelduur kent van minder dan twee jaar, met in aanmerking zou kunnen komen voor een uitkering voor gehele of gedeeltelijke arbeidsongeschiktheid. Onder een indicatieve lijst verstaat het kabinet dat er als het ware sprake is van een omgekeerde bewijslast: een verzekeringsarts kan er in een individueel geval wel van afwijken, maar hij kan dit alleen beslissen indien hij volgens een geprotocolleerde werkwijze precies aangeeft waarom er in dat individuele geval moet worden afgeweken van de standaard. In het nieuwe stelsel zal, gehoord de SER en in overeenstemming met het gevoelen in de Tweede Kamer de mogelijkheid van een flexibele keuring voor de NA-regeling worden opgenomen. Hierdoor wordt bereikt dat iemand eerder dan na twee jaar ziekte een uitkering voor volledig en duurzaam arbeidsongeschikten kan krijgen. Een flexibele keuring is alleen mogelijk onder strikte voorwaarden en voor de groep evidente gevallen, namelijk volledig arbeidsongeschikten waarbij een stabiele situatie van mogelijkheden opgetreden is en waarbij herstelkans of twijfel in het geheel niet aan de orde zijn. Overgangsrecht Over het overgangsrecht tenslotte heeft de SER zijn mening uit het advies van 2002 herhaald. De SER meent dat het nieuwe stelsel alleen voor nieuwe gevallen moet gelden, omdat het nieuwe stelsel een nieuw geheel van rechten en plichten is dat zich niet leent voor bestaande WAO-ers. Wat betreft de overgang van het huidige naar het nieuwe stelsel neemt het kabinet het advies van de SER over. Daar waar voor nieuwe uitkeringsgerechtigden nog sprake is van een band met een werkgever, en dus mogelijkheden voor reïntegratie bij de eigen werkgever bestaan, geldt dit voor bestaande uitkeringsgerechtigden niet. Het kabinet onderschrijft met andere woorden het SER-standpunt dat het juist is om het nieuwe stelsel alleen van toepassing te laten zijn op personen die arbeidsongeschikt worden na inwerkingtreding van het nieuwe stelsel. Dit standpunt betekent dat de huidige WAO van toepassing blijft op de bestaande WAO-ers. Dit betekent echter niet dat de huidige WAO-ers niet herbeoordeeld zouden kunnen worden met bovengenoemde strengere regels binnen de bestaande WAO. Het kabinet houdt vast aan

6 5 de, in combinatie met het Schattingsbesluit, voorgestelde herbeoordelingsoperatie, zij het dat het kabinet hier een uitzondering maakt voor alle arbeidsongeschikten die bij eerdere herbeoordelingsoperaties zijn ontzien en degenen die op 1 juli jaar of ouder zijn, Voor hen acht het kabinet de leeftijd, gelet op het verblijf in de WAO, waardoor de afstand tot de arbeidsmarkt is toegenomen, onvoldoende kansrijk. B. Uitvoering van de regeling Werkhervatting Gedeeltelijk Arbeidsgeschikten Het Voorlopig Kader regeling Werkhervatting Gedeeltelijk Arbeidsgeschikten opgesteld is op 22 december 2003 aan uw Kamer toegezonden. Voorts zijn de verzekeraars en het UWV uitgenodigd om op basis van het Voorlopig Kader een offerte uit te brengen. De door het Verbond van Verzekeraars en het UWV uitgebrachte inschattingen met betrekking tot de kosten van de WGA brengen het kabinet ertoe om te kiezen voor een keuzevrijheid voor werkgevers om het risico zelf te dragen dan wel te verzekeren bij een private verzekeraar. Indien deze keuzevrijheid niet wordt gebruikt, geldt de publieke verzekering die door het UWV wordt uitgevoerd. In die publieke verzekering zal de premie op ondememingsniveau worden gedifferentieerd, teneinde risicoselectie te voorkomen. In de brief van 16 september 2003 over de hoofdlijnen van het nieuwe stelsel van arbeidsongeschiktheidsregelingen is aangegeven dat er voor gedeeltelijk arbeidsgeschikten een aparte regeling zal komen, te weten de regeling Werkhervatting Gedeeltelijk Arbeidsgeschikten (WGA). In die regeling zal onderscheid worden gemaakt tussen werkende en niet-werkende gedeeltelijk arbeidsgeschikten. Beide groepen komen eerst in aanmerking voor een loongerelateerde uitkering die qua hoogte en duur overeenkomt met de loongerelateerde WW-uitkering. Daarna is voor de eerstgenoemde groep (de werkende gedeeltelijk arbeidsgeschikten) voorzien in een loonsuppletie die in beginsel tot de leeftijd van 65 jaar kon worden ontvangen, mits in voldoende mate wordt gewerkt. De hoogte van deze loonsuppletie bedraagt 70% van het verschil tussen het laatstverdiende loon en het met werken verdiende loon. De laatstgenoemde groep (de niet-werkende gedeeltelijk arbeidsgeschikten) zou na de loongerelateerde periode geen aanspraak op een individuele uitkering hebben, maar zou wel zonodig een beroep kunnen doen op een (gezins)inkomensgetoetste minimumuitkering die inhoudelijk overeenkomt met de IOAW. In het Najaarsoverleg 2003 is in aanvulling daarop afgesproken dat niet-werkende gedeeltelijk arbeidsgeschikten, na afloop van de hiervoor bedoelde loongerelateerde periode, toch een individuele uitkering ingevolge de WGA zullen ontvangen. Deze uitkering bedraagt 70 procent van het wettelijk minimumloon, vermenigvuldigd met het arbeidsongeschiktheidspercentage. Het doel van de WGA is zoveel mogelijk gedeeltelijk arbeidsgeschikten aan het werk te helpen dan wel houden. De wijze van uitvoering van de WGA kan hierbij een belangrijk middel zijn. Over de wijze van uitvoering van de WGA heeft het kabinet in het Strategisch Akkoord een voorkeur uitgesproken voor private uitvoering, zij het onder voorwaarden. In zijn brief van 17 oktober 2003 heeft het kabinet aangegeven kennis te hebben genomen van de opvatting van de Stichting van de Arbeid, dat private uitvoering van de WGA wenselijk is. Voorts hebben in oktober onder leiding van de heren Mr. A.W. Kist en Prof. Dr. H.A. Keuzenkamp - gesprekken plaatsgevonden met private verzekeraars en met het UWV. Naar aanleiding van deze gesprekken hebben de heren Kist en Keuzenkamp een notitie

7 SZ W opgesteld waarin de overwegingen worden genoemd die relevant zijn bij de keuze over de wijze van uitvoering van de WGA. Deze notitie is op 24 oktober 2003 aan uw Kamer toegezonden. Het kabinet erkent dat verzekeraars een evident financieel belang hebben bij reïntegratie. Deze voordelen zijn met name gelegen in het continueren van verzekeringen na de eerste twee jaren van loondoorbetaling. Daar staat tegenover dat de kosten van een private uitvoering in de eerstkomende jaren fors hoger zijn dan in geval van een publieke uitvoering. Dat de overgang van publiek naar privaat tijdelijk extra lasten meebrengt, onder meer vanwege een andere fïnancieringsvorm (van omslagstelsel naar rentedekkingsstelsel), is evident. De meerkosten van private uitvoering ten opzichte van publieke uitvoering bedragen naar schatting e 4 á 6 miljard in de periode Ook daarna is het kostenniveau mogelijk hoger. Het kabinet acht de risico s, bij een volledig private uitvoering voor werkgevers, werknemers en overheid te hoog, zeker gezien de financieel-economische situatie waarin Nederland thans verkeert. Het kabinet kiest derhalve voor een systeem waarin een keuzevrijheid voor werkgevers bestaat om het risico zelf te dragen of te verzekeren bij een private verzekeraar dan wel verzekerd te blijven bij het UWV. Zodoende ontstaat ruimte voor verzekeraars om zich te bewijzen qua product en prijs. Het kabinet is daarbij tevens bereid om de verschillen die het gevolg zijn van de voor verzekeraars vereiste kapitaaldekking, te mitigeren. C. Flexibele arbeidsrelaties en militairen Het kabinet heeft in zijn adviesaanvraag de SER vragen voorgelegd mei betrekking tot de verlenging van de ziekteperiode naar twee jaar voor zieke werknemers zonder werkgever, de wenselijkheid van een bijzondere regeling voor deze groep in het kader van de regeling voor gedeeltelijk arbeidsgeschikten en de positie van militairen. De SER adviseert dat de reeds ingevoerde verlenging van de vangnet-zw-periode tot twee jaar alsnog niet van toepassing wordt verklaard op die uitzendkrachten voor wie ziekte leidt tot beëindiging van het uitzendcontract. Hierna hebben betrokken uitzendkrachten de mogelijkheid vervroegd in te treden in de door de SER voorgestelde nieuwe arbeidsongeschiktheidsregelingen. Voorts adviseert de SER om de toepassing van de no riskpolis van artikel 29b ZW alsnog mogelijk te maken bij uitzendrelaties en vergelijkbare situaties. De SER adviseert bovendien om voor de individuele uitzendbedrijven de bestaande gedifferentieerde WAO-premie te maximeren tot het landelijk gemiddelde percentage, en wel met terugwerkende kracht tot 1 januari Wat betreft de uitvoering van de regeling voor gedeeltelijk arbeidsgeschikten voor werknemers zonder werkgever adviseert de SER om, uitgaande van een private uitvoering van de loonaanvullingsregeling, voor werknemers die bij ziekte aanspraak hebben op een vangnet-zw-uitkering een vangnet-loonaanvullingsregeling te treffen met een publieke uitvoering. De SER bepleit daarbij om lastenverevening op landelijk of sectoraal niveau vorm te geven of een combinatie van beide. Het kabinet is, na goede notie te hebben genomen van het SER-advies en zorgvuldige overweging, tot de conclusie gekomen dat het inderdaad gewenst is de lasten voor de uitzendsector te beperken, maar heeft daarbij een bredere afweging gemaakt. Het kabinet

8 7 acht het wenselijk om de lasten voor de uitzendsector in de ziekteperiode te begrenzen door, in aansluiting bij een van de opties die de SER noemt, een plafond te stellen aan de lasten die voor rekening komen van de sector. Het kabinet wil dit doen voor het eerste en het tweede jaar van ziekte. De lasten boven dat plafond komen dan voor rekening van alle werkgevers. Een dergelijk plafond bestaat nu reeds voor de WW-lasten van het eerste half jaar. Het kabinet zal de hiervoor benodigde wetswijziging met voortvarendheid ter hand nemen. Het kabinet wijst er verder op dat de no risk polis op grond van art. 29b ZW ook van toepassing is, wanneer arbeidsgehandicapte werknemers als uitzendkracht, dan wel anderszins, bij een nieuwe werkgever werkzaamheden gaan verrichten en daarna wegens ziekte uitvallen waarbij recht op ziekengeld ontstaat. Hetzelfde geldt voor de bestaande no riskpolis in de Pembaperiode. Mochten zich niettemin bij de toepassing van de no riskpolis in de praktijk knelpunten voordoen, dan is het kabinet bereid om, in overleg met betrokkenen, daarnaar onderzoek te doen. De door de SER voorgestelde afwijkende regeling voor de ziekteperiode en aftopping WAO-premie neemt het kabinet niet over. Deze voorstellen zouden een te veel afwijkend regime betekenen voor de uitzendsector (bijlage 2). De SER is tot slot van oordeel dat bij de positie van militairen sprake is van een specifieke voor deze groep geldende problematiek waarvoor bijzondere regelingen tot stand zijn gebracht. De Raad ziet geen aanleiding in het kader van de herziening van de WAO met specifieke voorstellen ten aanzien van militairen te komen of om geldende specifieke regelingen voor militairen te wijzigen. Dit sluit aan bij de opvatting van het kabinet en komt neer op handhaving van de voor militairen bestaande regelingen. Overleg over deze regelingen hoort volgens de SER thuis in het Sectoroverleg Defensie. De Raad acht het gewenst dat deze positionering een expliciete plaats luijgt in de considerans van eventuele toekomstige wijzigingen van de WAO. Op het punt van de uitvoering van de regeling voor gedeeltelijk arbeidsgeschikten is eerder in deze brief ingegaan. Bij de nadere uitwerking van deze regeling zal specifiek aandacht worden besteed aan de wijze van financiering van de lasten van werknemers die hun aanspraken bij ziekte ontlenen aan het vangnet-ziektewet. Daarbij zal het SER-advies als uitgangspunt worden betrokken. D. Extra Garantieregeling Beroepsrisico s De SER acht het niet nodig om thans tot wetwijziging over te gaan, doch zou deze materie nader willen bezien in het kader van een verkenning van de toekomst van het stelsel van sociale zekerheid, alsmede in het licht van maatschappelijke ontwikkelingen, zoals claimcultuur, aansprakelijkheidsverzekeringen en civielrechtelijke procedures. Het kabinet respecteert dit voornemen van de SER.

9 SZ W.. *. 8. Het kabinet zal wel, tijdig voor de invoering van het nieuwe stelsel, een zelfstandige afweging maken met betrekking tot de verdragsrechterlijke noodzaak tot het treffen van een Extra Garantieregeling voor Beroepsrisico s. De Minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid

10 Analyse WGA-premieberekeningen Verbond van Verzekeraars en UWV Samenvatting Opmerkingen vooraf l Vooraf zij opgemerkt dat de berekening van het Verbond van Verzekeraars op een essentieel punt uitgaat van een andere aanname dan door SZW met het oog op de vergelijkbaarheid van de offertes gevraagd. Het Verbond gaat in zijn premieberekening uit van herziening van het schattingsbesluit terwijl het UWV cf. offerte-aanvraag de herziening van het schattingsbesluit buiten beschouwing heeft gelaten. Er is door het. Verbond van Verzekeraars geen precieze onderbouwing gegeven van de berekeningen. Deze kunnen daarom niet volledig getoetst worden op juistheid en plausibiliteit. l Van geen van beide berekeningen gaat een verplichtend karakter uit. Er is dan ook geen sprake van offertes in de strikte zin van het woord. Relevant is nog dat waar het Verbond eerder (in zijn brieven van en ) een marge van 0,2% naar boven en naar beneden hanteerde, mede om recht te doen aan de premiestelling van individuele verzekeraars, nu één gemiddelde premie wordt gepresenteerd. Het Verbond stelt overigens in zijn brief van dat de inschatting van het CVS door de offrerende verzekeraars onderschreven wordt. l De premiestelling van het Verbond (gelijke premie o.b.v. 5-jaarscontracten) behoeft niet de goedkeuring van de PVK. Een verzekeraar is vrij om verlies- dan wel winstgevende premies te rekenen. In geval een premie verliesgevend is, dan zal de verzekeraar wel de PVK moeten aantonen dat deze verliezen met de vrije reserves kunnen worden opgevangen. Belangrijker aspect van de premiestelling is dat het Verbond aan zijn leden mag communiceren dat op basis van actuariële uitgangspunten een bepaalde premie berekend kan worden (hiervoor geldt Europeesrechtelijk de zogeheten Groepsvrijstellingsverordening). Het Verbond mag overigens niet haar leden daadwerkelijk een premieadvies geven, of zo n advies dwingend opleggen. Dat is immers een zaak van het commerciële beleid van de individuele verzekeraars. De Nma ziet hier op toe. l Het Verbond gaat uit van 5-jaarscontracten tussen werkgevers en verzekeraars met een gemiddelde premie van 1,3% gedurende deze 5 jaar. In deze benadering van het Verbond zijn de extra fínancieringskosten voor de noodzakelijke kapitaalopbouw meer gespreid in de tijd. Of in dat geval een garantiestelling door de overheid nog opportuun is, is in dit stadium nog niet te zeggen. Het Verbond heeft aangegeven dat naar haar oordeel de rentehobbel al behoorlijk is afgenomen a.g.v. de 5-jaarstermijn en dat verdere verkenningen i.s.m. Financiën en SZW mogelijk zijn om te zien of deze rentehobbel verder is af te vlakken. Een aandachtspunt daarbij is het afdekken van het risico van faillissement van bedrijven gedurende de 5-jaarstermijn. l Over de lange-termijn premie-ontwikkeling (na 2010) is op basis van de beide premieberekeningen geen eenduidige uitspraak te doen. Kernpunten vergelijking berekeningen l Het Verbond van Verzekeraars offreert een startpremie van 1,3% van de loonsom ( 2,3 miljard) uitgaande van 5-jaarscontracten en gebaseerd op storting in een privaat fonds waaruit reservevorming bekostigd wordt. Bij storting in een publiek fonds valt de Verbond-premie ca. 0,2% hoger uit. l Het UWV schat de structurele omslagpremie excl. storting in op tussen de 0,78% (variant met lage instroom) en 1,03% (variant met hoge instroom). Bij storting in een publiek fonds vallen de UWV-premies ca. 0,2% hoger uit, maar aangezien het Verbond in zijn berekeningen ook niet uitgaat van storting in een publiek fonds, is deze storting in de 1

11 l l l vergelijking buiten beschouwing gelaten. Deze premiehoogten van het UWV kunnen qua orde van grootte als plausibel worden beoordeeld. Gegeven deze startpremie en de gegevens uit de premieberekening van het UWV bedragen de meerkosten van privaat t.o.v. publiek over de periode (de overgangsfase van omslagfinanciering naar rentedekking) minimaal e 4,3 miljard en maximaal fz 6,0 miljard. Op basis van de verstrekte informatie is volgens de huidige inzichten in 2006 sprake van meerkosten van privaat t.o.v. publiek van +Z 1,6 á E 1,7 miljard. In 2006 zal de stelselherziening WAO t.o.v een besparing van ca. e 0,5 miljard opleveren, maar deze valt ten goede aan het EMU-saldo. Door de meerkosten van C 1,6 á & 1,7 miljard wordt bij privatisering het EMU-saldo als. gevolg van premie- en belastingderving in 2006 met ca. O,l% belast. 1. Kostenvergeliiking tussen de premieberekeningen 2.1 vergelijking korte-termijn ( ) Iu onderstaande tabel staat een decompositie van de premieberekeningen op basis van de door UWV en Verbond van Verzekeraars verstrekte gegevens. Hierbij is voor de omslagpremie van het UWV het structurele niveau gekozen, in het jaar dat het WGA-bestand volgroeid is (2010). In beide gevallen is geabstraheerd van een storting in het IVA-fonds. Bij private uitvoering is een dergelijke storting nodig in verband met het afwentelingsrisico, maar het Verbond zet deze storting in ter financiering van de reserves (in de vorm van WWvereveningsfonds, waarborgfonds en no-riskpolis). Het Verbond geeft aan gedurende vijf jaar aan deze reservevorming te willen doen zodat in 2011 voor het eerst de reservevormingscomponent uit de premie wegvalt. Bij publieke uitvoering is zo n storting in principe niet nodig. Alle bedragen zijn uitgedrukt in percentages van de loonsom (afgerond op eenheden van O,Ol%), waarbij 1% van de loonsom neerkomt op 1,75 miljard. Aan beide partijen is gevraagd om naast het basisscenario, dat gebaseerd is op de oorspronkelijke offerte van het Verbond en uitgaat van een instroomniveau van , een alternatief scenario door te rekenen dat uitgaat van een instroomniveau zoals dat gerealiseerd is in 2003 van Het UWV heeft hieraan voldaan en komt op aantallen instromers in de WGA van resp en Het Verbond heeft aangegeven hier niet aan te kunnen voldoen. Het Verbond gaat in het hoge-instroomscenario uit van instromers in de WGA, en calculeert vervolgens een instroomdaling tot in, die deels het gevolg is van exogene factoren, m.n. de herziening van het schattingsbesluit. Hierdoor is onduidelijk van welk basisinstroomniveau precies is uitgegaan. In de onderstaande tabel wordt daarom bij het UWV volledigheidshalve ook het lage-instroom scenario gepresenteerd omdat de berekening van het Verbond vanwege bovengenoemde onzekerheid niet meer zonder meer te vergelijken is met één van beide varianten van UWV. Hier sluit het Verbond aan op eerdere berekeningen waarin onderscheid werd gemaakt tussen een startpremie uitgaande van WGA-instromers en een perspectiefpremie uitgaande van WGA-instromers. 2

12 sociale werkgeverslasten O,lO% 411% ö,os% uitvoeringskosten 0,22% 0,03% 0,02% reïntegratiekosten 0,17% 0,05% 0,04% no-riskpolis 0,05% 0,04% voorziening premiedebiteuren O,Ol% O,OO% reservevorming (ww-verevening, waarborgfonds, no-riskpolis) 413% Hoewel onduidelijk is welk instroomscenario het Verbond bij de berekening van de vijfjaarspremie precies heeft gevolgd, kan in ieder geval geconcludeerd worden dat de uitvoeringskosten volgens beide berekeningen bij het Verbond ca. 0,2% hoger uitvallen dan bij het UWV. Tevens trekt het Verbond ca. O,l% meer uit voor reïntegratie. Deze ca. 0,3% of ruim 0,5 miljard aan jaarlijkse meerkosten zouden terugverdiend moeten worden uit reductie van het aantal uitkeringen door betere reïntegratie. Gezien de totale kosten van de WGA (maximaal t5 1,s miljard in de hoge-instroomvariant van het UWV) is een dergelijke reductie ambitieus. In onderstaande tabel staat de inschatting van het UWV omtrent de ontwikkeling van de omslagpremie in vijf jaar naar het structurele niveau (1,03% in de hoge-instroomvariant resp. 0,78% in de lage-instroomvariant) afgezet tegen de premie van het Verbond, die gedurende de eerste vijfjaar 1,30% bedraagt. Het UWV is in beide varianten cf. verzoek van SZW uitgegaan van een constant instroomniveau. Het Verbond gaat uit van een instroomdaling die deels het gevolg is van effectievere reïntegratie en deels het gevolg van wijzigingen in het schattingsbesluit. Uitgaande van de verstrekte informatie bedraagt de rentehobbel, gedefinieerd als het verschil tussen publieke en private premie gedurende de overgangsfase van omslagfinanciering naar rentedekking, minimaal (? 4,3 miljard (in de hoge-instroomvariant) en maximaal 6,0 miljard (in de lage-instroomvariant). De rentehobbel is het grootst in 2006, te weten E 1,6 á E 1,7 miljard of bijna 1% van de loonsom. 1.2 vergelijking lange-termijn (2011 en verder) Het Verbond van Verzekeraars stelt dat, als gevolg van effectieve reïntegratieinspanningen en wijzigingen in het schattingsbesluit, de premie vanaf 2011 kan dalen tot l,o% van de loonsom (de zgn. perspectiefpremie). De waarde van deze premieverwachting is echter onzeker en zal mede afhangen van de ontwikkelingen in de verzekeringsmarkt. Het UWV berekent vanaf 2010 structurele premieniveaus van 0,78% van de loonsom in het lage-instroomscenario en 1,03% in het hoge-instroomscenario. 3

13 Beide premieniveaus zouden anders kunnen uitvallen, bij het Verbond omdat onduidelijk is welke basisinstroomaannames precies zijn gehanteerd en bij het UWV omdat cf. offerteaanvraag gerekend is met een ongewijzigd schattingsbesluit. 2. Overige relevante punten m.b.t. de premieberekeningen 2.1 algemeen Bij de premieberekening van het Verbond kunnen nog de volgende opmerkingen gemaakt worden: l. Anders dan gevraagd in het Voorlopig kader, zet het Verbond de storting in voor reservevorming. Hierdoor valt de premie 0,2% lager uit (de startpremie zou bij storting in een publiek fonds dus 1,5% worden). Het W geeft wel premieniveaus aan bij storting in een publiek fonds, maar geeft expliciet aan dit onnodig te achten in geval van publieke verzekering. l Bij keuze voor privaat is sprake van drie additionele kostenposten die niet in de premieberekening van het Verbond zijn gekwantificeerd. o aanloopkosten voor zieken uit 2004; o initiële vulling WW-vereveningsfonds; o kosten van gegevensuitwisseling tussen UWV en verzekeraars. l Het Verbond stelt dat een private WGA in 10 jaar tijd e 15 miljard bespaart. Het Verbond rekent hierbij de volledige gecumuleerde besparingen van de stelselherziening aan privatisering toe. Zo bezien zou ook een publieke WGA dus tot grote besparingen leiden. Bij de premieberekening van het W kunnen de volgende opmerkingen gemaakt worden: l W rekent slechts de extra uitvoeringskosten in geval van volledig publieke uitvoering t.o.v. gemengd privaatipublieke uitvoering. Voorts houdt W geen rekening met de kosten van premie-inning. l UWV financiert een deel van de reïntegratiekosten (C 40 miljoen of 0,02% van de loonsom) uit het IVA-fonds op basis van interpretatie van het Voorlopig kader WGA. l W noemt een bedrag van e 90 miljoen als gebruikelijke reserve voor een publiek fonds van de omvang van de toekomstige WGA. Hiermee is geen rekening gehouden in de premie. Als zo n bedrag, net als verzekeraars doen, in vijf jaar tijd opgebouwd zou worden, dan zou de premie jaarlijks met O,Ol% verhoogd moeten worden. l UWV reserveert geen middelen voor perioden van extreme laagconjunctuur. In geval van dergelijke calamiteiten zal UWV de omslagpremie moeten verhogen tenzij geput kan worden uit het vermogen van het WW-fonds dat mede hiervoor opgebouwd is. l Een punt van aandacht is nog dat UWV in de opbouw van de premie van geen rekening lijkt te houden met het zgn. halfjaarseffect, het feit dat doordat instromers in het beginjaar verspreid over dat jaar instromen, de premie in dat beginjaar lager uitvalt dan op basis van het aantal instromers gedacht zou kunnen worden. Hierdoor wordt de premie in de opbouwfase mogelijk iets te hoog ingeschat. 2.2 uitvoeringskosten De door W uitgebrachte tweede premieberekening inzake de publieke uitvoering van de WGA-regeling komt in grote lijnen overeen met de eerdere uitgebrachte premieberekening inzake dit onderwerp. De in de tweede premieberekening berekende uitvoeringskosten zijn in de orde van grootte plausibel. Er zijn drie redenen waarom de uitvoeringskosten van het W lager zijn dan die van het Verbond: 4

14 l l l UWV rekent alleen de extra kosten van volledig publieke uitvoering van de WGA t.o.v. private uitvoering gedurende de eerste vijf jaar. Een gemengd systeem is vanwege o.m. dubbelingen altijd duurder dan een volledig publiek of een volledig privaat systeem. Verzekeraars hebben waarschijnlijk marketingkosten en een winstopslag in de uitvoeringskosten ingecalculeerd. 2.3 reïntegratie UWV trekt ca. e 135 miljoen per jaar uit voor reïntegratie, waarvan CZ 95 miljoen voor trajecten. In vergelijking met de huidige SZW-ramingen zet UWV meer trajecten in ( i.p.v ) en rekent een 20% hogere gemiddelde prijs. UWV lijkt voor het grootste deel van de tijdelijk volledig arbeidsongeschikten ook trajecten in te zetten. De verhouding tussen inzet van middelen en resultaat lijkt plausibel, hoewel geen onderbouwing is gegeven van de precieze wijze waarop het resultaat bereikt wordt. Het Verbond trekt ca. C? 300 miljoen per jaar uit voor reïntegratie. Er is geen onderbouwing beschikbaar van de wijze waarop deze middelen worden ingezet noch van de precieze wijze waarop het reïntegratieresultaat bereikt wordt. Het Verbond stelt in zijn brief dat private uitvoering 30% meer reïntegratiesucces haalt dan publieke uitvoering. Het Verbond wijst hierbij op het feit dat de WAO-instroom in 2003 met 30% gedaald is, dat het ziekteverzuim bij onverzekerde bedrijven 50% hoger ligt dan bij verzekerde bedrijven, dat de WAO-instroom bij eigenrisicodragers 50% lager ligt dan bij publiek verzekerden en dat de private Pemba-premies 50% lager zijn dan de publieke Pemba-premies. Hier wordt echter voorbijgegaan aan het feit dat een complex aan factoren (W.O. Poortwachter en aankondigingseffecten) ten grondslag ligt aan de daling van de WAO-instroom, dat juist kleine bedrijven (met lagere risico s dan grote bedrijven) zich verzekeren tegen kosten van ziekteverzuim, dat juist bedrijven met een lager dan gemiddeld risico eigenrisicodrager zijn geworden en dat de lagere private Pemba-premies slechts gelden voor kleinere werkgevers zonder lopende WAO-gevallen en zonder lopende langdurige ziektegevallen. 3. Macro-economische gevolgen van privatisering Bij de voorgenomen private verzekering van de regeling voor gedeeltelijk arbeidsongeschikten verandert de financiering van omslag naar rentedekking. In de eerste jaren ontstaan dan extra fïnancieringskosten door noodzakelijke kapitaalopbouw. In discussie is een garantiestelling door de overheid om deze tijdelijke lasten meer te spreiden in de tijd. Deze garantiestelling beïnvloedt het EMU-saldo niet. Een eventuele achtergestelde lening beïnvloedt evenmin het EMU-saldo maar wel de EMU-schuld. Bij de 5-jaarscontracten zoals deze thans door het Verbond zijn genoemd, is dit waarschijnlijk niet meer aan de orde. De noodzakelijke kapitaalopbouw zal de loonkosten voor werkgevers verhogen danwel de koopkracht belasten. Dit is afhankelijk van hoe de lasten worden verdeeld over werkgevers en werknemers. Deze last voor werkgevers en werknemers zal per saldo lager uitvallen door het optreden van secundaire effecten; de last moet immers als een aftrekpost worden gezien voor de vennootschapsbelasting en de loon- en inkomstenbelasting. De keerzijde is dat daardoor tijdelijk - voor zolang er sprake is van kapitaalopbouw - premie- en belastingderving zal optreden, die het EMU-saldo zal belasten met ca. O,l% in 2006 aflopend tot 0% in Over dit secundaire effect op de inkomsten is in de begrotingsregels (Miljoenennota 2004 pagina 241) het volgende opgemerkt: Inkomstentegenvallers komen ten laste van het EMU-saldo, 5

15 met dien verstande dat nadere maatregelen worden getroffen indien tegenvallers het in het kader van het Stabiliteits- en Groei-pact noodzakelijk structurele reductietraject van 05% BBP per jaar en/of de feitelijke grens van een EMU-tekort - om redenen van prudentie te stellen op 21/2% BBP als signaalwaarde -bedreigen. Indien in de periode de reductie van het structurele EMU-saldo 05% BBP blijft bedragen en/of het EMU-tekort lager blijft uitkomen dan 2X% zal de inkomstenderving voortvloeiend uit de private regeling voor gedeeltelijke arbeidsongeschikten geen nadere maatregelen op de uitgaven van de rijksbegroting vergen. Het is evenwel thans nog niet duidelijk in hoeverre voor 2006 en latere jaren ook te hoge EMU-tekorten - zoals deze voor 2004 en 2005 al zijn gesignaleerd - zullen resulteren. Dit zal moeten blijken uit de doorrekening voor de komende besluitvormingsronde in het kader van de Voorjaarsnota. 4. Aandachtspunten Indien wordt gekozen voor een private uitvoering van de WGA vergt dat additionele regelgeving. Deze zal in overleg met het Verbond van Verzekeraars tot stand moeten komen. Het wetgevingsproces zal met andere woorden ná een definitieve beslissing voor een private uitvoering nog minimaal drie maanden extra (ten opzichte van een keuze voor publieke uitvoering) in beslag nemen; deze periode moet worden beschouwd als absolute ondergrens. Er dienen met de verzekeraars nog afspraken te worden gemaakt over de volgende punten: WW-verevening: verzekeraars stellen voor om uitzonderlijke werkloosheid (verplicht) onderling te verevenen; dit om te voorkomen dat één verzekeraar onevenredig wordt getroffen door een zeer sterke economische recessie. De concrete uitwerking van een dergelijke vereveningsregeling vergt nader overleg. Toezicht: een vorm van publiek toezicht op de rechtmatigheid is wenselijk; de WGA is immers een publieke regeling. De PVK (straks DNB) houdt alleen toezicht op de soliditeit van verzekeraars en niet op het gedrag van verzekeraars. Keurings- en herbeoordelingsprotocollen: er zullen protocollen worden opgesteld, waarin onder meer wordt geregeld welke gegevens tussen het UWV en de verzekeraars onderling moeten worden uitgewisseld. Waarborgfonds: er zal een Waarborgfonds WGA worden ingesteld voor werknemers wier werkgever geen overeenkomst heeft gesloten met een verzekeraar. Waarborgmaatschappij: voorts zal er een waarborgmaatschappij moeten worden opgericht, waarmee moeilijk verzekerbare werkgevers een overeenkomst kunnen sluiten. Bestemming bijdrage bij onvolledige benutting van de resterende verdiencapaciteit: met de verzekeraars zullen definitieve afspraken worden gemaakt voor welke doelen de bijdrage bij niet-werken kan worden aangewend. Sluitende aanpak: verzekeraars zullen iedere werknemer een recht op reïntegratie aanbieden. Sancties: verzekeraars kunnen sanctioneren, uiteraard binnen een door de wetgever vastgesteld normenkader. Klantvriendelijkheidscode: verzekeraars zullen een klantvriendelijkheidscode opstellen. Gegevensverstrekking: er zullen protocollen worden opgesteld met betrekking tot het aanleveren van gegevens aan verzekeraars en de vergoeding van de kosten die daarmee gepaard gaan. 6

16 Bijlage 2 Kanttekeningen bij SER-advies inzake flexibele arbeidsrelaties De SER bepleit in zijn advies zowel ten aanzien van de ziekteperiode als ten aanzien van de Pembasystematiek afivijkende regelingen. In deze bijlage worden beide onderdelen van kanttekeningen voorzien. Aan de door de SER voorgestelde afwijkende regeling voor de ziekteperiode kleven belangrijke bezwaren. Een dergelijke afwijkende regeling creëert een breuk in het stelsel, omdat wordt afgeweken van het uitgangspunt van een uniforme wachttijd van twee jaar. Het kabinet hecht hier zeer aan. Dit uitgangspunt is recent vastgelegd in de Wet verlenging loondoorbetalingsverplichting bij ziekte Bovendien zou dan het uitgangspunt worden verlaten dat bij de invoering van de Wet uitbreiding loondoorbetalingsverplichting bij ziekte (1996) gold om geen tweedeling te maken in polisvoorwaarden tussen vaste en flexibele werknemers. Voorts roept een afwijkend regime het risico van precedentwerking op naar andere categorieën werknemers en andere sectoren, waarin veel met andersoortige flexibele contracten wordt gewerkt. Een afwijkende regeling biedt verder geen voordelen uit oogpunt van reïntegratie, omdat het UWV zowel in de ziekteperiode als in de periode van arbeidsongeschiktheid verantwoordelijk is voor verzuimbegeleiding en reïntegratie. De situatie van uitzendkrachten die bij ziekte aangewezen zijn op het vangnet-zw verschilt hierin niet wezenlijk van andere vangnetwerknemers. Voorts ontbreekt het de sector niet aan mogelijkheden tot preventie en tot aanpak van het verzuim en arbeidsongeschiktheid. Gewezen kan worden op het recent gesloten arboconvenant voor de uitzendsector en de mogelijkheid voor uitzendbedrijven om eigenrisicodrager te worden. Het SER-voorstel heeft verder het risico dat het de bestaande prikkelwerking geheel wegneemt. Het treffen van een afwijkende regeling levert tot slot geen bijdrage aan eenvoud van regelgeving en uitvoering. Het kabinet constateert verder dat het advies van de SER tot aftapping van de WAO-premie er feitelijk op neerkomt dat de Pembasystematiek voor de uitzendsector voortijdig wordt afgeschaft, behoudens de Pembakorting aan uitzendwerkgevers die een benedengemiddeld arbeidsongeschiktheidsrisico hebben. Dit voorstel ontmoet eveneens bezwaren. Er zou dan voor één sector vooruitgelopen worden op de afspraken die in het Najaarsakkoord zijn gemaakt om Pemba onder voorwaarden, materieel per 1 januari 2006, af te schaffen. Het kabinet is van mening dat hiervan een verkeerd signaal zou uitgaan en wijst voorts op het risico van precedentwerking. Ook acht het kabinet het niet evenwichtig om wel de Pembaopslag af te schaffen, maar niet de Pembakorting. Tot slot acht het kabinet het ongewenst de hiervoor vereiste aanpassing van regelgeving en uitvoering te verrichten voor een in beginsel beperkte periode en met terugwerkende kracht.

17 CPB Notitie Nummer : Datum : 9maart2004 Aan : ministerie SZW Uitvoering van regeling werkhervatting gedeeltelijk arbeidsgeschikten (WGA) l l l l Samenvatting Het Verbond van Verzekeraars en het UWV hebben geen offerte geboden, maar een vrijblijvende WGA premie-indicatie. Door een verschil in gehanteerde uitgangspunten en een gebrek aan transparantie van de verdere berekeningen zijn de premies van UWV en Verbond moeilijk te vergelijken. De rentehobbel in 2006 leidt direct tot een verslechtering van het EMU-saldo met circa % mld euro. Deze verslechtering heeft een tijdelijk karakter. Het is ongewis of het voordeel van private uitvoering in de toekomst de nadelen zal overtreffen. Inleiding SZW heeft het CPB verzocht om een plausibiliteitsbeoordeling van een aantal analyses van SZW over de wijze van uitvoering van de regeling werkhervatting gedeeltelijk arbeidsgeschikten (WGA). De keuze gaat tussen publieke uitvoering door het UWV en private uitvoering door verzekeraars. Ten behoeve van de beoordeling zijn ook de achterliggende offertes van het UWV en het Verbond van Verzekeraars ter beschikking gesteld. Vanwege de beperkte tijd voor de gevraagde beoordeling biedt deze notitie alleen een kwalitatieve analyse op enkele hoofdpunten. Rentehobbel en schadelastbeperking Private verzekering vereist financiering op basis van rentedekking, terwijl bij publieke financiering sprake is van omslagfinanciering. Bij invoering van private verzekering treedt de zogenoemde rentehobbel op. Daarentegen wordt in de SZW-analyse in navolging van Kist en Keuzenkamp verondersteld dat concurrerende verzekeraars grotere prikkels tot schadelastbeperking hebben dan een publieke monopolist. Op basis hiervan concludeert SZW:

18 De kostenafweging tussen publiek en privaat is dan ook een afweging tussen een empirisch onderbouwd initieel publiek kostenvoordeel tegenover een kwalitatief beredeneerbaar maar thans niet aantoonbaar privaat kostenvoordeel op de lange termijn. Bij deze conclusie kan een aantal kanttekeningen worden geplaatst: 1. Tegenover een mogelijk premieverlagende effect van de prikkels tot schadelastbeperking bij private uitvoering op lange termijn staat het premieverhogende effect van een winstopslag en hogere uitvoeringskosten. Onduidelijk is hoe deze twee effecten zich tot elkaar verhouden. 2. De omvang van het private kostenvoordeel op lange termijn zal mede afhangen van de mate waarin een concurrerende markt voor particuliere WGA-verzekeringen, eventueel gekoppeld aan een verzekering voor kosten van ziekteverzuim gedurende de eerste 2 jaar, ontstaat. Een concurrerende markt vereist een voldoende aantal aanbieders. In een dergelijke markt zal schadelastbeperking door succesvolle reïntegratie-inspanningen zich snel vertalen in lagere premies teneinde een concurrentievoordeel te behalen. Voorts kan worden opgemerkt dat de concurrentie beperkt kan worden door zogenoemde lock-in effecten. Wanneer een klant zowel de verzuimbegeleiding als de reïntegratie-inspanningen als de WGA- en ziekteverzuimverzekering bij een particuliere verzekeraar onderbrengt vergt dit van de klant ook een investering van tijd en energie in een veelal klantspecifiek dienstenpakket. De kosten die overschakeling op een andere verzekeraar voor dit dienstenpakket met zich mee brengt, kan de concurrentie beperken. 3. Ervaringen met private ziekteverzuimverzekeringen die na introductie van de loondoorbetaling bij ziekte gedurende een jaar werden aangeboden vanaf 1996, geven geen duidelijke indicaties over het effect van de grotere prikkel tot schadelastbeperking op de premiestelling. In 1996 lag de gemiddelde premie van de particuliere ziekteverzuimverzekering duidelijk lager dan de gemiddelde werkgeverspremie in het publieke stelsel in voorgaande jaren. Echter, de premievaststelling was aanvankelijk te laag en de verzekeraars hebben de eerste jaren verlies geleden op de ziekteverzuimverzekeringen. Onduidelijk is of dit verlies komt door gebrek aan inzicht in de verzuimrisico s of dat dit een bewuste keuze is geweest om marktaandeel te verwerven. Na 1998 zijn de premies van private ziekteverzuimmaatregelen aanzienlijk gestegen, in ieder geval sterker dan op grond van de toename van het ziekteverzuim in die jaren verwacht had mogen worden.3 4. Aangetekend kan worden dat de prikkel tot schadelastbeperking bij private uitvoering in de loop der tijd afneemt omdat de uitkering aan personen die 5 jaar in de WGA zitten, publiek wordt. In een concurrerende markt leveren SuCCesvOIle extra reïntegratie-inspanningen de particuliere verzekeraars dus slechts tijdelijk een hogere winst. Zie J.M. Van Sonsbeek en J.H. Schepers, Evaluatie van arbeidsongeschiktheids-en ziekteverzuimmaatregelen sinds,992, SZW notitie, oktober s Zie Sonsbeek en Schepers,